5. Formowanie i cięcie drzew i krzewów owocowych
Drzewa owocowe i krzewy po posadzeniu wymagają odpowiedniego formowania tak by ich wzrost był w pełni odpowiadający maksymalnemu plonowaniu. Okres formowania to czas od posadzenia do wejścia w pełnię owocowania. U drzew owocowych wynosi on do około 5-6 lat, u krzewów jest krótszy 3-4 lata.
Po wejściu drzew w okres pełnego owocowania wzrost pędów słabnie. Konieczne jest coroczne letnie lub przedwiosenne ich przycinanie co pobudza drzewa do większego wytwarzania pędów bogato ulistnionych. Również każda plantacja roślin jagodowych wymaga usuwania części najstarszych pędów i utrzymywania właściwych proporcji między pędami młodymi a owocującymi.
5.1. Formowanie koron drzew
Na podstawie przekroju poprzecznego korony drzew dzielimy na koliste, owalne i prostokątne. Jeżeli korona prostokątna ma konary ułożone w jednej płaszczyźnie pionowej to rząd takich drzew nazywa się szpalerem (rys.7). Ze względu na posiadanie przewodnika korony dzieli się na: przewodnikowe, bezprzewodnikowe lub ze skróconym przewodnikiem (rys.8). Pod względem rozmieszczenia konarów w koronie dzieli się je na: okółkową, piętrową, luźnopiętrową, bezpiętrową i kombinowaną (rys.9). Korony powstałe w wyniku przeprowadzonego cięcia można sklasyfikować na: naturalne, swobodne, regulowane i sztuczne (rys.10).
Rys. 7. Przekrój poprzeczny różnych typów koron
a- korona kolista, b- korona elepsoidalna-owalna, c- korona szpalerowa swobodna, d- korona szpalerowa
Rys. 8. Podział koron drzew ze względu na obecność przewodnika
a-korona przewodnikowa, b- korona bezprzewodnikowa, c- korona ze skróconym przewodnikiem
Rys. 9. Podział koron pod względem rozmieszczenia konarówa- korona okółkowa, b- korona piętrowa, c- korona luźnopiętrowa, d- korona bezpiętrowa, e- korona kombinowana
Rys.10. Podział koron ze względu na intensywność cięcia
a- korona prawie naturalna, b- korona swobodna, c- korona regulowana, d- korona sztuczna.
W sadach w Polsce z koron kolistych i owalnych zalecane są prawie naturalna, luźnopiętrowa i wrzecionowa. Z koron szpalerowych poleca się szpalerową-swobodną i wrzecionową spłaszczoną.
Korona prawie naturalna. Ten typ korony nadaje się dla jabłoni na podkładkach półkarłowych i karłowych jabłoni oraz dla śliw, czereśni, wiśni i morel. Korona składa się z przewodnika i osadzonych na nim symetrycznie 10-15 konarów.
Rys.11. Formowanie korony prawie naturalnej (wg. A.Miki)
a- dwuletnie drzewo lub rozgałęziony okulant po przycięciu, b- trzyletnie drzewo z zaznaczonymi miejscami cięcia, c- drzewo po cięciu
Formowanie rozpoczyna się od przycięcia na przedwiośniu posadzonego jednorocznego okulanta na wysokości 80 cm. W przypadku gdy jest rozgałęziony usuwa się wszystkie pędy do wysokości 40-60 cm. Pozostawia się tylko 3-5 pędów. Pędy te skraca się od 1/3 do 2/3 a przewodnik przycina w odległości 50 cm od najwyżej położonego pędu (rys.11).
W celu uzyskanie szerszego kąta nad rozwijającymi się pędami, na przewodniku, zakłada się klamerki używane do suszenia bielizny. Spinacz - klamerka powoduje, że wyrastający pod nim pęd tworzy z przewodnikiem kąt zbliżony do prostego. Dobre efekty daje też przyginanie do pozycji poziomej i przywiązywanie sznurkiem do pnia.
W drugim i trzecim roku również przewodnik przycina się na wysokości 50-60 cm od ostatniego rozgałęzienia bocznego i w maju zakłada klamerki podobnie jak w roku poprzednim. Na przedwiośniu roku trzeciego wycina się wszystkie silne pędy wyrośnięte z pnia na przewodniku i konarach pierwszego piętra. Konary drugiego piętra nagina się i przywiązuje sznurkiem do położenia poziomego. W ciągu trzech lat korona powinna składać się z przewodnika i 10-15 konarów. W gorszych warunkach formowanie trwa 4 lata.
Rys.12. Rzut na płaszczyznę poziomą konarów korony prawie naturalnej (wg. T.Hołubowicza)
a- drzewo jednoroczne, b- drzewo dwuletnie, c- drzewo trzyletnie
Rysunek 12 przedstawia rzut na płaszczyznę poziomą konarów korony prawie naturalnej w poszczególnych latach.
Korona wrzecionowa. Jak z nazwy wynika korona ma kształt wrzeciona lub świerka (choinki). W koronie tej konary dolne są najdłuższe a im wyżej tym są krótsze. W takiej stożkowatej koronie wszystkie konary są ukierunkowane w różnych kierunkach lub przy wrzecionie spłaszczonym większa ich ilość ukierunkowywana jest wzdłuż rzędów a rosnące w kierunku międzyrzędzi skracane. Wszystkie konary odrastają od pnia pod kątem zbliżonym do prostego.
Korona typu wrzecionowego może być stosowana u wszystkich uprawianych drzew owocowych ale najbardziej poleca się ją dla karłowych i półkarłowych jabłoni oraz grusz. Drzewa formowane z koroną wrzecionową na podkładkach karłowych muszą być uprawiane przy konstrukcji: z palikami indywidualnymi wbitymi przy sadzonych drzewkach lub przy palikach zamocowanych w górnej części do rozciągniętego drutu a w dolnej do pnia.
Średnica impregnowanych palików indywidualnych wynosi 10 cm. Paliki przy drzewkach z rusztowaniami mogą mieć średnicę 3-5 cm. Rusztowanie najczęściej spotyka się ze słupków betonowych o grubości 14-18 cm oraz jednego drutu ocynkowanego o średnicy 3 mm zawieszonego na wysokości około 2 m od ziemi. Słupy rusztowania głównego ustawione są od siebie w odległości 10-20 m. Na brzegach muszą być ustawione dodatkowe słupy odporowe.
Rys.13. Formowanie korony wrzecionowej (wg.Miki)
a- jednoroczny rozgałęziony okulant przycięty na kształt stożka, b- drzewo w następnym roku po przycięciu gałęzi, c- korona po zakończeniu formowania.
W pierwszym okresie formowania korony postępujemy podobnie jak przy koronie naturalnej. W drugim roku po posadzeniu przygina się wszystkie pędy do położenia poziomowego i przywiązuje sznurkami do pnia. Pędy zbyt sztywne i trudne do przygięcia usuwa się. Przycina się również przewodnik na 40-60 cm nad niżej położonym pędem bocznym (rys.13).
W trzecim i w czwartym roku kontynuuje się przyginanie i przywiązywanie pędów. Pędy zbyt silnie rosnące oraz konkurujące z przewodnikiem usuwamy. Przewodnik w miarę wzrostu drzewa przywiązuje się coraz wyżej. Uformowana korona powinna mieć wysokość do 2,5 m i 10-15 konarów.
Korona wrzecionowa wysmukła. Składa się z niskiego pnia około 50 cm oraz korony osadzonej na przewodniku o wysokości 2 m (rys.14 a). Na przewodniku jest zformuowanych wyrastających w różnych miejscach. W dolnej części konary są długie, w górnej krótkie (około 40 cm długości).
Rys. 14. Korona wrzecionowa wysmukła (a) i podgórska (b)
(wg. Ostrowskiego)
Korona wrzecionowa podgórska. Jest podobna do korony wrzecionowej. Składa się z krótkiego pnia (około 50 cm) i osadzonych na nim przewodniku z koroną. Łączna wysokość drzewa wynosi około 2,5 m. W koronie jest uformowane 10-12 konarów w równych odstępach. Wszystkie konary powinny tworzyć z przewodnikiem kąt 100-135o. Po uformowaniu korona ma kształt choinki o gałęziach zwisających do dołu (rys. 14 b).
Najkorzystniejszy do przyginania jest okres od połowy sierpnia do połowy września. Do tego celu najlepsze są ciężarki betonowe z haczykiem (kształt dzwonka). Ciężarki zakłada się tylko na pędy dłuższe niż 50 cm. Słabe pędy należy pozostawić a średniej długości skrócić na 4-6 liści. Grubsze gałęzie ucina się z pozostawieniem czopa o długości 25 cm. Przewodnik skraca się na wysokości 2,5 m nad bocznym pędem.
Korona wrzecionowa spłaszczona. Koronę tego typu można formować u jabłoni karłowych i półkarłowych grusz, śliw, wiśni i moreli. Składa się ona z przewodnika i dwóch silnych konarów osadzonych na wysokości około 50 cm rosnących wzdłuż rzędów w przeciwnych kierunkach. Ponad nimi wyrasta również w płaszczyźnie rzędów kilka słabszych konarów, którym nadaje się położenie poziome. Formowanie trwa zwykle 4 lata. Po ukształtowaniu ma ona wygląd wrzeciona spłaszczonego z dwóch stron (rys.15). Wysokość korony wrzecionowej spłaszczonej po całkowitym uformowaniu powinna wynosić około 2,5 m.
Rys. 15. Formowanie korony wrzecionowej spłaszczonej (wg.Miki)
a- cięcie rozgałęzionego okulanta na wiosnę po posadzeniu, b- cięcie w drugim roku z pozostawieniem 2 konarów w linii rzędu, c- drzewa w trzecim roku z przygiętymi pędami na przewodniku.
Korona szpalerowa swobodna. Korona szpalerowa swobodna nadaje się dla jabłoni na podkładkach karłowych i półkarłowych oraz grusz, wiśni i moreli. Konary w koronie są skierowane wzdłuż rzędu w przeciwnych kierunkach. Uformowana korona osadzona na pniu wysokości 50 cm powinna mieć 10-12 konarów (rys.16).
Rys. 16. Formowanie korony szpalerowej swobodnej (wg. Ugolika)
a- drzewo w pierwszym roku z przygiętymi kanarami, b- drzewo w drugim roku wiosną po przycięciu i przygięciu konarów, c- drzewo wiosną roku trzeciego, d- korona w czwartym roku.
Formowanie korony w pierwszym roku jest podobne jak przy koronie prawie naturalnej. Przy sadzeniu okulantów rozgalęzionych ustawia się je w dołkach tak, by silne pędy będące wyżej niż 50 cm od ziemi skierować w płaszczyznę rzędu. Wszystkie pędy do 50 cm usuwa się całkowicie. Pędy rosnące w kierunku rzędów nagina się do położenia poziomego i przywiązuje sznurkiem do pina. Pędy rosnące w kierunku międzyrzędzia usuwa się. Przewodnik przycina się o około 50 cm nad najwyższym odgałęzieniem rosnącym wzdłuż rzędów. Przy formowaniu korony używa się też drewnianych klamerek. Zakłada się je w maju nad rozwijającymi się pędami w kierunku rzędu.
W drugim roku po posadzeniu wybiera się od 2 do 6 pędów rosnących w kierunku rzędu i przywiązuje do położenia poziomego. Przewodnik przycina się ponownie na wysokości 50 cm nad najwyższym konarem.
W trzecim i czwartym roku kształtuje się następne piętra ramion w przeciwne strony w płaszczyźnie rzędu. W celu nadania im kierunku poziomego przywiązuje się je do pnia lub niżej ukształtowanych ramion z roku poprzedniego. Poziomo rozmieszczonych ramion nie przycina się. Jeżeli w jednym roku wyprowadza się po dwa ramiona z każdej strony to wyższe konary skraca się tak by były krótsze od dolnych o około 10 cm.
Przewodnik w każdym roku przycina się o 40-50 cm nad najwyżej położonym ramieniem.
Pędy rosnące w kierunku międzyrzędzi usuwa się lub nagina do dołu i przywiązuje do pnia. Silne wybijające pędy na poziomo ukształtowanych ramionach powinny być przycinane nad 5-7 oczkiem lub naginane. Formowanie korony trwa 3 lub 4 lata. Po uformowaniu 10-12 konarów nad najwyżej położonym ramieniem usuwa się przewodnik. Po wejściu drzew w pełnię owocowania od 7 roku należy przystąpić do rozrzedzania korony tak by w następnych kilku latach dojść do 6-8.
Koronę szpalerową swobodną dla drzew na podkładkach karłowych można także formować przy rusztowaniu z drutów rozciągniętych na wysokości 60 cm, 110 cm i 160 cm od ziemi.
Poza wyżej opisanymi najważniejszymi typami koron istnieją jeszcze inne jak np. korona kolumnowa, osiowa, superwrzecionowa (na podkładkach najbardziej karłowych), korona rozpinana w formie V i w formie Y, rozpinana pozioma, korona szyszkowa: Hytec Solen, Mikado i inne. Nie są one jednak tak ważne szczególnie w warunkach makroregionu północno-wschodniego by im poświęcać więcej uwagi.
5.2. Formowanie krzewów prowadzonych w formie krzaczastej
Porzeczki czarne. Posadzone krzewy niezależnie od terminu sadzenia: jesień, przedwiośnie, przycinamy na przedwiośniu. Każdy z pędów skraca się sekatorem pozostawiając 2-3 pąki nad powierzchnią gleby. Podobnie postępuje się z porzeczkami białymi, agrestem i leszczyną. W drugim roku u porzeczek czarnych usuwa się pędy leżące nisko na ziemi i nie dorośnięte. Podobnie postępuje się w roku trzecim i czwartym. Na przedwiośniu roku piątego usuwa się pędy najstarsze. Porzeczki czarne najobficiej plonują na pędach jednorocznych wyrośniętych z pędów dwu i trzyletnich. Na jednorocznych pędach odziomkowych plon jest zwykle niewielki.
Porzeczki czerwone, białe i agrest. W drugim roku po posadzeniu pędy porzeczek białych, czerwonych i agrestu można skrócić o 1/3 do 1/2 ich długości. W roku trzecim wycina się tylko pędy słabe, nadłamane i leżące na ziemi. Podobnie postępuje się w roku czwartym i piątym. Porzeczki czerwone i białe najobficiej owocują na krótkopędach wyrośniętych z pędów 2-letnich i starszych. Agrest owocuje na pędach 2-5 letnich. Dobrze sformuowany krzew porzeczek czerwonych, białych i agrestu powinien mieć 12-15 pędów szkieletowych.
5.3. Formowanie krzewów prowadzonych szpalerowo przy drutach
Porzeczki czerwone, białe i agrest. Rośliny sadzi się w rzędzie co 0,8-1,0 m. Odległość dla międzyrzędzi wynosi około 2 m. W pierwszym roku po posadzeniu ustawia się rusztowanie ze słupków i drutów. Druty ocynkowane o średnicy 3 mm rozciąga się na wysokości 0,6 m i 1,2 m.
Sadząc krzewy w dołkach staramy się pędy najdłuższe umieścić bezpośrednio w linii rzędów. Pędy skierowane w stronę międzyrzędzi usuwa się całkowicie. W pierwszym roku wyprowadza się 2-3 pędy szkieletowe. W następnym również 2-3. W sumie w krzewie powinno być 4-5 pędów szkieletowych. Pędy szkieletowe przywiązuje się do drutów promieniście tak by tworzyły jakby wachlarz.
W maju każdego roku usuwa się pędy wyrastające z szyjki korzeniowej i korzeni. W okresie lata przed zbiorem owoców należy poskracać boczne rozgałęzienia na długość 10-12 cm od nasady.
Maliny. Sadzi się je przy rusztowaniach z drutu rozmieszczonego na słupkach na wysokości 70-80 i 130-140 cm. Druty mogą być pojedyncze lub podwójne rozciągnięte po obydwu stronach słupków lub przy naspawanych (słupki metalowe) czy nabitych (słupki drewniane) poprzeczkach 30 cm szerokości. Taki sposób prowadzenia nazywa się szpalerem zwykłym wąskim.
Maliny sadzi się w rzędzie co 50 cm. Pędy rosnące przy pojedynczych drutach muszą być przywiązywane do górnego. Zamiast przymocowywania wierzchołki pędów można okręcać wokoło górnego drutu. Prowadząc maliny między podwójnie rozciągniętymi drutami nie musimy pędów przywiązywać. Dbamy o to by w całym szpalerze pędy były rozmieszczone równomiernie co około 15 cm. Nadmiar pędów oraz wszystkie odrosty korzeniowe w międzyrzędziach usuwamy.
Maliny mogą też być prowadzone w szpalerze szerokim w kształcie litery V. Młode pędy wyrastają w środku szpaleru starsze owocujące przywiązywane są do drutów umieszczonych na wysokości 1 m. Odległość między drutami wynosi 90-120 cm. W krzewie pozostawia się 10-15 pędów. Zbędne odrosty usuwa się.
Winorośl. W warunkach Polski najczęściej winorośl prowadzi się w formie sznura poziomego jednoramiennego lub sznura poziomego dwuramiennego. Prowadząc roślinę w postaci sznura poziomego jednoramiennego rośliny po posadzeniu przycina się na 2-3 pąki. W następnym roku z wyrośniętych łóz jedną przycinamy bardzo krótko na 2 oczka, drugą na 6-9 oczek. Łozę dłuższą zgina się na wysokość około 30 cm nad ziemią i przywiązuje do podpory (rusztowanie z drutów, kratownica na ścianie, pergola itp). Wszystkie pączki na odcinku od ziemi do zgięcia usuwa się.
Z pączków na poziomo usytuowanej łozie wyrastają pędy owocujące, które prowadzi się pionowo. Na każdym takim pędzie zawiążą się 2-3 grona. Po zawiązaniu gron pędy te za 3-4 liściem od ostatniego grona usuwamy. Również latem wycina się zbędne pędy zwane pasierbami.
Z drugiej łozy mającej 2 pąki wyrastają 2 pędy. Jeden w roku następnym zostanie usunięty a z drugiego zostanie utworzone poziome ramię. Ramię, które owocowało usuwa się całkowicie (rys.17).
Rys. 17. Prowadzenie krzewu winorośli w formie sznura poziomego
jednoramiennego
a- krzew winorośli wiosną po przycięciu i przygięciu łozy owocującej w trzecim roku: 1- czopek z pąkami zastępczymi, 2- łoza z pąkami dla pędów owoconośnych; b- krzew winorośli jesienią trzeciego roku, 1- czopek z łozami zastępczymi, 2- łoza z pędami owoconośnymi, 3- łozy zastępcze, 4- pędy owoconśne
Aktinidia. W warunkach klimatycznych Polski można uprawiać aktinidię pstrolisną i ostrolistną. Ze względu na niskie spadki temperatury zimą nie należy sadzić aktinidii chińskiej (kiwi) bo przemarznie. Owoce aktinidii pstrolistnej i ostrolistnej chociaż mniejsze od kiwi są w smaku delikatniejsze i nie trzeba ich obierać ze skórki.
Przy sadzeniu aktinidii trzeba pamiętać by sadzić egzemplarze męskie i żeńskie gdyż są to rośliny rozdzielnopłciowe. Przy jednym krzewie męskim może w sąsiedztwie być posadzone kilka krzewów żeńskich 1:5.
Rośliny sadzi się przy rusztowaniu składającym się z metalowych, drewnianych lub betonowych słupów na których na wysokości 3 lub 4 metrów rozciągnięty jest gruby drut ocynkowany lub nawet pręt ze stali zbrojeniowej od tego drutu w odległościach co 1,5-2,5 m zamocowane są pionowe druty ocynkowane grubości 2,5 m bezpośrednio nad posadzoną rośliną. Dla wzmocnienia konstrukcji można w odległościach poziomych co 1 m rozciągnąć poziome druty średnicy 3,5 mm. Utworzy się wówczas jakby kratownica (rys.18).
Rys.18. Rusztowanie do uprawy aktinidii
a- odciągająca stalowa linka lub ocynkowany drut, b- ocynkowana rura φ 6-8 cm, c- krzewy żeńskie, d- krzew męski, e- pręt zbrojeniowy lub grubszy ocynkowany drut
Aktinidie tworzą silne pędy, które dorastają nawet do kilkunastu metrów. W pierwszym okresie 2-3 lata pędy rosną słabiej i należy je przywiązywać do rusztowania. W dalszych latach jest to zbędne. Oprócz pędów silnie rosnących aktinidie tworzą pędy o wzroście słabszym- owocujące. Cięcie przerzedzające ilość pędów rozpoczyna się po wejściu krzewów w owocowanie. Usuwa się pędy najstarsze i skraca nadmiernie rosnące pędy młode, wegetatywne.
5.4. Prowadzenie krzewów w formie piennej
Porzeczki i agrest. Porzeczki i agrest można też prowadzić w formie piennej jeżeli są wyprodukowane w szkółce na podkładce porzeczki złotej, której pędy silnie rosną i nadają się na niby pień dla szlachetnych odmian porzeczek i agrestu. Korony piennych porzeczek i agrestu mają kształt kulisty. Pienne agresty i porzeczki muszą być prowadzone przy palikach.
Silny pęd podkładki porzeczki złotej szczepi się w sierpniu w tzw. boczną szparę na wysokości 120 cm lub wyżej (jeżeli chcemy mieć porzeczkę na wysokim pniu) lub niżej około 60 cm jeżeli ma to być drzewko niskopienne. Przy szczepieniu używa się 2-3 oczkowych zrazów. Po obwiązaniu i zasmarowaniu maścią miejsce szczepienia zabezpiecza się przed wysychaniem woreczkiem z folii. Wiosną odcina się pęd podkładki nad miejscem szczepienia. Pędy które wyrosną z założonych zrazów należy wiosną roku drugiego przyciąć w celu lepszego rozgałęzienia.
Ukształtowana korona powinna składać się z 6-8 gałązek głównych. Po kilku latach cięcie powinno być podobne jak u krzewów krzaczastych tzn. usuwa się pędy najstarsze i zastępuje je pędami młodymi.
Leszczyna. Leszczynę w formie drzewka najlepiej jest prowadzić gdy jest zaszczepiona na leszczynie tureckiej nie dającej odrostów. Formowanie drzewka o koronie prawie naturalnej z 6-8 pędami szkieletowymi trwa 3-4 lata.
5.5. Cięcie drzew owocowych
W sadach owocujących prowadzi się 4 systemy cięcia: prześwietlające, odnawiające i odmładzające. Cięcie prześwietlające ma na celu usunięcie części konarów, gałęzi a także krótkopędów i długopędów w celu lepszego doświetlenia wnętrza korony. Przy cięciu odnawiającym usuwa się część pędów owoconośnych powyżej 3 lat. Cięcie na krótkopędy polega na usuwaniu lub skracaniu corocznym wszystkich długopędów i części krótkopędów będących w nadmiarze. Cięcie odmładzające ma na celu odmłodzenie drzew i stosuje się je na starszych drzewach.
Cięcie roślin sadowniczych wykonuje się w dwóch terminach tzn. na przedwiośniu i latem (od połowy lipca do końca sierpnia). Cięcie przedwiosenne wykonuje się od połowy lutego do połowy kwietnia. Po zimie bardzo mroźnej z cięciem należy poczekać aż do początków maja aby móc sprawdzić które konary usuwać.
Cięcie letnie u wiśni, czereśni i wczesnych odmian śliw wykonuje się bezpośrednio po zebraniu owoców. Cięcie jabłoni i grusz powinno się przeprowadzić od drugiej połowy lipca do końca sierpnia. Po letnim przycinaniu pędów wybija mniej wilków niż po zimowym.
Rośliny jagodowe również można przycinać latem. Liście z plantacji truskawek dwuletnich i starszych ścina się na początku sierpnia bezpośrednio po zbiorach owoców. Na plantacji malin usuwa się po zbiorach pędy które owocowały. Na 2-3 tygodnie przed zbiorem owoców porzeczek i agrestu prowadzonych w formie szpalerowej, przycina się ściany szpaleru nożycami żywopłotowymi. Również krzewy porzeczek czarnych i agrestu można prześwietlać po zebraniu owoców w sierpniu.
Silniejsze cięcie jabłoni przeprowadza się dopiero po około 10 latach od posadzenia. Corocznie usuwa się 2-3 konary poczynając od dołu. Na stałe w koronie prawie naturalnej pozostawia się 6-8 konarów zgrupowanych w dwóch lub trzech piętrach. Przerzedzać też należy gałęzie i drobne pędy. Koronom nadaje się wygląd parasolowaty poprzez usuwanie pędów rosnących do góry.
Przy koronie szpalerowej swobodnej zmniejsza się ilość konarów z 10-12 na 6-8 na przestrzeni od 7 do 15 roku. W trzech lub czterech piętrach pozostawia się tylko po 2 konary skierowane w przeciwne strony w płaszczyźnie rzędu.
Korony wrzecionowe i wrzeciona spłaszczonego tnie się podobnie jak wyżej opisane. Docelowo we wrzecionie spłaszczonym pozostawia się 6-8 konarów.
Jak już zaznaczono cięcie można przeprowadzać latem i na przedwiośniu. Drzewa pestkowe powinny być cięte latem. Wówczas rany goją się szybciej i mniej rozprzestrzeniają się choroby.
U wiśni owocujących na długopędach (np.Łutówka) już w roku 4-5 należy stosować cięcie odnawiające tzn. należy skracać ogałacające się pędy nad bocznym odgałęzieniem bliżej środka korony.
Cięcie prześwietlające krzewów porzeczek rozpoczyna się po wejściu ich w pełnię owocowania. Od czwartego roku w porzeczkach czarnych u podstawy krzewu usuwa się corocznie 3-5 najstarszych pędów. U porzeczki czerwonej i białej usuwa się pędy starsze dopiero od piątego roku gdyż owocują one na pędach starszych kilkuletnich.
11