19. Kardynalny, porządkowy, algebraiczny i miarowy aspekt liczby
Etapy, przez jakie musi przebrnąć uczeń, by zapoznać się z aspektami liczb
Zanim dziecko zapozna się z wszystkimi aspektami liczby, musi opanować następujące umiejętności:
Przyporządkowywanie danej liczby do zbioru.
Porównywanie zbiorów równolicznych (przygotowuje dzieci do zetknięcia się z aspektem ilościowym (kardynalnym) liczby).
porównywania zbiorów nierównolicznych (dzieci przyporządkują elementy jednego zbioru elementom drugiego zbioru, by mogły się przekonać naocznie, czego jest więcej- prowadzi to do pojęcia relacji mniejszości i większości w zbiorze liczb naturalnych),
Ważne jest tutaj, by dziecko stosowało takie znaki jak kółka, kreski (istotny krok w przygotowaniu do używania cyfr!)
Stosowanie znaków większości i mniejszości, (co pozwoli dzieciom zapisać wynik porównania za pomocą symboli matematycznych, np. 5 > 3 lub 3< 5)
Dla utrwalenia tych pojęć uczniowie porównują zbiory o parzystej i nieparzystej liczbie elementów i zauważają, że liczby elementów w tych zbiorach różnią się o jeden. Zadania te wykonują najpierw czynnościowo, np. wyjmując patyczki z pudełka i układając je czwórkami i piątkami, trójkami i piątkami itp.
Opracowując dodawanie np. w toku liczenia jabłek, nauczyciel używa słów: „dodać” lub „dołożyć” i wykonując odpowiednie czynności mówi: „3 dodać jeden jest 4”.
Rola nauczyciela polega na stwarzaniu sytuacji zadaniowych, dostarczających bogatych doświadczeń logicznych np. poprzez zabawę w sklepik.
Podsumowując ,aby proces kształtowania liczby u ucznia przebiegał sprawnie powinien on:
Rozumować operacyjnie , gdyż jest to potrzebne przy ustalaniu liczebności porównywanych zbiorów. Chodzi o to, aby dziecko potrafiło ustalić równoliczność przez tworzenie par, było pewne co do stałości elementów w zbiorze, pomimo ich przemieszczania.
Operacyjnie ustawiać po kolei, co pozwala dziecku na określenie miejsca wybranej liczby w szeregu liczb, a potem wskazać liczby następne i poprzednie. Pomoże to dziecku zrozumieć aspekt miarowy i porządkowy liczby naturalnej.
Wprowadzenie liczby
Wprowadzenie danej liczby odbywa się poprzez cztery aspekty: ilościowy(kardynalny), porządkowy, miarowy i algebraiczny.
Aspekt ilościowy - określa ile elementów ma dany zbiór, odpowiada na pytanie ile np. pięć piłek, trzy samochody, zero czapek.
Aspekt porządkowy - mówi, o który z kolei element zbioru chodzi np. drugi września, czwarty klocek, itp.
Aspekt miarowy - liczba jest miarą pewnej wielkości ciągłej np. długości - 10cm, czasu- 4godz.
Aspekt algebraiczny - czyli rozkład liczby na czynniki.
Przykład wprowadzania liczby za pomocą liczby 4.
Aspekt ilościowy
N: Na ilustracji w podręczniku są lalki, powiedzcie ile lal ma dziewczynka?
U: Cztery.
N: Z ilu głosek składa się wyraz „lala”?
U: Z czterech.
N: Na tablicy są narysowane różne lalki. Ile jest lalek w czerwonych spódniczkach?
U: 1
N: Ile jest lal w zielonych spódniczkach?
U: 2
N: Ile jest lal w żółtych spódniczkach?
U: 3
N: Ile jest lal w białych spódniczkach?
U: 4
N: W którym zbiorze jest więcej lal?
U: Najwięcej lal jest w zbiorze lalek w białych spódniczkach.
N: Tam są cztery lalki , z taką liczbą dzisiaj się zapoznamy.
Aspekt porządkowy
N: Na półce siedzą lale, która jest pierwsza?
U: Pierwsza jest lalka szmaciana.
N: Która z kolei jest lalka porcelanowa?
U: Jest trzecia.
N: Które miejsce zajmuje lalka drewniana?
U: Jest czwarta.
N: Która z lal jest ostatnia?
U: Ostatnia jest lalka drewniana.
N: Skoro lalka drewniana jest ostatnia i jest lalką czwartą, to ile mamy wszystkich lal?
U: Są cztery lale.
Aspekt miarowy
N: Weźcie teraz swoje lale i ustawcie się z nimi tak, aby były postawione od najmniejszej do największej.
N: Proszę teraz wziąć klocki w kolorach i ustawić z nich płotek, składający się z trzech szczebli, od najmniejszego do największego.
( uczniowie biorą klocki odpowiadające liczbom 1, 2,3 i ustawiają od najmniejszego do największego)
N: O ile jest większy jeden szczebelek od drugiego?
U: Jest większy o 1.
N: A o ile jest mniejszy?
U: Też o 1.
N: Jak myślicie, skąd będziemy wiedzieć o ile powinien być większy następny szczebelek w naszym płocie?
U: Powinien być większy o 1.
N: Dlaczego?
U: Bo jeśli do szczebelka liczby 3 dołożymy szczebelek liczby 1, to będziemy mieli 4.
N: Znajdźcie zatem klocek, który swoją długością odpowiada połączonym klockom 1 i 3,
i dołóżcie go do płotka.
N: Policzymy teraz szczebelki w naszym płocie. Liczmy od strony lewej do prawej, ile ich jest?
U: Cztery.
N: A teraz od strony prawej do lewej?
U: Też cztery.
N: Widzicie zatem, że obojętnie z której strony liczymy, wynik pozostaje taki sam.
Po takich ćwiczeniach następuje nauka pisania cyfry liczby 4.
Aspekt algebraiczny
N: Jeżeli na środku sali zostaną dwie lale o jasnych włosach i dwie lale o ciemnych włosach, to ile będzie ich razem? ( Nauczyciel pisze przykład na tablicy).
U: Liczą i zapisują przykład.
N: Są cztery lalki, jeśli jednak dwie lalki pójdą spać, to ile lal zostanie?
U: Liczą i zapisują.
( Tego typu zadań powinno być więcej).
Zadania dotyczące kolejnych aspektów liczby naturalnej 4
Aspekt kardynalny |
Aspekt porządkowy |
|
Pytamy ile będzie jeśli zaczniemy liczenie od coraz to innego klocka.
|
Aspekt miarowy |
Aspekt algebraiczny |
|
4= 4+0
opisanych słownie, dających w sumie zbiór czteroelementowy. 7. Zapisywanie liczby 4 jako sumy dwóch składników w postaci drzewka, grafu strzałkowego, równości, w tabelce.
|
Anita Mowczan
4