Budowanie pomostów komunikacyjnych.
W komunikacji między ludźmi często zdarzają się niejasne, powikłane i wzbudzające negatywne emocje relacje, których cechą charakterystyczną jest to, że prowadzą one do powtarzających się scenariuszy, które utrwalają się, mają ukryte motywy i zawsze są źródłem negatywnych przeżyć. Relacje tego typu nazywa się w psychologii grami psychologicznymi. Pojawiają się one wszędzie tam, gdzie ludzie obawiają się wyrażać wprost swoje opinie, odczucia i pomysły, gdzie istnieje lęk, chaos i frustracja. Ich konsekwencje są bardzo szkodliwe, ponieważ wzbudzają nieufność, prowokują do konfliktów, koncentrują uwagę na przeszłość, blokują dostęp do istotnych informacji, obniżają kreatywność ludzi, powodują spadek odporności psychofizycznej.
Polepszeniu komunikacji interpersonalnej służy budowanie pomostów komunikacyjnych, które wymaga określonych umiejętności, takich jak aktywne słuchanie, umiejętność nawiązywania i utrzymywania kontaktu oraz dawania i otrzymywania informacji zwrotnej, empatia i asertywność.
W budowaniu pomostów komunikacyjnych szczególną rolę odgrywa empatia. Empatia to współodczuwanie emocji innej osoby. Jest to umiejętność wczucia się w stan emocjonalny i przeżycia rozmówcy, dlatego kluczem do empatii jest umiejętność odczytywania sygnałów niewerbalnych. Empatia wyrasta ze samoświadomości, polega na umiejętności utożsamiania się z innymi osobami i przeżywania ich uczuć. Jego zdaniem jest ona bardzo przydatna w wielu dziedzinach życia, a zwłaszcza w polityce i w gospodarce. Warunkiem empatii jest poczucie własnej wartości. Człowiek z zaniżoną samooceną ocenia świat i ludzi według swoich zawężonych kryteriów i nie daje innym ludziom prawa do odmiennego spojrzenia na życie i świat. Taka postawa nie tylko wyklucza zdolność wczuwania się w świat przeżyć i myśli drugiego człowieka lecz wyraża się wrogością do drugiego człowieka i pragnieniem niszczenia.
Warunkiem otrzymania pozytywnych efektów w komunikacji jest dobry kontakt z rozmówcą, który oznacza wzajemne zrozumienie i emocjonalną synchronię nastrojów, która powoduje wzajemną sympatię i zadowolenie z rozmowy. Pierwszy kontakt z drugim człowiekiem odbywa się na poziomie niewerbalnym. Postawą, spojrzeniem czy gestem można na samym początku relacji wyrazić obojętność, niechęć czy lekceważenie lub przeciwstawnie, zainteresowanie, szacunek czy sympatię. Mowa ciała może być zachęcająca do kontaktu lub zniechęcająca.
O jakości kontaktu decydują wzajemnie przekazywane emocje, które są składnikiem każdej komunikacji. Wzajemna wymiana emocji odbywa się na poziomie niewidocznym. Stopień emocjonalnego porozumiewania się między ludźmi wyraża się w pozycji i ruchach ciała, w tonie głosu, słowach. To, jak bardzo zgrane są ruchy obu rozmówców, odzwierciedla stopień ich emocjonalnego porozumienia i dopasowania się podczas rozmowy.
Dobra jakość porozumiewania się z ludźmi w wielkim stopniu zależy od zachowań asertywnych. Asertywność to zdolność człowieka do szczerego i zrównoważonego komunikowania się, polegającego na swobodnym wyrażaniu własnych myśli, przekonań, życzeń oraz pragnień, w sposób akceptowany społecznie, przyznając jednocześnie innym ludziom prawo do czynienia tego samego. Asertywność polega na takich zachowaniach, które pozwalają działać we własnym interesie, bronić własnych praw i opinii, akceptować oraz respektować swoje uczucia i prawa, nie odmawiając takich praw innym ludziom. Polega na jasnym i otwartym wyrażaniu swoich opinii bez poczucia winy.
Skutki zachowań i postaw asertywnych ułatwiają kontakty z innymi, dają komfort emocjonalny i poczucie kontroli nad własnym życiem, umiejętność radzenia sobie z manipulacją, zwiększają wewnętrzną moc, odwagę oraz samoocenę.
Warunkiem skutecznej komunikacji jest również sprzężenie zwrotne, inaczej informacja zwrotna, które pomaga zarówno nadawcy jak i odbiorcy komunikatu. Sprzężenie zwrotne jest odwróceniem procesu komunikowania się, w którym wyraża się reakcja na komunikat nadawcy. Może ono być dodatnie oraz ujemne, może być wyrażone werbalnie i niewerbalnie. Jest sposobem przekazania rozmówcy informacji zwrotnej, czyli informacji o tym jak ocenia się jego pracę lub zachowanie. Przekazana we właściwy sposób jest skutecznym narzędziem rozwoju człowieka.
Istnieje silny związek między jakością komunikacji a jakością życia we wszystkich jego aspektach. Od tego jak człowiek mówi, co mówi i jak słucha, zależy jego samopoczucie, związki z innymi, to kim się w życiu staje i co osiąga. Umiejętność komunikacji międzyludzkiej jest niezbędna w każdej dziedzinie ludzkiej działalności, zarówno prywatnej, zawodowej, jak i społecznej.
Istnieje trzynaście tak zwanych pomostów komunikacyjnych. Są to wskazówki do tego, co zrobić by ułatwić sobie komunikacje z innymi.
Rozumienie siebie, wrażliwość, samoświadomość uczuć i sfer podatnych na zranienie.
Zaufanie do siebie, samoakceptacja.
Autentyczność, zrzucanie obronnej maski.
Otwartość, mówienie co się myśli i czuje.
Odróżnianie faktów od obronnych wyobrażeń i skupianie uwagi na faktach.
Odróżnianie sfer świadomości i świadome używanie każdej z nich.
Oddzielenie przeszłości od teraźniejszości.
Budowanie klimatu bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania.
Czytanie między wierszami, czyli próba zrozumienia innych.
Prawidłowe rozszyfrowanie sygnałów mowy ciała i dbałość o spójność własnej mowy ciała ze słowami.
Prawidłowa informacja zwrotna (odpowiedź na sygnał od drugiej osoby).
Refleksja co pomogło, co przeszkodziło, a co można zrobić lepiej następnym razem.
Skuteczniejsze tłumaczenie innym o co chodzi.
Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Ekonomia i zarządzanie. Zeszyt 8. Wydawnictwo Politechniki Białostockiej. 2003. Sprawność w zakresie komunikacji międzyludzkiej warunkiem skutecznej komunikacji międzykulturowej. Alina Borowska.