andragogika w perspektywie metodologicznej w ujęciu M. Malewskiego:
- dorosłość - sytuacja społeczna człowieka, proces rozwoju psychicznego, proces społeczno kulturowy;
- wychowanie dorosłych - intencjonalny proces kształtowania osobowości, wzmacnianie efektów socjalizacji, wspomaganie indywidualnego rozwoju;
- przyczyny metodologicznych braków i ograniczeń w andragogice: genealogia andragogiki (opieranie się wyłącznie na pedagogice), sytuacja w latach 60. i 70. (pluralizm metodologiczny), strategia budowy metodologicznej samoświadomości (przedmiot wyprzedza metody i techniki);
- metoda naukowa - ogół czynności teoretycznych i praktycznych, pozwalających realizować statutowe dla danej nauki funkcje i przyczyniających się do jej rozwoju;
- rozwój andragogiki - nieustanny dialog, w dwu płaszczyznach: zewnętrznej i wewnętrznej;
- dorosły - całokształt życiowego doświadczenia;
- kształcenie dorosłych - usprawnienie zdolności do radzenia sobie z problemami życiowymi;
- stosunek dorosłych do wiedzy - utylitarny, postawa wobec procesu oświatowego - instrumentalna;
- oświata dorosłych winna: umacniać w ludziach poczucie podmiotowości, kształtować potrzebę aktywności, kreować postawę odpowiedzialności;
- zadanie andragogiki - projektowanie całokształtu warunków i działań wychowawczych, pobudzających emancypacyjne i rozwojowe dążenia ludzi dorosłych oraz dostarczanie pedagogicznych instrumentów ich realizacji;
- najważniejsze zadania: opis i analiza procesów rozwojowych osobowości, ustalenie trwałych związków i zależności między występującymi w badaniach zmiennymi, funkcja prewidystyczna;
- język andragogiki - nieostry, wieloznaczny, niejednoznaczność pojęć;
przedmiot andragogiki w ujęciu O. Czerniawskiej:
- przedmiot: człowiek dorosły i proces oświatowy;
- człowiek dorosły - istota rozumna, zdolna do poznania samego siebie, kierowania sobą i odpowiadania za siebie;
- człowiek dorosły może: poznawać rzeczywistość i doskonalić obiektywne poznanie; odkrywać i tworzyć prawdę, dobro i piękno; kształtować swoje człowieczeństwo; wchodzić w życie i rodzić się w nowym kształcie;
- 2 wymiary wchodzenia w życie: analityczno-logiczny, intuicyjno-uczuciowy;
- model człowieka dorosłego - dynamiczny;
- warunek rozwoju - aprobowanie swojej dorosłości;
- dorosłość - dorastanie do społecznie obowiązującego wzoru człowieka dorosłego; ideał;
- proces oświatowy - zorganizowany, przebiegający w określonym czasie cykl sytuacji, w których człowiek ma osiągnąć pewną umiejętność, opanować zakres wiedzy, styczność jednostki z określonymi formami kształcenia i wychowania;
istota i specyfikacja andragogiki w ujęciu M. Marczuka:
- andragogika - ogólna teoria procesów edukacyjnych dorosłych przebiegających w różnych formach aktywności oświatowej i kulturalnej, w edukacji szkolnej dorosłych na różnych jej szczeblach od szkoły podstawowej powyższej dla pracujących w pozaszkolnej edukacji zawodowej dorosłych, mającej na celu głównie doskonalenie i modernizację kwalifikacji pozaszkolnej ogólnokształcącej edukacji dorosłych, związanej przeważnie z osobistymi, indywidualnymi potrzebami i zainteresowaniami, a także w różnych edukacyjnych przejawach uczestnictwa w kulturze;
- andragogika - nauka o celach, zasadach, metodach, formach organizacyjnych, treściach i środkach edukacji młodzieży pracującej i dorosłych;
- zadania: opracowywanie celów i zasad kształcenia i wychowania dorosłych, ustalanie kryterió doboru treści kształcenia, analizowanie przydatności różnorodnych metod, środków i organizacyjnych form edukacji dorosłych;
- antropogogika - nauka o edukacji człowieka w ciągu całego życia;
- geragogika - teoria edukacji osób starszych;
dylematy andragogiki jako nauki w ujęciu J. Kargula:
- dylemat 1 - czy przedmiotem badań ma być człowiek jako gatunek homo, czy człowiek w sytuacjach? (1i2);
- dylemat 2 - czy badać problemy człowieka jako jednostki społecznej, czy indywidualnej struktury? (wątpliwości co do łączenia);
- dylemat 3 - czy przedmiotem badań człowiek we wszystkich sferach aktywności, czy tylko edukacyjnej? (2);
- dylemat 4 - czy badać przebieg procesów życiowych linearnie czy fazowo? (ograniczenia obu);
- dylemat 5 - czy andragogika jest odrębna czy subdyscypliną pedagogiki? (związki);
- dylemat 6 - czy główne zadanie to troska o teorię czy praktykę?
- dylemat 7 - czy edukacja dorosłych to wychowanie i kształcenie czy tylko kształcenie? (1);
- dylemat 8 - jak pogodzić idee wszechstronnego rozwoju z oczekiwaniami opanowania przez ucznia doraźnych umiejętności i nabycia kompetencji zawodowych? (kształcenie pragmatyka, fachowca);
- dylemat 9 - czy wychowanie dla przyszłości czy teraźniejszości? (2);
podstawowe pojęcia teorii edukacji dorosłych - Jankowski
- przedmiot - procesy edukacyjne młodzieży w wieku starszej adolescencji i ludzi dorosłych;
- przedmiot badań - zagadnienia kształcenia i samokształcenia, wychowania i samowychowania;
- wychowanie (w ogóle):
a) całkowity proces rozwojowy jednostki zwłaszcza młodej (uspołecznienie) czyniący z niej dojrzałego członka społeczeństwa;
b) fragmentaryczny proces rozwojowy - kształtowanie w psychice człowieka sfery społeczno-moralnej, empatycznej, wolicjonalnej (polegającej na akcie woli, zależnej od woli), estetycznej;
c) osiągnięty w danej fazie rozwojowej poziom tego rozwoju;
d) proces intencjonalnego oddziaływania zmierzający do ukierunkowania, wsparcia, skorygowania całościowego rozwoju jednostki, lub fragmentu jej osobowości;
- edukacja = wychowanie;
- wychowanie ludzi dorosłych - proces zewnętrznego oddziaływania na rozwijającą się jednostkę, celem jej ukształtowania zgodnie ze społecznie wyobrażonym jej dobrem indywidualnym oraz interesem społeczeństwa lub jego struktur których ona jest członkiem (Turos);
- cel wychowania dorosłych - umożliwienie jednostce lepszego funkcjonowania w rolach społecznych, służące indywidualnemu awansowi (Turos);
- edukacja dorosłych - czynny udział w modyfikowaniu warunków rozwoju psychofizycznego jednostki młodocianej i dorosłej, wspomaganie tego rozwoju przez wyzwalanie jej własnych sił rozwojowych, ukazywanie jej własnych możliwości, rozwijanie w środowisku warunków wielostronnej aktywności edukacyjnej, kompensowanie psychofizycznych deficytów rozwojowych, korygowanie i usuwanie zaburzeń procesu rozwojowego, odbudowywanie przez resocjalizację i psychoterapię zdolności normalnego zaspokajania podstawowych potrzeb ludzkich i konstruktywnego funkcjonowania w społeczeństwie;
- oświata dorosłych - zorganizowany przez społeczeństwo i najczęściej zinstytucjonalizowany system działań edukacyjnych adresowanych do młodocianych i dorosłych;
- edukacja dorosłych:
a) funkcja i przejaw procesów aktywności życiowej, podejmowanych i realizowanych różnorodnych zadań;
b) proces intencjonalnego, obliczonego na urzeczywistnienie celów edukacyjnych, planowego, intensywnego i długofalowego oddziaływania jednych ludzi na drugich a także proces formalnych oddziaływań edukacyjnych instytucji dla tych celów tworzonych;
c) proces intencjonalnych i na różnym poziomie zorganizowanych działań autoedukacyjnych rozwijającej się lub korygującej swój rozwój jednostki, ukierunkowującej go zgodnie z własnymi standardami psychicznymi i dokonywanymi antycypacjami;
- autoedukacja = samokształcenie + samowychowanie;
- autoedukacja - rozwój osobowości świadomie kierowany i kontrolowany przez samą rozwijającą się jednostkę według mniej lub bardziej świadomego ideału - Znaniecki;
- samokształtowanie - inicjowanie i realizowanie przez jednostkę zadań w celu osiągnięcia we własnej osobowości i zachowaniach zmian zgodnych z pożądanymi przez jednostkę standardami - Dudzikowa;
- czynniki wpływające na rozwój: zewnętrzne - środowisko, wewnętrzne - struktura biochemiczna i fizyczna, dyspozycje osobowościowe, stopień spójności osobowości, wiedza, umiejętności, sprawności, poziom autonomii psychicznej i tożsamości kulturowej;
- środowisko edukacyjne dorosłego - szeroko - całokształt elementów zewnętrznych które wyznaczają obiektywny układ warunków w jakich jednostka funkcjonuje i rozwija się;
- środowisko edukacyjne dorosłego - wąsko - do pewnego stopnia odrębne środowisko które tworzy społeczeństwo dla ułatwienia, ukierunkowania udzielenia pomocy dostarczenia środków, wzbudzania motywów i dania gratyfikacji jednostce która chce kontynuować skorygować, bogacić swój rozwój, aby w jego wyniku osiągnąć inną jakość życia;
- poziomy wiedzy pedagogiki dorosłych: formułowanie wizji, budowanie koncepcji, tworzenie teorii;
- środki edukacji dorosłych: do celu (czyn który prowadzi do osiągnięcia antycypowanego celu, warunek wystarczający do jego osiągnięcia) i podstawowe (ludzkie, materiałowe, ideowe i naturalne elementy świata, które używane są w działalności);
- forma edukacji dorosłych - trwała struktura organizacyjna o pewnych cechach i właściwościach, złożona z rzeczy, ludzi, środków podstawowych, ustalonych sposobów działania (instytucje, placówki) lub jednostka zajęciowa charakteryzująca się dominującym w jej ramach rodzajem przejawianej aktywności (wycieczka, wykład);
dorosłość jako kategoria pedagogiczna - Przyszczypkowski
- perspektywy postrzegania dorosłości jako kategorii pedagogicznej:
1. negacja możliwości rozwoju człowieka dorosłego;
2. dorosłość jako okres nie ulegający dość znacznym zmianom (Thorndike);
3. osobowość człowieka dorosłego rozwija się w różnych sferach (Erikson, Kohlberg, Levison);
- idea kształcenia przez całe życie - Komeński - Pampaedia; siedem szkół: narodzin, chłopięctwa, wieku dojrzewania, wieku młodzieńczego, mężczyzn, starości, śmierci;
- cechy dorosłości: wzrost samoświadomości, adekwatność samooceny, koncentracja na autokracji, orientacja prospektywna;
- cechy dorosłego człowieka: otwartość, plastyczność, gotowość do zmian własnych wartości, eliminowanie uprzedzeń, szacunek do cudzej odmienności, rozumienie innych;
kształcenie dorosłych - pojęcie i podstawowe funkcje - Skrzypczak
- kształcenie dorosłych - ogół czynności i procesów, umożliwiających ludziom dorosłym uzyskanie orientacji w otaczającej ich rzeczywistości przyrodniczej i społecznej;
- kształcenie dorosłych - wyposażanie ich w określone zdolności poznawcze, umiejętności samodzielnego dalszego zdobywania wiedzy, w naukowe podejście do otaczającej rzeczywistości (Wojciechowski);
- kształcenie dorosłych - kształcenie osób, które ukończyły lub przerwały przed laty naukę szkolną, a następnie podjęły ją na nowo, kontynuując jednocześnie pracę zawodową, przerywając ja lub z niej rezygnując (Husen);
- oświata dorosłych - całokształt zorganizowanych procesów formalnych, niezależnie od treści, poziomu nauczania i wieku osób, które przedłużają lub uzupełniają wykształcenie, dzięki którym rozwijają swoje zdolności, wzbogacają wiedzę, doskonalą kwalifikacje techniczne lub zawodowe, któree wywołują zmiany w ich postawach i zachowaniu z perspektywy rozwoju osobistego i postępu społecznego, ekonomicznego, kulturalnego (Cieślak);
- funkcje kształcenia dorosłych:
1. wyrównawcza - kompensacyjna;
2. kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego;
3. zaspokajania niektórych potrzeb wolnoczasowych dorosłych;
pojęcia:
dorosłość:
- sytuacja społeczna człowieka, proces rozwoju psychicznego, proces społeczno kulturowy (Malewski);
- dorastanie do społecznie obowiązującego wzoru człowieka dorosłego; ideał (Czerniawska);
- stan społeczny człowieka cechujący się podmiotowością działania i dojrzałością do pełnienia wszystkich funkcji życiowych (Tyszkowa);
- integralna cecha systemu społeczno-kulturowego, transmitowana na życie każdego człowieka przez system zadań, jakie z racji swojego statusu społecznego musi podejmować (Malewski);
człowiek dorosły:
- całokształt życiowego doświadczenia (Malewski);
- istota rozumna, zdolna do poznania samego siebie, kierowania sobą i odpowiadania za siebie (Czerniawska);
- psychiczna skamielina (Clapared);
wychowanie:
- całkowity proces rozwojowy jednostki zwłaszcza młodej (uspołecznienie) czyniący z niej dojrzałego członka społeczeństwa (Jankowski);
- fragmentaryczny proces rozwojowy - kształtowanie w psychice człowieka sfery społeczno-moralnej, empatycznej, wolicjonalnej (polegającej na akcie woli, zależnej od woli), estetycznej (Jankowski);
- osiągnięty w danej fazie rozwojowej poziom tego rozwoju (Jankowski);
- proces intencjonalnego oddziaływania zmierzający do ukierunkowania, wsparcia, skorygowania całościowego rozwoju jednostki, lub fragmentu jej osobowości (Jankowski);
- wyprowadzanie rozwijającej się jednostki ze zwierzęcego stanu natury i podnoszenie jej do stanu człowieczeństwa (Kunowski);
- być w stawaniu się (Lengrand);
- działanie zorientowane na to jak „być bardziej”, celem którego jest wyzwolenie w jednostce świadomości i aktywności życiowej, przysposobienie do autonomicznego działania (Freir);
- dorosłych - intencjonalny proces kształtowania osobowości, wzmacnianie efektów socjalizacji, wspomaganie indywidualnego rozwoju (Malewski);
- dorosłych - proces kształtowania u nich cech intelektu i charakteru, zdolności i inteligencji, które umożliwiają im lepsze, społecznie bardziej wartościowe wykonywanie zawodowych, społecznych i rodzinnych obowiązków i zadań, ułatwiając im indywidualny awans (Turos);
- dorosłych - proces zewnętrznego oddziaływania na rozwijającą się jednostkę, celem jej ukształtowania zgodnie ze społecznie wyobrażonym jej dobrem indywidualnym oraz interesem społeczeństwa lub jego struktur których ona jest członkiem (Turos);
- dorosłych)wspomaganie jednostki w całościowym przebiegu swego stawania się (Czerniawska);
samowychowanie:
-
kształcenie:
- usprawnienie zdolności do radzenia sobie z problemami życiowymi (Malewski);
- stwarzanie warunków i sytuacji dla zdobywania określonej wiedzy i umiejętności przez osobę uczącą się, dla dokonywania określonych przemian w osobowościach podmiotów kształcenia (Skrzypczak);
- dorosłych - ogół czynności i procesów, umożliwiających ludziom dorosłym uzyskanie orientacji w otaczającej ich rzeczywistości przyrodniczej i społecznej (Skrzypczak);
- dorosłych - wyposażanie ich w określone zdolności poznawcze, umiejętności samodzielnego dalszego zdobywania wiedzy, w naukowe podejście do otaczającej rzeczywistości (Wojciechowski);
- dorosłych - kształcenie osób, które ukończyły lub przerwały przed laty naukę szkolną, a następnie podjęły ją na nowo, kontynuując jednocześnie pracę zawodową, przerywając ja lub z niej rezygnując (Husen);
samokształcenie:
-
edukacja:
- dorosłych - czynny udział w modyfikowaniu warunków rozwoju psychofizycznego jednostki młodocianej i dorosłej, wspomaganie tego rozwoju przez wyzwalanie jej własnych sił rozwojowych, ukazywanie jej własnych możliwości, rozwijanie w środowisku warunków wielostronnej aktywności edukacyjnej, kompensowanie psychofizycznych deficytów rozwojowych, korygowanie i usuwanie zaburzeń procesu rozwojowego, odbudowywanie przez resocjalizację i psychoterapię zdolności normalnego zaspokajania podstawowych potrzeb ludzkich i konstruktywnego funkcjonowania w społeczeństwie (Jankowski);
- dorosłych - funkcja i przejaw procesów aktywności życiowej, podejmowanych i realizowanych różnorodnych zadań (Jankowski);
- dorosłych - proces intencjonalnego, obliczonego na urzeczywistnienie celów edukacyjnych, planowego, intensywnego i długofalowego oddziaływania jednych ludzi na drugich a także proces formalnych oddziaływań edukacyjnych instytucji dla tych celów tworzonych (Jankowski);
- dorosłych - proces intencjonalnych i na różnym poziomie zorganizowanych działań autoedukacyjnych rozwijającej się lub korygującej swój rozwój jednostki, ukierunkowującej go zgodnie z własnymi standardami psychicznymi i dokonywanymi antycypacjami (Jankowski);
rozwój:
-
3
http://members.lycos.co.uk/nonameuwb