typ zdania |
spójnik rozpoczynający |
pytanie zdania |
wyznaczniki w zd. gł. |
uwagi |
|
dopełnieniowe |
ut, uti, ne |
ut obiectivum |
- |
słowa wyrażające obawę [timere, metuere], życzenie/chęć [curare, hortari, monere, optare, postulare, rogare,] przeszkodę [impedire, obstare, prohibere, repugnare, resistere] oraz dubito quin |
przestrzega consecutio temporum |
Opto, ut semper dicatis veritatem. Timeo, ut id facturus sis |
|||||
celowe |
ut, uti, ne |
ut finale |
po co? |
|
przestrzega consecutio temporum |
Hannibal venenum consumpsit, ne a Romanis vivus caperetur. |
|||||
skutkowe |
ut, ut non |
ut consecutivum |
skutek wywołany przez treść zdania nadrzędnego |
adeo, is, ita, sic, talis, tam, tantus, komparatiwy |
możliwe odstępstwa od consecutio temporum |
Numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello? |
|||||
podmiotowe |
ut, uti |
ut „podmiotowe” |
kto? co? [jak o podmiot zdania pojedynczego] |
accidit, contigit, efficitur, est, evenit, fit, restat, sequitur; także consuetudo est, fas/nefas est; iustum est; mos est; |
możliwe odstępstwa od consecutio temporum |
Mos erat, ut victores triumpharent Saepe accidit, ut facere non possimus, quod polliciti sumus |
|||||
|
|||||
czasowe |
ut, ut primum |
ut temporale [gdy, ilekroć tylko kiedy, skoro tylko,] |
czynność wcześniejsza niż czynność zdania głównego |
|
indicativus perfecti, plusquamperfecti lub futuri exacti |
Themistocles, ut Lacedaemonem venit, adire magistratum noluit |
|||||
przyzwolone |
ut, ut non, ne |
ut concessivum [chociaż, mimo że, jakkolwiek, choćby, lubo, jeśli nawet]
|
mimo co? wbrew czemu? |
|
coniunctivus praesentis lub perfecti |
Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas. |
|||||
porównawcze |
ut…ita, ut…sic |
ut comparativum |
jak…[tak], jakoby |
|
indicativus [czynność rzeczywista], coniunctivus [czynność pomyślana - z ut si] |
Ut semetem feceris, ita metes |
Typy zdań podrzędnych