MUESER I GINGERICH „ŻYCIE ZE SCHIZOFRENIĄ”

I. Symptomy schizofrenii

-symptomy pozytywne

omamy (fałszywa percepcja), urojenia (fałszywe przekonania): ksobne, prześladowcze, wpływu, wielkościowe, winy, somatyczne, wysyłanie myśli

• symptomy negatywne

stłumienie emocjonalne, alogia (ubóstwo wypowiedzi), apatia, anhedonia

• zaburzenia nastroju

depresja i skłonności samobójcze, lęk, złość wrogość, zmienny nastrój, niespójna lub nieadekwatna ekspresja emocji

• zaburzenia myślenia

zaburzenie procesów poznawczych (osłabiona uwaga i koncentracja, zakłócenia pamięci krótkotrwałej, zaburzone myślenie abstrakcyjne- nielogiczność); problemy językowe ( wykolejenia, luźne skojarzenia, blokowanie myśli, neologizmy, sałatka słowna, czasami echolalie- te bardziej charakterystyczne dla organików), upośledzona percepcja społeczna (trudności w rozpoznawaniu istotnych sygnałów zwłaszcza niewerbalnych)

• zaburzenia zachowania

katatonia (przez kilka godzin lub nawet dni zastyga w jednej pozycji), podniecenie katatoniczne (ruchy bezcelowe), mutyzm;

II. zaburzenia w spektrum schizofrenii

• zaburzenia schizofrenopodobne (symptomy schizofrenii od 1 do 6 mies bez zaburzeń nastroju)

• zaburzenia schizoafektywne (pojawia się głęboka depresja lub epizod maniakalny w fazie zaostrzonej objawów, przynajmniej 2 tyg objawów wytwórczych- urojenia itd.)

• schizotypowe zaburzenia osobowości (brak bliskich kontaktów z ludźmi, ekscentryczne zachowania w różnych sytuacjach wytsępujące już we wczesnej dorosłości, łagodne halucynacje, nadmierna podejrzliwość, nadmierny, uporczywy lęk w sytuacjach społecznych)

• schizofrenia

III. wczesne sygnały ostrzegawcze nawrotu choroby

- napięcie i nerwowość

• zwiększenie/ zmniejszenie apetytu

• bezsenność/ nadmierna senność

• depresja ( tutaj jako nieustannie przeżywany smutek)

• wycofanie społeczne

• irytacja

• zaniedbanie dyscypliny w leczeniu

sygnały idiosynkratyczne (nietypowe sygnały ostrzegawcze), np. ; nieustanne gwizdanie, granie na loterii- jeśli wcześniej nie występowało, hazard- ogólnie, zmiana sposobu ubierania, nagła zmiana fryzury

IV. zasady efektywnej komunikacji ze schizofrenikiem:

Mowa na temat, wyrażanie uczuć wprost, wyrażanie pochwał, sprawdzanie co chory myśli i czuje (zadawanie pytań, klaryfikacje), wyrażanie się jasno i konkretnie.

V. strategie rozwiązywania konfliktów

• unikanie oskarżeń (lepiej opisać problem)

• mówienie spokojnym głosem

• jasne krótkie stwierdzenia w celu uwypuklenia głównych treści

• poznawanie pktu widzenia chorego

• koncentracja na konkretnych zachowaniach, które należy zmienić u chorego - bez uogólnień

pułapki w efektywnej komunikacji:

• wyrażanie przymusu

• mieszanie twierdzeń negat i pozyt

• mówienie za innych (zamiast „ludzie mówią, że..” -„ja uważam, że robisz to nie tak”)

• „czytanie w myślach” chorego

• wyzwiska

• odnoszenie tego co teraz do wydarzeń z przeszłości- wypominanie

• niezgodnosc przekazu werbalnego z niewerbalnym

VI. najczęstsze problemy związane ze schizofrenią (w aspekcie pracy z chorym, pomaganiu rodziny):

Niska samoocena, brak przyjaciół, bezrobocie, utrzymujące się objawy wytwórcze, depresja i myśli samobójcze, nadużywanie leków, nałogi, zaburzenia rytmu dobowego, odrzucanie leków, kłótnie związane z objawami- szczególnie urojenia prześladowcze, paranoidalne, gwałtowne zachowania, trudności w rozporządzaniu pieniędzmi, nieumiejętność planowania przyszłości, zaniedbywania obowiązków domowych,, niewystarczające usługi środowiskowe, etykietowanie, ubieganie się o świadczenia socjalne, planowanie dnia i zajęć poza domem, czasem zaniedbanie higieny.

VII. Efektywne rozwiązywanie problemów w rodzinie schizofrenika:

Metoda „krok po kroku” Iana R.H. Faloona:

1. Zdefiniowanie problemu szczegółowe określenie problemu - każda z osób wypowiada się, co stanowi dla niej problem w danej sytuacji (etap najważniejszy), konstruowanie i ogólne zaakceptowanie definicji wspólnego problemu;

2. Szukanie możliwych rozwiązań- na zasadzie „burzy mózgów”, wszelkie idee są możliwe;

3. Ocenianie wad i zalet poszczególnych rozwiazań

4. Wybieranie najlepszego rozwiazania- od strony jego praktyczności, możliwości realizacji, zaspokajania potrzeb;

5. Zaplanowanie realizacji danego rozwiązania- np. podział obowiązków pomiędzy członków rodziny;

6. Sprawdzenie, czy działanie zostało przeprowadzone i czy problem został rozwiązany- np., spotkanie rodziny w tydzień po rozpoczęciu realizacji zadanie i „zbieranie” refleksji: co komu i jak się powiodło, które ogniwo planu było niedopracowane, co to dało.

VIII. radzenie sobie ze stresem w rodzinie schizofrenika

• likwidowanie źródeł stresu (zwykle umiejscawia się je w trudnych wydarzeniach życiowych lub w kumulowanych codziennych kłopotach):unikanie źródeł stresu, stawianie rozsądnych wymagań sobie i choremu, dbałość o zdrowe nawyki-właściwe odżywianie, higiena osobista, spacery, wycieczki, planowanie systematycznej aktywności w czasie wolnym- hobby;

• radzenie sobie z nieuniknionym stresem :

• rozmowa na temat stresu (przeżywane uczucia, myśli, obawy i czego konkretnie mogą dotyczyć); zaangażowanie rodziny w dyskusję nastawiona na rozwiązywanie problemu;

• stosowanie technik relaksacyjnych (głębokie oddychanie, biofeedback, medytacja, wizualizacja, autohipnoza, stopniowe rozluźnianie mięśni);

• myślenie pozytywne (traktowanie trudności jako wyzwania);

• rozwijanie poczucia humoru (wielu schizofreników ma dobrze rozwiniete poczucie humoru i dobrze reaguje na żart);

• korzystanie z pomocy religii lub innej duchowej inspiracji (modlitwa uspokaja, organizacje religijne jako źródło społecznego wsparcia);

• opracowanie planu rozwijania własnych umiejętności radzenia sobie (wybór skutecznej strategii).

IX. Ustalanie zasad życia domowego

Schizofrenikom często brakuje wiedzy na temat powszechnie obowiązujących norm społecznych, zrozumienia niepisanych zasad rządzących zachowaniami. Trudności z odczytaniem uczuć partnera, słaba koncentracja uwagi, nienajlepsza pamięć powodują, że schizofrenicy są w jakimś sensie wyizolowani z otoczenia i mają kłopoty z uwzględnieniem potrzeb bliskich.

Szczególne obszary problemowe:

• Odrzucanie leków (regularne stosowanie leków przeciwpsychotycznych można uznać za warunek mieszkania chorego w domu rodzinnym ....);

• Zaburzone zachowanie (pewne zachowania pozostają poza kontrolą chorego, jednak wiele można opanować przez wprowadzenie zasad życia domowego- pewnego rodzaju regulaminu opartego na wzajemnych kompromisach, ustalającego zasady zachowania się w konkretnych sytuacjach, np. nie słuchanie głośno muzyki po północy bo rodzice muszą rano wcześnie wstać);

• Zaniedbywanie obowiązków domowych (pacjentowi brak inicjatywy, trudności z zachowaniem systematyczności; podczas ustalania zadania dla osoby chorej należy uwzględnić złożoność tego zadania- rozłożyć je na proste kroki, zdolność oceny schizofrenika- jego elastyczność i umiejętność podejmowania spontanicznych decyzji < gotowanie wymaga większego nakładu zastanowienia niż umycie naczyń>, tempo czynności, zakres kontaktu społecznego występujący podczas wykonywania czynności)

• Wybieranie właściwych zadań dla chorego krewnego.

Etapy ustalania własnych zasad:

1. spotkanie w charakterze „komitetu” (najlepiej gdy atmosfera w domu nie jest jeszcze napięta; zbierają się te osoby, które odpowiedzialne są za utrzymanie domu)

2. praca nad wybranymi problemami (praca w pierwszej kolejności nad zachowaniami uciążliwymi)

3. określanie kar (tak by można było je konsekwentnie egzekwować)

4. spotkanie całej rodziny (włącznie z chorym, by omówić wprowadzane zasady i wyjaśnić w jakim celu się je indukuje)

5. zapisanie podjętych decyzji (co ma ułatwić ich przyswojenie, zapamiętania, zrozumienie, każdy członek rodziny powinien posiadać własną kopię)

1

---