Socjaldemokracja
Socjaldemokracja, socjaldemokratyzm, ruch polityczny o socjalistycznym, często marksistowskim podłożu ideologicznym, zmierzający do przebudowy ustroju społecznego w duchu egalitarnym i kolektywistycznym, w sposób ewolucyjny bądź rewolucyjny. Zakres i treść terminu socjaldemokracja zmieniały się wraz z przemianami w ruchu robotniczym. Początkowo (od 1869) ruch ten opierał się na wielkoprzemysłowej klasie robotniczej, a powstające wówczas partie socjaldemokratyczne skupiły się w 1889 w II Międzynarodówce propagując idee socjalizmu naukowego i walki z burżuazją. U progu XX w. w łonie socjaldemokracji zarysował się podział na 2 nurty: rewolucyjny, stojący na gruncie marksizmu, oraz liczniejszy, odrzucający walkę rewolucyjną, opierający się na reformizmie i rewizjonizmie. Po I wojnie światowej partie reformistyczne, akceptujące system demokracji parlamentarnej i działające na rzecz etatyzmu, tworzyły lub współtworzyły rządy w krajach Europy Zachodniej (w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, krajach skandynawskich), a ich organem koordynacyjnym stała się Socjalistyczna Międzynarodówka Robotnicza. Partie lewicy rewolucyjnej skupiły się natomiast w założonej przez W.I. Lenina Międzynarodówce Komunistycznej. Po II wojnie światowej organizacje socjaldemokratyczne przeszły dalszą ewolucję, rezygnując z doktryny o dominującej roli proletariatu, walce klas oraz z planów radykalnej przebudowy gospodarki i społeczeństwa. W większości krajów socjaldemokracja stała się partią ogólnonarodową, reprezentującą zwolenników szeroko rozumianej centrolewicy. Współczesne partie socjaldemokratyczne dążą do rozładowywania konfliktów społecznych, utrwalania zdobyczy socjalnych, solidarności społecznej, połączenia prywatnej własności z państwowym programowaniem. Najsilniejsze partie socjaldemokratyczne działają obecnie w: Niemczech (SPD), Wielkiej Brytanii (Labour Party), krajach skandynawskich, Hiszpanii i Austrii.