Etyka - dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne.
Etyki nie należy mylić z moralnością. Moralność, to z formalnego punktu widzenia zbiór dyrektyw w formie zdań rozkazujących w rodzaju: "Nie zabijaj", których słuszności nie da się dowieść ani zaprzeczyć, gdyż zdania rozkazujące niczego nie oznajmują. Etyka natomiast to nauka, której celem jest dochodzić źródeł powstawania moralności.
Etyka lekarska jest częścią etyki ogólnej, zatem to nic innego, jak postępowanie moralne. Są to zasady postępowania w stosunku do ludzi, a nawet do samego siebie. Odnosi się to do wszystkich czynności fizjoterapeuty , nie tylko w pracy zawodowej, ale i do życia poza nią. Oprócz tych ogólnych wskazań - wartości, powinności i uprawnień moralnych - istnieją również pewne wartości i normy szczegółowe, wynikające ze specyfiki poszczególnych zawodów (tzw. etyki zawodowe). Jedną z podstawowych norm etyki pracy jest obowiązek dbania o całość "ustroju pracy" i o wyrażanie przez pracę powszechnej solidarności (Jan Paweł II).
Działanie zawodowe powinno być ukierunkowane na dobro pacjenta. To wiąże się ze starą zasadą - nie szkodzić! Określa ona takie działania aby:
1. rzetelnie informować pacjenta o wszystkich elementach zabiegu
2. wszechstronność informacji - informować również o tym czy zabieg powoduje skutki uboczne i jak z nimi sobie radzić
3. dobre wrażenie - staramy się stworzyć przed pacjentem wizerunek godny zaufania, przekonać go że dbamy o jego osobę i chcemy mu pomóc
„Gdyby mnie kto dziś zapytał, jakie cnoty uważam za najważniejsze dla lekarza, odpowiedziałbym bez wahania: ludzkość, sumienność i stanowczość”.
W. Biegański
Zazwyczaj dzieli się etykę na:
aksjologię, czyli teorię wartości, zajmującą się głównie teorią dobra moralnego
deontologię, czyli naukę o powinnościach;
BIOETYKA jest nauką poszukującą rozwiązania problemów natury moralnej, które rodzą się w granicznych momentach życia: poczęcia, narodzin, choroby, śmierci. Bioetyka wyznaczając biomedycynie kryteria oraz punkty odniesienia w celu uzasadnienia takiego lub innego działania od strony moralnej, wskazuje drogi prawdziwego postępu; nie jest to działanie skierowane przeciwko wolności badań naukowych, ale stanowi zachętę do ponownej refleksji nad metodami i celami poszczególnych badań. Bioetyka- bios- życie, etos- norma, zasada działania; bioetyka, etyka biomedyczna, etyka życia; dział etyki szczegółowej, chociaż coraz częściej traktuje się ją jako samodzielną naukę, podkreślając jej interdyscyplinarny charakter; oprócz głosu etyków, moralistów i lekarzy, uwzględnia również opinie prawników, socjologów, psychologów, pedagogów i ekonomistów.
Współcześnie możemy wyróżnić dwie podstawowe koncepcje etyczne:
laicką
personalizm chrześcijański
Na gruncie etyki laickiej można wyróżnić następujące koncepcje:
socjobiologizm,
nonkognitywizm,
utylitaryzm,
kontraktualizm
ETYKA LAICKA
Socjobiologizm twierdzi, że wartości moralne zależą od grupy społecznej, a ściślej mówiąc od okresu historycznego, w jakim dana grupa się znajduje. Normy moralne ulegają swoistej "ewolucji". To co nazywamy dobrem lub złem moralnym zależy od ewolucji społeczeństwa i jego idei oraz od okresu historycznego.
Nonkognitywizm, najkrócej rzecz ujmując jest to taka etyka bez prawdy. Każdy wybór moralny jest decyzją podlegającą dowolnemu arbitrażowi woli poszczególnego człowieka. Osąd moralny pozostaje czymś subiektywnym: możliwa jest jedynie dyskusja nad spoistością logiczną aktu, jednak pryncypium moralne wyboru pozostaje irracjonalne.
Utylitaryzm - " jak najwięcej szczęścia dla jak największej ilości osób". Kierunek ten można nazwać eudajmonizmem społecznym ( eudajmonizm- gr. Eudaimonismós = szczęśliwość; filozoficzna doktryna etyczna uznająca za najwyższą wartość szczęście osobiste lub społeczne, a dążenie do szczęścia za główny motyw działania). Naczelną zasadą działania moralnego jest "szczęście" w kontekście "przydatności społecznej". W praktyce oznacza to, że ważne i dobre jest to, co przynosi korzyść grupie, przy jak najmniejszym nakładzie kosztów.
Kontraktualizm - teoria etyczno- prawna, która swoimi korzeniami sięga czasów starożytnych. Wartościowanie moralne jest swego rodzaju umową pomiędzy jednostką a społeczeństwem. Autorytet moralny i kryteria wartościowania opierają się na zgodzie społecznej, którą można osiągnąć np. w drodze głosowania demokratycznego. Gdy tej zgody brak, następuje eliminacja danej wartości moralnej. Przykładem kontraktualizmu jest organizowanie referendów w sprawie aborcji.
PERSONALIZM CHRZEŚCIJAŃSKI
Przedmiotem zainteresowania personalizmu jest człowiek jako jedność ontyczna, we wszystkich jego wymiarach: immanentnym i transcendentnym. Osoba ludzka jest dla tego kierunku swoistym filtrem dla określenia w bioetyce, co jest moralnie poprawne, a co naganne.
ZASAD ETYKI MEDYCZNEJ - TEORIĄ CZTERECH PRYNCYPIÓW.
POSZANOWANIE AUTONOMII - dotyczy: wyrażania zgody, informowania pacjenta, bądź zatajania informacji, wyrażania treści w sposób zrozumiały dla pacjenta, dobrowolności oraz kryteriów zastępczej decyzji. Najprościej rzecz ujmując zasadę tę można wyrazić w kilku regułach, takich jak: "mów prawdę", "szanuj prywatność innych osób", "nie wyjawiaj prywatnych informacji", "uzyskuj zgodę pacjenta na jakąkolwiek interwencję medyczną", "pomóż innym, na ich prośbę, w podejmowaniu ważnych decyzji".
NIESZKODZENIE- NIEKRZYWDZENIE - należy tu: zaprzestanie leczenia, środków proporcjonalnych i nieproporcjonalnych, zasady podwójnego skutku, biernego i czynnego przyzwolenia na śmierć oraz asystowania przy umieraniu, wreszcie podmiotów wyrażania zgody zastępczej. Na zasadzie nieszkodzenia opiera się wiele szczegółowych reguł moralnych. Do reguł tych należą: " nie zabijaj ", "nie sprawiaj bólu i cierpienia innym", "nie okaleczaj innych", "nie obrażaj innych", "nie pozbawiaj innych dóbr życia".
ZYNIENIE DOBRA (DOBROCZYNNOŚĆ) - obejmuje tematykę paternalizmu oceny stopni ryzyka w stosunku do korzyści / i kosztów /, wartości i jakości życia. Dobroczynność zatem to każde działanie podejmowane w celu wyświadczenia dobra drugiemu człowiekowi, natomiast dobroć to cecha charakteru lub cnota polegająca na wyświadczaniu dobra innym. Wyróżnia się następujące reguły dobroczynności: "chroń prawa innych i występuj w ich obronie", "zapobiegaj szkodzie wyrządzanej przez innych", "zmieniaj okoliczności, w których może dojść do wyrządzenia szkody", "pomagaj niezaradnym", "ratuj zagrożonych".
SPRAWIEDLIWOŚĆ (ROZDZIELCZA, DYSTRYBUTYWNA) - podejmuje sprawy dystrybucji w opiece zdrowotnej m. in. przyzwoitego minimum opieki, priorytetów w przydziale środków i metod leczenia.
RODZAJE KOMUNIKATÓW
1. KOMUNIKATY KRYTYCZNE - mają na celu wzbudzanie poczucia winy, przekazanie komuś, że nie jest w porządku.
2. KOMUNIKATY STRUKTURALNE - dają przepis na postępowanie, pouczają jak ktoś powinien się zachować, co robić.
3. KOMUNIKATY OPIEKUŃCZE - przekazujący komunikat włącza się w rozwiązanie problemu, udziela pomocy, wyręcza, przejmuje inicjatywę na siebie.
4. KOMUNIKATY WSPIERAJĄCE - są bardzo wartościowe, dają przestrzeń do działania drugiej osobie, traktując ją jako pełnowartościową jednostkę, która jest w stanie samodzielnie rozwiązywać problemy.
Te komunikaty składają się z trzech elementów:
A. Odzwierciedlenie uczuć drugiej osoby
B. Wyrażanie przekonania, że osoba do której mówimy podejmuje dobrą decyzję (samodzielnie poradzi sobie z problemem)
C. Zadeklarowanie swojej gotowości do udzielania wsparcia w momencie kiedy druga osoba będzie tego potrzebowała.
BUDOWANIE WIĘZI
Afirmacja
Akceptacja
Docenianie
Dostępność- " poświęcanie czasu"
Okazywanie uczuć sympatii, empatia
TRZY SITA SOKRATESA:
1. PRAWDA
2. DOBRO
3. KONIECZNOŚĆ
Sokrates (469-399 p.n.e.), filozof grecki. Źródłem wiedzy o życiu i poglądach Sokratesa są Dialogi jego ucznia Platona oraz pisma Ksenofonta.
Stosował dwie metody: elenktyczną, polegającą na zbijaniu w dyskusji też przeciwnika poprzez doprowadzanie jego wywodów do absurdu, i majeutyczną (jak twierdził, odziedziczył ją po matce, która była położną) - uważał, że sam niczego nie wie, ale dyskutując pozwala, aby w rozmówcy "narodziła się" wiedza, co jest możliwe, ponieważ każdy człowiek ma w swym umyśle wiedzę wrodzoną (natywizm, racjonalizm genetyczny) i przez odpowiednie pytania można ją z niego wydobyć.
Punktem wyjścia epikurejskiej etyki było założenie, że największym dobrem jest szczęście. Szczęście zaś zdaniem Epikura polegało na doznawaniu przyjemności. Nie chodziło jednak tu o ciągłą i permanentną przyjemność we współczesnym rozumieniu tego pojęcia. Twiedził on bowiem, że do szczęścia wystarczy nam brak cierpienia, które z kolei uważał za największe nieszczęście. Przejmując poglądy od Demokryta, Epikur stworzył materialistyczna teorię przyrody. Nasz świat jest wyłącznie światem fizycznym zaś wszelkie ciała i przedmioty w nim występujące składają się z niezliczonej ilości nie zależnych od siebie poruszających się atomów.
Epikur dzielił filozofię na trzy części:
fizykę zajmującą się teorią przyrody
etykę zajmującą się poznawaniem istoty szczęścia
kanonikę zajmującą się teorią poznania
Epikur proponując swoją filozofię afirmującą życie i dając receptę na szczęście uwalnia nas przed tym co unieszczęśliwia. Jego zdaniem są to cztery podstawowe obawy :
1. lęk przed cierpieniem
2. lęk przed niemożnością osiągnięcia szczęścia
3. lęk przed bogami
4. lęk przed śmiercią
Metaetyka jest jednym z trzech głównych działów etyki. Jej początki datuje się na pierwsze lata XX wieku, kiedy to pojawiło się dzieło George'a Edwarda Moore'a pod tytułem „Zasady etyki”. Samo słowo metaetyka oznacza zaś gnoseologiczne, logiczne i metodologiczne zagadnienia etyki normatywnej.
Problematyka metaetyki jest bardzo obszerna. Obejmuje ona nawet takie zagadnienia jak wolność woli, odpowiedzialność moralna i przedmiot oceny etycznej, lecz włącza je przede wszystkim od strony znaczenia uwikłanych w te zagadnienia podstawowych pojęć, poddając te pojęcia subtelnej analizie logicznej.
W węższym natomiast sensie metaetyka zajmuje się pewnymi wyodrębnionymi zagadnieniami, z których dwa - od czasu ukształtowania się jej w odrębnych działach etyki - wysunęły się na czoło. Pierwsze z tych zagadnień dotyczy znaczenia orzeczników etycznych (dobry, zły, słuszny, podły). Drugim z podstawowych problemów jest kwestia, czy sądom etycznym przysługuje wartość logiczna i czy wolno je traktować jako fałszywe lub prawdziwe.
ETYCY
Immanuel Kant (ur. 22 kwietnia 1724 w Królewcu, zm. 12 lutego 1804 tamże) - filozof niemiecki; profesor logiki i metafizyki na Uniwersytecie Królewieckim. Twórca filozofii krytycznej lub transcendentalnej, zakładającej, że podmiot jest poznawczym warunkiem przedmiotu. Podstawowymi cechami jego koncepcji filozoficznej są: agnostycyzm poznawczy względem tak zwanych rzeczy samych w sobie (np. Boga, materii) oraz aprioryzm w stosunku do zjawisk. Jego głównym wkładem w filozofię zachodnią było zniesienie opozycji pomiędzy racjonalizmem (por. Kartezjusz) a empiryzmem (por. Hume). Do osiągnięć kantyzmu odwołuje się między innymi neokantyzm (kontynuacja), fenomenologia (rewizja) oraz pozytywizm logiczny (opozycja).
Epikur (gr. Ἐπίκουρος Epikuros) (341-270 p.n.e.) - grecki filozof, twórca epikureizmu.
Epikur był jednym z najważniejszych filozofów tzw. drugiej fazy greckiej filozofii klasycznej, w której dominowały zagadnienia filozofii życia - czyli rozważania na temat jak osiągnąć pełne szczęście (także stan ataraksji).
Na temat życia Epikura nie wiadomo zbyt wiele, zachowały się nieliczne dzieła: "Zasady" i odnalezione w Herkulanum części dzieła "37 ksiąg o naturze", reszta zaginęła. Liczbę wszystkich prac Diogenes Laertios szacował na ok. 300, wymieniając z tytułu 40. Głównym źródłem wiedzy o Epikurze i jego systemie są prace rzymskiego filozofa i poety Lukrecjusza.
Sokrates jest postacią historyczną, ale nie pozostawił po sobie żadnych pism. Jedyne, co o nim wiemy, to relacje jego ucznia Platona (w postaci spisanych dialogów) oraz Ksenofonta, a także przekazy Arystotelesa, Arystofanesa i historyków greckich. Uczniowie Sokratesa różnili się w wielu sprawach, a w ich pismach Sokrates występuje często jako retoryczny autorytet, wykładający poglądy autora. Jednak mimo kwestii spornych pewne poglądy uważa się za rzeczywiście sokratejskie.
Pierwszym świadectwem o filozofie jest komedia Chmury Arystofanesa, wystawiona w 423 p.n.e., czyli jeszcze za życia i działalności Sokratesa, przedstawiająca go jako jednego z sofistów i burzycieli ładu społecznego. Prawdopodobnie Chmury są jedynym utworem literackim napisanym za życia filozofa, w którym przedstawiona jest jego postać.
PODST. NURTY ETYCZNE W HIST. FILOZOFII >>
1. INTELEKTUALIZM ETYCZNY:
Celem ludzkiego życia jest dobro, czyli życie szczę�liwe. Jeżeli wiemy czym jest dobre życie, to będziemy naturalnie działać w taki sposób, by je osišgnšć. Jeżeli dobrze się zastanowisz, zawsze stwierdzisz, że dobry czyn jest dla ciebie lepszy. Zło wynika z braku wiedzy. Kiedy ludzie odkrywajš, co jest słuszne � więc dobre � to nigdy nie będš postępować nikczemnie.
Wiedza + wola + działanie + dobro + użyteczno�ć = arete (cnota) = moralno�ć
tzw. WIEDZA = MORALNO�Ć (Celem jest dobro i sprawiedliwo�ć)
2. EUDAJMONIZM:
Stanowisko etyczne głoszšce, że szczę�cie jest najwyższš warto�ciš i celem życia ludzkiego.
a) HEDONIZM DYNAMICZNY (Cyrenaicy) - Liczy się tylko szczę�cie "prywatne" (szczę�cia innych ludzi nie odczuwamy); szczę�cie można osišgnšć poprzez chwilowe przyjemno�ci; to co nazywamy "długotrwałym szczę�ciem" jest ich tylko cišgiem; szczę�cie jest aktywne, tj. jest stanem czynnym umysłu/ducha/duszy, nie polega natomiast na braku cierpienia. Chwilowe, natychmiastowe szczę�cie jest ważniejsze niż odroczone.
b) HEDONIZM PASYWNY (Epikur) - Najwyższym dobrem jest szczę�cie polegajšce na doznawaniu przyjemno�ci. Doznawać przyjemno�ci możemy poprzez unikanie cierpienia. Stanem pożšdanym dla człowieka jest "ataraksja", czyli stan pogody, ukojenia duszy i ciała.
c) EUDAJMONIZM AGATYCZNY (Platon) - [ patrz: II/1 Intelektualizm etyczny ]
d) EUDAJMONIZM PERFEKCJONISTYCZNY (Arystoteles) - Najwyższym dobrem jest szczę�cie (posiadanie dóbr najwyższej miary), a nie cnota. Jest ona tylko drogš do niego.
Dobra najwyższej miary to nic innego, jak działanie duszy zgodnie z wymogami jej dzielno�ci (wlicza się: dzielno�ć etyczna, rozsšdek, mšdro�ć, dobrobyt zewnętrzny).
e) EUDAJMONIZM TEISTYCZNY (�w. Augustyn i Tomasz) - Najwyższym celem człowieka jest dšżenie do Boga. Tylko na tej drodze możliwe jest osišgnięcie szczę�cia. Najważniejszš formš aktywno�ci jest działanie kierowane miło�ciš. Wszystko, co pochodzi od Boga jest dobrem. Przyczynš istnienia zła w �wiecie jest wolna wola człowieka.
3. DEONTONOMIZM:
Typ etyki powinno�ci, obowišzku, kategorycznego rozkazu. W takim nurcie my�lenia nie szuka się racjonalnego uzasadnienia - wykonuje się powinno�ć ze względu na niš samš. Deontonomizm wykazuje dwie cechy, których brakuje eudajmonizmowi (kategoryczno�ć i bezinteresowno�ć).
4. UTYLITARYZM:
Działanie jest uznawane za dobre moralnie, jeżeli chcšc zaspokoić własne przyjemno�ci i potrzeby oraz zabiegajšc o własny interes, służy się dobru ogółu. Utylitary�ci usiłowali wykazać, że interes indywidualny i ogólny nie muszš być przeciwstawne, a w przypadku sprzeczno�ci możliwe jest ich uzgodnienie.
Celem działań powinno być szczę�cie jak największej liczby ludzi.
a) INDYWIDUALISTYCZNY (J. Bentham) - ???
b) SPOŁECZNY (J.S. Mill) - ???
ETYKA NIEZALEŻNA (Tadeusz Kotarbiński):
Każdy człowiek ma okre�lone, niezależne od wyznania (religii) zasady moralne, które towarzyszš mu przy dokonywaniu wyborów.
Warto�ć moralna czynu (dodatnia lub ujemna) i miara tej warto�ci zależy od tego, w jakiej mierze i do którego krańca amplitudy jednego z motywacyjnie wyznaczonych wahań zbliża się czyn (antytezy motywów: uczciwo�ć - nieuczciwo�ć; bohaterstwo - tchórzostwo; dzielno�ć - opeszało�ć; opanowanie - uleganie pokusom).
Istniejš jeszcze inne (pochodne) postaci zachowania haniebnego (ujemna warto�ć moralna czynu), takie jak cynizm i brak godno�ci własnej. Cechy te niejako pasożytujš na wymienionych wyżej walorach pozytywnych. Cynizm jest �wiadomym, haniebnym postępowaniem (szydzenie z głosu własnego sumienia). Brak godno�ci własnej objawia się u tych, którym nie zależy na słusznym szacunku wobec siebie.
Wzorem postępowania czcigodnego jest tzw. "życzliwy opiekun". Kto�, na kogo można liczyć w trudnych sytuacjach, kto nie jest egoistš, kto jest rzetelny, odważny, dzielny i opanowany (jest to ideał pozytywny etyki niezależnej).
DEFINICJA CNOTY:
Stała zdolno�ć do czynienia dobra moralnego.
TRZY TEORIE POWINNO�CI MORALNEJ:
a) EUDAJMONIZM - Czyn jest moralnie godziwy, gdy jest �rodkiem do zamierzonego celu, którym jest szczę�cie człowieka.
b) DEONTONOMIZM - Za moralne uważane jest spełnianie nakazu moralnego, który Kant nazywa bezwarunkowym, powszechnie obowišzujšcym "imperatywem kategorycznym".
Podmiot w czasie działania musi być wolny od presji zewnętrznej i od autorytetów. W człowieku istnieje dobra wola. "Postępuj tak, aby Twój uczynek mógłby stać się powszechnie obowišzujšcym prawem, aby przez Twoje działanie człowieczeństwo nie było �rodkiem ale celem. Postepuj zgodnie z wolš prawodawcy.
c) PERSONALIZM - Normš moralno�ci jest dobro osoby ludzkiej. Każdy akt, który afimrujšco podchodzi do godno�ci człowieka jest moralnie dobry. Akt afirmacji jest trzyelementowy:
- Intencja aktu - Wysiłek poznawczy i wolitywny, aby w drugim dostrzec osobę ludzkš. Spostrzeżenie realnego porzšdku zycia osobowego.
- Tre�ć (przedmiot) aktu - Poprzez spełnione akty afirmować (wzmacniać) dobro osoby ludzkiej.
- Okoliczno�ć aktu - W afirmacji aktu uwzględniać sytuacje etyczne, w której zachodzi spotkanie z drugim.
Paradygmat medycyny sadowej rozwinał sie w ostatnich latach XX wieku, ale
potrzebe oparcia praktyki klinicznej na dowodach naukowych wyra_ano ju_ znacznie
wczesniej. Wobec lawinowego wzrostu doniesien naukowych dotyczacych diagnostyki,
etiologii i terapii chorób konieczne stało sie ich weryfikowanie i wartosciowanie. Postulat ten
nabrał szczególnego znaczenia w odniesieniu do nauk medycznych, gdzie prawdziwosc
teorii i poprawnosc przeprowadzonych badan ma decydowac o zdrowiu i _yciu pacjenta.
Wyeliminowanie watpliwych metodologicznie eksperymentów, czy nie potwierdzonych
danych ma - i zawsze miało - priorytetowe znaczenie dla całej praktyki medycznej
hermeneutyka [gr.], dyscyplina zajmująca się kryt. badaniem, objaśnianiem i wewn. interpretacją źródeł pisanych, w celu ustalenia ich prawidłowego tekstu i właściwego sensu; w XX w. przyjęła postać odrębnego nurtu filozofii hermeneutycznej, który określa hermeneutykę jako: 1) metodę interpretacji wytworów ludzkiego ducha (W. Dilthey); 2) refleksję filoz. dotyczącą mitów, symboli rel., dzieł sztuki itp. (P. Ricoeur); 3) analizę rozumienia egzystencji jako sposobu bycia człowieka w świecie (M. Heidegger, H.-G. Gadamer).
Socjologia medyczna - jedna z dziedzin socjologii zajmująca się badaniem społecznych aspektów zdrowia, choroby i opieki zdrowotnej. Socjologia medycyny prowadzi badania społeczne systemu szpitalnictwa i innych placówek leczniczych oraz społecznych ról zawodów medycznych: lekarzy, pielęgniarek i innych.
Decyzje medyczne nigdy nie są łatwe, bo nie ma prostych rozwiązań złożonych sytuacji. Pracownicy służby zdrowia, medyczni profesjonaliści, kierują się w swoim postępowaniu ogólnie uznanymi wartościami, zasadami i standardami. Czasami jednak trudno pogodzić je z sytuacjami, które przynosi rzeczywistość. Nie jest to łatwe tym bardziej, że niejednokrotnie na racjonalne decyzje nakładają się towarzyszące im emocje.
Paternalizm i autonomizm
W latach 1970-1980 przeprowadzono w angloamerykańskiej bioetyce dość ostrą krytykę paternalizmu w praktyce medycznej. Sądzono nawet, że cała medycyna od czasów Hipokratesa była paternalistyczna i należy ją wyraźnie zmienić. Krytykę paternalizmu podjęto w imię obrony autonomii pacjenta. Szczególnie eksplikowano ją skrajnie w latach 1980-1990. Sformułowanie czterech zasad bioetyki (tzw. principizmu) przez Toma L. Beauchampa i Jamesa F. Childressa w ich pracy "Principles of biomedical ethics" ("Zasady etyki medycznej") opublikowanej po raz pierwszy w 1979 roku, nie zakończyło sporu, albowiem treść wymienionych zasad tej bioetyki, czyli autonomii, nieszkodzenia, dobroczynności i sprawiedliwości, nie została przez nich bliżej określona, co prowadziło do wzajemnego konfliktu tych zasad, w tym szczególnie do konfliktu autonomii pacjenta z autonomią i dobroczynnością lekarza, a nawet ze sprawiedliwością.[1] W konflikcie tym szczególnie promowano autonomię pacjenta jako zasadę pierwszą i nieodzowną. Absolutyzacja autonomii inspirowała tworzenie różnych modeli etyki lekarskiej, które zniekształcały zarówno właściwie rozumienie relacji lekarz-pacjent, jak i celu medycyny. Przyjrzymy się negatywnym efektom tego sporu i poszukamy pozytywnej propozycji. Paternalizm w medycynie jest krytykowany za to, że stosuje tego typu, wprawdzie dobroczynne, ale autorytarne podejście do pacjenta. Przejawia się ono na przykład w działaniu lekarza, który dla dobra pacjenta podejmuje się jego leczenia, ale pomija przy tym lub ogranicza jego autonomię.