PRZEDMIOT PEDAGOGIKI SPECJALNEJ
Wspieranie, wspomaganie rozwoju, nauczanie , wychowanie, opieka, terapia osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
PODMIOT
Osoby ze specjalnymi potrzebami wynikającymi bądź z ponadprzeciętnych możliwości, bądź z ograniczeń i deficytów w funkcjonowaniu
SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE
To kategoria centralna we współczesnej pedagogice specjalnej
-wynik interakcji między możliwościami a brakami dziecka w osiąganiu celów edukacji oraz możliwościami a brakami otoczenia w tym zakresie
ZAKRES PED SPEC ZE WZGLĘDU NA ODCHYLENIA I FAZY ROZWOJOWE CZLOWIEKA
Pedagogika specjalna:
-pedagogika zdolnych i uzdolnionych
-norma płód, dzieciństwo, młodzież, dorośli, starzy
-pedagogika korekcyjna, resocjalizacyjna, rewalidacyjna, lecznicza, jednostki poniżej normy
DZIAŁY I PROBLEMY WĘZLOWE PED SPE
*pedagogika zdolnych i uzdolnionych
-wybitne zdolności ogólne
-uzdolnienia kierunkowe
*pedagogika rewalidacyjna(rehabilitacyjna) problemy węzłowe
-niepełnosprawność umysłowa
-niepełnosprawność wzrokowa(istotne uszkodzenia wzroku)
-niepełnosprawność słuchowa (istotne uszkodzenia słuchu)
-sprężona niepełnosprawność równoczesna np. słuchowa ze wzrokowa)
PEDAGOGIKA LECZNICZA (TERAPEUTYCZNA)-problemy węzłowe
-choroby przewlekłe (dłużej niż miesiąc)
-niepełnosprawność ruchowa, motoryczna
-odmienność somatyczna
w zakresie wagi , wzrostu, deformacje wyglądu twarzy
-autyzm, zespoły psychopodobne (zespół zaburzeń rozwojowych)
-starość (problemy wieku starszego)
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA-problemy węzłowe
*Niedostosowanie społeczne
-aspołeczność -nie wchodzenie w relacje społeczne
-antyspołeczność
*demoralizacja
*przestępczość
PEDAGOGIKA KOREKCYJNA-problemy węzłowe
*trudności w uczeniu
*parcjalne zaburzenia rozwoju (zaburzenia analizatorów np. wzrokowych)
*zaburzenia mowy
*zaburzenia emocjonalne
CELE PEDAGOGIKI SPECJALNEJ:
-maksymalne i wszechstronne ukształtowanie całej osobowości jednostek ze specjalnymi potrzebami
-najlepsze przygotowania osób ze specjalnymi potrzebami do udziału w życiu społecznym
-osiągniecie jak najpełniejszego usamodzielnienia osób ze specjalnymi potrzebami we wszystkich jego postaciach i zakresach określających warunki przejścia do dorosłości
*samodzielność motoryczna, psychiczna, materialna, zawodowa, terytorialna

DZIAŁANIA SPECYFICZNE REALIZOWANE W RAMACH PED SPEC ( wynikają ze specyfiki specjalnych potrzeb edukacyjnych)
-rewalidacja (rehabilitacja)
długotrwała działalność terapeutyczno-wychowawcza, wielostronna stymulacja(pobudzenie) opieka, nauczanie, wychowanie
skoordynowane oddziaływanie lecznicze, psychologiczne, pedagogiczne, społ.-zawodowe zmierzające do przywrócenia zdolności, sprawności możliwości samodzielnego życia w społeczeństwie
-resocjalizacja
wychowanie jednostek wykazujących wzmożone trudności w dostosowaniu się do norm społecznych
polega na stosowaniu środków poprawczych i metod wychowawczych obejmujących psychotechnikę, socjotechnikę, kulturotechnikę, naukę szkolną oraz pracę ( w warunkach izolacji, w środowisku otwartym, pólwolnościowym pod nadzorem kuratora sądowego)
-terapia wychowawcza
oddziaływanie wychowawcze wobec dzieci i młodzieży z chorobami przewlekłymi wspomagające leczenie
*przybiera formę obciążeniową lub uczynniając
*realizowane jest z zastosowaniem środków uwzględniających rodzaj schorzenia, jego sile i zewnętrzne warunki chorowania
-terapia pedagogiczna-korygowanie(poprawianie)
niepełnosprawności w funkcjonowaniu i kompensowanie (wyrównywanie) deficytów parcjalnych będących przyczyną niepowodzeń dydaktycznych, uspołecznienie dziecka za pomocą środków pedagogicznych i odpowiednio dobranych sytuacji wychowawczych, stwarza się dziecku korzystne warunki rozwoju
-wspieranie i wspomaganie rozwoju
to istota funkcji praktycznych pedagogika specjalnej
*tworzenie warunków materialnych emocjonalnych, społecznych do zdobywania tożsamości autonomii i samodzielności w uczeniu się, komunikowaniu się, w interakcjach społecznych i realizowaniu czynności pedagogicznych (organizacyjne, diagnostyczne, usprawniające, profilaktyczne, kontrolne, stymulacyjne, korekcyjne, terapeutyczne, kompensacyjne, interwencyjne, wspierające rozwój)

MIĘDZYNARODOWA KLASYFIKACJA USZKODZEŃ AKTYWNOŚCI I UCZESTNICTWA(ICIDH-2)
Stan zdrowia rzutuje na aktywność i odwrotnie
Uszkodzenie wpływa na aktywność
Aktywność rzutuje na uszkodzenie i uczestniczenie
Czynniki kontekstowe:
1-indywidualne
wiek, wykształcenie, charakter i temperament, płeć, umiejętności radzenia sobie, stan zdrowia
2-środowiskowe
przyroda, środowisko wykreowane przez człowieka, czynniki polityczne, instytucje, normy i podstawy społeczne, dom i otoczenie, przedmioty(rzeczy)
np. wiek ma znaczenie na przezywanie upośledzeń
np. płeć inaczej kobiety przeżywają, są wrażliwsze
np. wykształcenie- ma świadomość pewnych ograniczeń szybciej niż człowiek niewykształcony
np. temperament i charakter -inaczej twardy np. sangwinik
1-przyroda-która wywołuje różnice, klimat
2-środowisko-przyroda wywołuje to co człowiek stworzył może ograniczać lub nie od kontekstu środowiskowego
3-czynniki polityczne
stanowienie prawa przez polityków i co państwo robi dla osób niepełnosprawnych
4-instytucje
„powiatowe Ośrodki Pomocy Rodzinie”
5-normy społeczne i postawy
*ludzie pomagają tzn. zaczynają pomagać niepełnosprawnym w jakim środowisku otoczeniu lokalnym żyje
6-dom, otoczenie
*potrzebują osoby np. rysujące nogami, ustami
*niepełnosprawność motoryczna: podnośniki, uchwyty w łazienkach

WSPÓŁCZESNE ROZUMIENIE NIEPEŁNOSPRAWNOSCI
(koncepcja bio- psycho- spoleczna) holistyczna koncepcja
CZŁOWIEK
*jest członkiem społeczności w życiu której uczestniczy
*jest to istota biologiczna, organizm człowieka o określonej strukturze wypełnia określone funkcje
*to określona osoba działająca i wypełniająca określone czynności i zadania życiowe
NIEPEŁNOSPRAWNOSC
Stanowi istotne odchylenie od normalnego funkcjonowania na wymienionych trzech poziomach lub na niektórych z nich
1-człowiek istota
zniesienie, ograniczenie lub zaburzenie przebiegu funkcji organizmu w zależności os stopnia i zakresu uszkodzeń
2-człowiek osoba
ograniczenie aktywności działania
3-człowiek członek
ograniczenie uczestnictwa w życiu społecznym
PRZYSTOSOWANIE SIĘ DO NIEPEŁNOSPRAWNOSCI
1-jako proces realizowany w kilku następujących po sobie etapach
założenie: osoby niepełnosprawne przechodzą zawsze te same etapy:
*szok(depersonalizacja)
*oczekiwanie” na wyzdrowienie”
(poszukiwanie `wyleczenia”)
*rezygnacja (apatia, „opłakiwanie strat”) śmierć społeczna, psychiczna
*reakcje obronne psychiki:
-pozytywne-racjonalizacja, transformacja(przemiana), kompensacja(wyrównywanie)
-negatywne: agresja, regresja(cofniecie się w okresy rozwojowe kiedy im było dobrze), represja(tłumienie w sobie negatywnych przeżyć), projekcja (rzutowanie, nie chce widzieć w sobie przyczyny ograniczeń tylko w innych)
*przystosowanie
-konstruktywne(pozytywne)
cele zgodne z możliwościami
-neurotyczne (negatywne)
człowiek nie radzi sobie ze sobą

WADY: zakres klasyfikacji dotyczy tylko jednego z trzech rodzajów niepełnosprawności (wrodzonej, nabytej nagle bądź nabytej stopniowo) różni autorzy podają różną liczbę etapów
2-jako kontinuum zmian osobowościowo-wychowawczych: od dezintegracji do (re)integracji
elementy składowe: przekonania, wartości, przeżywanie emocji
założenie-zbyt duża liczba składników i czynników wpływających na nie skłania do analizy procesów „składowych” bez ustalania sztywnych norm i ich kolejności
dezintegracja kontinuum (re)integracja
(od rozbicia)
WADY: ograniczona możliwość
3-jako stadialny proces z podobnymi
założenie: stadium nie jest okresem występowania konkretnego objawu, lecz okresem występowania pewnej struktury procesów
-w zależności od działania czynników indywidualnych istnieje przedział zmienności procesów w ramach danej struktury
-klasyfikacja-ogranicza się tylko do struktur koniecznych dla przejścia pełnego procesu przystosowania
Stadia:
-doznanie niepełnosprawności
-uświadomienie sobie ograniczeń
-próby funkcjonowania z niepełnosprawnością
-przystosowania(akceptacja niepełnosprawności)
EWOLUCJA POSTWA SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Czynniki decydujące o postawach:
*warunki życia w społeczeństwie(materialne)
*baza ekonomiczna
*sposób zdobywania(produkcji) dóbr materialnych i sposób zaspokajania potrzeb
*wierzenia religijne(sw. Augustyna kontakt z szatanem, palenie na stosach w średniowieczu)
*nauka (wraz z kultura)
ROZUMIENIE NIEPEŁNOSPRAWNOSCI
W różnych okresach rozwoju cywilizacji przyjmowano różne kryteria niepełnosprawności
Społeczeństwo posługujące się prymitywnymi narzędziami za osoby niepełnosprawne uważało tych którzy nie potrafili tymi narzędziami skutecznie władać i za ich pomocą zdobyć pożywienie
OKRESY
1-demonologiczny (działanie sił nadprzyrodzonych-demonów, kara za grzechy)
2-nozologiczny (naukowe wyróżnienia cech charakterystycznych XIX/XX)
3-dyferencjacji pojęciowej, normalizacji i integracji społecznej)
STOSUNKE SPOŁECZEŃSTW DO OSÓB NIEP:
-wyniszczanie przez ludy pierwotne
-porzucanie przez różne plemiona
-zezwalanie na żebranie ze względów ekonomicznych
-opieka w klasztorach lub świadczenia przez instytucje charytatywne
-reedukacja i rehabilitacja

WSPÓŁCZESNE:
-pierwotna integracja
-eliminacja(ekstreminacja)
-izolacja
-segregacja
-normalizacja i integracja
NORMALIZACJA ŚRODOWISK ŻYCIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Założenie:
Rozwijanie samodzielności i aktywności życiowej według zasady „tyle samodzielności ile tylko możliwe, tyle motywacji ile potrzeba, tyle pomocy, ile konieczne i tyle ochrony ile niezbędne”

Normalizacja oznacza
-normalny rytm dnia dla osób niepełnosprawnych
-normalna rutyna życia( możliwości mieszkania, pracy, uczęszczania do szkoły, spędzania wolnego czasu w różnych miejscach-także przeznaczonych dla zdrowych ludzi zamiast odbywania terapii
-doświadczenie normalnego rytmu roku (z wakacjami, świętami rodzinnymi)
-możliwość poddania się normalnym doświadczeniom, które wiążą się z rozwojem w cyklu życiowym (wiek dziecięcy, szkolny, dorastanie, dorosłość, starość)
-to, ze wybory , życzenia potrzeby osób z niepełnosprawnością intelektualna powinny być brane pod uwagę
-życie w świecie biseksualnym
NORMALIZACJA ŻYCIA:
*dotyczy problemu społecznej oceny decydującej o przyznaniu naznaczającej etykiety upośledzonego
*mechanizmy istotne dla końcowego efektu takiej kwalifikacji to znaczy przyznanie statusu normalnego człowieka lub upośledzonego uzależnione są w dużym stopniu od normalizacji trzech podstawowych sfer ludzkiego życia:
-miejsca zamieszkania
-miejsca pracy
-sposobów spędzania wolnego czasu
NORMALIZACJA
1-nie oznacza unormalniania osób różniących się, dopasowywania ich osobowościowych, dążenie do przekształceń środowiskowych które pozwolą doświadczać mu normalności
2-jest szeregiem instytucjonalnych i pozainstytuacjonalnych działań zmierzających do stworzenia normalnych warunków życia, determinujących w dużej mierze jednostkowe relacje człowieka niepełnosprawnego w środowisku lokalnym
ZASADY NORMALIZACJI
*mieszkanie w domu
*normalizacja rytmu dnia
*normalizacja rytmu tygodnia
*normalizacja rytmu roku (święta, ferie)
*normalizacja rytmu życiorysu (wiek szkolny, bycie dzieckiem)
*normalizacja rytmu autonomii
*normalizacja kontaktów z płcią przeciwną
*normalizacja warunków normalnej egzystencji (zarabianie, wydawanie)
*normalizacja warunków życia
*normalizacja kontaktów socjalnych w środowisku lokalnym


INTEGRACJA
Ma wiele znaczeń, tworzenie całości z części, włączanie jakiegoś elementu w całość, jednocześnie jakichś osób, oznacza dynamiczna równowagę
*w ujęciu psychologicznym
proces integracji uważany za podstawową funkcję osobowości za przejaw dobrej organizacji, sprawności i podporządkowania składowych czynności psychicznych, całości osobowości -stanowi wyznacznik zdrowia psychicznego
*w ujęciu socjologicznym
-dotyczy funkcjonowania systemu społecznego i wzajemnych relacji (koordynacji i kooperacji) zachodzących pomiędzy jednostkami tworzącymi ten system
-zespolenie i zharmonizowanie elementów zbiorowości społecznej(rodziny, społeczności lokalnej) lub całych grup społecznych ( w obrębie narodu czy społeczeństwa) przejawiające się w intensywności i częstotliwości kontaktów miedzy członkami danej zbiorowości oraz przez akceptacje i realizacje wspólnych systemów, wartości norm, ocen
Ważnym czynnikiem integracji społecznej jest wspólność interesów i podobieństwo sytuacji życiowej członków danej grupy
Przeciwieństwem integracji społecznej jest społeczna dezintegracja, objawiająca się ustaniem kontaktów, zerwaniem związków społecznych, zanikiem reguł i norm współżycia społecznego
Integracja jest wiec pewnym stanem poziomem więzi społecznej
W jej zakresie możemy wyróżnić:
*integracje funkcjonalną
ma ona charakter obiektywny i wynika z funkcjonalnego podziału ról pełnionych przez jednostki w zbiorowości (np. ról zawodowych wynikających z podziału pracy)
*integracje normatywna
opiera się ona na wspólnych wartościach, dążeniach, celach oraz wspólnych kryteriach ocen
*integracja komunikatywna
rozumiana jako zasób wspólnej wiedzy (o normach, funkcjach, celach)

w pedagogice integracja funkcjonuje w 2 obrazach
1-integracja w dydaktyce
rozumiana jako scalanie wiedzy w wyniku łączenia treści programowych w odpowiednie bloki interdyscyplinarne
2-integracja w ped spec i rehabilitacji
rozumiana jako
*wielokierunkowe, zespolone działanie, mające na celu rewalidację jednostek odbiegających od normy
*cel kształcenia ogólnego oraz specjalnego bądź wynik procesu rehabilitacji niepełnosprawnych
*proces integrowania osób
jako włączanie osób niepełnosprawnych w zwykłe formy życia społecznego odbywa się na rożnych poziomach i różnorodnym zakresie ludzkiej działalności dając szansę pełnej samorealizacji dzięki umożliwieniu realizacji rożnych funkcji

INTEGRACJA TRAKTOWANA JEST JAKO:
*niezbędny warunek pomyślnego przebiegu rehabilitacji osób niepełnosprawnych
*metoda działań rehabilitacyjnych kiedy niepełnosprawni podejmują równorzędne partnerstwo z otoczeniem w zakresie realizacji spraw ich dotyczących a także aktywnie kształtują proces własnej rehabilitacji przez określenie swoich potrzeb i znajdowanie sposobów ich zaspakajania oraz przekazują własne doświadczenia innym niepełnosprawnym
WARTOŚCI INTEGRACJI
*pozwala niepełnosprawnym na optymalny rozwój w naturalnym środowisku społecznym w warunkach umożliwiających zaspokojenie ich różnorodnych potrzeb
*przygotowuje osoby niepełnosprawne do pracy zawodowej, pełnienia ról społecznych i samodzielnego podejmowania decyzji

Opracowanie integracyjnego systemu nauczania i wychowania polegającego na maksymalnym włączaniu dzieci i młodzieży z odchyleniem od normy do zwykłych szkół, placówek oświatowych, umożliwiania dzieciom niepełnosprawnym nauczania w gronie zdrowych rówieśników bez obniżania poziomu nauczania w klasie.
SYSTEM EDUKACJI
Polega na kształceniu i wychowaniu osób z odchyleniami od normy w stanie zdrowia i rozwoju w powszechnych szkołach oraz placówkach oświatowych
POZYTYWY INTEGRACJI
Dziecko niepełnosprawne może przebywać w rodzinie i uczyć się w pobliżu miejsca zamieszkania (każde dziecko ma prawo do wychowania we własnej rodzinie i do wzrastania w naturalnym środowisku rówieśników
Dzieci niepełnosprawne lepiej i szybciej rozwijają, dostrzegają swoje możliwości w otoczeniu dzieci pełnosprawnych
W szkole masowej dzieci niepełnosprawne otrzymują znacznie więcej bodźców
PRZESŁANKI INTEGRACJI EDUKACYJNEJ
*prawa człowieka
*prawa dziecka
*cele edukacji
*doświadczenia współdziałania osób niepełnosprawnych z pełnosprawnymi
WARUNKI STWORZENIA RÓWNYCH SZNAS
Musi zaistnieć:
*drożność kształcenia
*dostępność architektoniczna budynków szkolnych
*pełna osłona psychopedagogiczna wspierająca nauczanie
*wsparcie rodzin osób niepełnosprawnych w ich specyficznej sytuacji
*bezpłatny dostęp dzieci i młodzieży niepełnosprawnej do sprzętu rehabilitacyjnego i nowoczesnego oprotezowania
WARUNKI WDROŻENIA PROGRAMU
1-specjalistyczne i kierunkowe przygotowanie kadry pedagogicznej
2-przygotowanie od strony architektonicznej placówki do przyjęcia uczniów niepełnosprawnych
3-odpowiednie oprzyrządowanie dla uczniów
4-zapewnienie środków finansowych przez organ prowadzący placówkę na wdrożenie programu
FORMY INTEGRACJI EDUKACYJNEJ
1-klasy i szkoły integracyjne od 15-20 uczniów w tym od 3-5 uczniów niepełnosprawnych
2-nauczanie indywidualne uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (według programu odnośnej szkoły specjalnej) w klasach zwykłych
3-zajęcia korekcyjno-kompensacyjne i dydaktyczno-wychowawcze wobec uczniów z deficytami parcjalnymi (częściowe zaburzenie rozwoju w edukacji masowej)
4-klasy specjalne w szkołach masowych (klasy terapeutyczne, klasy wyrównawcze)
5-szkoły specjalne w sąsiedztwie szkół masowych tzw. „szkoły sąsiedzkie”
6-szkoły specjalne i ośrodki szkolno-wychowawcze otwarte na integracje społeczną ze środków lokalnych
POZIOMY INTEGRACJI EDUKACYJNEJ
*fizyczny
umieszczenie w jednym miejscu lokacyjnie uczniów pełnosprawnych i niepełnosprawnych
*funkcjonalny
wspólne uczenie się z realizacja rożnych programów nauczania lub /i jest to bardziej zaawansowany poziom (wspólne uczenie się i realizacja jednego integracyjnego programu nauczania z uwzględnieniem rożnych potrzeb edukacyjnych uczniów
*społeczny integracji szkolnej
PRAWA DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO:
-prawo do nauki
-bezpłatnego transportu do szkoły
-z nieodpłatnego zakwaterowania w internacie
-z opieki psychologiczno-pedagogicznej
-do uzyskania opinii do indywidualnych potrzeb

---