Skala wymuszająca (ang. forced scale)

skala, za pomocą której respondent musi w sposób jednoznaczny przedstawić swoją ocenę dotyczącą jakiegoś produktu, zjawiska lub innego obiektu. Nie ma możliwości udzielenia odpowiedzi neutralnej („trudno powiedzieć”, „ani tak, ani nie” itp.).

Skala niewymuszająca (ang. non-forced scale)

skala umożliwiająca respondentowi uchylenie się od odpowiedzi lub zajęcie neutralnego stanowiska (zwykle poprzez udzielenie odpowiedzi typu „trudno powiedzieć”, „ani dobrze, ani źle” itp.).

Skala Stapela (ang. Stapel scale)

rodzaj skali wykorzystywanej do oceny obiektów, postaw i zjawisk. 

Pozycje na skali Stapela mogą przyjmować wartości od -5 do 5 (nie ma neutralnego punktu zero, co oznacza, że omawiana skala jest skalą wymuszającą). Bieguny skali oznaczone są domyślnie przymiotnikami opisującymi skrajne cechy ocenianej postawy, obiektu lub zjawiska. Skala Stapela przypomina nieco skalę semantyczną (dyferencjał semantyczny) i może wyglądać następująco:

A. W jakim stopniu uważasz produkt X za innowacyjny?

W ogóle nieinnowacyjny
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
Zdecydowanie innowacyjny

Skala semantyczna (ang. semantic differential scale)

skala, najczęściej pięcio- lub siedmiopunktowa, powszechnie wykorzystywana do oceny postaw, zjawisk, obiektów itp. 

Cechą charakterystyczną tej skali jest to, że jej bieguny (początek i koniec skali) oznaczone są dwoma antonimami: zły - dobry, tani - drogi, nieprzydatny - użyteczny itp. Pomiędzy tymi skrajnymi określeniami znajduje się kilka kategorii pośrednich, oznaczonych domyślnie liczbami naturalnymi. Skala taka może wyglądać następująco:

Czy Pana(i) zdaniem produkt X jest:

Tani 1 2 3 4 5 6 7 Drogi

Respondent wskazuje na tę kategorię, która w największym stopniu odpowiada jego ocenie lub emocjom.

Skala ta nazywana jest również dyferencjałem semantycznym lub skalą Osgooda, od nazwiska jej twórcy, amerykańskiego psychologa Charlesa E. Osgooda (ur. 1916 - zm. 1991).

Skala porównawcza (ang. comparative scale)

skala, która umożliwia respondentowi uporządkowanie ocenianych obiektów, zaczynając od tego, który ocenia najlepiej, a kończąc na tym, który ocenia najgorzej (lub odwrotnie).

Inny sposób na użycie omawianej skali, to porównywanie parami: respondent ocenia poszczególne obiekty zestawione w parach i wybiera ten obiekt, który lepiej ocenia z jakiegoś względu. 

Rangowanie (ang. rank order scaling)

skala, za pomocą której respondent szereguje cechy produktu, usługi lub innego obiektu, poczynając od cechy z jego punktu widzenia najważniejszej do najmniej istotnej (lub odwrotnie).

Skala Bogardusa (ang. Bogardus social distance scale)

skala stosowana w badaniach społecznych do określenia dystansu społecznego, nazywana również skalą dystansu społecznego. Nazwa skali pochodzi od nazwiska jej twórcy, amerykańskiego socjologa Emory'ego Bogardusa (ur. 1882 - zm. 1973).

Skala Bogardusa pozwala określić, w jakim stopniu członkowie społeczności są uprzedzeni wobec przedstawicieli innej grupy społecznej (narodowej, rasowej, religijnej itp.). Pytanie na skali Bogardusa może wyglądać następująco:

A. Czy jesteś skłonny(a) zgodzić się, aby człowiek narodowości cygańskiej:

1. przyjechał z wizytą turystyczną do Twojego kraju 
2. dostał kartę stałego pobytu w Twoim kraju
3. został jego obywatelem 
4. zamieszkał w Twoim mieście
5. został Twoim sąsiadem
6. kolegą z pracy
7. znajomym/przyjacielem
8. partnerem życiowym Twojego syna lub córki.

Im wcześniej respondent udzieli odpowiedzi negatywnej, tym w większym stopniu można mówić o istniejącym uprzedzeniu i dystansie społecznym.

Skala Likerta (ang. Likert scale)

jedna z najbardziej znanych skal pomiarowych, stosowana powszechnie w badaniach marketingowych, rynkowych i społecznych. Nazwa skali pochodzi od nazwiska jej twórcy, amerykańskiego socjologa Rensisa Likerta (ur. 1903 - zm. 1981). Początkowo skala Likerta była znacznie bardziej złożona; obecnie stosuje się jej uproszczoną wersję. 

Respondentowi przedstawiana jest lista twierdzeń dotyczących ocenianego produktu, usługi lub innego zjawiska, a jego odpowiedzi mierzone są na dwubiegunowej, zazwyczaj pięciopunktowej skali: 

1. zdecydowanie się nie zgadzam
2. raczej się nie zgadzam
3. ani się nie zgadzam, ani się zgadzam
4. raczej się zgadzam
5. zdecydowanie się zgadzam. 

Poszczególnym odpowiedziom mogą być przypisywane wartości numeryczne od 1 do 5, rzadziej od - 2 do 2 (zero oznacza odpowiedź neutralną).

---