Maria Kwiatkowska
Samorządowe Przedszkole Nr 2
w Biłgoraju
PROWADZENIE ZAJĘĆ METODĄ
RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE
Inspiracją do opracowania programu ćwiczeń nazywanego Ruchem Rozwijającym Weroniki Sherborne była gimnastyka ekspresyjna Rudolfa won Labana. Metoda W.Sherborne nawiązująca do gimnastyki ekspresyjnej może być stosowana jako metoda stymulacyjno-terapeutyczna do pracy z dziećmi .Koncepcja Ruchu Rozwijającego znalazła szerokie uznanie zarówno w Anglii jak i poza jej granicami.
Celem programu W.Sherborne jest osiągnięcie wewnętrznego spokoju, uświadomienie sobie własnej wartości, odprężenie się, zrelaksowanie, a także rozwijanie wzajemnych kontaktów i porozumiewanie się poprzez ćwiczenia. Można do tego dojść stopniowo. Początkowo poprzez poznanie samego siebie, swego ciała, następnie przeniesienie poczucia własnego bezpieczeństwa na najbliższe otoczenie i wreszcie nawiązanie stosunków z innymi ludźmi. Dopiero wtedy umysł staje się bardziej samodzielny, przygotowany do tworzenia, co w konsekwencji prowadzi do uzmysłowienia własnej wartości, celowości oraz działania sprzyjającemu dobremu samopoczuciu.
Zgodnie z intencjami i wskazówkami Weroniki Sherborne program kultury fizycznej powinien zawierać ćwiczenia rozwijające poruszanie się, pływanie, ćwiczenia na świeżym powietrzu, gry, rytmikę i taniec. Ćwiczenia polegają na odtworzeniu wczesnoniemowlęcych zabaw rodziców z dzieckiem. Osoby biorące udział w zabawie mają do dyspozycji tylko własne ciała. Ćwiczenia są bardzo proste, a ich ilość jest nieograniczona, zależy od fantazji i pomysłowości ćwiczących.
W czasie ćwiczeń dziecko ma okazję coraz lepszego poznawania swego ciała i jego możliwości, co wpływa na usprawnienia ruchowe, rozwój małej i dużej motoryki. Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne służy także rozwijaniu świadomości przestrzennej. Jeśli człowiek dobrze pozna przestrzeń, w której się porusza, czuje się w niej pewnie i bezpiecznie, wtedy łatwiej udaje mu się wchodzić w czyjąś przestrzeń, czyli nawiązać kontakt. Metoda ta rozwija więc umiejętności dzielenia się z innymi ludźmi osobistą przestrzenią i nawiązywania z nimi kontaktów.
W czasie prowadzenia zajęć terapeutycznych należy przestrzegać kilku zasad. Po pierwsze: można zachęcać dziecko do wspólnej zabawy, ale nie wolno go do niej zmuszać. Po drugie: należy wzbogacać ćwiczenia o pomysły dzieci, aby kształtować ich postawę kreatywną.
Trzecią zasadą jest stopniowanie trudności:
ćwiczenia należy rozpoczynać w parach, potem w trójkach, a następnie w grupie, aby pod koniec zajęć powrócić do ćwiczeń w parach;
na początku zajęć prowadzić ćwiczenia jak najbliżej podłogi, stopniowo przechodząc do ćwiczeń ponad podłożem (noszenia, podrzuty) i pod koniec powrócić do ćwiczeń na podłodze;
zaczynać zajęcia do ćwiczeń rozluźniających, relaksujących, następnie wykonywać bardziej dynamiczne, by po jakimś czasie wrócić do ćwiczeń uspokajających.
Rodzaje ćwiczeń rozwijających wzajemne kontakty
Pełne oparcie
Dziecko podtrzymywane przez dorosłego, całkowicie odciążone odczuwa to w sensie fizycznymi i psychicznym. Noszenie, kołysanie, trzymanie w objęciach są bardzo ważnymi uczuciowo- motorycznymi doświadczeniami dla małego dziecka. Jeżeli dziecko dodatkowo odczuwa w tych ruchach ciepło i troskę rozpoczyna się u niego proces tworzenia się poczucia bezpieczeństwa. Dziecko można odciążyć całkowicie lub częściowo. Siedzenia na podłodze obok opiekuna i opieranie się o niego pozwala dziecku doznać uczucia oparcia.
Oparcie połączone ze swobodnym ruchem ciała
Opiekun siedzi na podłodze trzymając dziecko przed sobą. Poruszając całym ciałem delikatnie kołysze dziecko z boku na bok. Dziecko powinno stracić na chwilę równowagę, jeżeli jego ciało ma znaleźć oparcie u opiekuna. Swobodny ruch stosowany przy kołysaniu, huśtaniu, skakaniu i podrzucaniu powoduje, że dziecko napięte i niespokojne zaczyna doznawać uczuć przyjemnych, harmonijnych. Jego twarz odpręża się i jest rozbawiona. Dziecko zaczyna ufać dorosłemu, zaczyna podobać mu się zabawa.
Wzajemne oparcie, ćwiczenia równowagi
Opiekun i dziecko stają się zależni od siebie. Najprostszą formą tego kontaktu jest huśtawka. Dwie osoby siedzą na podłodze przodem do siebie, trzymając się za ręce, po czym kolejno kładą się na plecach, tak aby dotknąć głową podłogi. Wszystkie ćwiczenia równowagi wymagają aby dziecko „słuchało” własnego ciała i ciała swego opiekuna.
Obejmowanie
Opiekun zmieniając swoje ciało w „zamknięty dom” klęczy z dłońmi opartymi o podłogę, a dziecko znajduje się „wewnątrz domu”. Dla większości dzieci poczucie bezpieczeństwa przy jednoczesnym obejmowaniu się i kołysaniu jest potrzebne i przyjemne, jednak inne mogą poczuć się zagrożone i zaakceptują ćwiczenie wtedy, jeżeli będzie ono wykonywane delikatnie.
Podłoga jako źródło oparcia
Ćwiczenia, w których podłoga stanowi główne źródło oparcia, dają dziecku większą „świadomość” własnego ciała i jego poszczególnych części. Można je ciągnąć po podłodze za dłonie lub stopy. Proste ćwiczenie podlegające na łagodnym obracaniu leżącego dziecka z boku na bok, wyrabia elastyczność kręgosłupa i uświadamia dziecku fakt „posiadania” centralnej części ciała. Wszystkie omawiane dotąd ćwiczenia są zabawami ze wspólnymi celami. W pewnym momencie jednak dorosły zaczyna pomagać dziecku w rozwinięciu jego siły fizycznej i w ukierunkowaniu jego energii. Ma to miejsce w czasie ćwiczeń, w których dziecko sprawdza swoją siłę „przeciwko” dorosłemu.
Ćwiczenia przeciwko dorosłemu (siłowe)
Opiekun może spowodować, że dziecko poczuje swoją własną siłę, zaczyna ją kontrolować i w rezultacie staje się fizycznie silniejsze.
Popychanie - siedząc na podłodze opiekun oparty swoimi plecami o plecy dziecka popycha je. Dziecko stara się „odpowiedzieć” tym samym;
Ciągnięcie - dziecku nadpobudliwemu dla którego popychanie kojarzy się ze zbyt wielkim zaangażowaniem, dużo przyjemności sprawia pociąganie swego dorosłego partnera. Celem wielu takich ćwiczeń jest rozwinięcie u dzieci świadomości i umiejętności kontrolowania ruchów kolan oraz siły i stabilności nóg. Ćwiczenia siłowe pozwalają dziecku odczuć, „zorganizować” i kontrolować swoją energię, a jeżeli doznania towarzyszące są przyjemne, dziecko zacznie rozwijać w sobie pozytywny stosunek do własnej siły i energii.
Wrażliwość i delikatny dotyk - dziecko pewniejsze swej siły będzie łagodniejsze i bardziej czułe wobec innych. Większość dzieci lubi wzajemnie kołysać się do snu, albo prowadzić za rękę, czy opiekować się kimś, którego oczy są zamknięte. Dziecko, które z własnej woli zamknie oczy i da się prowadzić za rękę objawia rosnącą wiarę w siebie.
Delikatność i czułość można rozwinąć w ćwiczeniach ruchowych, które wymagają opieki nad inną osobą.
Najlepiej jest zakończyć zabawy ruchowe ćwiczeniami spokojnymi i łagodnymi, chociaż przynajmniej we wstępnym okresie opiekuńczość dziecka będzie raczej powierzchowna.
Nauczyciel, znając poziom rozwoju swoich wychowanków stopniuje trudności zgodnie z ich możliwościami. Wszechstronność i naturalność ćwiczeń sprawia, iż wykonanie daje dzieciom bardzo wiele radości z poczucia panowania nad własnym ciałem. Dzieci uczą się odczuwać ciało w różnym położeniu, uczą się nazw części ciała oraz stron ciała.
Zestaw wybranych ćwiczeń metodą Weroniki Sherborne z dorosłym partnerem.
„Tapczan” =- dorosły kładzie się na wznak - dziecko kładzie się na dorosłym.
„Paczka” - dziecko lub dorosły zwija się „w paczkę” - kłębek. Druga osoba usiłuje rozwiązać „paczkę” tzn. rozprostować nogi i ręce osoby zwiniętej w kłębek.
„Skała”- jedna osoba klęka na kolanach podpierając się rękami. Dziecko usiłuje przewrócić „skałę”.
„Naleśnik” - jedno lub dwoje dzieci zawijamy w koc (jak naleśnik) i toczymy po podłodze.
„Tunel” - dorośli w szeregu klęczą na kolanach podpierając się rękami - powstaje „tunel”, pod którym przechodzą dzieci. Jedna osoba pilnuje aby wszystkie dzieci wchodziły jednym wejściem.
„Tratwa” - „tunel” zawala się. Dorośli kładą się więc jeden obok drugiego i powstaje „tratwa”. Dzieci kładą się na niej.
„Pociąg” - wszyscy siedzą blisko siebie w rzędzie (na przemian- dorosły- dziecko). Dorośli odpychając się od podłogi rękoma poruszają „pociąg” do przodu, każdy popycha przed sobą dziecko.
„Budowanie domu” -= dorośli są cegiełkami, z których dzieci ustawiają przestrzenną konstrukcję „dom”. Dorośli biernie poddają się zabiegom dzieci.
„Karuzela” - dorośli klęczą lub siedzą w kole, każdy z nich trzyma na kolanach jedno dziecko. Dzieci łapią się za ręce tworząc zamknięty krąg (bez tego karuzela nie może ruszyć). Jedno dziecko może być „motorem” karuzeli tzn. wydawać poleceni - sygnał „trzy, cztery”! Dorośli chwytają dzieci pod kolanami i na sygnał podnoszą je do góry.
Zestaw wybranych ćwiczeń metodą Weroniki Sherborne - dzieci ćwiczą
w parach.
„Koniki” - jedno dziecko leży na podłodze, drugie w pozycji stojącej z tyłu trzyma go za ręce i ciągnie po podłodze. Zmiana ról.
„Kłoda” - jedno dziecko leży na plecach, drugie stara się go obrócić na brzuch. Zmiana ról.
„Skała” - jedno dziecko w klęku prostym, drugie próbuje go przewrócić. Zmiana ról.
„Mostek” - jedno dziecko tworzy most w klęku podpartym, drugie wdrapuje się na „most” i prześlizguje pod nim. Zmiana ról.
„Ważenie soli” - dzieci stoją tyłem do siebie, chwytając się pod ręce unoszą partnera. Zmiana ról.
„Kamień” - jedno dziecko leży na plecach, drugie stara się go odciągnąć od podłogi. Zmiana ról.
„Zabawa” - dzieci stoją w parach naprzeciwko siebie trzymając się za ręce wykonują wspólne oddechy. Później podskakują na jednej nodze, drugiej - wreszcie wspólnie robią przysiady. Na zakończenie wzajemnie wysłuchują pracy swoich płuc.
Bibliografia
Bereda E.- „Radość i poczucie bezpieczeństwa. Zajęcia metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne”, Wychowanie w Przedszkolu, 1987;
Bogdanowicz M.
Kania E., Pasztaleniec M. „Scenariusze zajęć dziennych w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych” Warszawa 2000, Oficyna wydawniacza GRAF- Punkt;
Lis H. „Ćwiczenia sprawiają radość” Wychowanie w Przedszkolu 1989;
Parzybok M. „Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne w pracy domu dziecka”, Szkoła Specjalna 1989;
Przasnyska M. „Nauczanie kultury fizycznej w szkole życia według programu Ruchu Rozwijającego W.Sherborne” Szkoła Specjalna 1986;
Sherborne W. „Ćwiczenia ruchowe dla dzieci upośledzonych” Szkoła Specjalna 1985.