ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE STRESEM. ZABURZENIA DYSOCJACYJNE.
podobieństwo przewlekłego stresu i depresji??
Czy to możliwe, żeby stresowe przeżycia z dzieciństwa wpływały na występowanie depresji w życiu dorosłym?
Czy bardzo silne stresory psychiczne mogą uszkadzać mózg?
Mózg:
archipallium
paleopallium
neopallium
NEUROPLASTYCZNOŚĆ - elastyczność procesów zachowania w mózgu pod wpływem emocji.
Połączenia neuronalne rozwijają się i zmieniają w reakcji na nowe doświadczenia i uczenie się
Integracja sieci neuronowych
Ekspresja genów odpowiedzialnych za funkcje mózgu w dużej części odbywa się po urodzeniu pod wpływem reakcji ze środowiskiem
Pamięć emocjonalna - ciało migdałowate dobrze funkcjonuje około 2 rż
Kandel „psychologiczne” procesy uczenia się prowadzą do „biologicznej” modyfikacji w obrębie mózgu.
STRES
Chude Bernard - „środowisko wewnętrzne”
Walter Canzon -”homeostaza”
Hans Selye - “teoria stresu”
Stresor - wywołuje reakcje stresowe
Reakcja stresowa - odpowiedź organizmu pod wpływem działań stresora
Ujęcie psychologiczne
Bodziec, sytuacje lub wydarzenie zewnętrzne o określonych właściwościach ( śmierć, ślub)
Jako reakcja wewnętrzna człowieka, doświadczenie w postaci określonego przeżycia
Jako reakcja między czynnikami zewnętrznymi a właściwościami człowieka
Czy zaistnieje sytuacja stresowa:
Czynniki zewnętrzne
Sytuacje emocjonalne człowieka
Stres wg Lazarusa
„określone relacje między osobą a otoczeniem, które oceniane jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażające jej dobrostanowi”
„Radzenie sobie ze stresem”
„stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki mające na celu opanowanie określonych zewnętrznych i wewnętrznych wymagań, ocenianych przez osobę jako obciążające lub przekraczające jej zasoby”
Funkcja instrumentalna -> rozwiązanie sytuacji ( zadaniowa - zmiana w otoczeniu )
Funkcja samoregulacji emocji -> opanowanie negatywnych stanów emocjonalnych, uruchomienie procesów obronnych zmniejszających obciążenie emocjonalne , gdy nie dało się uzyskać efektu w pkt. 1
Indywidualny styl radzenia sobie
Czynniki wrodzone (ogólne tendencje)
Duże znaczenie mają dotychczasowe doświadczenie życiowe
Pozytywne
Negatywne
Strategie radzenia sobie:
Konfrontacje
Dystansowanie się
Samokontrola
Poszukiwanie wsparcia społecznego
Przyjmowanie odpowiedzialności
Ucieczka
Planowane rozwiązywanie problemu
Pozytywne przewartościowanie
Nie ma uniwersalnej strategii, która spełniałaby się w każdej sytuacji stresowej.
Pojęcie stresu
Selye 1960
Ujęcie biologiczne:
Reakcja stresowa ma charakter ogólnoustrojowy i jest niespecyficzna tzn. niezależnie od charakteru czynników wywołujących jej podstawowe mechanizmy są takie same
Hipokamp- Oś podwzgórzowo - przysadkowo - nadnerczowe
Dystres i eustres
Eustres - ostra reakcja stresowa prowadząca do wytworzenia nowego mechanizmu adaptacyjnego, które ma zazwyczaj charakter korzystny dla organizmu
Dystres
Skutek nierozwiązanego stresu i ma najczęściej charakter przewlekły, który wiąże się z zaburzeniami adaptacji
Przedłużona hiperkortyzolemia i nadczynność, dysregulacje układu sympatycznego
Osłabienie procesów pamięciowych, immunosupresja, zahamowanie produkcji hormonów płciowych, osteoporoza, nadciśnienie tętnicze krwi, tachykardia
Rola w rozwoju chorób układu sercowo - naczyniowego, metabolicznych, endokrynologicznych i nowotworowych, Psychicznych
Mechanizm reakcji stresowych
Świat realny = oczekiwanie zaburzenie homeostazy
Komperator hipokamp- przegroda IL- 1
Zahamowanie śródmózgowie + podwzgórze + j. Sinawe
Behawioralne ( DA) ( CRF) ( Noradrenalina)
Neuroplastyczność
Korelacja między wyższym poziomem wykształcenia, ćwiczeniem umiejętności, zaangażowanie w pracę umysłową a liczbą neuronów i ich połączeń
Silny stres hamuje uczenie się i rozwój mózgu, łagodny i umiarkowany wzmaga wytworzenie komórek w obszarach związanych z uczeniem się
Wpływ na funkcje poznawcze
Zaburzenia reakcji wygaszania
Uszkodzene komórek nerwowych przez glukokortykoidy (szczególnie hipokampa)
Zaburzenia funkcji poznawczych, pamięci, koncentracji uwagi
Zmiany neuroprzekaźników
Wzrost norepinefryny (NA) -> lęk, pobudzenie, drażliwość, wzrost napięcia, reakcje przestrachu
Wzrost dopaminy - nadmierna czujność, nastawienie paranoiczne, zaburzenia spostrzegania pod wpływem stresu
Spadek serotoniny - drażliwość, agresja, pobudzenie, przemoc
W przewlekłym stresie może dochodzić do utrwalonych zmian
Wolne i szybkie sieci strachu
System szybki -> odruchowy, informacje ze zmysłów przez wzgórze do ciała migdałowatego walka, ucieczka (układ autonomiczny)
System wolny - hipokamp, kora - świadoma analiza
Ciało migdałowate
Przechowuje nabyte we wczesnym okresie życia lęki, poczucie bezpieczeństwa i przywiązanie
W wieku kilku lat sieci neuronowe są zaprogramowane przez wczesne uczenie się emocji
Później integracja z systemami korowymi (trauma zaburza)
Stres a oprawa macierzyńska
Charakter i poziom matczynej opieki moduluje struktury odpowiedzialne za reakcję stresową
Intensywna opieka (szczury) osłabia biologiczną reakcję na stres
Separacja sprzyja osłabieniu pamięci w wieku dorosłym
Traumatyczne doświadczenia
Stres matki związany z niską wagą dziecka przy urpdzeniu, nadpobudliwością, nadaktywnością i trudnościami w nauce
Zmiany w mózgu niemowląt, którym matki doświadczyły depresji
Wczesne traumatyczne doświadczenia -> brak integracji między świadomymi informacjami, wrażeniami, afektem, zachowaniem -> zaburzenia
Wpływ stresu na rozwój OUN
„uwrażliwienie osi ppn i układu autonomicznego (przez CRF)
Trwałe zmiany biochemiczne
Zwiększone ryzyko zanurzeń psychicznych w wieku dorosłym
Zmiany neuroanatomiczne (związane z ciałem migdałowatym i hipokampem)
Zaburzenia stresowe pourazowe PTSD
Zdarzenie obejmujące śmierć, zagrożenie śmiercią, naruszenie integralności fizycznej
Intensywnie, ponownie przeżywane
Unikanie i psychiczne odrętwienie
Fizjologiczne pobudzenie
PTSD - ponowne przeżywanie
Uporczywe wspominanie wydarzeń
Uporczywe sny
Fizyczne, psychiczne odczucia powrotu wydarzenia(np. omamy)
Nawrót wskutek ekspozycji przypominającej aspekt wydarzenia ( omamy)
Zaburzenia stresowe pourazowe PTSD
Ponowne przeżywanie - uaktywnienie systemów podkorowych (ciało migdałowate) przez bodźce przypominające uraz
Unikanie - np. amnezja, ochrona przed niebezpieczeństwem, pogłębia dezintegrację sieci neuronalnych
Fizjologiczne pobudzenie - rozregulowanie ciała migdałowatego i układu autonomicznego
Zaburzenia dysocjacyjne
Histeria - „głodna macica”
Podlega sugestii
„pithiatismus” - „ucieczka przez perswazję
Objaw histeryczny - zniekształcona, przemieszczona i symboliczna forma konfliktu wewnętrznego
Aspekty kulturowe - Europa, Indie, Azja
Społeczności plemienne - Latah, imu, pibloktq, lulu
Amnezja, fuga - częściej w czasie wojen, katastrof, rzeżączki
Urazy z dzieciństwa
Korzyść pierwotna i wtórna
Współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych
Częściowa lub całkowita utrata normalnej integracji między wspomnieniem z przeszłości, poczuciem tożsamości, wrażeniami czuciowymi i kontrolą dowolnych ruchów ciała
Amnezja, fuga, osłupienie, trans i splątanie, dysocjacyjne zaburzenia ruchu i czucia, osobowość mnoga
Amnezja psychogenna - odwracalna może zwiększać się, zmniejszać
Fuga-> tracenie poczucia tożsamości, wspomnień, trwa różnie długo, ustępuje
Zaburzenia adaptacyjne
Ocena związku między objawami a poprzedzającą historią życia, osobowością i wydarzeniem stresowym
Reakcje depresyjne, lękowe, zaburzenie emocji, zachowanie
Zwykle ustepuje po kilku miesiącach
Przewlekły stres a depresja
W zespole depresyjnym podobne zmiany biologiczne jak w stresie przewlekłym: długotrwałe aktywacje osi ppn, spadek hamowania zwrotnego, wzrost aktywności układu noradrenergicznego
Podanie CRR - objawy podobne do tych w stresie przewlekłym i depresji
Zmiany neuroanatomiczne w depresji: hipokamp, ciało migdałowate
Strategie postępowania
„zdrowy tryb życia” (samokontrola)
Psychoterapia (wzrost integracji sieci neuronalnych)
Farmakoterapia- leki przeciwdepresyjne normalizują CRF, ACTH, kortyzol, zmniejszają syntezę i gęstość receptorów glikokortykosteroidowych (poprawa efektywności sprzężenia zwrotnego)
Niekorzystne czynniki w dzieciństwie
Depresja
otępienie
ANETKA, ANIA, GATKA , OLUŚ