Wądołowska Karolina

Rok I

Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo

SOWA (SOWA 2)

Zintegrowane Systemy Biblioteczne SOWA i SOWA 2 mają zastosowanie w różnych typach bibliotek. Przygotowana jest wersja skierowana do bibliotek szkolnych. Program umożliwia zautomatyzowanie wielu prac bibliotekarza, takich jak: gromadzenie, katalogowanie, wyszukiwanie i zestawianie informacji o zbiorach, ewidencję zbiorów oraz ich udostępnianie.

Systemy chronione są prawem autorskim, a ich producentem i wyłącznym dystrybutorem jest firma SOKRATES- software, z siedzibą w Poznaniu. Licencje udzielane są na czas nieograniczony, liczba stanowisk dla czytelników nie podlega limitowi. Cena licencji wynosi od 7,5 do 8 tys. zł rocznie za wersję minimalną, a za pięć licencji plus OPAC osiąga nawet kwotę 25 tys. rocznie. Za abonament trzeba dodatkowo zapłacić ok. 4,5 tys. rocznie. Z Systemów SOWA i SOWA 2 korzysta około 1000 różnych instytucji, dla porównania: z Libry ok. 380, Proliba- 140, natomiast Maka- ok. 1900 (dane z 2006 roku).

Oprogramowanie jest dostępne w pakietach, w których proponowany jest inny model katalogowania, oraz różny zakres procesów. Przy wyborze pakietu, należy kierować się formatem katalogowania, oraz rodzajem czynności, które chcemy zautomatyzować. Pakiety zbudowane są z modułów, które można stopniowo wdrażać w pracę biblioteki.

Opracowywanie materiałów (program SOWA-INF, retrokonwersja danych SOWA-RTK), odbywa się w formacie Sowa, opracowanym na drugim poziomie opisu, zgodnie z Polską Normą.

Wyszukiwanie (SOWA-INF, zamawianie i rezerwowanie- SOWA- ZAM, dostęp przez Internet- SOWA-WWW) można przeprowadzić na dwa sposoby : według wybranego indeksu, lub korzystając ze specjalnego języka zapytań, za pomocą operatorów logicznych: I, LUB, NIE, na zasadzie algebry Bulla.

Gromadzenie zbiorów zwartych (program SOWA-AKZ) dotyczy rejestracji zamówień oraz dowodów kupna, a także przydział egzemplarzy do poszczególnych filii. Dla czasopism (program SOWA-AKC) przewidziana jest akcesja. Możliwe jest wykrycie pozycji nie dostarczonych w terminie, oraz wykonanie zestawień finansowych.

Ewidencja zbiorów (program SOWA-INW) umożliwia wydruk ksiąg inwentarzowych, obsługę procesu wycofywania zasobów oraz emisję zestawień analizy nabytków i ubytków. Dzięki programowi SOWA-SKO można przeprowadzić inwentaryzację zbiorów (skontrum).

Udostępnianie zbiorów (SOWA-WYP) całkowicie automatyzuje pracę wypożyczalni, dzięki kodom kreskowym, specjalnym legitymacjom przyspiesza się pracę przy wypożyczaniu. Program prowadzi kartotekę czytelników, ewidencjonuje wypożyczenia, zwroty i prolongaty, umożliwia rezerwowanie (dostępnych) i zamawianie (chwilowo niedostępnych) pozycji katalogowych, wykrywanie pozycji przetrzymywanych, naliczanie kar i rejestrację innych wpłat i wypłat).

Podstawowym programem systemu SOWA jest SOWA-INF. Dzięki niemu możemy stworzyć komputerowy katalog materiałów bibliotecznych. Program oferuje trzy podstawowe funkcje: katalogowanie, wyszukiwanie i zestawianie informacji.

Program SOWA-TEZ utworzono z myślą o tworzeniu kartotek wzorcowych. Standardowe kartoteki wzorcowe to tabela UKD, kartoteka haseł przedmiotowych, kartoteka nazw wydawców oraz kartoteka nazw osób. Z każdą instalacją systemu SOWA dostarczana jest kartoteka wzorcowa odpowiadająca tablicy UKD, istnieje również możliwość pobrania kartoteki odpowiadającej Słownikowi Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej. Program umożliwia także tworzenie własnych kartotek wzorcowych.

Dane katalogowe można wymieniać z innymi systemami bibliotecznymi.

Nazwa systemu	Format wymiany danych	Nazwa programu konwertera
				Do SOWA	Z SOWA
MAK (np. Przewodnik)	MARC-BN	BN-SOWA	SOWA-MAK
MAK (dla BZCZ)	MARC-BN/BZCZ	BZCZSOWA	-
HORIZON, VTLS, ALEPH, INOPAC i in.	USMARC	USM-SOWA	SOWA-USM
ISIS	ISO 2709	*)	*)
SIB	Bez nazwy	SIB-SOWA	-
SCHOLA	Bez nazwy	SCH-SOWA	-
ALLEGRO-C (RFN)	Bez nazwy	ALC-SOWA	SOWA-ALC
SOWA-2	SOWA-2/TEXT	-	SOWA-S2
Inny		*)	*)

*) Program przygotowywany jest na indywidualne zamówienie użytkownika.

Program SOWA-RTK odpowiada za retrokonwersję danych, czyli na przenoszeniu gotowych opisów katalogowych formatu SOWA z innej bazy, tego formatu. Wyszukiwanie poprzez indeks tytułowy, uzupełnia się dane inwentarzowe. Dla bibliotek publicznych wzorcową bazę udostępnia PBP w Sieradzu.

Moduł zamawiania umożliwia realizowanie zamówień i rezerwacji pozycji. Informacje o nich trafiają prosto ze stanowiska komputerowego do magazynu. W skład modułu wchodzą: SOWA-ZAM, SOWA-OPA (przeznaczone są dla czytelników, pełniące funkcje wyszukiwawcze poprzez przeszukiwanie katalogu) i SOWA- SVR (instalowany w magazynie, drukuje co 5 minut rewersy).

SOWĘ- WWW wykorzystuje się do prezentacji katalogu w Internecie lub Intranecie. Dostosowany do Windows NT lub Linux, ale na specjalne życzenie może być przystosowany do innych systemów operacyjnych.

Program SOWA-AKC umożliwia dodawanie nowych numerów prenumerowanych czasopism, zamawianie prenumerat, rozliczanie wydatków na prenumeraty i zakup czasopism.

Program SOWA-AKZ rejestruje zamówienia książek oraz dowody kupna, np. faktury. Umożliwia automatyczne wyszukanie przeterminowanych zamówień, drukowanie księgi akcesji oraz dokonanie rozliczeń pojedynczej dostawy lub wszystkich dostaw w danym okresie.

Program SOWA-INW stworzony jest z myślą tworzenia ksiąg inwentarzowych, wykonywania procesy ubytkowania ( z możliwością wskazania przyczyny). Program drukuje protokoły ubytkowania, ksiąg inwentarzowych i ksiąg ubytków.

Program SOWA-SKO umożliwia bibliotekarzowi przeprowadzenie skontrum, drukuje tradycyjne protokoły skontrum.

Program SOWA-WYP automatyzuje w zupełności pracę działu wypożyczania. System kodów kreskowych szybko identyfikuje zarówno czytelnika, jak i książkę. Kartoteka czytelników zawiera podstawowe dane o użytkownikach biblioteki. Ewidencja wypożyczeń, zwrotów i prolongowanie może być potwierdzane wydrukiem rewersu. Zamawianie i rezerwowanie może być realizowane przez sieć lokalną (SOWA-ZAM) lub Internet. Pozycje przetrzymywane są wykrywane automatycznie.

Dzięki programowi SOWA-STA istnieje możliwość wykonywania zestawień statystycznych, bez konieczności prowadzenia dziennika.

System SOWA 2 powstał w oparciu o wspomniany system SOWA, w 1998 roku. Cechą charakterystyczną jest możliwość korzystania z dowolnego formatu zapisu. W jednym katalogu można posługiwać się rekordami o różnych formatach. Opis obejmuje pola, podpola, indeksy, formularze oraz formaty do wykorzystania. Wyszukiwanie takie samo jak w przypadku systemu SOWA. Zestawienia są zapisywane bezpośrednio w aplikacji MS Word.

System SOWA wykorzystywany jest w około pięciuset bibliotekach uczelnianych, publicznych, instytutowych, zakładowych, pedagogicznych i szkolnych. Część z nich prezentuje swoje katalogi w Internecie, między innymi: Akademia Rolnicza we Wrocławiu, Politechnika Rzeszowska, Szczecińska, Opolska i Radomska, Akademia Medyczna w Warszawie, Gdańsku i Bydgoszczy, Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, Wrocławiu i Białej Podlaskiej, Uniwersytet Opolski, Akademia Sztuk Pięknych (W-wa), PWSFTiT w Łodzi, Wyższa Szkoła Morska (Szczecin), Szkoła Główna Służby Pożarniczej (W-wa), Wyższa Szkoła Zawodowa (Gorzów Wlkp., Kalisz), Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej (Koszalin), Wojskowa Akademia Techniczna, Akademia Obrony Narodowej (W-wa), WSO w Poznaniu, Wrocławiu, Toruniu, Dęblinie, Akademia Marynarki Wojennej (Gdynia), Biblioteka Sztabu Generalnego, ONIW w Krakowie i Bydgoszczy, Historii UAM, Chemii Bioorganicznej PAN (Poznań), Centrum Badań Śląskoznawczych i Bohemistycznych (Wrocław), Kardiologii, Psychiatrii i Neurologii, Elektrotechniki, Energetyki, Żywności i Żywienia (W-wa), Śląski (Opole), Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Biblioteka NIK (W-wa), Biblioteka Urzędu Miejskiego (Poznań, Koszalin), Muzeum Narodowe (Poznań, Rzeszów), Izba Skarbowa (Szczecin), Państwowy Ośrodek Kształcenia Bibliotekarzy (Jarocin), CUKB (Warszawa, Poznań, Toruń).

System SOWA niewątpliwie jest łatwy w obsłudze. Posiada przejrzyste, ale bogate menu. Rozbudowana architektura pracująca na bazie centralnej lub innych konfiguracjach: wypożyczanie, katalogowanie, inwentarze, itp. Pracuje wzorowo z formatem MARC21 (SOWA2), niskie wymagania sprzętowe oparte na zasadzie klient-serwer. Standard na wymianę i przesyłanie danych bibliograficznych z39.50. Możliwość tworzenia i wydruku zestawień, a także możliwość importu opisu MARC/ISO, np. z Bazy Biblioteki Narodowej. Wadą może być modułowa budowa, która utrudnia korzystanie z systemu przez konieczność otwierania każdego modułu oddzielnie. Nie ma spójnego przechodzenia między modułami. Program dzięki swej prostocie i funkcjonalności zyskał popularność wśród bibliotekarzy, o czym świadczy ilość instytucji korzystających z systemu SOWA lub SOWA2.

Źródła:

System biblioteczny SOWA / L. Masadyński // EBIB, 2000:02 [luty] (10)

[dostęp 09.05.2009] Dostępny w World Wide Web:

http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib10/sowa.html

Analiza możliwości komputerowych systemów bibliotecznych : raport 2006 / Władysław Marek Kolasa, Marcin Król

[dostęp 09.05.2009] Dostępny w World Wide Web: http://209.85.129.132/search?q=cache:M9vwj9HZ2s0J:www.koszykowa.pl/biblioteka/files/konf2006/kolasa_wladyslaw.pdf+sowa2+systemy+biblioteczne&cd=8&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-a

[dostęp 09.05.2009] Dostępny w World Wide Web: http://www.sokrates.pl/?q=syst_licencje

Programy komputerowe wspomagające pracę bibliotekarza / Marta Jasińska // biblioteka nr 1/ styczeń 2008

Analiza możliwości komputerowych systemów bibliotecznych : raport 2006 / Władysław Marek Kolasa, Marcin Król. - Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, 22-24 listopada 2006.

---