Wykład 4 Leiszmanioza narządowa i skórna
szkocki patolog - William Boog Leishman
w 1901 zidentyfikował obce organizmy w śledzionach osób zmarłych z powodu "gorączki z Dum-Dum".
Leishmania donovani - leiszmanioza narządowa, kala-azar, czarna choroba
Gatunek zbiorczy (L. infantum, L. chagasi, L. archibaldi)
WYSTĘPOWANIE
Wiciowiec pasożytujący w postaci amastigota w narządach miąższowych człowieka (wątroba, śledziona, szpik kostny, monocyty).
W południowej i wschodniej Azji, Ameryce Południowej i Środkowej, Afryce. Spotykany w Europie (Bułgaria, Grecja, Włochy, Hiszpania, Portugalia) Rezerwuarem są zarażone psy, szakale, gryzonie
Postać promastigota w jelicie środkowym muchówek z rodziny Phlebotomidae i Lutzomyia
Amastigota - w tkankach człowieka
ZARAŻENIE
ze śliną w czasie żerowania moskitów
wtarcie w uszkodzoną skórę lub błonę śluzową j. ustnej uszkodzonego owada
bezpośrednio od zarażonego człowieka (wydzielina z nosa, kał, mocz, kontakty seksualne)
CHOROBOTWÓRCZOŚĆ
Okres inkubacji 10 dni - 10 lat (3-8 miesięcy)
Choroba rozpoczyna się bólami głowy, temperaturą (40º), dreszczami, powiększeniem śledziony, wątroby oraz ciemnym zabarwieniem skóry.
Później - zmiany w jelicie (owrzodzenie jelita grubego), wymioty, bóle brzucha, biegunka. Niedokrwistość z leukopenią.
W późnym okresie choroby - pasożyt niemal we wszystkich narządach.
Choroba często kończy się śmiercią.
Formy leiszmaniozy
Kala-azar w krajach śródziemnomorskich (L. infantum), Azji Środkowej i płn. Chinach (L. donovani) - zoonoza,
rezerwuar to dzikie i domowe psy
transmisja (o.wiejskie) lis, pies i człowiek, (o.miejskie) pies i człowiek
chorują noworodki i dzieci do lat 4.
2. Kala-azar w Sudanie i Wschodniej Afryce (L. archibaldi, L. donovani) - zoonoza
rezerwuar to dziko żyjące ssaki , gł szczury
chorują dorośli
3. Kala-azar na Półwyspie Indyjskim (L. donovani)
Antropozoonoza, endemicznie,
Brak rezerwuarów wśród ssaków
Ludzie młodzi i młodzież w wieku dojrzewania
4. Kala-azar w Ameryce Południowej (L.chagasi),
Wektor Lutzomyia
Rezerwuar - lisy, dzikie i domowe psowate
Z psa na człowieka
Pierwotnie rozwija się u noworodków i dzieci, a potem przenosi się na dorosłych
WYKRYWANIE
Postacie amastigota w preparatach z biopsji węzłów chłonnych, śledziony, szpiku, rzadziej w rozmazach krwi obwodowej, wydzieliny nosa, osadu moczu.
Hodowla in vitro i in vivo,
testy immunoenzymatyczne, PCR.
Leiszmaniozę narządową różnicujemy z toksoplazmozą
ZWALCZANIE
Niszczenie moskitów, ochrona pomieszczeń, repelenty, badanie krwiodawców.
Uniemożliwienie kontaktu ze zwierzętami rezerwuarowymi - głównie psami
Leczenie: preparaty antymonu, amidyny, interferon gamma, amfoteracyna B, ketokonazol.
Leishmania tropica, L. brasiliensis - leiszmanioza skórna
L.tropica
Wiciowiec pasożytujący w postaci amastigota w skórze i tkance podskórnej człowieka.
W wielu rejonach Afryki, Azji, Ameryki Południowej i Środkowej, w południowej Europie.
Rezerwuarem są zarażone psy, koty i niektóre małe gryzonie.
L.brasiliensis
Wiciowiec pasożytujący w postaci amastigota w błonie śluzowej jamy ustnej, nosa i gardła oraz w skórze człowieka.
W Ameryce Południowej i Środkowej, w południowych stanach USA oraz na Karaibach.
Rezerwuarem dla człowieka są zarażone psy, gryzonie i niektóre małpy
CHOROBOTWÓRCZOŚĆ -
1. Leiszmanioza skórna ogniskowa,
2. Leiszmanioza skórna rozsiana
3. błon śluzowych (Espundia)
WYKRYWANIE
Rozpoznanie - obraz kliniczny.
Potwierdzenie - metoda bezpośrednia - wykrycie postaci amastigota w materiale z biopsji śledziony, wątroby, węzłów chłonnych lub skóry
Hodowla in vitro i in vivo.
Test skórny Montenegro.
ZWALCZANIE
Niszczenie i ochrona przed moskitami.
Leczenie: zabieg chirurgiczny, elektrokoagulacja, preparaty antymonu, amidyny, interferon gamma, amfoteracyna B, ketokonazol.