„Społeczny wymiar życia rodzinnego”
I. Rodzina
Człowiek to istota rodzinna. „Głęboka wspólnota życia i miłości małżeńskiej ustanowiona przez Stwórcę i unormowana jego prawami, zawiązuje się poprzez przymierze małżeńskie, czyli przez nieodwołalną osobistą zgodę” (DKD 48).
Genezy katolickiej nauki o małżeństwie należy poszukiwać w Biblii, szczególnie w Księdze Rodzaju.
W czasach współczesnych ubogacenie nauki na temat małżeństwa i rodziny nastąpiło dzięki odnowie Kościoła, zapoczątkowanej przez Sobór Watykański II. W Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes , a następnie w encyklice Pawła VI Humanie vitae, pogłębione zostało spojrzenie na małżeństwo i rodzinę.
Zagadnienia rodziny stały się tematem Synodu Biskupów w 1980 r.. Wynikiem jego obrad jest ogłoszona przez Jana Pawła II adhortacja apostolska Familiaris consortio (1981 r), a uzupełnieniem Karta Paraw Rodziny (1983 r.).
Synod Biskupów, jako jedno z podstawowych zadań rodziny wskazał tworzenie wspólnoty osób (FC 17).
Pierwszorzędnym więc zadaniem rodziny jest tworzenie więzi społecznej, która jest więzią najsilniejsza, jaka może powstać w stosunkach międzyludzkich , skoro jest jednością (komunią) ciał, charakterów, serc, umysłów i dążeń.
II. Modele rodziny
A/ dawna:
duża,
wielodzietna,
patriarchalna,
zapatrzona w przyszłość,
stabilna,
sakralna,
długotrwała zależność dzieci od rodziców,
zespolona wokół funkcji ekonomiczno-produkcyjnej
B/ współczesna;
mała
małodzietna,
miejska,
demokratyczna,
nastawiona przyszłościowo,
mobilna,
laicka,
nastawiona na dobrobyt,
wczesna emancypacja dzieci, zespolona więzią ekspresyjno-osobistą.
III. Rola społeczna rodziny
Rolę społeczną rodziny można sprowadzić do czterech elementów:
rodzina jest wspólnotą życia,
wspólnotą gospodarczą,
wspólnotą wychowania,
komórką społeczną.
IV. Podstawowe cele i funkcje rodziny
Pod pojęciem funkcji rodziny kryją się cele, do których zmierza życie i działalność rodzinna oraz zadania, jakie rodzina spełnia na rzecz sowich członków, zaspakajając różnorakie ich potrzeby.
A/ Funkcje instytucjonalne
prokreacyjna, biologiczna,
ekonomiczna
opiekuńcza,
socjalizacyjna,
integracyjna.
B/ Funkcje osobowe
małżeńska,
rodzicielska,
braterska.
Do funkcji drugorzędnych, bez których rodzina może funkcjonować bez większego dla siebie i społeczeństwa uszczerbku, zalicza się funkcję:
ekonomiczną,
opiekuńczą,
stratyfikacyjną,
rekreacyjną,
religijną.
Wymienione funkcje realizowane są w różnym zakresie przez poszczególne rodziny w zależności od stopnia rozwoju społeczno-cywilizacyjnego i organizacyjnego społeczności ludzkich.
II. Kościół a demokracja
Problem uczestnictwa w życiu politycznym, jako wartości istotnej w życiu doczesnego człowieka, pojawiał się w nauce Kościoła wielokrotnie w ciągu wieków. Treść nauczania Kościoła o roli i uczestnictwie wierzących w życiu społecznym zależna była od wielu czynników:
Ustroju państwa,
Charakteru władcy,
Systemu prawnego,
Lokalnych tradycji społecznych,
Możliwości ekonomicznych i politycznych wspólnoty wierzących.
Niezwykle cennym dopełnieniem nauki Kościoła o demokracji jest encyklika Jana Pawła II Centesimu annus (1991) ogłoszona w setną rocznicę encykliki Leona XIII Rerum novarum.
Kościół odegrał bardzo ważną rolę w demokratyzacji świata w XX wieku. Jego poparcie dla ruchów demokratyczno-opozycyjnych umacniało społeczeństwo obywatelskie.
Na temat społecznej i politycznej obecności katolików we współczesnym świecie, kolejni papieże kontynuują dzieła swoich poprzedników:
Jan XXIII,
Pius XII,
Paweł VI,
Jan Paweł II,
Benedykt XVI.
O uczestnictwie świeckich w życiu społecznym i politycznym mówią także dokumenty Soboru Watykańskiego II, przede wszystkim Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”a także adhortacje i listy apostolskie.
Zawierają one społeczną argumentację uzasadniającą uczestnictwo chrześcijan w życiu społecznym.
Literatura:
T. Borutka, J. Mazur, A. Zwoliński, Katolicka nauka społeczna, Częstochowa 2004.
Cz. Skrzeszewski. Katolicka nauka społeczna, Lublin 2003.
T. Borutka, Zadania społeczne laikatu, Bielsko-Biała 2006.