andragogika
		Różnice między dziećmi i dorosłymi, wynikające z innej fazy rozwojowej, doświadczeń społecznych, zmian intelektualnych i ról społecznych, sprawiają, że w przypadku osób dorosłych potrzebne są specjalne metody uczenia się. Różnice te opisuje andragogika ^1[gr. andrós - człowiek, agogós - przewodnik (Słownik Wyrazów Obcych 1997)], nauka zajmująca się teorią uczenia dorosłych (w odróżnieniu od pedagogiki zajmującej się kształceniem dzieci). Malcolm Knowles, amerykański andragog, przedstawił założenia dotyczące uczenia się dorosłych stanowiące podstawę rozróżnienia andragogiki od pedagogiki: 1/ koncepcja uczącego się - charakterystyczną cechą osoby dorosłej jest samokontrola, samokierowanie (self directing). Zadaniem nauczyciela, trenera jest zachęta do pogłębiania potrzeby ujawnienia się potrzeb edukacyjnych u dorosłego ucznia. Dorosły może uczestniczyć w tworzeniu programu nauczania oraz w wyborze metod edukacyjnych. 2/ znaczenie doświadczenia - doświadczenia życiowe posiadane przez uczącego się są ogromnym źródłem wiedzy zarówno dla osoby uczącej się, jak też dla pozostałych osób zaangażowanych w proces uczenia się. Uczący się dorośli przywiązują większą wagę do tego, czego doświadczają, niż do tego, co jest im przekazywane tylko werbalnie. Dlatego też większość metod uczenia się postulowanych przez andgragogikę to techniki bazujące na doświadczeniu osób uczących się. 3/ gotowość do uczenia się - dorośli uczą się, kiedy mają potrzebę nauki. Proces uczenia się powinien odpowiadać na potrzeby uczących się związane z wymaganiami, jakie niesie ze sobą współczesny świat oraz być zorganizowany w sposób uwzględniający indywidualne potrzeby, możliwości i gotowość jednostek do uczenia się. 4/ orientacja na uczenie się - uczący się nabywają kompetencje pozwalające im radzić sobie z problemami, jakie spotykają w życiu, dlatego oczekują, że zdobyta wiedza i umiejętności mają bezpośrednie zastosowanie i będą mogły jak najszybciej zostać wprowadzone w życie; uczenie się polega nie tyle na przyswajaniu wiedzy na określony temat (subject centeredness), ale umiejętności rozwiązywania problemów w określonej dziedzinie (problem centredness). 5/ motywacja uczącego się - w przypadku osób dorosłych dominuje motywacja wewnętrzna, uczą się oni z własnej woli. Porównanie założeń pedagogiki i angragogiki wg Knowles'a   Pedagogika Andragogika       Uczący się Zależność. Nauczyciel decyduje o tym, co, kiedy i w jaki sposób jest nauczane i sprawdza nabytą przez uczniów wiedzę. W kierunku niezależności i samokierowania. Nauczyciel (trener) zachęca i kształtuje dążenia uczącego się do niezależności. Doświadczenie uczącego się Małe znaczenie. Dominują metody dydaktyczne (przekazywanie informacji w formie wykładu czy lektury podręcznika). Bogate źródło uczenia się. Wśród metod uczenia się dominują dyskusje, rozwiązywanie problemów itp. Gotowość do uczenia się Ludzie uczą się tego, co narzuca społeczeństwo. Program zajęć jest standardowy. Ludzie uczą się tego, czego potrzebują, więc programy zajęć są zorganizowane wokół życiowych potrzeb uczących się. Orientacja na uczenie się (stosunek do nauki) Nauka zorganizowana wokół tematów. Uczenie się jest zorganizowane w oparciu o przedmioty szkolne. Uczniowie uczą się tego, czego się pod nich oczekuje. Uczenie się powinno być oparte na doświadczeniu. Najważniejsze jest bezpośrednie zastosowanie i przydatność zdobytej wiedzy. Dlatego też M. Knowles określa pedagogikę sformułowaniem "edukacja z góry" (nauczyciel góruje nad uczniami) oraz stwierdza, że uczenie się polega w istocie na przekazywaniu wiedzy. Andragogikę nazywa natomiast "edukacją równych", gdzie nie ma dysproporcji między uczącymi się a nauczycielem, a uczenie się jest procesem.Termin "andragogika" został zastosowany po raz pierwszy w 1833 roku przez niemieckiego nauczyciela Alexandra Kapp'a do opisu elementów teorii edukacji Platona. Andragogika wiąże się ściśle z ideą kontynuowania edukacji przez całe życie, która była postulowana już w 1916 roku przez Johna Deweya ^5 ze względu na konieczność sprostania rosnącej złożoności życia w społeczeństwie. Uniwersytety ludowe, Uniwersytety Trzeciego Wieku, kursy zawodowe to typowe przykłady kształcenia ustawicznego w Polsce. Natomiast pojęcie lifelong learning dotyczy raczej tzw. edukacji nieformalnej (informal education), czyli form uczenia się poza szkołą i uczelnią oraz poza systemami formalnej oceny, w których zasadnicze znaczenie mają indywidualne potrzeby i zainteresowania uczących się. Szkolenia, warsztaty, treningi na ogół są zaliczane do form edukacji nieformalnej.

---