FILM GANGSTERSKI
początki gatunku wiąże się z takimi filmami okresu niemego:
"Muszkieterowie z Pig Alley" (1912) Davida Warka Griffitha
„Odrodzenie” (1915) Walsh - gangster jako ofiara dotknięta kryzysem,
"Ludzie podziemi" (1927) Josepha von Sternberga.
Geneza nowego gatunku miała charakter społeczny - bohaterów i tematów dostarczył okres prohibicji Hollywood na początku lat 30-tych zareagowało na prohibicję wprowadzoną na początku 1920 r., krach na giełdzie w Czarny Czwartek 24 października 1929 r. i kariery bandytów ze środowisk imigranckich (Włosi lub Irlandczycy) opisywane przez prasę..
Film gangsterski przyniósł obraz zorganizowanej i rozwijającej się przestępczości, skupił się na karierach i upadkach jej przywódców. Wyeksponował brutalizację życia, wykreował mit miasta jako przestrzeni groźnej i zamkniętej, a broń, samochody i telefony uczynił fetyszami niosącymi depersonalizację człowieka, bądź śmierć.
Amerykanie w dobie wielkiego kryzysu i masowego bezrobocia w filmach gangsterskich dostrzegli dobrze im znany z codzienności obraz świata, w którym zwycięża przemoc i cynizm. W tym okresie gatunek był więc wyrazem niezadowolenia społecznego, a gangsterzy symbolem skrajnej opozycji wobec społeczeństwa. Trzeba oczywiście dodać, że filmy te nie gloryfikowały bezpośrednio łamania prawa, gdyż bohaterowie zawsze ginęli. To wyjątkowy przypadek w kinie amerykańskim, ponieważ konwencja filmu gangsterskiego nie respektowała tak powszechnej zasady happy endu. Od początku charakterystyczne było tragiczne zakończenie, w którym główny bohater ginął od kul policjantów bądź konkurentów. Postacie głównych bohaterów inspirowane były dokonaniami autentycznych królów podziemia, a tło tych filmów stanowiła wnikliwie zaobserwowana i realistycznie przedstawiona sytuacja społeczna. Filmy gangsterskie stosunkowo szybko zostały skrytykowane przez Kodeks Haysa i Legion Przyzwoitości. Cenzura obawiając się demoralizującego wpływu "Człowieka z blizną", nakazała dołączyć do niego podtytuł "Hańba narodu".
istotną rolę pełnią np. agresywne i surowe dialogi. Kino gangsterskie, specjalność wytwórni Warner Brothers, wylansowało fabuły o mafiosach, którzy na każdym kroku łamią reguły życia społecznego, a akcja rozgrywała się tylko tam, gdzie było niebezpieczeństwo. Postacie z tych filmów, mimo że są to cyniczni przestępcy, były często podziwiane przez widownię za witalność i charyzmę odtwórców, gangster ma zawsze u boku kogoś słabszego, głównych ról: Edwarda Robinsona, Jamesa Cagneya i Paula Muni.
Pozwalał pokazac Ameryce fascynację przemocą i bezprawiem
"Mały Cezar" 1930 Mervyn Le Roy.
Mały Cezar to pierwszy film całej gangsterskiej serii zrealizowanej przez wytwórnię Warner Brothers.
Buduje klasyczny schemat awansu zwykłego opryszka, który staje się szefem gangu. Odznacza się precyzją zarówno w portretowaniu głównego bohatera, jak i w charakterystyce środowiska.
Impuls posiadania władzy i jej poszerzania,
Niesie realistyczną chłodną obserwację.
W filmie postać Małego Cezara nieustannie przykuwa uwagę.
Edward G. Robinson wykorzystuje fascynujące dla widza elementy aktorskiej osobowości i wyposaża rolę w swoisty magnetyzm,
„Wróg publiczny” 1931 William A. Wellman
Bardzo skomplikowany rysunek psychologiczny bohatera, który posiada nienasycony apetyt na życie,
Bohater od wczesnego dzieciństwa ma tendencje do świata gangsterski,
Potęgowanie konfliktu między bracmi - dochodzi do otwartej scysji,
Zmienia się status bohaterów, zaczynają być zamożni po swoim pierwszym przedsięwzięciu, obrzęd przejścia - zmiana stroju, zachowania,
John Harlow - dziewczyna gangstera - przedmiot luksusowy,
Tom i Matt są najlepszymi przyjaciółmi i młodocianymi kryminalistami. Natomiast brat Toma, Mike, jest porządnym chłopcem, który walczył w I Wojnie Światowej i po powrocie do kraju stara się pomóc Tomowi. Ten jednak wraz z Mattem pną się w górę w złotym okresie prohibicji, w potężnym gangu rządzonym przez Nathana Nailsa. Jednak kiedy ten ginie w wypadku, jego gang słabnie, a inne grupy przestępcze chcą zająć jego miejsce.
„Człowiek z blizną” 1932 Richard Rosson
Pojawienie się "Człowieka z blizną" utrwaliło pozycję jego reżysera, Howarda Hawksa, w czołówce twórców Hollywood oraz pozycję nowego gatunku - filmu gangsterskiego, niesłychanie popularnego w pierwszej połowie lat trzydziestych.
Bohaterem filmu jest młody gangster Tony Camonte, wywodzący się z włoskiej dzielnicy slumsów. wraz ze swym przyjacielem Rinaldo należą do gangu Johnny'ego Lovo. Camonte zabiega o to, aby pozbawić przywódcę jego pozycji. Wywołuje to wojnę gangów, ale Tony osiąga swój cel. Panuje nad misatem, rozprawiając się wyjątkowo okrutnie z przeciwnikami. Nie wiedząc, że jego siostra Cesca, którą darzy wielkim uczuciem, poślubiła Rinaldo, zabija go, zastawszy parę w niedwuznacznej sytuacji. Osaczony przez policję, prowokuje salwę, w której ginie.
Obraz jednostki występnej, niedopowiedzialnej, świat jest atrakcyjny,
„Aniołowie o brudnych twarzach” 1938 Michael Curtiz
Wspaniały kryminał amerykańskiego mistrza kina, który zasłynął przede wszystkim najsłynniejszym filmowym melodramatem w historii, Casablanką (1942).
Klasyczne gangsterskie kino, również z Humphrey'em Bogartem, któremu towarzyszy tu równie wspaniały James Cagney.
Ta niezwykła opowieść o dwóch kolegach z dzieciństwa, którzy potem wybierają dwa skrajnie różne sposoby na życie (jeden z nich został gangsterem, drugi księdzem) porusza i na długo pozostaje w pamięci.
„ Burzliwe lata `20” 1939 Raoul Walsh
Bohater zdaje się nie być taki zły, widz utożsamia się z nim i naprawdę go lubi, dlatego boli to, jak jest po kolei odrzucany, najpierw bez sposobności prowadzenia normalnego życia aż po porażkę na polu miłosnym z kobietą, w której się zakochał.
Bohater z pozoru tylko negatywny ma tak naprawdę szlachetne serce. Nie pozostawia bez odzewu śmierci przyjaciela, interweniuje też na rzecz dawnej ukochanej, choć wie, że naraża życie - gangster postacią tragiczną, śmierc w objęciach kobiety,
świetny scenariusz i barwne dialogi.
kreacja gangstera w wykonaniu Jamesa Cagneya jeden z najwybitniejszych aktorów w swoim gatunku stworzył tutaj wielowymiarowy obraz człowieka, który zastawia w życiu wszystko, co ma i to właśnie traci.
Ponadto jedna z bardziej znanych drugoplanowych ról Humphreya Bogarta jako "tego złego".
Słodka Priscilla Lane oraz fenomenalna (dziwne, że bez nominacji do Oscara) drugoplanowa rola kobieca Gladys George.
Czasy prohibicji w USA. Życie w Ameryce dotkniętej katastrofalnym kryzysem nie szczędzi udręk i poniżeń. Trzej przyjaciele pragną się wzbogacić dzięki przemytowi alkoholu... Doskonała rola Jamesa Cagney'a jako uczciwego taksówkarza, którego okoliczności życiowe zmuszają do łamania prawa,
Po II Wojnie Światowej gangster zamienia się w buisenssmana
„Samotny spacer” - przemiana gangstera
„Mafia” R. Polański - całe społeczeństwo jest zdeprawowane, problemem jest cały system, jego rozpad, patetyzm, dłużnikiem mafii jest się do końca życia,
„Ojciec Chrzestny” - amerykańskie wolności umarły, mafia to państwo w państwie,
To, co się dzieje w kinie to sposób mówienia o współczesnych społeczeństwach, gdzie obwieszcza się śmierc indywidualizmu. Indywidualizm w późniejszych filmach staje oko w oko z anononimowym zagrożeniem, bohater zmaga się z anonimowością, zbiurokratyzowaną siłą.
Filmy z lat `30 odwołują się do nieistniejącego świata, gdzie panowała wolnośc, walka o własne interesy, postaci walczą z innymi.
1