1.1 Wprowadzenie.
Fleksografia (potocznie drukowanie fleksograficzne, drukowanie gumowe, drukowanie anilinowe) jest pochodną druku wypukłego. Oparta jest na tej samej zasadzie drukowania z tą różnicą, że jako formy drukowej używa się stereotypu wykonanego z gumy lub tworzywa sztucznego oraz farb rozpuszczalnikowych, wodnych bądź utrwalanych UV oraz wypukłych polimerowych form drukowych. W druku fleksograficznym stosuje się maszyny rotacyjne zwojowe, często wyposażone w dodatkowe urządzenia np. do nawijania zadrukowanego podłoża w zwój, przecinania wstęgi na wąskie taśmy lub odcinki.
Jest jedną z najtańszych i najbardziej dynamicznie rozwijających się technik drukarskich. Niegdyś stosowana do wykonywania nieskomplikowanych nadruków na opakowaniach foliowych, obecnie może konkurować z techniką offsetową pod względem rozdzielczości w połączeniu z niemożliwą do osiągnięcia w offsecie, zbliżoną do techniki sitodruku grubością warstwy nakładanej farby.
1.2 Rys historyczny.
Najwcześniej wymienianą datą z bogatej historii jest rok 1853, kiedy w USA wykonano pierwszą elastyczną płytę do druku na maszynach rotacyjnych. Pierwsze drukarki wywodziły się z maszyn typograficznych, a ich podstawowym zastosowaniem był zadruk wstęgi papieru w urządzeniach do produkcji torebek.
W roku 1890 angielska firma Bibby, Baron and Sons, Liverpool zbudowała pierwszą fleksograficzną maszynę drukarską z centralnym cylindrem dociskowym i satelitarnie umieszczonymi wokół niego zespołami drukującymi, a pierwszy patent (brytyjski) na maszynę fleksograficzną uzyskała alzacka firma Holweg w roku 1908.
Swoją obecną nazwę fleksografia nosi od roku 1952, gdy na XIV Forum Packaging Institute USA w drodze konkursu, spośród 200 zgłoszonych, wyłoniono nazwę flexography.
Ojczyzną fleksografii jest Ameryka Północna, gdzie do tej pory pozostała dominującą techniką druku na opakowaniach i nie tylko na nich.
Fleksografia swoją ideą druku taniego i szybkiego odwróciła się od wynalazku Gutenberga z roku 1544, który drewniane płytki z wycinanymi wypukłymi literami, odpowiadającymi całym stronicom drukowanych ksiąg, zastąpił ruchomymi czcionkami.
W XX wieku fleksografia stała się dojrzałym, równoprawnym procesem druku. Zdobywała coraz większe rynki, stopniowo wypierała tradycyjne techniki druku i obok druku cyfrowego rozwija się najszybciej. Jej podstawowe zalety to szybkość wykonania i wprowadzania zmian w formach drukowych, niewielkie wymagania wobec podłoży drukowych, a stąd możliwość druku na prawie wszystkich materiałach (szorstkie papiery, rozciągliwe folie, tektury faliste) i stosunkowo niewielkie koszty form drukowych i samych maszyn.
Ma swoje słabe strony, takie jak znaczny przyrost punktu w druku i związane z tym ograniczenia przy druku niektórych motywów (przejść tonalnych do zera i łączenia drobnego rastra i apli w jednym zespole farbowym), trudny proces technologiczny i wysokie wymagania, co do kwalifikacji drukarzy.
1.4 Maszyny fleksograficzne
Maszyny fleksograficzne mają najczęściej konstrukcje przystosowane do podłoża podawanego ze zwoju. Znane są konstrukcje maszyn fleksograficznych o budowie rzędowej i satelitarnej. Wśród maszyn można wyszczególnić podział:
ze względu na kształt podłoża drukowego
zwojowe (ze zwoju na zwój, ze zwoju na arkusz)
arkuszowe
ze względu na lokalizację cylindra dociskowego
wielocylindrowe (szeregowe, wieżowe)
z cylindrem centralnym
ze względu na rodzaj farby
fleksografia wodna
fleksografia UV
fleksografia rozpuszczalnikowa
Maszyny fleksograficzne ze zwojami wąskimi (małoformatowymi do druku do szerokości do 300mm) są często konfiguracjami wieloprocesowymi, umożliwiającymi np. wytłaczanie, laminowanie, lakierowanie itp.
Maszyny fleksograficzne ze zwojami średnimi (średnioformatowymi o szerokości druku 330-680mm) wykorzystuje się do drukowania opakowań i laminowania, maszyny fleksograficzne szerokozwojowe (wielkoformatowe drukujące od szerokości 1000mm - 2450 mm) są konstrukcjami najczęściej sześciokolorowymi lub więcej, z zainstalowanymi mechanizmami nawijania, przewijania, autozwijania.
Dla fleksografii odpowiednie są farby ciekłe, które na skutek odparowania znajdującej się weń ciekłej substancji zmianiają swą lepkość, dlatego często maszyny fleksograficzne posiadają lepkościomierze, odpowiedzialne za zachowanie jednakowej konsystencji farby.
Podsumowanie. Współczesne zastosowanie fleksografii.
Fleksografia znajduje zastosowanie przede wszystkim w druku opakowań na podłożach z folii o dowolnej grubości, plastiku i aluminium, stosowana jest również do drukowania prasy, książek, ubrań, etykiet i kartonów składanych, papierach z przeznaczeniem na torby, odzież specjalną, proporce, koszulki, karty kredytowe oraz drukowanie na papierach z klejem etykiet, itp. Zwykle zadrukowywane są zwoje papieru lub folii, a nie arkusze, fleksografia drukuje na każdym podłożu, które przechodzi przez maszynę zwojową.
Cechami charakterystycznymi dla nowoczesnej fleksografii są: bardzo wysoka jakość druku, możliwość druku na wszelkiego rodzaju podłożach, również niewsiąkliwych (folie), druk oraz uszlachetnianie i obróbka po druku (np. wykrawanie użytków) w jednej linii produkcyjnej, możliwość stosowania technik uzupełniających (cold-stamping, sitodruk) w jednej linii produkcyjnej. Sprawia to, że fleksografia jest techniką nie posiadającą konkurencji w druku wszelkiego rodzaju opakowań i etykiet.
Pomimo wielu zalet, fleksografia nie jest oczywiście metodą doskonałą i z pewnością nie da się też w krótkim czasie wyeliminować wszystkich jej słabych punktów. Oczywiście w pewnych zakresach technologicznych nie będzie w mogła konkurować z innymi technikami druku, ale z pewnością zachowa i utrwali równorzędną pozycję, jaką zdobyła- pomiędzy offsetem a wklęsłodrukiem.