Klasyfikacja nauk ped.1)ze względu na cele działalności wychowawczej: *dydaktyka- uczenie, nauczanie, kształcenie, samokształcenie *teoria wycho.-wychowanie i samowychowanie. 2)kryterium instytucjonalne: określenie zawierające słowo „pedagogika” związane z działalnością praktyczną niż teoretyczną. Wyróżniamy ped.szkolną, przedszkolną, szkoły wyższej, wojskową, domu kultury, zakładu pracy. 3)kryterium rozwojowe- wg którego można uszeregować kolejne dyscypliny pedagogiczne, odpowiadające różnym okresom i etapom ludzkiego życia. Wyróżniamy ped.okresu żłobkowego, dzieci i młodzieży, studentów, dorosłych i ludzi w wieku produkcyjnym. 4)ze względu na rodzaj jednostkowej lub grupowej działalności, którą pragnie się rozpatrywać również w aspekcie pedagogicznym. Pedagogika obronna, rekreacji, działaności kulturowej, sportu, pracy, uczenia się, wczasów, czasu wolnego... 5)kryterium dewiacji (ped.specjalna) i defektów rozwojowych człowieka 6)kryterium problemowe: w centrum uwagi znajdują się umowne przekrojowo zagadnienia badawcze i praktyczne np.:polityka oświatowa, kształcenie zawodowe, problemy zawodu n-la 7)kryterium metodologiczne: *pedagogika ogólna- metapedagogika lub ogólna metodologia pedagogiczna, obejmuje m.in. analizę wszelkich czynników i uwarunkowań procesów wycho. *ped.społ.- akcentuje rolę i znaczenie środowiska jako istotnego czynnika kształtowania osobowości człowieka. Teoria środowiska wycho.analizuje wplywy wycho.których źródłem jest środowisko z pkt widzenia potrzeb wycho. Pedagogiaka społ.skupia się na problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów wycho.: =na analizie warunków umożliwiających zaspokojenie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych fazach jego życia i róznorodnych sytuacjach życiowych =ped.społ.koncentruje się na środowisku życia jednostek lub grup oraz na instytucjach celowo powołanych w społeczeństwie do realizacji zad.wycho. =instytucje celowo powołane do osiągania zadań wycho.traktuje się równocześnie jako część środowiska i to w ich podstawowych funkcjach =elementy środowiska nie ukierunkowane wycho.postrzega się jako obszar, który należy przekształcić w integralną pracę wycho. Dotyczy to np. osiedla mieszkaniowego, społ.wiejskiej... =ped.społ.jest pedagogiczną teorią i praktyką środowiska w tym sensie,że traktując wszelkie instytucje społ.jako środowisko ludzkiego życia, usiłuje dostrzec w nich lub sugerować im intencjonalność pracy wycho.
TEORIA ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZEGO (koncepcja wychowania społecznego) pojęcie wycho.ulega uzasadnionemu rozszerzeniu i wykracza poza tradycyjnie pojmowany w pedagogice układ instytucji oświatowych i procesów zamykających się w bezpośrednim, interpersonalnym stosunku wychowawczym- wychowawca:wychowanek.
TEORIA SPOŁECZEŃSTWA WYCHOWUJĄCEGO wg której ostateczne efekty wycho. Są wypadkową zarówno celowych i planowanych oddziaływań spontanicznej, naturalnej, która powoduje także określone zmiany w osobowości osób uczestniczących w różnorodnych czynnościach życiowych. Pedagogiczny akcent tej koncepcji zakłada jako cel i wartość wychowanie zintegrowane. Oznacza to taki jego kształt i funkcjonowanie, które obejmuje całokształt warunków i sytuacji życiowych, działalności grup, stowarzyszeń itp. pobudzających jednostki lub grupy do zachowań spolecznych, odpowiadających wychowawczemu społ.
Zadania ped.społ. 1. dokonywanie opisu i oceny postępowania spoleczeństwa- wychowanie w środowisku głównie przez analizę rzeczywistych faktów; 2. projektowanie działalności społeczno-pedagogicznej w drodze wypracowania wzorców rzeczywistości np. funkcjonowania placówek opikuńczych i wychowawczych, instytucji iświatowych czy układów życia rodzinnego. 3. ped.społ pełni zawsze rolę usługową w służbie dzieci i młodzieży oraz dorosłych, w służbie wszystkich ludzi i grup którym stara się pomagać w intensyfikacji szans ich pomyślnego rozwoju i wychowania zwłąszcza w środowiskach zaniedbanych, w samorealizacji i w zaspokajaniu wszelkich potrzeb.
ŚRODOWISKO: system bodźców w kórych jednostka bytuje;
ISTOTA ŚRODOWISKA LOKALNEGO: jest pojęciem wieloznacznym- możliwym do zrozumienia tylko przez enumeratywne wyliczanie jego składników z których każdy ma swe samoistne znaczenie; jest kategorią historyczną opisujacą byt idealny, który jest niepraktyczny, jest to typ ładu społecznego i pożądanego stanu zbiorowości ludzkiej.
WSPÓLNOTA wg Tunniesa: 1. przynależność jest zdeterminowana urodzeniem 2. organizacja jest wynikiem aprobaty spolecznej i jest nieformalna 3. cele są artykułowane i nie mają postaci pisemnej 4. struktura, organizacja i członkowie są określeni zasadami tradycji i poczuciem przynależności 5. rządzą w niej uznane za właściwe wzory zachowań, obowiązuje grupowy konformizm 6. istnieje społeczny system kontroli spolecznej;
STOWARZYSZENIE 1. przynależność jest dobrowolna 2. jest grupą zorganizowaną wedle reguł formalnych 3. posiada określone cele 4. posiada wewnętrzną organizację, członków i strukturę 5. kieruje się ustalonymi wzorami zachowań 6. posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków.
Cechy współczesnego społ.: 1. brak wizji życia z uporządkowaną hierarchią wartości; 2. brak fundamentalnych odniesień w życiu codziennym 3.mnogość uzawanych i proponowanych ról społ.i ich systemów powoduje silne zróżnicowanie społ. 4.więzi społeczne będące fundamentem społeczeństwa tradycyjnego podlegają fragmentaryzacji i dezintegracji 5.różnoodność prowadzi do zindywidualizowanych wyborów i stylów życia 6.dawne „albo-albo” zostało zastąpione na „i to i tamto” 7.akceptacja sprzecznych ze sobą wartości, ról, postaw stała się czymś zwyczajnym 8.coraz więcej agresji i brutalności przy jednoczesnym poszukiwaniu oznak dobra w człowieku.
Upowszechniony wzór społecznego funkcjonowania (współwystępowanie) = „etyki godności” skłonność do postrzegania świata w kategoriach moralnych, jako pole walki między przeciwstawnymi aksjologiami, dyskursami Z = „etyką usprawiediwień” (moralna relatywizacja) skłonność do uelstyczniania norm moralnych przez wprowadzenie pragmatycznych racji i odstępstw, wprowadzenie kategorii „zła niezawinionego”, „zła koniecznego”.
Szkoła pierwsza Russell, Hardin: organizacja życia społ.opartego o sieć wzajemnych powiązań w rozwój społeczeństwa jest znikoma a będzie jeszcze mniejsza, zaufanie i więzi społeczne miały znaczenie w XIX w. a teraz wchodzimy w epokę proceduralną w której prywtne relacje między ludźmi nie mają już znaczenia; wystarczą procedury a zwłaszcza rozbudowana kontrola.
Szkoła druga Coleman, Putman: *procedury nigdy nie zastąpią znaczenia więzi społecznych, wzajemnego zaufania czy wypracoanych regulacji społecznych a w sensie ekonomicznym są wręcz szkodliwe. Procedury nie tylko sporo kosztują ale też wiele spraw spowalniają oraz wiele zachowań uniemożliwiają *konieczne jest więc ukierunkowanie na aktywizację człowieka w kontekście budowania odpowiedzialności za nasze dobro wspólne, której naczelny sens polega nie tylko na tym, że coś się zrobiło, próbując zmienić istniejącą rzeczywistość lecz w licznych przypadkach że czegoś się nie zrobiło.
WOLONTARIAT TRADYCYJNY: praca bez wynagrodzenia czy też „praktyka bez wynagrodzenia” dla nauczenia się zawodu; forma działalności niezawodowej, która nie wiąże się z otzrymaniem wynagrodzenia finansowego, jest spontaniczna, nieformalna i pozbawiona biurokratycznej struktury.
WOLONTARIAT WSPÓŁCZESNY: bezpłatne, świadome, dobrowolne działanie stałe bądź okazjonalne na rzecz innych, wykraczających poza więzi rodzinne, koleżeńskie, przyjacielskie; „wolontariat jest pierścieniem spajającym tych którzy czują się dobrze z tymi którzy czują się źle”.
Cechy wolontariatu: *świadoma bezinteresowność: bezineresowna wola służenia innym; nie oczekujemy żadnej gratyfikacji; świadomość jest aktem wyrażanej intencji udzielania innym pomocy, wsparcia i ponoszenia wypływających z tego konsekwencji. *dobrowolność: zaineresownaie wolontariusza wynika z własnego wyboru, wolnej woli, a nie z pewnych wiążących norm, reguł, zasad czy obowiązków zawodowych; daje satysfakcję z realizowanych działań *bezpośredniość: wskazuje na specyficzną bliskość, w jakiej wolontariusz w działaniu swoim zbliża się do problemow społ.występuących w zróżnicowanych obszarach życia *ciągłość i systematyczność: określa jakość społecznego zaangażowania wolontariuszy ich odpowedzialne podejście do przyjętych na siebie zadań, gwarantujące konsekwentnie realizowanie wyznaczonego celu.
Obszary działania wolontariatu: pomoc społeczna szczególnie dzieciom, młodzieży, osobom niepełnospr., osobom odrzuconym, wyeliminowanym społecznie; służba wobec ludzi cierpiących i terminalnie chorych; działanie w kulturze, sporcie, edukacji; działania w sferze ekologi; działania w centrach i organizacjach ukierunowanych na wspieranie ruchu samopomocowego i wolontariatu w zasięgu lokalnym.
Kategorie wolontariatu: SPOŁECZNE: obrazuje obywatelski sens odpowiedzialności; stanowi wyraz troski o dobro wspólne; jest przejawem społ.solidarności; sprzyja odbudowywaniu więzi społ.; stanowi fundament humanistycznej demokracji; kreuje mieszany system opieki OSOBOWE: poznawanie, odnajdywanie sensu służby; doświadczanie bezinteresowności; dzielenie własnego istnienia z istnieniem innych; indywidualny rozwój, przekraczanie samego siebie; formuowanie samoodpowiedzialności; intymna wartość człowieka; źródło nowych doświadczeń EDUKACYJNE: kształtowanie szacunku dla ludzi, otwartości i wrażliwości na potrzeby innych; promowanie humanistycznych wartości; kształtowanie solidaryzmu społ.; formuowanie postawy odpowiedzialnosci; rozwijanie prospołeczności; przygotowanie do sprostania wymaganiom demokracji.
Realizowanie zadań wolontariatu: stymuluje instytucje publiczne i domaga się praw dla najsłabszych; wyprzedza odpowiedzi państwa na nagłe potrzeby; określa i wytycza linie interwencji i koniecznych modeli dla działalności struktur publicznych; integruje służby publiczne w sektorach w których jest nie wystarczająca interwencja państwa; przekazuje sens człowieczeństwa w służbie, podczas gdy wiele interwencji w ramach publicznych struktur nacechowanych jest obojętnoscią zarządzania administracyjnego i nie zawsze odpowiada na potrzeby jednostki.
WSPARCIE SPOŁECZNE: pomoc dla jednostki lub grupy w sytuacjach trudnych czy stresowych, przełomowych; proces ten zachodzi głównie wtedy, kiedy stoimy wobec zadań zmierzających do pokonania trudów życia; wsparcie traktowane jest często jako „informacje skłaniające jednostkę do wiary, że podlega ona opiece jest szanowana oraz jest członkiem sieci komunikacji wzajemnych zobowiązań”. FORMY WSPARCIA: EMOCJONALNE: człowiek w relacji z innymi ludźmi otrzymuje komunikaty że jest kochany, akceptowany, że ktoś się nim opiekuje; człowiek niezwykle silnie potrzebuje potwierdzenia, że nie jest sam że są osoby na które może liczyć, osoby przed którymi może się otworzyć; WARTOŚCIUJĄCE: przekazanie informacji, które prowadzą do podwyższenia jego własnej wartości; INSTRUMENTALNE: pomoc bezpośrednia w postaci rzeczowej- peniędzy, darów, ubrań; istotnym warunkiem tego wsparcia jest takie działanie by nieupokarzać osób do których jest kierowana; odejmowane działania wymagają delikatności i wyczucia sytuacji; INFORMACYJNE: udzielanie rad, porad prawnych, medycznych, które mogą pomóc w rozwiązywaniu problemów i poradzić w konkretnej sytuacji; DUCHOWE (psychiczno-rozojowe): ma miejsce wtedy, gdy jednostki lub grupy pomimo prób, wysiłków własnych oraz udzielonego im wsparcia w innych formach, nadal pozostają w sytuacjach dla nich trudnych, bez wyjścia; istotą tego wsparcia jest stała, cicha obecność, bycie tuż obok potrzebującego. Cechy wsparcia społ.: *zostaje podjęta przez jedną lub obie str.w sytuacji problemowej; *w toku tej interakcji dochodzi do wymiany info., wymiany emocjonalnej, wymiany instrumentow działania lub wymiany dóbr materialnych; *wymiana ta może być jednostronna lub dwustronna (kierunek „dawca-biorca” może być stały lub zmieniać się w różnych czasowych odstępach) *w dynamicznym układzie interakcji można wyróżnić osobę wspierającą i odbierającą wsparcie; *dla skuteczności tej wymiany społecznej istotna jest odpowiedzialność między rodzajem udzielonego wsparcia a potrzebami odbiorcy; *celem jest zbliżenie uczestników do rozwiązania problemów, osiągnięcie celu; PŁASZCZYZNY WSPARCIA: człowiek- człowiek; człowiek-grupa; człowiek- instytucja; człowiek- szersze układy społ.
RODZINA (wg socjologów) mała gr. pierwotna złożona z osób, które łączy stosunek małżeński i rodzicielski oraz silna więź międzyosobowa: (wg nauk pedagogicznych): podstawowe środowisko naturalne opieki i wychowania człowieka w procesie jego ontogenetycznego rozwoju: od narodzin do śmierci; wspólnota: naturalne zespolenie ludzi ze względu na wspólnie odczuwany cel, podobne, wzajemne uczucia i naturalne dązenia, zaspokaja poczucie bezpieczeństwa.