1. KNS jako dyscyplina naukowa: definicja, przedmiot, cel.KNS

(wg Piwowarskiego) to nauczanie społeczne Kośc Kat.oraz oparta na nim naukowa refleksja uczonych specjalistów i działaczy społ. To odrębna dyscyplina o char teoret -prakt, która posiada cechę niezmienności i rozwojowości,.(niezmienne są zasady, na których bazuje), podlega natomiast rozwojowi tak jak zmienia się rzeczywistość społ - gosp.

dwa różne terminy:

- nauczanie społ kośc, które odnosi się do nauczania kośc hierarchicznego

- dyscyplina naukowa, której nauczanie jest jednym ze źródeł

Cel: wypr. Modelu społ. Zgodnego z nauką NT.

2. Byt społ: zakresy, charakt.

5 zakresów bytu społ.

-gosp, Polit. Rodzinny, religijny i światopoglądowy, naukowy i tech.

Byt społ. to rzeczywistość społeczna, całokształt mat. działalności ludzi w danym okresie historycznym. Obejmuje te procesy, które mają społ-hist char.: dotyczy wymiany materii zachodzące między społ. a przyrodą i pomiędzy jednostkami a grupami, które tworzą społ: procesy gosp. ustrojowe, działania wojenne, akcje strajkowe. W. zakres b.s nie wchodzą procesy fizjologiczne nie zależą od wymiany materialnych działań między ludźmi.Św. Tomasz 2 ujęcia bytu:
pierwotne zakładane jest w każdym kontakcie z rzeczywistością; poznanie czegokolwiek domaga się ujęcia tej rzeczy w kategoriach bytu. metafizyczne formowane jest w procesie abstrakcji, przebiega w 3etapach a. fizyczna - pomija materię w jej konkretności, a. matemat- bada ilościowy aspekt rzeczy, a. metafizyczna - ujmuje formę rzeczy, wskazuje na konieczne elementy istnienia tego bytu
hylemorficzna struktura bytu:
- wszystkie byty materialne składają się z materii i formy.- materia jest ostatecznym podłożem form, ale sama nie ma żadnej formy czy aktualności. Materia pierwsza jest czystą abstrakcją, gdyż w rzeczywistości spotykamy jedynie byty złożone z materii i formy.- Forma jest „pierwszym aktem fizycznego ciała”. W każdej rzeczy istnieje tylko jedna forma

3. Metoda JOC w KNS.
Józef Cardijn (belg, zał. związek młodzieży robotniczej) 1924. Sformułował zasadę: widzieć, oceniać, działać.Należy mieć narzędzia. Aby dostrzec i opisać problemy, zdiagnozować i zrozumieć procesy, trzeba mieć wykształcenie społ. Należy mieć wzór według którego ocenia się zjawiska, znać zasady etyczne. Ocena i spostrzeżenia są po to aby wyciągnąć wnioski i zacząć działać, tylko zaangażowanie daje owoce Jenuesse + Ovuviere + chrietienne = JOC - 1924 Jan XXIII - mater magistrate -encyklika jak wprowadzić zasady w czyn -badanie
-wnikliwa ocena -czyny

4. Źródła KNS.

- dalsze (materialne):

- odwieczne prawo Boże (LEX ETERNA)- źródło moralności ludzkiej; rozumna wola Boga nakazującą trzymanie porządku naturalnego, a zakazującą jego przekroczenie

- prawo naturalne - Boski porządek rzeczy

zawarty w ludzkim umyśle:

- zasady pierwsze (prima principia) oczywiste dla wszystkich ludzi

-zasady dalsze (secundo principia) - wyprowadzone z zasad pierwszych, które znajdują swój wyraz w tradycji poszczególnych narodów, np. prawo do własności prywatnej, hierarchia władzy

- prawo objawione -znajduje się w Biblii i tradycji Kośc. Kat.

- prawo pozytywne (stanowione przez człowieka) - nauki pozytywne

- bliższe (formalne):

- oficjalna nauka Kościoła - Kodeks Prawa

Kanonicznego - Zbiory przepisów - encykliki społeczne(Leon XIII - Rerum Novarum - 1891
Pius XI - Quadragessimo Anno - 1931 Jan XXIII - Mater et Magistra - 1961 Jan XXIII - Pacem in Terris - 1963 Pawel VI - Pokulorum Progressio - 1967 JP2 - Laborera Exercens- 1981 JP2 - Centessimus annus- 1991
- listy Episkopatu - breve adhortacje wystąpienia publiczne

- dorobek uczonych katolickich - dokumenty soborowe

5. Oświecenie i transformacje społeczne.

- pierwszą encykliką społeczną była encyklika Leona XIII z 1891 „Rerum Novarum”, która rozpoczyna ciąg nauczania Kościoła i zaangażowanie w zmiany społeczne

- oświecenie to cały przedział czasowy, który dokonał rewolucji w 5 zasadach:

- odkrycie Ameryki -> zmiana światopoglądu, mapy świata, stosunków gospodarczych

- wystąpienie Lutra -> zatrząsł Kościołem,

sformułował swoje zasady, wprowadził podział Kościoła w Rzymie; uznawał Boga, wiarę Pismo św.; zmienił wyobrażenie o religii i światopoglądzie

- myślenie Kartezjusza zmieniło poznanie ludzkie; wcześniej filozofia miała charakter ontologiczny, natomiast Kartezjusz mówi, że świat jest taki, jakim go kreuje -> teoria poznania - stworzenie maszyny parowej -> zmiana gospodarki; rewolucja przemysłowa, zmiana modelu pracy

- prawo i polityka - kres monarchii i wprowadzenie republiki (Rewolucja

Francuska) - M. Robespieur Proces ten kończy się pod koniec XIX w. - Kościół dochodzi do wniosku, że należy zmienić coś w systemie społecznym -> podpisanie encykliki.

6. Historyczny kontekst KNS: opcje ultramontańska i liberalna.

Sytuacja Kościoła w XIX.:

- rew, Fr. osłabiła pozycję Kośc została odebrana

Część dóbr, przestały być w stanie finansować klasztory, szkoły, szpitale. W Rzymie zaczęła się łamać kwestia administracji. Miało to wpływ na duchowieństwo i jego pozycję; brakowało powołań. - zostały popularyzowane idee

oświeceniowe, które leżały u podstaw Rewolucji Francuskiej, np. liberalizacja kulturowa i polityczna; uderzało to w strukturę Kościoła -> bogate mieszczaństwo przekształciło się w burżuazję

- ULTRAMONTANIE (łac. ultramontes - za

górami) (pojawia się we Francji) wierni papieżowi -negatywnie określali Rew Fr i jej następstwa: prześladowania Kościoła, dechrystianizacja, zagrożenia dla papieża i państwa kościelnego - opowiadali się za władzą Kościoła antymodernistyczna, silnie zhierarchizowana i zuniformizowana (np. język łaciński), kiedy to pojawiają się ustawowe pojęcia władzy nad Kościołem jak galicjanizm (Francja) i józefinizm (Austria) odwołanie do tomizmu, podstawy odnowy teologicznej - wypracowanie w Kościele spójnego systemu filozoficzno - teologicznego i określenie na nowo Katolicyzmu - powrót do jednolizmu i społeczeństwa stanowego ->Kościół miałby być monolitem prawnym * Leon XIII „Eternit patris”- wzmocnienie opcji ultramontańskiej

- LIBERAŁOWIE - twierdzili, że ludzie sami powinni określać społ. - Kośc. powinien być bardziej otwarty na współczesne problemy - bliski oświeceniowej idei;krytyka zasadność państwa kościelnego otwartość wobec ideałów oświeceniowych (Kant, Kartezjusz - chcieli więcej władzy lokalnym kościołom, jednak nie negowali funkcji papieża jako największego autorytetu - chcieli ujednolicić formy, np. liturgii Kościoła przez 130 lat trwała opcja ultramontańska uważany jest za hamujący rozwój Kościoła

7. Kwestia społeczna w XIX w: przyczyny, charakterystyka.

- centrum zmian: Niemcy, Belgia, Francja - skutek rozwoju gospodarki i społeczeństwa

- przyrost ludności - zmiany w układzie warstw społecznych - zniesienie poddaństwa swoboda w poruszaniu się; przeobrażenie rolnictwa, modyfikacja wartości i wydajności pracy - załamanie systemu feudalnego miało również negatywne skutki: głód, wojna, zniesienie świadczeń - chłopi stali się wolni, ale i bezrobotni; byli zwolnieni od podatków; mieli sprostać nowym warunkom: praca, rodzinna;

większość społeczeństw pozostała sama sobie

8. Kwestia robotnicza: przyczyny, charakterystyka.

- w poł. XIX nowa grupa społeczna: proletariat - opuścili wioski i udali się do miasta bez pieniędzy,

- nie byli w stanie dostosować się do tendencji przemysłowych - robotnicy najemni - służba, rzemieślnicy, chałupnicy - wiodąca grupę tworzyli robotnicy pracujący w przemyśle - żyli w skrajnej nędzy, byli marginesem społeczeństwa - na rynku pracy nastąpiło zderzenie kapitału i pracy, które polegało na multiplikacji zysków przy minimalizacji kosztów obniżenie poziomu moralnego i duchowego: ludzie

pracowali w ciężkich warunkach; nie posiadali żadnego zabezpieczenia w pracy, rygorystyczna dyscyplina - kobiety i dzieci - płace bardzo niskie przy ogromnym wysiłku fizycznym; ludzie żyli od wypłaty do wypłaty

9. Prekursorzy KNS w XIX w.

- Wilhelm Emanuel von Kettler - przyjaciel ubogich, biskup Hanz; konieczność zajęcia się sprawami społecznym - Adolf Kaping - poświęcił się pracy z młodzieżą proletariatu Maritain (rodzaje humanizmów, rozróżnienie osoby i indywiduum, personalizm, kształt nowej społeczności - charakter korporacyjno-wspólnotowy, „arystokracja pracy”, pluralizm,

teizm, demokracja personalistyczna, redystrybucyjne dobro wspólne, elementy tomistyczne), Mounier (pojęcie osoby i indywiduum, krytyka liberalizmu ,faszyzmu, marksizmu, kapitalizmu F. R. Lamennais Leon13 Rerum novarum 1891 rolą państwa jest promowanie sprawiedliwości społecznej, poprzez ochronę praw, podczas gdy Kościół musi mówić o sprawach społecznych, w celu poprawy socjalnych warunków i zapewnienia harmonii klasowej.

10. Wpływ neoscholastyki na rozwój KNS.
filozoficzny, zapoczątkowany encykliką Leona XIII - Aeterni Patris. Leon XIII wezwał do zaangażowania się katolików w pracę filozoficzną i przyjęcie w niej jednego wzorca - scholastyki, w szczególności w formie nadanej przez Tomasza z Akwinu.Widziano w niej najlepszą podstawę do koncentracji sił katolickich przeciw liberalizmowi. „Celem neoscholastyki - dowodził Löffler - jest zwalczanie nowoczesnej, wrogiej wierze i materialistycznej filozofii oraz jej wpływów na katolickie życie duchowe, a także przywrócenie związku z nauką kościelną dawnych czasów, zerwanego przez epokę Oświecenia”

11. Prawa człowieka: kontekst filozoficzno- historyczny, podział, charakterystyka.

Idea praw człowieka kształtowała się długo w ciągu wieków w filozoficznych i teologicznych koncepcjach prawa naturalnego, formułowana była w różnych deklaracjach i aktach normatywnych. Pewne elementy odnajdujemy w ST, np. prawo do ochrony życia, wypoczynku, dobrego imienia, własności, sprawiedliwego procesu sądowego. Szczególne zainteresowanie prawami człowieka w epoce Oświecenia. W Ameryce Północnej ogłoszono: - Bill of Rights stanu Wirginia (12 VI 1776), - Bill of Rights of Independence (4 VII 1776); - Declaration des Droits de l'Homme et du Citoyen (26 VIII 1789) we Francji. Po II wojnie światowej ogłoszono 75 dokumentów uniwersalnych i regionalnych posiadających moc prawną, Najważniejsze:

- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948), - Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (1966)- Europejska Konwencja Praw Człowieka (1950), - Europejska Karta Społeczna (1961), Amerykańska Konwencja Praw Człowieka (1969), - Afrykańska Karta Praw Człowieka i Narodów (1981).

Podział prawa: - wolnościowe łączy się z takimi wartościami jak dobro osoby ludzkiej, dobro wspólne i prawda; od Jana XXIII nastąpiło przejście od przedmiotowego do podmiotowego ujmowania prawa do wolności, sumienia i wyznania.

- społeczne, w którym zawiera się prawo do pracy, własności, wypoczynku, opieki lekarskiej, mieszkania, stowarzyszania się -

związane z sytuacja człowieka pracującego

- solidarnościowe dotyczy relacji osoby z innymi ludźmi; jest to m.in. prawo do rozwoju, do życia w nieskażonym środowisku naturalnym, prawo do życia w pokoju

- prawa człowieka określają nie tylko relacje między jednostkami a władzą państwową, ale także między samymi jednostkami

- prawa człowieka mają charakter korelacyjny, tzn. dopełniają się nawzajem, co wyklucza absolutyzację któregokolwiek z nich kosztem innych - prawa te powinny być widziane w perspektywie celu „ku” - integralny wszechstronny i dynamiczny rozwój osoby ludzkiej

12. Kościół Katolicki, a prawa człowieka: recepcja praw człowieka przez Kościół, dokumenty.

W nauce społecznej Kościoła od Jana XXIII za podstawę praw człowieka uznaje się godność osoby ludzkiej. Na tym stanowisku stoi także ONZ. Prawa człowieka uznawane są za prawa naturalne (wrodzone), powszechne i nieutracalne.

- prawa człowieka są konkretyzacją godności ludzkiej - zastrzeżenia wobec oświeceniowego rozumienia praw człowieka, które wyłączały prawa człowieka z ładu stworzenia, a więc negowały ich uzasadnienie w Bogu - krytyka liberalistycznego sprowadzania praw człowieka wyłącznie do indywidualnych praw wolnościowych przeciwstawnych państwu - odrzucanie rozumienia socjalistycznego, które bazowało na równości w ujmowaniu praw społecznych, kontrolowanych przez społeczeństwo

- zdaniem Kościoła prawa są powiązane z odpowiadającymi im obowiązkami: to, do czego ma się prawo, jest się także zobowiązanym np. mam prawo do życia, a więc mam obowiązek do utrzymania tego życia Dokumenty:

Leona XIII Rerum novarum ( 1891 ); Piusa XI Quadragesimo anno (1931); Orędzie Radiowe na Boże Narodzenie (1942) Piusa XII; Pacem in terris (1963) Jana XXIII,

zwana wielką kartą chrześcijańskiego ujęcia praw człowieka, zawierająca 9podstawowych praw: - do życia i godnego poziomu życia - do korzystania z wartości moralnych i kulturalnych niezbędnych do rozwoju osobowości - do wolności religijnej w wymiarze prywatnym i publicznym - do wolnego wyboru drogi życiowej i do swobody życia rodzinnego - do pracy i do własności - do zrzeszania się - do emigracji i imigracji - do udziału w życiu publicznym - do obrony swych praw

Gaudium et spes i Dignitatis humanae (1965) Soboru Watykańskiego II;

Dokument Stolicy Apostolskiej o

wolności religijnej (1980); Laborem exercens (1981); Sollicitudo rei socialis (1987); Centesimus annus (1991) Jana Pawła II; Kościół i prawa człowieka, dokument Papieskiej Komisji Iustitia et Pax (1975)

13. Prawa społeczne, a prawa wolnościowe: podobieństwo i różnice.

- wolnościowe łączy się z takimi wartościami jak dobro osoby ludzkiej, dobro wspólne i prawda; od Jana XXIII nastąpiło przejście od

przedmiotowego do podmiotowego ujmowania prawa do wolności, sumienia i wyznania. - społeczne, w którym zawiera się prawo do pracy, własności, wypoczynku, opieki lekarskiej, mieszkania, stowarzyszania się - związane z sytuacja człowieka pracującego

14. Korelacja praw i obowiązków.

- prawa są powiązane z odpowiadającymi im obowiązkami: to, do czego ma się prawo, jest się także zobowiązanym np. mam prawo do życia, a więc mam obowiązek do utrzymania tego życia -jeżeli my mamy obowiązki wobec innych, to tak samo inni mają obowiązki wobec nas i mamy prawo tego od nich wymagać

15. Zasady życia społecznego według

KNS: solidarność.

- kierunek zapoczątkowany przez Comte - od łac. solidium - mocno powiązane - klasycy solidaryzmu: Henryk Pesch, Gustaw Gunlach, Oswald von Nell - Breunning - „wszyscy płyniemy na jednej łodzi”, „jeden za wszystkich, wszyscy za

jednego” - wzajemne powiązanie, które stanowi wzajemną odpowiedzialność- każdy ma być odpowiedzialny za całość, której jest częścią, a całość ma odpowiadać za wszystkich swoich członków - wszyscy mają wspólny cel i dążą do niego - zasada jest etyczna, a więc jej cel również jest etyczny, właściwy, dobry, powszechnie akceptowany - od Rewolucji Francuskiej: „wolność, równość, braterstwo” - wykluczenie jednostki lub grupy jest wykroczeniem przeciwko solidarności

16. Zasady życia społecznego według

KNS: pomocniczość (subsydiarność).

- nazwa pochodzi od Gustawa Gundlacha (łac. Subsydium - pomoc z rezerw)

- określa uprawnienia jednostek i społeczności mniejszych od dołu i obowiązki państwa i społeczności większych od góry

- każde uspołecznienie powinno być pomocne dla człowieka, przyczyniając się do jego dobra indywidualnego - zadaniem państwa i społeczeństwa jest pomoc, żeby jednostka i wspólnoty mniejsze mogły wypełniać ich istotne zadania (pomoc dla samopomocy) - pomoc w aspekcie negatywnym brak pomocy, czyli szacunek dla autonomii, inicjatywy jednostek i społeczności pośrednich, szczególnie społeczności większych wobec mniejszych

- pomoc w aspekcie pozytywnym udzielanie pomocy w miarę skutecznej i jednorazowej, która ma na celu umożliwienie samodzielnego działania jednostek i grup pośrednich (pomoc dla samopomocy) -stoi na straży pluralizmu wolnego społeczeństwa: chroni naturalne prawa człowieka i wspólnot porządkuje kompetencje władzy i jej podział; sprzeciwia się totalnym dążeniom kompetencyjnym - każda akcja społeczna powinna pomagać członkom organizmu społecznego, a nie niszczyć ich lub wchłaniać - jeżeli jednostka niższego rzędu może zrobić coś sama, to nie należy za nią rozwiązywać danego problemu, lecz tylko pomóc encyklika Quadragesimo Anno Piusa XI

17. Zasady życia społecznego według

KNS: dobro wspólne.

def. Dobro wspólne to suma wszystkich dóbr materialnych i niematerialnych, które umożliwia społeczeństwu osiągnięcie celu egzystencji: spełnienia i doskonałości.

- jest to suma tych warunków życia społecznego, dzięki którym jednostki ,rodziny, zrzeszenia mogą łatwiej osiągnąć doskonałość - dobro wspólne jest celem państwa i społeczeństw, zadaniem państwa jest przede wszystkim stworzenie warunków ramowych, w których może się skutecznie rozwijać współdziałanie jednostek, grup stowarzyszeń - w dobru wspólnym swój udział maja wszyscy ludzie i każdy pojedynczy człowiek

- zasada ta określa obowiązku od dołu i uprawnienia od góry - funkcja negatywna: zasada ta chroni przed indywidualizmem, egoizmem, grupami interesu - funkcja pozytywna: akcentuje wagę sprawiedliwości społecznej i konieczności wkładu każdej jednostki w dobro wspólne - wyznacza granice działania władzy

18. Sprawiedliwość: rodzaje, charakterystyka.

Zasada sprawiedliwości społecznej jest to norma stosunków zachodzących między grupami społecznymi, która reguluje ich uprawnienia i wzajemne obowiązki przez wymóg oddawania każdemu tego, co się mu należy. Rodzaje:

- wymienna (institia commutativa)- oparta na zasadzie równości wymiany, np. kupno, sprzedaż - rozdzielcza (institia distributiva)-

obowiązuje w perspektywie politycznej: podmioty wyższe i niższe, np. państwo i obywatele; zasada proporcjonalności na podstawi rozdziału np. dochodu - udziału (institia participativa)- podmioty niższe mają równe prawo do udziału w określaniu podmiotu wyższego, np. wybory - społeczna (institia sacialis)- norma stosunków zachodząca pomiędzy społecznością przez wymóg tego, co się komu należy w relacjach

społecznych; to jest postulat, nie można się ich domagać; źródłem są postawy ludzkie; aktualizują się wraz zwymogami społecznymi

19. Relacja "społeczeństwo - państwo" według KNS: funkcje państwa.

Funkcje państwa: - porządku prawnego

-do zadań państwa należy stworzenie warunków dla spokojnego życia i współpracy jednostek ludzkich i różnych społeczności dla dobra wspólnego; - kierowanie, czuwanie, by działalność jednostek i różnych utrzymywała się w granicach swoich kompetencji i nie naruszała

innych ze szkodą dla społeczeństwa

- każda ingerencja państwa musi być obiektywnie uzasadniona, aby nie naruszała godności i praw osoby - prawo z sankcją do przymusu. państwo musi troszczyć się o stworzenie sprawiedliwego

systemu praw i dopilnować, aby stanowione prawa były postrzegane.

- porządku dobrobytu - zabezpieczenie przed agresją i pokój światowy - poszanowanie prawa międzynarodowego i wykazanie gotowości do obrony w razie agresji przez obce państwo -zbudowanie sprawiedliwego systemu gosp, poszanowanie i pomnażanie własności prywatnej

- przestrzeganie zasad moralności społecznej

- gwarancja indywidualnej wolności i własności, stabilność pieniądza, istnienie sprawnych służb publicznych porządku kultury

- pobudzanie inicjatywy podmiotów życia

Kulturalnego - udzielanie pomocy, zwłaszcza materialnej

20. Struktury pośrednie: podstawa,

rodzaje, charakterystyka.

- Społeczności (wspólnoty i grupy celowe), które występują pomiędzy jednostką i rodziną a społecznością państwową.

Społeczności terenowe zmierzają do realizacji celów i zadań zw. z zamieszkaniem w różnych zakresach wspólnot terytorialnych, (wieś, małe miasto, dzielnica w dużym mieście lub szerzej, powiat, region) Oparte są na więziach człowieka z jego miejscem zamieszkania. Mogą to być cele i zadania gosp, społ, oświatowe, kult, rel itd., a przede wszystkim odciążenie władz centralnych od nadmiernej troski o obywateli

Społeczności zawodowe oparte na zasadzie świadczenia, a nie produkcji dóbr i pełnienia usług. Ich cele skupiają się na zabezpieczeniu interesów ludzi pracy przy jednoczesnej trosce o dobro przedsiębiorstwa i państwa. Mogą to być związki zawodowe, zrzeszenia

producentów i konsumentów, wspólnoty, przedsiębiorstwa itd. Pius XI w encyklice Quadragesimo anno postulował wprowadzenie tzw. stanów zawodowych (korporacji) zrzeszających pracodawców i

pracobiorców dla przezwyciężenia podziałów klasowych. model nie przyjął się, został też wypaczony i wykorzystany przez faszystów we Wł. Ważną kwestią ujętą w tym modelu jest udział pracowników we własności i w zarządzaniu przedsiębiorstwa.

Społeczności wolne traktowane są jako grupy interesów, dzielą się na 2 typy: 1.takie, które kształtują się bardziej w płaszczyźnie publicznej, np. partie polityczne, których cele

związane są z kształtowaniem dobra wspólnego społ, mogą wpływać na decyzje państwa, oraz kształtujące się w płaszczyźnie bardziej prywatnej, których cele związane są z różnego rodzaju hobby Społ terenowe, zawodowe i wolne mają duże znaczenie dla rozwoju osoby ludzkiej, realizacji jej celów i zadań życiowych, a także dla prawidłowego urzeczywistniania dobra wspólnego "całości". KNS traktuje je jako "barometr wolności" w określonym społ i państwie. Papież Jan Paweł II wskazuje na konieczność upodmiotowienia społ, które powinno być zabezpieczone przez tworzenie struktur pośrednich, które cieszyłyby się rzeczywistą autonomią w stosunku do władz publicznych oraz dążyłyby do sobie właściwych celów

poprzez lojalną wzajemną współpracę przy podporządkowaniu wymogom wspólnego dobra.

21. Rodzina: definicja, cele, prawa.

RODZINA najmniejsza komórka życia społ. złożona z rodziców i dzieci. Cele: prokreacja, wychowanie, wzmocnienie osobowości. Sobór Watykański II określił jeszcze jako cel miłosć. Mąż i żona ponoszą wspólną odpowiedzialność za rodzinę. Dziecko to podmiot nie przedm, cel nie środek, osoba nie rzecz. negacja antykoncepcji - sprzeciwianie się celowi bożemu

Podstawowe prawa rodziny:

- prawa rodziny jako takiej:

do istnienia, rozwoju i utrzymania, pierwszeństwa w wychowaniu dziecka, założenia rodziny, trwałości więzi małżeńskiej i rodzinnej, wypełniania własnej odpowiedzialności w zakresie przekazywania życia

- prawa rodziny względem państwa,

środowiska:

do zabezp. finansowego i fizycznego, zatrudnienia, własności pryw. zrzeszania się z innymi rodzinami, ochrony praw, ochrony osób starszych i godnej śmierci, emigracji w celach lepszych warunków życia, ochrony nieletnich

22. Ideologia i światopogląd: różnice,

czynniki konstytutywne ideologii.

Ideologia - (grec. idea - idea, wyobrażenie; logos- słowo, nauka) W sensie szerszym to względnie usystematyzowany zespół twierdzeń, ocen i norm, będący teoretyczną podstawą działania jakiejś grupy społ. W sensie węższym, to zespół poglądów będących wyrazem interesów i dążeń jakiejś grupy społ, przede wszystkim klasy.

światopogląd, - rozumiany jako zespół ogólnych przekonań i twierdzeń składających się na całościowy obraz rzeczywistości oraz związanych z nimi ocen i norm wyznaczających sposób postępowania czł. Nie każda ideologia posiada swą warstwę światopoglądową i nie wszystkie treści danego światopoglądu mają wymiar ideologiczny. Ideologii nie należy też

utożsamiać z doktryną (polityczną, prawną), którą cechuje wysoki stopień teoretycznego usystematyzowania. Ideologia wiąże się ściśle z polityką, będąc podstawą politycznego programu działania, a także czynnikiem zespalającym ruch polityczny. Nie wyklucza to autonomii polityki w stosunku do ideologii (pragmatyzm). Współczesna krytyka ideologii zajmuje się badaniem związku, jaki zachodzi między prawdziwością a skutecznością danego systemu ideologicznego. KNS, jako dyscyplina teologiczna, nie utożsamia się z ideologią. Pełni za to w stosunku do różnych ideologii funkcję krytyczną, demaskując tkwiące w nich fałszywe założenia antropologiczne oraz błędne interpretacje natury i celu życia społ.

23. Indywidualizm społeczny: płaszczyzny, charakterystyka.

- uznaje jednostkę jako jedyny, ostateczny podmiot życia społ i gosp; jego podstawą jest koncepcja bytu samodzielnego i samowystarczalnego

- jedyną miarą wartości jest dobro i interes jednostki - indywidualizm najbardziej

rozbudowali Hobbes, Lock i Rousseau

Rousseau:

- czł jest z natury dobry i wolny

- wolność to nienaruszalny atrybut czł

- wszyscy rodzą się równi, ale z innymi atrybutami- mocniejsze jedn dążą do podporządkowania sobie słabszych; dla ochrony naruszenia wolności jedn tworzy się państwo

- indywidualizm występuje w

płaszcz epistemologicznej, relig, polit i społ

- jedn z natury nie potrzebuje życia społ, zawiera jedynie umowy społeczne

- społ jest arytmetyczną sumą jednostek, nie ma między nimi relacji naturalnych więc dobro wspólne to suma dóbr jednostkowych i

ma charakter ilościowy

motywami umowy społecznej są:

Hobbes: zabezpieczenie przed egoizmem i wrogością

Lock: ocalenie wolności

Rousseau: osiągane korzyści - małżeństwo i rodzina traktowane są jako dowolne i wolne umowy prywatne

24. Teorie umowy społecznej:

charakterystyka

Teoria umowy społecznej - znana była

już w starożytności greckiej, szerokie uznanie nabyła w XVII i XVIII w. w racjonalistycznej filozofii oświecenia, Odwołuje się do czasów przed ukształtowaniem państwa

dwie wersje teorii wspólnie zakładają istnienie prawa naturalnego jako wiecznego i przyrodzonego naturze ludzkiej

1.Czł z natury jest zły. Pierwotnie wszyscy walczyli przeciwko wszystkim.

By zapobiec samo wyniszczeniu ludzie zawarli umowę o nieagresji i ustanowili państwo (Thomas Hobbes, Baruch Spinoza)

2.Czł jest z natury dobry, pierwotnie życie było pomyślne, ale z czasem nastąpiło zepsucie natury ludzkiej By zapobiec konfliktom ludzie zawarli między sobą umowy o zjednoczeniu (pactum unionis) i o podporządkowaniu się władcy (pactum subiectionis) (John Locke, Jean Jacques Rousseau)

25. Liberalizm: charakterystyka.

Stosuje zasadę indywidualizmu do życia gosp. Wolność i prawo dążenia do indywidualnego dobra. Koncepcja czł dążącego do zdobyci dóbr mat jak najmniejszym kosztem.

Sciśle splata się z indywidualizmem i oświeceniowym racjonalizmem w filozofii czł. Funkcją państwa jest obrona i gwarancja praw wszystkich obywateli. W dziedzinie ekonomii absolutyzował prywatną własność oraz zasadę nieograniczonego zysku ekonomicznego i wolnej konkurencji.

Państwo nie ma prawa do jakiejkolwiek interwencji w sferze życia gosp. jednostki

Oderwania Kośc od państwa i laicyzacji wielu dziedzin życia społ.

W latach międzywojennych - neoliberalizm. (akceptacja ograniczonej interwencji państwa w życie społ-gosp) Nauka społ Kośc broni wolności ludzkiej, ale krytycznie odnosi się do liberalizmu. Głównie krytykuje niemożliwa do zaakceptowania z chrześcijańskiego punktu widzenia absolutna autonomia jednostki charakterystyczna dla każdej odmiany liberalizmu.

26. Socjalizm: charakterystyka.

Pierwotnie termin ten pojawił się u przedstawicieli racjonalistycznej szkoły prawa naturalnego.

Zastosowanie polityczne znalazł w XIX i XX w. w ruchach socjalistycznych. Współcześnie obejmuje tak różnorodne ruchy społe, że trudno doszukać się w nich cech

wspólnych. Najczęściej zwraca się w tych ruchach uwagę na krytykę kapitalizmu, zniesienie własności prywatnej, walkę klas oraz na konieczność zbudowania nowego

porządku społ i gosp.

cztery różne fazy rozwoju socjalizmu:

1 ) Socjalizm utopijny (ok. 1820-1848). okres wielkich zmian społh wywołanych rewolucją przemysłową. Głosił różne wizje przebudowy społ w oparciu o założenia filoz-prawne Oświecenia i wynikającą z nich koncepcję egalitarnego porządku społ.

2) Powstanie zorganizowanego ruchu robotniczego w Europie i zw z nim partii socj względnie socjaldemokr (od 1850 do I wojny światowej).

3) Rozdział partii socjalistycznych lub

socjaldemokratycznych od partii komunistycznej (od I wojny światowej do 1945).

4) Popularyzacja systemów

socjalistycznych po II wojnie światowej. Z jednej strony ZSRR i podporządkowane mu kraje demokracji ludowych zmierzały do

realizacji "naukowego" (doktrynalnego) marksizmu-leninizmu, z drugiej kraje zach kształtowały się jako pluralistyczne i demokratyczne, tam partie socj i socjaldemokr mogły ubiegać się o miejsce w parlamencie i o sprawowanie rządów. Nauczanie społeczne Kośc nie akceptuje ustrojów socjal opartych na ateistycznych założeniach. Zwł marksizmu leninizmu, który znajdował się u podstaw programów partii komunist.

Paweł VI w Octogesima adveniens (1971),

o ideologii i ruchach socjalistycznych, powiedział o potrzebie sprecyzowania zw ideologii i ruchów socj. aby nie pozwolić na naruszanie wolności i godnościludzkiej

27. Komunizm: charakterystyka

Komunizm zbiór poglądów ideol i zbudowany na nich program polit dążący do stworzenia bezklasowego społ, wprowadzenia egalitaryzmu i zniesienia własności prywatnej. Społ komun miało być ujednolicone pod względem przekonań i zachowań polit. Elementy ideologii komunistycznej można spotkać też u Platona i Tomasza z Akwinu.

W XV-XVIII w. przyjmuje postać komunizmu utopijnego, postulującego zniesienie własności pryw, likwidację podziału społ na bogatych i biednych (prekursorzy: T. Morus, C.H. Saint-Simon, Ch. Fourier).

W XIX w. P. Kropotkin głosi komunizm anarchistyczny, akcentujący

absolutną wolność jednostki, zniesienie państwa i wprowadzenie własności kolektywnej - związku wolnych i samorzutnie powstałych stowarzyszeń produkcyjnych.

Podst komunizmu jako zintegrowanej koncepcji ideol jest Manifest Komunistyczny K. Marksa z 1848, wg którego zbudowanie ustroju komunistycznego jest główną historyczną misją klasy robotniczej. Zadaniem proletariatu miało być zniesienie panowania burżuazji i przekszt społ klasowego w bezklasowe, zorg w formie samorządu powszechnego. Rewolucja proletariacka, miała doprowadzić do państwa bez aparatu przymusu, bez alienacji pracy,

zbudowane na zasadzie "od każdego według jego zdolności, każdemu według potrzeb". Rozważania Marksa uzupełnił W.

Lenin, powstała koncepcja marksizmu-leninizmu, która jest składową częścią ideologii rewolucyjnej klasy robotniczej, tzw. komunizmu naukowego i podstawą ruchów komunistycznych. Rewolucja miała prowadzić do etapu dyktatury proletariatu. Partie komunistyczne zdobyły władzę w Rosji (1917) i Mongolii (1924), później, zwłaszcza po II wojnie światowej w wielu krajach Europy Środkowej i Wschodniej (m.in. w Polsce,Czechosłowacji, Bułgarii,Rumunii, NRD), Azji (Chiny, Korea Północna, Wietnam), Afryce (Angola,

Mozambik), Ameryce Środkowej (Kuba). Tam gdzie ugrupowania komunistyczne przejęły władzę wprowadzano ustrój komunistyczny oparty na mechanizmach totalitarystycznych. Char się m.in. dominacją partii we wszystkich sferach życia, podporządkowaniem partii ustawodawstwa, zespoleniem aparatu państwowego i partyjnego, stosowaniem przez państwo przymusu i kontroli życia publicznego (cenzura) i prywatnego, upaństwowieniem gosp oraz podporządkowaniem polityki interesom ZSRR. Upadek realnego socjalizmu w krajach Europy Środkowej i Wschodniej spowodował załamanie się ruchu komunistycznego i jego marginalizację. W latach 60. i 70. XX w. uzyskały też szerokie wpływy polityczne w niektórych krajach Europy Zachodniej (Francja, Włochy).

28. Media: podział, zadania, kryteria

obiektywności mediów

MEDIA- wszystkie techniczne, funkcjonalne, organizacyjne środki komunikacji indywidualnej i masowej; m.in. media drukowane, audiowizualne, cyfrowe; a także

instytucje: radio, telewizja, gazety itp.

4 płaszcz. etyki mediów:

- polit - społ: na niej tworzy się ramy prawne -organizacyjna:na niej funkcjonują przedsiębiorstwa i zw gosp medialnej - indywidualnej: różne role osób pracujących w organizacjach medialnych

Zadania: - edukacja, integralny rozwój osoby; zmniejszenie analfabetyzmu - poszanowanie dobra wspólnego - pełnią funkcję służebną

Kryteria obiektywności mediów: - odpowiedzialność - nie można jej postrzegać indywidualnie; jest szereg grup będących podm odpowiedzialności:

- osoby tworzące treści medialne powinny kierować się odpowiednimi wartościami i kryteriami jakości

- właściciele, sponsorzy - wyznaczają

organizacyjne warunki ramowe dla tworów mediów

- użytkownicy mediów -ewentualna krytyka

- prawodawca i instytucje publ oraz różne organy społeczne

- komunikacja - pełna i otwarta struktura komunikacji; cenzura organów państwowych czy społ jest sprzeczna ładowi społ opartemu na wolności; lecz konieczne są ograniczenia ze wzgl na socjalizację dzieci i młodzieży dot również treści zagrażających godności osoby ludzkiej lub demokr ładowi społ, - wyrównanie braków wiedzy

prawda - wydarzenia przekazywane

przez media można podzielić na 3 kategorie:

- wyd oryginalne: realne i obiektywne

- wyd medialne, spreparowane (pseudo wyd),

- media przedstawiają okrojony obraz

rzeczywistości, może doprowadzić to do subiektywizmu, wykrzywienia rzeczywistości lub celowej manipulacji

29. Troska o ekologię jako przejaw solidarności globalnej.

Rozwój techniki i przemysłu w czasach nowożytnych, spowodował naruszenie równowagi ekologicznej w skali globalnej,

Encyklika Populorum progressio Pawła VI, pierwszy dokument Stolicy Apost. dot. ekologii.

*Mater et magistra;

- ambiwalentny charakter techniki - zaczęło się od rewolucji obyczajowej

modele:

- antropocentryczny (etyczną miara jest człowiek) - patocentryczny (rola cierpienia, granice cierpienia) - biocentryczny

- fizjocentryczny - troska i dobro każdego człowieka - wewnętrzne środowisko człowieka (ekologia człowieka)

1) odpowiedzialność ekologiczna za

środowisko naturalne i społeczne, za

jednostkę (ekologia osoby) 2) retynizacja = sieciowość 3) zasada zrównoważonego rozwoju

Ekologia dziedzina nauk przyr badająca wzajemne zależności między organizmami, oraz między organizmami a środ. Powiązania między org żywymi powodują, że zachwianie równowagi w jednym punkcie ekosyst powoduje zachwianie równowagi jego całego Przy zakłóceniu równowagi w punkcie o szczególnie dużym znaczeniu skutki mogą być odczuwalne przez całą biosferę.

Naruszenie równowagi ekologicznej w skali globalnej, zwraca się również przeciw całemu gatunkowi ludzkiemu.

-Kośc traktuje on kryzys ekologiczny w stosunkach człowiek - przyroda jako przejaw kryzysu dot całej obecnej cywilizacji; ochronę środowiska postrzegana też w kategoriach moralnych nie tylko technologicznych.

-Źródłem kryzysu jest traktowanie zasobów naturalnych wyłącznie jako rezerwuaru dóbr konsumpcyjnych. Przyroda to nie tylko

otoczenie, od którego jesteśmy biologicznie uzależnieni, ale też cząstka misterium stworzenia, wolno nam z niej korzystać, ale należy szanować.

-Prymat człowieka, nad całą przyrodą jest w kns czymś oczywistym, ale oznacza to akceptacji bezwzględnej dominacji. Człowiek jako pan natury oprócz przywilejów posiada obowiązek szanowania i ochrony naturalnego porządku przyr.

-zarzuty, że za kryzys ekologiczny odpowiedzialna jest tradycja judeochrześcijańska z powodu

wyniesienia człowieka (Ks. Rdz. "czyńcie sobie ziemię poddaną") Kośc podkreśla, że źródłem kryzysu ekologicznego jest złe używanie władzy nad przyr. Wynika to z pewnych współczesnych ideologii

absolutyzujących człowieka.

-Problem ochrony przyr ma też wymiar społ.. Niedopuszczalne jest, by społ bogate ekol skutkami swego rozwoju obciążały kraje uboższe czy nast pokolenia,

-Prawdziwa ochrona środowiska to harmonijne współistnienie i

wspólny rozwój człowieka wraz z otaczającym go światem.

---