FILOZOFIA

Geneza filozofii

Filozofia wywodzi się od starożytnej Grecji. Zanim doszło do „odkrycia filozofii”, człowiek lękał się natury oraz zjawisk przyrodniczych i nazywał je bóstwami, bogiem morza, bogiem wiatru etc. Gdy człowiekowi przestało wystarczać rozumienie religijne świata, zaczął szukać innego wytłumaczenia, nie odrzucając przy tym religii.

Na początku była tylko jedna nauka - filozofia, która łączyła wszystkie współczesne nauki - matematykę, astronomię, medycynę itd. Była tzw. wszechnauką. Filozofia była mądrością - ktoś, kto dużo wiedział, był mądry i moralny. Taki człowiek odznaczał się jednością słów, czynów i myśli. [W Polsce - poczucie honoru, słowa plus czyny]. Wiedza i mądrość oddzieliły się od siebie w dzisiejszych czasach. Człowiek wykształcony nie musi być mądry.

Wszystkie nauki wyodrębniły się z filozofii. Np. psychologia wyodrębniła się dopiero w połowie XX wieku. Wszystkie nauki nazywają się szczegółowymi. Badają ściśle określony wycinek świata. Filozofia natomiast zajmuje się całym światem, chce poznać istotę zjawisk i rzeczy.

Historia poszczególnych nauk - jest zapisem błędów, które człowiek popełnia dążąc do poznania świata. Filozofia nie obala dawnych teorii filozoficznych, poglądy np. Platona, nie umierają.

Nauka zajmuje się cząstką np. psychologia-bada umysł, astronomia- bada gwiazdy

Epoki i dzieje filozofii

Starożytność - Starożytny Rzym rozwinął wysoko prawo. Niektóre zasady nadal obowiązują w Europie(np. to że prawo nie działa wstecz).

Średniowiecze - systemy filozoficzne były eklektyczne, powstawały w rezultacie syntezy przynajmniej dwóch wcześniejszych systemów filozoficznych. Powstawały poprzez łączenie starożytnych filozofii z chrześcijaństwem. Chrześcijaństwo jest częścią każdego systemu eklektycznego w średniowieczu.

W V wieku św. Augustyn dokonał syntezy poglądów Platona i Chrześcijaństwa

W XIII wieku Tomasz z Akwinu dokonał syntez Arystotelesa i poglądów chrześcijańskich (Tomizm). W końcu XIX w. kościół rzymsko-katolicki uznał Tomizm za główną naukę kościoła.

W V wieku Augustyn połączył Platona i chrześcijaństwo.

Odrodzenie (Renesans, Humanizm) - XV w. nastąpiło odrodzenie wartości filozofii starożytnej bez wartości chrześcijańskich.

Przyczyny Odrodzenia:

- wojny krzyżowe - w XII lub XIII wieku na wojnach rycerze spotykali inne kultury.

- wielkie odkrycia geograficzne - spotkanie innych kultur.

- wynalazek druku Gutenberga - nowe filozofie szybko przenoszą się na papierze.

-Bizancjum zostaje zajęte przez Turków, uczeni uciekają do Włoch z dziełami starożytnych filozofów - literackie, rzeźby itd.

Główną istotą myśli był człowiek, który powinien się cieszyć z życia a nie cierpieć.

Filozofia Barok ( nowożytność) - od XVII w, człowiek powinien poznawać świat rozumem. Odrzucenie wiary jako źródła wiedzy, uznanie rozmaitych dziedzin nauki.

Każdej epoce towarzyszy filozofia stworzona przez Greków. Z punktu widzenia filozofii korzeniami kultury europejskiej jest starożytność.

Filozofia w Polsce

Do XIX w. Polska przyjmowała myśl filozoficzną, z zachodniej Europy, nic do niej nie wnosząc. Pierwszy okres narodowej myśli filozoficznej powstał między powstaniem listopadowym a styczniowym (1830 - okres romantyzmu). Polska filozofia romantyczna, narodowa - Mesjanizm. Cierpienie Polski porównywano do cierpień Chrystusa - Polska Chrystusem Narodów. Polacy uznali, że misją Polski jest odrodzenie duchowe krajów zachodnich. Utworzyły dwa fronty - jeden mówił, że to Polacy powinni stanąć na drodze odrodzenia jako najlepszy naród słowiański, drugi mówił, iż powinna to zrobić Rosja, jako największy z narodów słowiańskich.

Nurt pierwszy, Wskazywał on na szczególną rolę uczuć w poznawaniu świata. W XX wieku W. Lutosławski uznawał ten nurt za główny. Związany z Mickiewiczem

Drugi nurt cenił przede wszystkim rozum. Głównym przedstawicielem Józef Haenke, H. Wroński

Od 1918 do 1950 rozwija się filozofia, nauczana również w szkołach. Powstało kilka uniwersytetów np. Katolicki Uniwersytet Lubelski gdzie studiowali księża i zakonnicy.

W tym okresie duża część filozofów propaguje marksizm. Zajmują się oni głównie krytyką nurtu dominującego w Polsce międzywojennej - szkołę lwowsko-warszawską, której przedstawiciele zostają usunięci z Uniwersytetów.

Od 1956 - 1989 rozwija się filozofia chrześcijańska. Owe dwa bardzo silne nurty filozoficzne na łamach gazet toczą ze sobą polemiki.

Od 1989 z dnia na dzień zniknęli marksiści. Teraz w Polsce dominuje filozofia chrześcijańska, a szczególnie Tomizm.

Filozofia chrześcijańska - powstała w średniowieczu, jest odstępstwem od początkowych założeń odcięcia boga od filozofii. Filozof zamknięty jest w dogmatach gdyż rozum jest nimi ograniczony i nie może dojść do sprzecznych związków z religią. Augustynizm i Tomizm.

Tomizm - wyznawca kultu Boga w myśl jakiejkolwiek religii (islam, buddyzm, chrześcijaństwo)

Ateizm - pogląd, który głosił o nieistnieniu boga. Filozofowie twierdzili, że materia jest wieczna.

Panteizm - bóg jest siłą bezosobową, wszechobecną, która przenika cały świat, bóg i świat stanowią jedność,

Agnestycyzm - pogląd głoszący, że człowiek ma ograniczone zdolności poznawcze świata, poznaje świat tylko w ograniczonym stopniu. Nie może poznać świata w pełni.

Skrajny agnostycyzm - człowiek nic nie wie o świecie, może tylko coś mniemać.

Filozofia Agnostyczna - człowiek, który nie wie czy bóg istnieje, nie może wykazać dowodów na istnienie boga.

Deizm - (np. Wolter) głosi, że bóg istnieje, stworzył świat, ale teraz nie ingeruje, tworzy jedynie energię, wszechpotężna siła niezespolona ze światem.

Bezwyznaniowcy - wierzą, że istnieje bóg, ale nie utożsamiają się z żadną religią.

Filozofia na kontynentach

- W Europie filozofia pochodzi ze starożytności,

- W Ameryce - filozofia rozwija się pod wpływem Europy. Jedyny oryginalny amerykański nurt to Pragmatyzm, tanowi odwrócenie filozofii europejskiej.

- W Azji filozofia rozwija się zupełnie inaczej niż u nas. Tam istnieje mocne powiązanie religii azjatyckich i filozofii.

- W Afryce - istnieje silne zespolenie myśli filozoficznej z religią.

- Do Australii filozofia przybyła z Anglii.

Pierwsi filozofowie

Najdawniejsze dzieła, jakie znaleziono to teksty Talesa. Wszyscy byli zgodni, że świat jest wieczny, ale twierdzili, że nie był tak dalece różnorodny, jak obecnie. Według Talesa, wszystko powstało z wody, z której wyłania się wielka różnorodność świata. Mówi, że wszystko, cokolwiek żyje zawiera w sobie wodę. Zarodki wszystkich istot są wilgotne, a to co umarłe - wysycha.

Arche - prapoczątek to, czym interesowali się pradawni filozofowie (wg Talesa to woda).

Monizm - sprowadza różnorodność świata do jednego elementu. Może dotyczyć świata przyrody i wszystkich możliwych poglądów- prapoczątek to Ziemia.

Heraklit- twierdzi, że wszystko powstało z ognia i wszystko w ogień się obróci. Ogień nie jest składnikiem tylko postacią.

WSZYSCY PIERWSI FILOZOFOWIE GŁOSILI MONIZM I RACJONALIZM

Racjonalizm - to pogląd głoszący, że źródłem wiedzy o świecie jest rozum. Człowiek przychodzi na świat z podstawową wiedzą, a podczas dorastania, nauki tylko ją sobie uświadamia.

Empiryzm - źródłem wiedzy są zmysły, doświadczenie. Dominuje w Europie północnej

Intuicja -dochodzi do głosu w codziennym życiu, określa się intuicje jako poznanie bezpośrednie. Jest bardzo ceniona w filozofii dalekiego wschodu.

Dualizm - pogląd sprowadzający różnorodność świata do dwóch elementów, charakterystyczny dla filozofii chrześcijańskich; człowiek składa się z ciała i duszy;

Pluralizm - sprowadza różnorodność świata do wielu elementów; woda, ziemia, ogień i powietrze są wieczne. Z punktu widzenia filozoficznego demokracja jest zespolona ze społeczeństwem, państwo jest demokratyczne.

Platon był uczniem Sokratesa. Dzięki Platonowi znamy poglądy Sokratesa (ten nigdy nic nie pisał, bo uważał, że rola filozofii jest rolą akuszerki, która tylko pomaga przy porodzie - filozof pomaga przy narodzinach prawdy. Był przekonany, że jeśli człowiek pozna, czym jest dobro, to nie będzie czynił tego, co złe, jeśli pozna sprawiedliwość, stanie się człowiekiem sprawiedliwym.

Pogląd Platona określani jest jako idealizm obiektywny.

Obiektywny - niezależny od woli i świadomości człowieka

ubiektywny - zależny od woli i świadomości człowieka

Indywidualizm - zależy od woli i świadomości jednostki, indywidualnego człowieka.

Jaskinia Platona -ludzie w jaskini widzą cienie, słyszą echo. Platon mówi, że kiedyś wszedł tam człowiek i oślepł od długiego przebywania w ciemności. Pewnego dnia zjawił się człowiek, który go wyniósł na powierzchnie, znalazł lekarza, który go wyleczył. Po pewnym czasie znowu został zamknięty w jaskini, opowiadał o wszystkim, co widział na powierzchni. Opowiadał tak wspaniałe rzeczy, że ludzie, którzy z nim byli w tej jaskini stwierdzili, że zwariował.

Platon uważał, że do prawdziwego poglądu mogą przystosować się tylko filozofowie. Głosił dualizm, twierdził, że są dwa światy: człowiek składa się z ciała i duszy, ciało jest więźniem duszy według Platona ciało ogranicza do tego, co cielesne. Po śmierci dusza wędruje do świata idei - doskonałego i prawdziwego. Wg Platona oba światy są wieczne. Dusza powraca, powtórne łączy się z jakimś ciałem, przynosi to zapomnienie nabytej wiedzy (pojawia się element reinkarnacji, wędrówki dusz).

Klasyczna teoria prawdy - sformowana w starożytności; „Prawda to zgodność naszego poznania ze stanem rzeczowym.

Agnostycyzm- to pogląd, który głosił, że człowiek ma ograniczone możliwości poznawcze. Poznaje rzeczywistość tylko częściowo.

Pyrron - gosił agnostycyzm skrajny, mówił, że w ogóle nie jesteśmy zdolni poznać świata, możemy jedynie coś mniemać; człowiek poznaje świat dostosowany do budowy ludzkich zmysłów, dlatego przestrzeń i czas tkwi w człowieku, w naszych zmysłach, gdyby ludzkość znikła z planety, nie byłoby przestrzeni i czasu

Demokryt - twórca teorii atomistycznej, odwoływał się do rozumu, to, co jemy odbieramy jako gorzkie lub słodkie, ale to nie tkwi w danym owocu, tylko atomy są różnego kształtu i my je w dany sposób odbieramy.

Filozof chce uzyskać odpowiedź na to, jaka jest istota danej rzeczy

Fanatyzm - zaprzeczenie tolerancji

Agnostycyzm - wiąże się z tendencją - jeżeli człowiek daje sobie sprawę, że jego poznanie świata jest subiektywne, to ma szacunek dla poglądów innych ludzi.

Tolerancja - zgoda na funkcjonowanie poglądów oraz na kultywowanie obyczajów, nawet takich, które w danej jednostce wywołują sprzeciw; nie wiąże się z akceptacją, aprobatą uzasadnieniem tolerancji jest:

1. Fakt - że człowiek jest istotą wolną

2. Godność - człowieka,

Gdy tolerancja przybiera postać empatii (wyższy poziom tolerancji) - zawiera w sobie sympatię, życzliwość dla drugiego człowieka, to postawienie siebie w sytuacji drugiego człowieka, myślowe i uczuciowe.

Franciszek Beckon (XVII w) - anglik, sklasyfikował dokładnie błędy, jakie popełniamy przy poznawaniu rozumowym- idole

• idale jaskini - mają wymiar indywidualny, różnią się u każdego; każdy w domy rodzinnym dostaje pewne poglądy jako pewniki, tworzą się pod wpływem lektur, poznawania niektórych ludzi.

• idale plemienne - dotyczą każdego człowieka, w tej samej mierze; człowiek ma potrzebę życia w uporządkowanym świecie, to pragnienie ukierunkowuje rozum, rozum myli się i dostrzega ład i porządek tam, gdzie go nie ma

• idale rynku - używa się pojęć, które nie są do końca zdefiniowane; łatwo jest w ten sposób kogoś ośmieszyć; sprawą podstawową jest jednoznaczne zdefiniowanie pojęć i eliminowanie z języka pojęć, którym nie odpowiadają rzeczywiste przedmioty.

• Idole teatru - wszelkie możliwe teorie (filozoficzne, religijne), które są przekazywane z pokolenia na pokolenie, jako niepodważalne, prawdziwe

„Liczba wyznawców jakiegoś poglądu nie może stanowić jego prawdziwości.”

Kultura masowa - jest rezultatem rozkwitu łączności, rozwoju cywilizacji; powoduje ona manipulację na rozum; posługuje się głównie za pomocą obrazów, ponieważ silniej działa niż słowo drukowane.

Pogląd Kartezjusza - poznanie jest prawdziwe, gdy jest oczywiste, tz, gdy narzuca się naszemu rozumowi. Jako oczywiste dla rozumu człowiek przyjmuje istnienie intuicji intelektualnej.

Konwencjonalizm (konwencja - umowa) - nie możemy osiągnąć prawdy, bo każdy uważa swój pogląd za prawdziwy. To społeczeństwo ustala to, co uznaje za prawdziwe i sprawiedliwe.

Teoria koherencyjna - mówi, że jest trudno poznać świat, krytykują klasyczną teorię prawdy; prawdziwe są takie poglądy, które są wewnętrzne i niesprzeczne. Nie odnosi się do świata.

Teoria Jamesa (twórca pragmatyzmu) - prawdziwe jest to, co przynosi człowiekowi konkretne korzyści.

W europie przeważa pogląd - to, co prawdziwe może przynieść człowiekowi korzyść.

Poglądy Oswalda Schepenglera - według niego Europejczycy się mylą. Był zaniepokojony traktowaniem przez Europejczyków kultury europejskiej jako najlepszą, co określił mianem szowinizmu europejskiego. Zakwestionował monizm kulturowy (pogląd, który sprowadza wszystkie poglądy do jednego poglądu). Głosił policentryzm kulturowy. Dokonał, jak to nazwał, przewrotu kopernikańskiego: każda kultura rodzi się, później następuje jej rozwój, aż osiąga szczyt swojego rozwoju i następuje jej wymieranie.

Dygresja do poglądów Schepenglera:

1. Twórczość literacka

2. Twórczość artystyczna

3. naukowa

4. religijna

5. gospodarcza

6. polityczna

7. techniczna

8. społeczna

9. prawna

Schepenger- pyta po co rodzą się kultury i po co jest człowiek? Istnienie ludzkości porównuje do polnych kwiatów - nikt ich nie posiał, rosną nieoczekiwanie i nieoczekiwanie umierają.

Głosił agnostycyzm, pisze „ człowiek wie tyle architekturze świecie co mucha o architekturze pałacu na oknie którego siedzi”.

Życie człowieka przepływa w dwóch światach - człowiek jest częścią świata przyrody, przez to tworzy świat kultury:

• z lęku przed światem przyrody, niewiedzy o nim, więc tworzymy coś, co możemy poznać. Odgradzamy się od świata przyrody światem kultury.

• ze strachu przed śmiercią, jest to ucieczka przed końcem życia

• z jednej strony drzemie w nas bierność, ale z drugiej - mamy świadomość jakiegoś potencjału. Tworząc świat kultury odznaczamy się heroizmem, ponieważ tworzymy z wysiłkiem, a dzieła są czasem skazane na śmierć.

Uważa, że człowiek w XX w. żyje coraz bardziej oddalony od świata przyrody, odgradzają ją wynalazki.

Tylko 3 grupy w społeczeństwie, które odczuwają więź ze światem przyrody:

• dzieci zanim pójdą do szkoły

• ludzie pierwotni

• wielcy artyści i pisarze

Jerzy Grotowski (twórca teatru nowoczesnego) w ostatnich latach pobytu w Polsce, organizował spektakle parateatralne.

Uczył odczuwać zapach trawy, czuć przepływ rzeki, obejmować drzewa, uważał, że najważniejszą grupą są ludzie czynu. Każdy ma inne poglądy: uczony, robotnik portowy i indianin. Zadaje pytanie, który świat jest prawdziwy.

Fryderyk Nietzsche - filozof niemiecki, 1844-1900; powstało wiele głosów krytykujących go, uznawano go za winnego zbrodni nazistów (użył terminu „nadczłowiek”, którego używani też naziści). Krytykował chrześcijaństwo (obwiniają do za „śmierć Boga” na podstawie jednego fragmentu dzieła, w którym opisał człowieka, który pyta w miasteczku, kto widział Boga.)

-przede wszystkim krytykował socjalizm, twierdził, że nie masy a jednostki tworzą historię

-krytykował demokrację, uważał ten system za niesprawiedliwy; demokracja głosi równość, tymczasem ludzie nie są równi (w sensie, że jedni rozwijają się duchowo, talent, charakter a inni nie),

-głosił antymoralizm - nikt nie ma prawa moralizować innych, wykazywał. Że jest wiele różnorodnych wartości ( krytykował tendencje do oceniania zjawisk jako dobre i jako złe)

• wprowadził termin „wartość”

• wprowadził egzystencjalizm

• głosił antyfeminizm - emancypacja kobiet prowadzi do upadku kultury; ogromną rolę w tworzeniu odgrywa motyw; mężczyźni tworzą bezinteresownie, z jakiejś potrzeby, natomiast kobiety interesują się głównie mężczyzną i dziećmi, tworzą tylko po to, by dorównać mężczyznom

• antyracjonalizm - krytykuje Sokratesa, Kartezjusza, Hendla i instytucje bardziej niezawodnie informuje nas o świecie niż rozum (to nie irracjonalizm - od rozumu doskonalsza jest intuicja, antyracjonalizm w ogóle odrzuca rozum)

• głosi witalizm - pochwałę sił witalnych w człowieku

• głosi ascetyzm - ograniczenie przyjemności fizycznych, ważne są siły witalne.

• głosi radość życia - cieszmy się tym że istniejemy

Z tych wszystkich tez wypływa krytyka chrześcijaństwa - cierpienie jest zbyt daleko idące, człowiek powinien się cieszyć z życia. Głosi, że religia chrześcijańska jest religią niewolników, ponieważ chrześcijanie są moralni ze strachu przed karą Boga, piekłem, krytykuje zrzucanie odpowiedzialności z człowieka na Boga („Bóg tak chciał”, Bóg go pokarał”) Uważa, że człowiek powinien sam decydować o tym co dobre a co złe.

Nadczłowiek - używana w niektórych metodach psychoterapeutycznych, większość ludzi żyje tylko na dwóch płaszczyznach: biologicznej i społecznej. Natomiast niewielkie kręgi społeczeństwa żyją też na płaszczyźnie kulturowej, tzn. zmierzać do wyższych wartości (najbardziej cenione przez Nietzschego). Wg Nietzschego każdy człowiek może (nie musi, od niego to zależy) żyć na trzeciej płaszczyźnie kulturowej, może rozwijać w sobie własne, niepowtarzalne nadczłowieczeństwo, może rozwijać własnego siebie, własnych wartości

jest ascetą (nie w rozumieniu religijnym) po to, by swoje siły psychofizyczne, witalne, wykorzystać dla istotnych celów

• w jego życiu istotną rolę odgrywają jakieś ideały, jego celem jest ich urzeczywistnianie.

• jest szczęśliwy jak dziecko

• może kogoś kochać, ale nie jest to priorytetem

• chce coś uczynić dla innych, dla całej ludzkości. Wymaga to dużej siły woli.

• ma być twardy wobec samego siebie. Dążenie do szczęścia nie może być celem nadczłowieka (jeśli tak jest, ktoś nie jest nadczłowiekiem).

• jest człowiekiem czynu

System - woluntaryzm, tworzenie człowieka zależy od siły woli, wg tego najbardziej cenna jest wola, decyduje kim ostatecznie będziemy.

Hedonizm - nurt filozoficzny, rozwinął go Epikur (nie jest twórcą!!!); buduje swoją teorię wychodząc z pewnych faktów, oczywiste jest to, że każdy człowiek dąży do przyjemności i unika przykrości

Podzielił przyjemności na:

zmysłowe - zaangażowane są nasze zmysły, np. smaczna potrawa, ładne perfumy. Cechy: - są nietrwałe, przemijają, - nie można się nimi nasycić

• duchowe - słuchanie muzyki Wagnera, czytanie dzieła filozoficznego, spotkanie z przyjaciółmi. Cechy: - trwałe (trwała jest przyjaźń), - można się nimi nasycić

Poglądy Epikura charakteryzuje następujący minimalizm: największą przyjemnością jest brak przykrości. Wynika z tego, że zdaniem Epikura:

• cenniejsze są przyjemności duchowe niż zmysłowe, bo jeżeli przyjemność zmysłowa przemija, jest nam przykro; żeby wyeliminować przykrości należy wyeliminować przyjemności zmysłowe,

• szczęście jest sumą pewnych przyjemności,

• człowiek mądry nie powinien rządzić państwem, nie powinien w ogóle brać udziału w życiu publicznym, odsuwa się od polityki i żyje w gronie przyjaciół

Globalizm aktualna epoka określana jest tym mianem, zachodzi obecnie na płaszczyźnie:

• ekonomicznej, koncerny międzynarodowe jednoczą świat, banki w których jest kapitał międzynarodowy

• kultury masowej, jest to rezultat rozkwitu techniki

Pierwszymi filozofami, inspiratorami globalizacji takiej jaka powinna być a nie zachodzi,

np. Seneka. Sformułowali ideę braterstwa wszystkich ludzi. Chcieli aby powstało jedno państwo (skoro jesteśmy braćmi, nie potrzeba się dzielić), władza miała należeć do mędrców, miały być niepotrzebne jakiekolwiek prawa, Sprawą nadrzędną jest zmiana świadomości człowieka. Świadomość jest wcześniejsza od np. decyzji ekonomicznej. Zmiana stosunków międzyludzkich zależy od zmiany świadomości człowieka. Stoicy głosili panteizm (jedność Boga i świata, Bóg jako bezosobowa siła). Człowiek musi żyć moralnie = zgodnie z przyrodą = zgodnie z rozumem = żyć szczęśliwie (przyroda jest rozumna, jest zespolona z energią boską). Stanem najdoskonalszym stanem człowieka jest apatia (stan, w którym człowiek poddał swoją psychikę kontroli rozumu; pragnienia zostają poddane rozumowi, nie ma ….)

Niższe i wyższe wartości - filozofowie dzielą wszystkie możliwe wartości na dwie grupy:

• wartości nisze - jeżeli żyjemy według tych wartości to nigdy nie rozwiniemy tkwiących w nas możliwości. Wartości biologiczne i materialne.

• wartości wyższe (ideały) - (ideały) - np. wolność, sprawiedliwość, piękno osiągamy pełnię możliwości jeżeli ideały odgrywają w naszym życiu jakąś rolę.

Filozofia Kanta - 1724-1804 - wprowadził tak ogromny przełom, że można podzielić filozofię na przedkantowską, kantowską i pokantowską

ok 1860 - wielki powrót do filozofii Kanta, najpierw przyrodnicy, historycy, a dopiero potem filozofowie, zaczynają się tworzyć nurty filozoficzne, które nawiązują do Kanta (ok. 7 różnych interpretacji dot. Kanta)

Kolejne wzmożone odrodzenie kantyzmu bezpośrednio po II wojnie światowej, wszystkie, oprócz jednego dzieła znalazły zrozumienie, dzieło niezrozumiane pominięto milczeniem. Pod wpływem „Wiecznego pokoju”. Był inspiratorem nowej dziedziny wiedzy - nauki o pokoju. Powstały katedry pokoju, głównie w Niemczech i Stanach Zjednoczonych. Następnie pod wpływem neokantyzmu stworzono nowy system w Japonii.

Filozofię tę krytykują marksiści i filozofowie chrześcijańscy.

Część neokantystów dokonała syntezy poglądów ekonomicznych Marksa i stwierdzili że u Marksa nie ma treści etycznych.

Połączyli krytykę Marksa z etyką kantowską. Neokantyści stworzyli nową koncepcję socjalizmu (Marks stworzył teorię komunizmu).

Poglądy Marksa - twierdził, że jesteśmy biernymi istotami skłonnymi do wygód i pragniemy spokoju. Kant uważa, że należy aprobować agresje, która pojawia się między ludźmi. Pewna doza agresji powoduje, że ludzie zaczynają działać. Każdy z nas powinien uczłowieczać siebie samego. Jedyną drogą w tym kierunku jest podporządkowanie naszego życia ideałom. Jest wiele rozmaitych, ale są dwa rodzaje łączące ze sobą pokolenia:

- dążenie do poznania świata,

- dążenie do utworzenia państwa celów - człowiek jest wartością fundamentalną, podstawową, dlatego należy traktować każdego człowieka jako cel sam w sobie, a nigdy jako środek do celu

Kant wierzy, że w odległej przyszłości powstanie jedno państwo nazwane państwem celów samych w sobie

Każdy człowiek ma się czuć częścią składową, elementem całej ludzkości

Etyka kantowska

Wszelkie teorie można zaliczyć do teorii autonomicznych (auto - wewnętrzne; źródłem etyki jest człowiek, nie ktoś inny tylko ja sam), albo do heteronomicznych (hetero - zewnętrzne; automatycznie można do nich zaliczyć etyki religijne, Bóg jest źródłem zasad)

Każdy człowiek za pomocą rozumu poznaje prawo moralne, które jest w środku (prawo moralne - powinność bezwzględna, imperatyw kategoryczny, obowiązek). Kant buduje swoją koncepcję etyki w oparciu obowiązku, nie odwołując się do pojęć dobra i zła (pojęcia nieostre). W etyce kantowskiej nie ma gotowych przepisów, nakazów i zakazów, każdy człowiek ma rozstrzygać, czy w danej sytuacji ma się zachować moralnie, czy nie. O moralności czynu decyduje motyw. Czyn jest moralny, gdy motyw mojego czynu chciałabym uczynić powszechnie prawodawczym.

Począwszy od Kanta wprowadza się wyraźnie rozróżnienie od tego, co moralne i co należy do prawa. Prawo, jeżeli ma być zagwarantowana wolność, nie powinno wprowadzać przepisami tego, co należy do moralności (tak jest np. w Islamie). Społeczeństwo obywatelskie - funkcjonuje wiele poglądów na świat i poglądów moralnych. Jeżeli tak by było, to rząd złożony z wegetarian nałożyłby zakaz jedzenia mięsa. W Polsce zakaz eutanazji i aborcji jest spowodowany wpływem moralności katolicyzmu.

Prawo moralne (imperatyw kategoryczny) można wyrazić w języku imperatywu praktycznego (nakazuje traktować człowieka jako cel sam w sobie; głęboko niemoralne jest oddawanie długu spowodowane lękiem, że wierzyciel zepsuje nam opinię, ponieważ traktuje dłużnika jako środek do celu - chciałby się wzbogacić)

- 1 -

---