1. Przedsiębiorca, przedsiębiorstwo i przedsiębiorczość - analiza pojęć.

Przedsiębiorstwo - zespół ludzi, uprawiających w sposób systematyczny działalność zarobkową. Uważa on, że przedsiębiorstwo ukształtowało się w gospodarce kapitalistycznej, gdy definitywnie nastąpiło oddzielenie zarobkowania od pracy w gospodarstwie domowym.

O przedsiębiorstwie możemy mówić w różnych kategoriach:

• Organizacyjnej (określony obszar wyodrębniony, posiadający swoją strukturę organizacyjną, swoją technikę, procesy produkcyjne)

• Prawnej (polega na tym, że przedsiębiorstwo posiada osobowość prawną; osobowość prawna inaczej nazywana odrębnością prawną, umożliwia firmie występowanie jako podmiotu obrotu cywilnego, z prawem zawierania umów i zaciągania zobowiązań)

• Ekonomicznej (przedsiębiorstwo pokrywa w całości swoje wydatki swoimi dochodami; przedsiębiorstwo prowadzi własny rachunek wydatków i dochodów; przedsiębiorstwo prowadzi własny bilans, który jest bardzo ważnym aspektem ekonomicznym).

Elementy przedsiębiorstwa:

• Wewnętrzne: kapitał (rzeczowy i finansowy); ludzie; wynalazczość (postęp); informacja;

• Zewnętrzne: odbiorcy - klienci; dostawcy; społeczność lokalna - region; państwo

Przedsiębiorca:

• R. Cantillon - przedsiębiorca spełnia istotne funkcje organizatora produkcji, tzn. łączenia i kombinowania różnych przedmiotów i różnych sił będących w zasięgu oddziaływania tego przedsiębiorcy.

• Wg J. Schumpetera za przedsiębiorcę powinniśmy uznac tego, kto: tworzy przedsiębiorstwo; wprowadza postęp techniczny; wprowadza nowe wyroby; zdobywa nowe rynki zbytu; podejmuje decyzje organizacyjne dotyczące połączeń produktów itp.

Przedsiębiorca = innowator (Schumpeter),

Przedsiębiorca = właściciel (różni autorzy),

Przedsiębiorca = menedżer (Veblen),

Przedsiębiorca = ryzykant (Knight)

Przedsiębiorczość - gotowość i zdolność podejmowania i rozwiązywania, w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów, umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans i okazji, oraz elastyczne przystosowanie się do zmieniających się warunków funkcjonowania. W ujęciu przedmiotowym to aktywne działanie w sferze gospodarczej , np. prowadzenie własnej firmy.

Przykład osoby przedsiębiorczej: Dawida Bratko (potrafił dostrzec lukę w polskim prawie i wykorzystać ją; zaczynając od niczego stworzył potężną sieć sklepów; trafił na bardzo duże zapotrzebowanie/modę na "dopalacze"); Ojciec Rydzyk

Innowacyjność - pochodzi z języka łacińskiego; innovare czyli „tworzenie czegoś nowego”. Stąd najczęstsza definicja innowacji podkreśla, iż „innowacja jest procesem polegającym na przekształceniu istniejących możliwości w nowe idee i wprowadzenie ich do praktycznego zastosowania”.

Przykłady innowacyjności: globalne systemy określenia położenia (GPS) w wyposażeniu środków transportowych; aparaty fotograficzne w telefonach komórkowych; wbudowana siec bezprzewodowa w laptopach; innowacja usługowa - możliwość płatności przez Internet.

2. Przedsiębiorca, a manager - główne różnice.

Właściciel oczekuje, że jego cele będą zbieżne z założeniami managera. Przeważnie jednak ich interesy różnią się. Właściciel chce zwykle by w wymiarze długofalowym wzrastała wartość rynkowa jego przedsiębiorstwa. Manager z kolei, chce osiągnąć korzyści, ale w wymiarze krótkookresowym, co zaowocuje wyższym wynagrodzeniem, udziałem w zysku, czy premią. Występuje tu więc konflikt interesów, gdzie nieuczciwi managerowie działają często na niekorzyść firmy. Chcąc tego uniknąć, właściciele przedsiębiorstw przekazują w ramach premii część akcji firmy, co motywuje managera do wypracowywania zysku długookresowego, ponieważ wpływa on na wzrost wartości jego akcji.

3. Cechy wyróżniające osoby przedsiębiorcze.

• kreatywność

• potrzeba osiągnięć

• skłonność do podejmowania ryzyka

• odwaga

• niezależność przedsiębiorcy

• zaradność

• elastyczność

• skłonności przywódcze

4. Własny biznes - argumenty za i przeciw.

Argumenty za: satysfakcja z pracy ”na swoim”, osiągnięcia sukcesu wyłącznie własnymi siłami; szansa na duże pieniądze; szansa na spełnienie się w kategoriach społecznych i obywatelskich.

Argumenty przeciw: obiektywne trudności w uruchomieniu własnego biznesu; prozaiczność spraw do załatwienia; obciążenie pracą, stres; trudności pogodzenia sfery biznesowej ze sferą rodzinną; ryzyko porażki finansowej, odpowiedzialność prawna.

5. Cel przedsiębiorstwa.

Celem przedsiębiorstwa jest: pewna działalność zarobkowa; jest osiągnięcie określonych zamierzeń ,określonych przedsięwzięć; uzyskanie nadwyżki ekonomicznej (nadwyżka powinna być wyrażona w pieniądzu , może być traktowana jako dążenia do uzyskania nadwyżki finansowej w stosunku do wyłożonego kapitału w przedsiębiorstwie).

Cele przedsiębiorstwa jednoosobowego: otrzymanie nadwyżki służącej do pokrycia potrzeb konsumpcyjnych właściciela; pokrycie potrzeb rozwojowych.

Cele spółek akcyjnych: osiągnięcie nadwyżki, która zagwarantuje zapłacenie dywidend akcjonariuszom spółki; niekiedy walne zgromadzenie rezygnuje z wypłaty dywidend, kierując się motywem rozwojowym,

Cele przedsiębiorstw państwowych: teoretycznie - jest uzyskiwanie nadwyżki zapewniającej wysokie nie podatkowe dochody budżetowi czy też skarbowi państwa. W gospodarce naszej istnieją dwa przedsiębiorstwa państwowe: państwowe przedsiębiorstwa samorządowe (dochód czysty ( zysk + wynagrodzenia pracownicze)), państwowe przedsiębiorstwa menedżerskie (uzyskanie zysku bo od niego zależą wynagrodzenia menadżerów).

Celem wspólnym dla wszystkich przedsiębiorstw jest: dążenie do uzyskania wzrostu efektywności, rozumianej jako stosunek pożądanej kategorii nadwyżki (zysk, dochód czysty) do zaangażowanego kapitału

6. Pojęcie, rodzaje i elementy otoczenia.

Otoczenie przedsiębiorstwa - jest sumą czynników i procesów, które funkcjonują w środowisku firmy. Czynniki te mają wpływ na działalność prowadzoną przez przedsiębiorstwo, które stale wchodzi z nimi w różnego rodzaju interakcje. Otoczenie stanowi siłę zewnętrzną wobec przedsiębiorstwa, które nie ma na część czynników wpływu. Otoczenie przedsiębiorstwa może generować dla niego zarówno szanse i zagrożenia, dlatego też musi być brane pod uwagę przy budowaniu strategii firmy oraz wyznaczaniu jej celów. Z reguły czynniki składające się na otoczenie przedsiębiorstwa podlegają nieustannym zmianom, konieczne jest więc ich ciągłe monitorowanie.

Otoczenie przedsiębiorstwa możemy podzielić na dwie części:

• otoczenie bliższe (mikrootoczenie) nie jest jednakowe dla wszystkich firm. Jest to ta część czynników, które w sposób bezpośredni oddziałują na przedsiębiorstwo. Może on też mieć na te czynniki wpływ, w zależności od posiadanej siły związanej z osiągniętą pozycją konkurencyjną. Im lepsza pozycja firmy, tym większy możliwy wpływ. Elementy mikrootoczenia to różnego rodzaju podmioty gospodarcze i grupy wpływu. Najważniejsze z nich to:

• dostawcy surowców, materiałów i innych niezbędnych dla funkcjonowania danego przedsiębiorstwa składników

• pośrednicy, czyli podmioty, które pośredniczą w przepływie towarów między różnymi podmiotami, np. firmy transportowe, hurtownicy

• konkurenci, a więc inne firmy należące do danego sektora, danej branży

• klienci korzystający z usług lub zakupujący produkty przedsiębiorstwa

• lokalne samorządy i lokalni mieszkańcy, którzy mogą mieć bezpośredni wpływ na działalność przedsiębiorstwa (dotyczy przede wszystkim przedsiębiorstw wywierających wpływ na lokalne otoczenie - np. poprzez wpływ na środowisko)

• otoczenie dalsze (makrootoczenie) to czynniki o szerszym zasięgu, które w podobny sposób wpływają na działania wszystkich podmiotów gospodarczych obecnych na danym rynku. Są z reguły niezależne od przedsiębiorstwa i dlatego musi się ono do tych czynników dostosować. Elementy makrootoczenia można posegregować w kilka podstawowych grup:

• czynniki demograficzne - wielkość i struktura wg płci czy wieku danego kraju, tempo przyrostu naturalnego, gęstość zaludnienia czy struktura gospodarstw domowych;

• czynniki ekonomiczne - tempo przyrostu dochodu narodowego oraz jego podział, poziom rozwoju gospodarczego, polityka gospodarcza realizowana w danym kraju, rozkład dochodów ludności, stopień oszczędności i zadłużenia społeczeństwa oraz dostępność kredytów zarówno dla przedsiębiorstw, jak i dla gospodarstw domowych;

• czynniki polityczno - prawne - stałość przepisów prawnych oraz obszar i jednoznaczność obowiązujących uregulowań, a także stopień ingerencji władzy w gospodarkę lub pełen liberalizm w tym zakresie;

• czynniki społeczno-kulturowe - poziom wykształcenia społeczeństwa, tradycje danego kraju, zróżnicowanie kulturowe na obszarze państwa oraz przestrzegane przez ludność normy etyczne i moralne;

• czynniki techniczne - nowe technologie, tempo zmian zachodzących w technice i technologii przemysłu, częstość pojawiania się nowych produktów, stosunek do wprowadzanych innowacji, czyli przede wszystkim łatwość ich wprowadzenia do użytkowania.

• czynniki przyrodnicze - panujące w danym kraju warunki ekologiczne, dostępne na jego obszarze surowce naturalne, koszty pozyskania energii oraz tempo ich wzrostu, wymagania środowiska naturalnego i jego ochrona, a także czynniki klimatyczne.

7. Makrootoczenie - analiza PEST.

Otoczenie polityczne i prawne (stałość, obszar i jednoznaczność uregulowań prawnych, zakres liberalizmu bądź ingerencji w sferę gospodarczą)

Otoczenie ekonomiczne (tempo przyrostu i podział dochodu narodowego, poziom rozwoju gospodarczego, polityka gospodarcza, rozkład dochodów ludności, oszczędności, zadłużenia, dostępność kredytu)

Otoczenie społeczno - kulturowe (poziom wykształcenia, tradycje, zróżnicowanie kulturowe, normy etyczne i moralne)

Otoczenie demograficzne (wielkość struktura wg płci, wieku, tempo jej przyrostu, gęstość zaludnienia, struktura wykształcenia, grupy etniczne, struktura gospodarstw domowych itp.)

Otoczenie technologiczne i naturalne (klimat, zasoby naturalne, poziom rozwoju technologicznego, chłonność na innowacje)

Technika - urządzenie techniczne, umiejętność bądź sposób wykonania określonych czynności pozwalających na opanowanie kunsztu w danej dziedzinie.

Technologia - wiedza o wytwarzaniu z użyciem środków technicznych lub przy ich wykorzystaniu.

Cło - opłata pobierana przez państwo w związku z przemieszczaniem towarów przez granicę celną

Z punktu widzenia kierunku obrotu towarowego wyróżniamy cła:

• importowe (przywozowe),

• eksportowe (wywozowe),

• tranzytowe (przewozowe).

Stosując kryterium celu cła dzielimy na:

• Fiskalne- zapewnia uzyskanie wpływów finansowych do budżetu państwa

• Ochronne- ochrona krajowych producentów przed konkurencją zagraniczną.

• Prohibicyjne- by uniemożliwić import towarów, których przywóz jest niezasadny.

• Odwetowe- reakcja na dyskryminacyjne decyzje innego państwa naruszające interesy rodzimych eksporterów

• Antydumpingowe (wyrównawcze) - przeciwko dostawcom z krajów trzecich, które stosują tzw. nieuczciwe praktyki tj. dezorganizację rynku kraju importującego.

Dumping jest czynnikiem zakłócającym handel międzynarodowy i powstaje głównie w wyniku działania przedsiębiorstwa. Jest to sprzedaż dobra za granicy po cenie niższej od ceny uzyskiwanej za to dobro na rynku krajowym.

8. Mikrootoczenie i podmioty je tworzące.

Mikrootoczenie to bezpośrednie otoczenie marketingowe tworzone przez podmioty występujące w mikrootoczeniu w charakterze dostawców, pośredników, konsumentów, konkurentów, z którymi dane przedsiębiorstwo wchodzi w bezpośrednie interakcje:

• firmy związane są z dostawcami koniecznością zaopatrzenia w surowce, maszyny, urządzenia

• pośrednicy - wspierają firmy w procesie dystrybucji oraz promocji dóbr i usług, najczęściej są nimi hurtownicy, detaliści, przedsiębiorstwa transportowe

• konsumenci (nabywcy) są podmiotem mikrootoczenia o szczególnym znaczeniu, gdyż są końcowymi odbiorcami oferty marketingowej. Oferta musi być w maksymalnym stopniu dostosowana do ich potrzeb, co powoduje, że również firma musi dostosować się do potrzeb konsumentów występujących na rynkach: konsumpcyjnym, przemysłowym (środki produkcji) oraz międzynarodowym

9. Grupy interesu - pojęcie i rodzaje.

Grupa interesu - jest jedną z podstawowych form regulatora czyli jednostką wchodząca w skład otoczenia celowego organizacji po to aby regulować, kontrolować, wpływać na politykę i praktyki organizacji. Grupa interesów zostaje powołana przez swoich członków w celu wywierania wpływu na organizację. Grupy interesu nie posiadają oficjalnych atrybutów władz w jakie są wyposażone agencje rządowe, mogą jednak silnie wpływać na organizację wykorzystują media do zwrócenia uwagi opinii publicznej na swoje racje.

Przykłady: Krajową Organizację Kobiet, Narodowe Stowarzyszenie Strzeleckie, Unię Konsumentów, Organizację „Matki przeciwko pijanym kierowcom”

10.Zmiennośc i złożoność otoczenia.

Otoczenie organizacji według kryterium :

• Zmienności otoczenia : zakres w jakim otoczenie jest względnie stabilne lub dynamiczne

• Złożoności otoczenia - zakres, w jakim otoczenie jest względnie proste (niewiele elementów, małe rozczłonkowanie) lub względnie złożone (wiele elementów, znaczne rozczłonkowanie)

Zmienność i złożoność otoczenia składają się na NIEPEWNOŚĆ

Zmienne otoczenie charakteryzują następujące cechy:

• rodzaj produktów lub usług podlega częstym lub permanentnym zmianom,

• innowacje techniczne i technologiczne powodują, że dotychczas wykorzystywane urządzenia i stosowane technologie starzeją się szybko,

• częste i nieprzewidzialne zmiany upodobań i zachowań klientów oraz konkurentów,

• częste i nieprzewidzialne zmiany w polityce państwa wobec organizacji gospodarczych, szybkie zmiany w postawach i systemach wartości ludzi.

Rola informacji:

• wpływają na przebieg "realnych", materialnych, ekonomicznych i politycznych procesów społecznych.

• są determinanta poziomu rozwoju ekonomiczne i społeczne oraz jego kierunków i dynamiki

• informacja spełnia ważną role w procesach zarządzania, kierowania i podejmowania decyzji, istota ich bowiem jest gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji

• informacje postrzegane jako zasób ekonomiczny!

---