Wykład 1. Parazytozy tropikalne
Medycyna tropikalna z zdrowie międzynarodowe
Sir Patrick Manson (1844-1922) - Twórca dziedziny „Medycyna Tropikalna”
Filariozy
Schistosoma mansoni
London School of Tropical Medicine
„medycyna tropikalna”1898r
„medycyna praktykowana w tropiku”
medycyna podróży i zdrowie międzynarodowe
Ocena ryzyka związanego z podróżowaniem
do krajów strefy tropikalnej
- Kierunek podróży (środowisko geograficzne, ukształtowanie
terenu, wysokość n.p.m.)
- Termin wyjazdu (warunki klimatyczne, pora roku)
Czas trwania pobytu (krótko- i długoterminowy)
- Cel podróży (pobyt rekreacyjny, biznesowy, praca
misyjna lub humanitarna, odwiedziny krewnych
i znajomych, służba wojskowa)
- Charakter podróży (indywidualny, zorganizowany,
tramping, trekking, survival)
- Warunki socjoekonomiczne (hotel o wysokim
standardzie, pensjonat, bungalow, obozowisko w dżungli)
- Zwyczaje i nawyki podróżnego
Zagrożenia zdrowotne w międzynarodowym ruchu turystycznym
Podróż samolotem („Jet lag”, stres, zakrzepica żył głębokich, zaburzenia krążenia żylnego, choroba lokomocyjna)
Czynniki środowiskowe (wysokość, niedotlenienie, różnice temperatur, promienie UV, wilgotność, zwierzęta jadowite i niebezpieczne, rośliny trujące, skażona woda i produkty spożywcze)
Urazy komunikacyjne i wypadki (pływanie, snoorkeling, nurkowanie, wyprawy wysokogórskie, napady rabunkowe)
Tropikalne choroby pasożytnicze i zakaźne
- Grupy szczególnego ryzyka (małe dzieci, kobiety ciężarne, osoby starsze, przewlekle chore, pacjenci z immunosupresją)
W 2008 r. 924 mln osób na świecie korzystało z przelotów w komunikacji międzynarodowej (Światowa Organizacja Turystyki, 2009)
W 2009 r. 6,8 mln Polaków uczestniczyło w wyjazdach zagranicznych, w tym 3,4 mln zostało odprawionych do międzynarodowych portów lotniczych (Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, GUS, 2010)
Rocznie ponad 15 tys. przypadków importowanej malarii wśród turystów powracających ze strefy tropikalnej i subtropikalnej
(Steffen i wsp., 2004)
Pacjent wyjeżdżający do tropiku (kraje Afryki, Bliski i Daleki Wschód)
Ryzyko zachorowania zależy głównie od: aktualnej sytuacji epidemiologicznej w wybranym rejonie świata dotyczącej występowania chorób egzotycznych.
Tradycyjne sposoby postępowania obejmują kolejno: przygotowanie przed wyjazdem, zalecenia w czasie podróży i pobytu oraz badania specjalistyczne po powrocie do kraju.
Skuteczna profilaktyka dla osób podróżujących do strefy tropikalnej i subtropikalnej powinna uwzględniać następujące problemy:
Przestrzeganie zasad higieny w odmiennych warunkach sanitarnych
profilaktyka przeciwmalaryczna
III. szczepienia ochronne
IV. zalecenia ogólne dla podróżnych
V. zalecenia dla szczególnych grup podróżnych (Kobiety i dzieci, osoby starsze, z cukrzycą, z chorobami układu krążenia, zakażeni HIV)
I. Przestrzeganie zasad higieny w odmiennych warunkach sanitarnych
1. Higiena osobista
2. Higiena żywienia
3. Ochrona przed słońcem, przegrzaniem i nadmierną wysokością:
4. Kontakt z wodą:
5. Kontakt ze zwierzętami:
6. Choroby weneryczne i przenoszone przez krew należy:
7. Bezpieczeństwo osobiste
II. Profilaktyka przeciwmalaryczna
Zalecenia profilaktyczne przeciwko malarii polegają na przestrzeganiu następujących zasad:
unikać pokłucia przez komary
zażywać profilaktyczne leki przeciwmalaryczne, gdy jest to wskazane
potrafić rozpoznać ogólne objawy malarii
w razie wystąpienia objawów zgłosić się do lekarza
III. Szczepienia ochronne
Jedynym obowiązkowym szczepieniem wymaganym w ruchu międzynarodowym jest szczepienie przeciwko żółtej gorączce.
RUTYNOWE i ZALECANE:
Wzw typu A lub Wzw A+B
Heinego-Medina, tężec, błonica, odra, świnka, różyczka, borelioza, dur brzuszny
Gruźlica
Japońskie zapalenie mózgu
Specjalną uwagę zwracają osoby HIV-pozytywne i chore na AIDS. Pacjentów tych należy zabezpieczyć maksymalnie dużą ilością szczepień, ewentualnie z ograniczeniem szczepionek żywych
BIEGUNKI W PODRÓŻY
Enterotoksyczne szczepy Escherichia coli, rzadziej Salmonella spp., Shigiella spp., Campylobacter pylori, Gardia intestinalis, rzadko Vibrio parahaemolyticus, Yersinia, Cryptosporidium i Entamoeba histolytica.
Z tropików:
Leiszmanioza
Schistosomoza
Trypanosomozy
Filariozy
Borelioza
HiV, AIDS
Dur brzuszny (Salmonella typhi)
Cholera
Bruceloza
Błonica (dyfteryt)
Dur powrotny
Dżuma
Gorączka Denga
CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ
rzeżączka,
kiła,
zakażenia Chlamydiami,
herpesowe (opryszczkowe) zakażenie narządów płciowych
wirusowe zapalenie wątroby typu B i C
świerzb,
zakażenie rzęsistkiem,
zakażenie HIV1,2
Pacjent powracający z tropiku
„unde venis”? - skąd przybywasz, czy byłeś w kraju o odmiennych warunkach klimatycznych i sanitarnych?
Rozpoznaniem i leczeniem parazytoz „egzotycznych” zajmują się wyspecjalizowane kliniki chorób tropikalnych (Gdynia, Warszawa, Poznań)
Rocznie podróżuje ok. 50 mln ludzi
50-75% osób po powrocie z krajów sub-, tropikalnych zgłasza dolegliwości związane z pobytem w tych rejonach
Z tego 5% wymaga leczenia
Dominują biegunki podróżnych (30-80% osób w zależności od odwiedzanego kraju) - gł. u podróżujących do krajów Afryki, Am. środ. i płd, Azji płd-wsch.
Stany gorączkowe, biegunki, choroby ukł oddech i zmiany skórne
Z klimatu gorącego - dolegliwości przewodu pokarmowego
PIERWOTNIAKI - Entamoeba histolytica, G. intestinalis, C. parvum, Balantidium coli
helminty - A. lumbricoides, T. trichiura, S. stercoralis, A. duodenale, N. americanus, Capillaria sp.
Egzotyczne przywry krwi
Rodzaj Schistosoma - początkowo dolegliwości ze strony układu pokarmowego czy moczowego, potem uszkodzenie wielonarządowe
Surowe owoce morza
Przywra płucna Paragonimus sp. - objawy ze strony układu oddechowego
Choroby skóry
Oparzenia słoneczne
Zapalenia ropne
Ukąszenia przez owady
Zespół wędrującej larwy skórnej
Owrzodzenia - wykluczamy leiszmaniozę skórną, zakażenie prątkami lub gruźlicę
Coraz częściej przypadki muszycy
Stwierdzenie powiększonej śledziony, wątroby, węzłów chłonnych - badania w celu wykluczenia:
Malarii
Leiszmaniozy trzewnej
Trypanosomozy afrykańskiej i amerykańskiej
Filarioz limfatycznych
Żółtaczki zakaźnej
Zespołu larwy trzewnej wędrującej