Metoda porównawcza
Zmiana umiejscowienia oceny metody porównawczej
Badania systemów narodowych - zwiększenie znaczenia „porównania” w nop.
Stosunek innych metod do metody porównawczej:
Instytucjonalne - stanowisko podzielone
Behawioralistyczne - brak entuzjazmu; w badaniach wolą wychodzić od jednostek, ewentualnie niewielkich grup
Racjonalnego wyboru
Funkcjonalno-strukturalne - za; np. Luhmann
Historyczno-genetyczne - największa krytyka; ale pojawił się kompromis - porównania mogą być pożyteczne, jeśli zatroszczą się o charakter metodyczny i heurystyczny.
Metody porównań (Mill): zgodności (tam gdzie eksperyment jest niemożliwy) i różnicy).
Jaka będzie przyszłość metody? Wzmaga się uniformizacja świata. Świat się wyrównuje - radykalniej trzeba stosować metodę różnic, w poszukiwaniu odmienności.
Metoda porównawcza: od polity i politics do policy
- Epoka przednowoczesna - porównanie ogranicza się do porządku politycznego (polity). Skupienie na interpretowanych ontologicznie różnicach.
- Porównanie w nowoczesnej nop - wsparte przez ewolucjonizm. Wydawało się, że wszystkie społeczeństwa przemysłowe zmierzają ku pewnemu jednolitemu typowi. Ale - zawalenie biurokratycznego socjalizmu.
- Problem - sytuacja związana z niewielką liczbą porównywalnych przypadków
- Zajęto się: A) substytutami systemów politycznych (płaszczyzna lokalna) B) porównywaniem polityki w sensie politics
Przygotowanie do porównań: klasyfikacja, budowanie typów, modele
Przygotowanie klasyfikacyjne - wyjaśnić, co ma być badane.
Konstruowanie typów i budowanie pojęć - należą do najważniejszych szczebli poprzedzających badania porównawcze.
Budowanie i zastosowanie typów:
Typy Webera - powstały na gruncie historycznej jednorazowości; uwypuklone elementy typu idealnego służyły do rozpracowywania szczegółowości.
Dziś - tendencja, aby wykraczać poza instytucjonalne modele i typy: obok modeli narodów, rządów i rynków, pojawiają się też modele sytuacji i ruchów politycznych.
Typy idealne trudno jest ze sobą porównywać. Niemal zawsze typowi odpowiada jakiś przeciwtyp. Jedne typy można zastępować innymi.
W nop nie da się przeprowadzić klasyfikacji wszystkich możliwych typów. Problemy z budowaniem typów - w mowie potocznej występuje wiele pojęć o nieostro nakreślonych granicach. Mogą stać się „listami obecności” (czyli bezsensownym wymienianiem).
Typologie w naukach społecznych - tabelka str. 143: typy historyczne, ahistoryczne, analogie w polityce
Geograficzny substrat typologicznych prac wstępnych
Geograficzny substrat analizy porównawczej, z państwem narodowym jako powszechnie uznaną jednostką analizy - długo niekwestionowany. Ale obok p. narodowych także istnieją mniejsze rejony, geograficzne obszary, rodziny narodów (jako jednostki analityczne) = jednostki geograficzne.
Kiedyś metodycznym celem badania (obcych państw) było zazwyczaj „oskarżenie” (obcy kraj godny pożałowania) lub „usprawiedliwienie”. Współcześnie - badania nad regionami
trudności - czy można łączyć jednostki geograficzne, historyczne, ekonomiczne i kulturowe; zaściankowość (badania ugrzęzły w jednostkowych obszarach)
każdy region wymaga innych metod (zwłaszcza kraje rozwijające się)
Analiza porównawcza danych agregatowych
Rodzaje danych porównawczych: klasyczne agregaty danych, jakie na temat państw narodowych produkują organizacje międzynarodowe; dane ankietowe; dane dot. pojedynczych wydarzeń. Coraz częściej analiza porównawcza posługuje się metodami statystycznymi. Dylemat - mało porównywalnych przypadków + liczba zmiennych jako możliwych wyjaśnień wzrasta. Nie można całkowicie wyeliminować wyjaśnień jakościowych.
Niebezpieczeństwa danych zagregowanych:
Zapędzenie w rozważania makropolityczne i zaniedbanie mniejszych jednostek
Uprzedzenia narodowe przy wykorzystaniu statystyk (np. własny naród jest the best)
Zaniedbywanie prawdziwie politycznych zmiennych
Interpretacja ukrytych funkcji (np. fałszujące oceny w jawnych danych)
Pseudościsłość matematyczna.
Wady metody porównawczej:
Porównania często pojawiają się zamiast dokładnie opracowanych hipotez (obfitość materiału kusi by wyrzucić hipotezy)
Uszczerbek przy opracowaniu teorii (chęć, aby zamiast wykazania związków przyczynowych przedstawić typologie)
Zakłócają rzetelność ocen zorientowanych na praktykę badaczy.
Domagał się, aby punkty, z jakich dokonuje się porównań, czynić zmiennymi, nie stałymi. Zbudował teorię systemów samoorganizujących się. Systemy podobne do żywych komórek - porównania są bezsensowne, chyba że pełnią taką rolę jak patologia, która bada zasadę budowy chorej komórki, porównując ją ze zdrową.