Temat: Od propozycji do praktyki,

gospodarowanie na obszarze Natura 2000

CELE LEKCJI:

• Wskazywanie kierunków gospodarowania na obszarach Natura 2000

• Inspirowanie do aktywności w procesie ochrony obszarów Natura 2000

• Zachęcanie do praktyki społecznej w zakresie ochrony obszarów Natura 2000

PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA:

UCZEŃ:

• rozróżnia akty prawne, które bezpośrednio dotyczą sieci Natura 2000

• wskazuje zasady gospodarowania na obszarach Natura 2000

• określa możliwości udziału społecznego w zakresie ochrony obszarów sieci Natura 2000

• wyjaśnia wpływ obywateli na:

• powoływanie obszarów Natura 2000

• planowanie ochrony przyrody na obszarach sieci Natura 2000

• korzysta z różnych źródeł informacji o gospodarce na obszarach Natura 2000

(z ważniejszych portali, stron internetowych)

METODY I FORMY PRACY:

Praca z tekstem źródłowym, wykład, burza mózgów, mapa mentalna, praca indywidualna, praca zbiorowa

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

• zał. 1 - foliogram - Główne sposoby ochrony siedlisk i gatunków na obszarach Natura 2000

• zał. 2 - foliogram- Wpływ obywateli na powoływanie obszarów sieci Natura 2000

• zał. 3 - mapa mentalna - Udział społeczeństwa w wyznaczaniu obszarów Natura 2000

• zał. 4 - mapa mentalna - Udział społeczeństwa w ochronie obszarów Natura 2000

• tekst z Portalu Instytutu na rzecz Ekorozwoju „Natura 2000 a turystyka”

E- szkolnie 6: Od propozycji do praktyki - podstawy prawne określania gospodarki na obszarze należącym do sieci Natura 2000

PRZEBIEG LEKCJI:

Część wstępna:

1. Zapisz na tablicy temat lekcji i krótko zapoznaj uczniów z jej celami.

2. Zapoznaj uczniów z aktami prawnymi Unii Europejskiej w zakresie ochrony przyrody:

• Dyrektywa Ptasia [Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków]

• Dyrektywa Siedliskowa [Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory]

Część główna:

GOSPODAROWANIE NA OBSZARACH NATURA 2000

1. Przedstaw uczniom generalne zasady postępowania na obszarach Natura 2000.

(wg art. 33 ustawy o ochronie przyrody).

Jakie obowiązują zasady gospodarowania?

• Nie należy podejmować działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na rośliny i zwierzęta gatunków chronionych w ramach sieci Natura 2000.

• Trzeba sprawdzać rodzaje i skalę zagrożenia jakie mogą wywołać zaplanowane działania w projektach i przedsięwzięciach zatwierdzanych planów ochrony.

• Nie należy wprowadzać nowych zagrożeń oraz uruchamiać żadnej uciążliwej dla środowiska działalności na obszarach Natura 2000.

2. Poproś uczniów uzupełnienie lub rozwinięcie tych zasad.

Ochrona siedlisk i gatunków na obszarach Natura 2000

1. Przedstaw główne sposoby ochrony siedlisk i gatunków na obszarach Natura 2000

uczniom (zał. 1)

2. Skieruj do uczniów pytanie:

Jakie sposoby gospodarowania są odpowiednie na obszarach Natura 2000?

• „Burzą mózgów” zbierz jak najwięcej propozycji.

• Każdy pomysł zapisz na tablicy w formie podanej przez autorów.

• Podsumuj krótko wypowiedzi uczniów.

Plany ochrony obszarów Natura 2000

1. Zapoznaj uczniów z planami ochrony obszarów Natura 2000

• Przedstaw główne elementy planów ochrony:

• szczegółowa charakterystyka i rozmieszczenie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt chronionych w ramach sieci Natura 2000

• istniejące i potencjalne zagrożenia dla ww. siedlisk i gatunków

• zakres i warunki wykonywania zadań ochronnych oraz

• zakres monitoringu przyrodniczego

• Przedstaw typy głównych zaleceń wynikających z planów ochrony:

• jak korzystać ze środowiska by zachować w możliwie jak najlepszym stanie przedmiot ochrony - w więc te siedliska i gatunki,

• dopuszczalne sposoby gospodarowania oraz

• ewentualne zagrożenia jakich należy unikać.

2. Poproś uczniów o przypomnienie zakazów i nakazów obowiązujących obszarach chronionych w Polsce.

Dopuszczalne kierunki gospodarowania na obszarach Natura 2000

Zapoznaj uczniów z dopuszczalnymi kierunkami gospodarowania na obszarach

Natura 2000.

• Działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu.

• Działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin lub zwierząt.

• Wdrażanie pro-środowiskowego gospodarowania w rolnictwie (wspierane od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej)

• Inna działalność gospodarcza pod warunkiem, ze nie będzie zagrażać środowisku.

Udział społeczeństwa w procesach wyznaczania i ochrony obszarów sieci

Natura 2000

1. Przedstaw uczniom najważniejsze propozycje udziału społecznego w ochronie obszarów Natura 2000. Zapisz je na dużym arkuszu papieru.

Organizacje pozarządowe i pojedynczy obywatele mogą:

• brać udział w wyznaczaniu obszarów Natura 2000;

• współpracować przy przygotowywaniu i zatwierdzaniu planów ochrony dla obszarów Natura 2000;

• brać udział w realizacji działań ochronnych:

• brać udział w prośrodowiskowym gospodarowaniu na obszarach Natura 2000;

• pełnić funkcje strażnicze w stosunku do obszarów Natura 2000 (w tym występować na drogę prawną w sprawach związanych z powoływaniem i ochroną tych obszarów).

2. Poproś chętnych uczniów o uzupełnienie powyższych propozycji; dopisanie ich do listy ogólnej.

Wpływ obywateli na powoływanie obszarów sieci Natura 2000

Zapoznaj uczniów z możliwościami wpływu każdego z nas na tworzenie obszarów natura 2000. Wyświetl foliogram (zał. 2)

Udział społeczny w zakresie  ochrony obszarów sieci Natura 2000

Skieruj do uczniów pytanie:

W jaki sposób każdy obywatel może przyczyniać się do ochrony obszarów Natura 2000?

• „Burzą mózgów” zbierz jak najwięcej propozycji.

• Każdy pomysł zapisz na tablicy w formie podanej przez autorów.

• Podsumuj krótko wypowiedzi uczniów. Wyświetl mapy mentalne - zał. 3 i 4

Część końcowa:

Zachęć uczniów do krótkich odpowiedzi na pytanie:

Jakie społeczne działania na rzecz ochrony obszarów Natura 2000 można podjąć w twoim środowisku lokalnym?

Praca domowa:

Poproś uczniów o zapoznanie się z treścią E-szkolenia 6 „Od propozycji do praktyki”

w portalu Instytutu na rzecz Ekorozwoju „Natura 2000 a turystyka”.

http://ine.eko.org.pl/

ZAŁĄCZNIK 1

Główne sposoby ochrony siedlisk i gatunków dla których wyznaczany jest obszar Natura 2000

Sposoby ochrony polegać powinny przede wszystkim na zachowaniu tych siedlisk i gatunków, a w szczególności na:

• przeciwdziałaniu zagrożeniom biotycznym i abiotycznym,

• zachowaniu odpowiednich i poprawieniu niewłaściwych stosunków wodnych dla siedlisk przyrodniczych,

• eliminowaniu obcych gatunków roślin i zwierząt zagrażających rodzimym gatunkom,

• tworzeniu dogodnych warunków występowania i rozwoju gatunków roślin i zwierząt,

• uwzględnieniu w gospodarce, w szczególności leśnej, rolnej, wodnej i rybackiej, ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt,

• inicjowaniu procesów regeneracyjnych zniszczonej roślinności,

• utrzymywaniu właściwego składu gatunkowego w ekosystemach łąkowych przez wykaszanie roślinności, wypas zwierząt oraz usuwanie drzew i krzewów,

• renaturyzacji i odtwarzaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt,

• reintrodukcji gatunków roślin i zwierząt,

• tworzeniu i utrzymaniu korytarzy umożliwiających migracje zwierząt,

• regulacji liczebności populacji roślin i zwierząt w celu zachowania równowagi wśród gatunków będących przedmiotem ochrony na obszarach Natura 2000,

• umożliwianiu przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych dla utrzymania siedlisk przyrodniczych lub siedlisk roślin i zwierząt we właściwym stanie ochrony siedliska lub gatunku lub dla przywracania ich właściwego stanu,

• wykonywaniu zabiegów ochronnych dla przywrócenia i zachowania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz właściwego stanu ochrony gatunków roślin i zwierząt,

• przywróceniu i utrzymaniu właściwego składu gatunkowego drzewostanów zgodnego z rodzajem siedliska,

• prowadzeniu gospodarki rolnej metodami sprzyjającymi ochronie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt.

ZAŁĄCZNIK 2

Wpływ obywateli na powoływanie obszarów sieci Natura 2000

• tworzenie listy obszarów Natura 2000;

• opiniowanie tej listy;

• udział w kontroli procesu tworzenia listy i ocenianiu czy proponowane oficjalne listy rządowe są wystarczające;

• proponowanie dodatkowych obszarów, które powinny się znaleźć w sieci (lub zaproponowanie poszerzenia zasięgu wcześniej podanych)

• opiniowanie kształtu sieci w wyznaczonym terminie (konsultacje społeczne) przed wydaniem rozporządzenia zawierającego listę obszarów zaakceptowanych przez rząd i Komisję Europejską

• w ograniczonym zakresie udział społeczny na etapie zatwierdzania obszarów „siedliskowych” sieci Natura 2000

• lobbowanie Rządu i Komisji Europejskiej na rzecz nowelizacji rozporządzenia wyznaczającego obszary „ptasie” i dodania do niego kolejnych ostoi z „Shadow list”.

ZAŁĄCZNIK 3

Załącznik 4

kontrolowanie procesu tworzenia listy

proponowanie dodatkowych obszarów

opiniowanie listy

Natura 2000

W ZAKRESIE POWOŁYWANIA

OBSZARÓW

NATURA 2000

lobbowanie

tworzenie listy obszarów Natura 2000

UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W WYZNACZANIU OBSZARÓW NATURA 2000

UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W OCHRONIE OBSZARÓW NATURA 2000

ekoturystyka

programy rolnośrodowiskowe

monitorowanie

gospodarowanie

zgodnie z zasadami ekorozwoju

o inwestycjach grożących przyrodzie

o kłusownictwie

o paleniu ognisk

o wyrzucaniu śmieci do lasu

powiadamianie odpowiednich organów

W ZAKRESIE OCHRONY OBSZARÓW

NATURA 2000

woj. konserwator przyrody

policja

---