Diagnoza dojrzałości szkolnej, Etapy rozwoju dziecka


Diagnoza dojrzałości szkolnej

W sensie statystycznym, dojrzałość szkolna oznacza osiągnięcie przez dziecko pewnego momentu równowagi pomiędzy własnymi możliwościami rozwojowymi a wymaganiami szkoły.

Według S. Szumana - jest wrażliwe i podatne na systematyczne nauczanie i wychowanie w systemie szkoły podstawowej.

W ujęciu dynamicznym dojrzałość szkolna oznacza długotrwały proces psychofizycznych przemian, który prowadzi do przystosowania dziecka do szkolnego systemu nauczania.

Współcześnie Zakres semantyczny pojęcia „ dojrzałość szkolna obejmuje:

Przedstawiciele tzw. szkoły lipskiej - K. Penning, H. Winkler, F. Krause - jako dojrzałość szkolną rozumieli głównie szeroko rozumianą dojrzałość umysłową.

Składnikami dojrzałości umysłowej były w mniemaniu tych autorów:

Takie założenia teoretyczne stały się podstawą opracowania skali badania dojrzałości szkolne w formie wielu prób, które ustalały poziom uzdolnień umysłowych dzieci, tzw. Skali / Testów Winklera z 1930 roku. Testy te zawierały 18 zadań-prób, sprawdzających stopień opanowania wymienionych czynników, a ponad to ustalały poziom zdolności do koncentracji uwagi i wytrwałości.

Testy Winklera w większości zawierały zadania słowne, dając większe możliwości tym dzieciom, które opanowały dobrze mowę. Testy te nie uwzględniały - zgodnie z współczesną koncepcją dojrzałości szkolnej - społecznego przygotowania dziecka do życia w szkole.

Opozycyjnie wobec nadmiernego werbalizmu Testów Winklera podjęto próby przystosowania do warunków polskich bezsłownych testów Sancte de Sanctisa.

Maria Grzywak - Kaczyńska, uznając, iż mniejszy zasób słów nie oznacza braku dojrzałości szkolnej dzieci, iż zależy dać możliwość ujawniania rozwoju umysłowego dzieciom ze środowisk o mniejszym potencjale kulturalnym, zaproponowała i zmodyfikowała testy Sancte de Sanctisa.

Poszczególne próby mają charakter konkretny, jedynie dwa pytania są abstrakcyjne. Testy odwołują się do różnych właściwości umysłowych dziecka, sprawdzają zdolności orientowania się w wielkości przedmiotów, ich liczbie, ciężarze, liczbie słyszanych dźwięków.

Dziecko wykonuje zadania na konkretnych przedmiotach. Zadania były łatwiejsze i trudniejsze, jako że testy przeznaczone były dla dzieci w wieku od 4 do 9 lat.

Jednak również te testy były jednostronne - oceniały dojrzałość szkolną dzieci jedynie w aspekcie funkcji poznawczych.

Przedstawiciele tzw. szkoły wiedeńskiej - H. Hetzer, L. Danzinger, Ch. Buhler,

Ch. J. Zweigel - prowadzący swe badania niemal w tym samym czasie co przedstawiciele szkoły lipskiej, uważali, iż o dojrzałości dziecka do nauki w warunkach szkolnych decyduje umiejętność przystosowania się, a szczególnie zdolność do działania intencjonalnego, polegającego na ukierunkowaniu czynności na wykonanie zadania do końca, na osiągnięcie celu. Twierdzili, że to system nauczania powinien być dostosowany do właściwości i możliwości psychicznych dziecka.

Rozumienie dojrzałości szkolnej, ujmowanej jako dojrzałość umysłowa, zostało rozszerzone przez szkołę wiedeńską o elementy rozwoju społecznego.

Oparte na założeniach szkoły wiedeńskiej testy L. Schenk - Danzinger z 1932 roku oprócz procesów poznawczych i zdolności do skupienia uwagi, badały takie właściwości, jak zdolność do działania intencjonalnego, poczucie obowiązkowości i umiejętność podporządkowania się poleceniom i ich wykonywania i współdziałania w grupie.

W latach 60 badacze niemieccy: H. Roth, G. Schlevoigt, G. Wicht, w rezultacie prowadzonych badań nad dojrzałością wysunęli tezę, że najbardziej reprezentatywnym czynnikiem jest zdolność porządkowania jako podstawa właściwego spostrzegania. Ta też zdolność sprawdzana była przede wszystkim w opracowanej przez ośrodek frankfurcki metodzie badania dojrzałości. Polegała ona głównie na odtwarzaniu różnych znaków graficznych przez dzieci oraz porządkowaniu ilości w zakresie do pięciu jednostek.

W innych propozycjach dotyczących struktury i uwarunkowań dojrzałości szkolnej podkreślano jej wieloczynnikowość. B. Johanson wyodrębnił sześć niezależnych czynników warunkujących dojrzałość i powodzenie w nauce:

Wieloczynnikową koncepcję dojrzałości szkolnej przedstawił w latach 60. S. Szuman. Koncepcja wiąże dojrzałość szkolna z osiągnięciem przez dziecko stopnia rozwoju fizycznego, intelektualnego i społeczno-emocjonalnego i wymienia następujące jej aspekty szczegółowe:

W koncepcji tej zakłada się, iż przez odpowiednie uczenie się i ćwiczenie można dość radykalnie zmienić poziom rozwoju dziecka wstępującego do szkoły.

Stanowisko to, za którego prekursorkę można uznać H. Radlińską, gdyż to ona prowadziła eksperymentalne zapisy do klas pierwszych i wysunęła propozycję tworzenia grup wyrównawczych dla dzieci niedojrzałych do szkoły.

Pod koniec lat 60 w kilku miastach Polski podjęto eksperymentalną akcje wcześniej szych zapisów dzieci do szkół w celu umożliwienia im, wyrównania braków rozwojowych jeszcze przed rozpoczęciem nauki w szkole. Zastosowano wówczas badanie metodą pośrednią między testami a arkuszem obserwacyjnym. Dzieci badano podczas zajęć zbiorowych oraz indywidualnie. Poszczególne próby wymagały złożonych czynności dziecka, a nie jedynie pojedynczych zdolności i umiejętności.

Przykładowe próby obejmowały:

B. Wilgocka - Okoń uznała, iż dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju intelektualnego, społecznego i fizycznego, jaki jest niezbędny do sprostania wymaganiom szkoły, wymagania te zaś to: nauka czytania, pisania i liczenia dokonywana w grupie rówieśników pod kierunkiem nauczyciela.

W procesie czytania i pisania niezbędnymi sprawnościami są:

Natomiast nauka liczenia wymaga:

Na podstawie swoich założeń Wilgocka - Okoń przedstawiła metodę badania, która łączyła w sobie ocenę wykonania przez dziecko zadań z obserwacją jego zachowania. Badanie przeprowadzano wykorzystując trzy narzędzia:

    1. test do oceny dojrzałości umysłowej

    2. kwestionariusz do opisu warunków domowych dziecka

    3. arkusz obserwacji dziecka podczas badania

W proponowanej metodzie dzieci były badanie zbiorowo i indywidualnie, a poszczególne próby-zadania sprawdzały stopień opanowania określonych sprawności.

W badaniu zbiorowym próby miały charakter bezsłowny i dotyczyły:

Próby badania indywidualnego:

W zakresie oceny sprawności fizycznej Autorka proponowała wykorzystanie określonych prób szybkości, siły, mocy, zwinności i koordynacji.

Poza samym testem, źródłem informacji o dojrzałości szkolnej dziecka były:

  1. wywiad z dzieckiem

  2. wywiad z rodzicami

  3. obserwacja przyszłego ucznia

Przedmiotem w czasie obserwacji uczyniono:

Dziś badanie dojrzałości szkolnej prowadzone jest przez poradnie psychologiczno - pedagogiczne jedynie w określonych przypadkach - gdy dziecko pod koniec pobytu w przedszkolu wykazuje duże trudności i braki w opanowaniu wiedzy i określonych sprawności oraz gdy rodzice planują wcześniejsze rozpoczęcie nauki szkolnej dziecka. W przedzskolach i klasach zerowych oraz w poradniach mogą być stosowane testy dydaktyczne dla dzieci 6-letnich, umożliwiające ocenę zasobu ich wiadomości i umiejętności. Badanie w poradniach obejmuje testy psychologiczne, określające poziom rozwoju umysłowego(np.skala Termana-Merrill), choć czasami testy te są traktowane jedynie jako badania dodatkowe, i testy pedagogiczne, sprawdzające stopień opanowania sprawności, umiejętności i wiadomości.

Współcześnie model dziecka dojrzałego do podjęcia nauki w szkole określa się następująco:

Bibliografia:

Ewa Jarosz, Wybrane obszary diagnozowania szkolnego

E. Jarosz, Wybrane obszary diagnozowania szkolnego, s.69

M. Przetacznikowa, Dojrzałość szkolna. W: M. Żebrowska (red.): Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, 1980, s.512

G. Grabowska, A. Wysocka, Wybrane zagadnienia z metodyki nauczania początkowego oraz praktyki pedagogicznej, 1987

B. Wilgocka - Okoń , Dojrzałość szkolna dzieci a środowisko, s.16 i 25; M. Przetacznikowa, Dojrzałość szkolna. W: M. Żebrowska(red.): Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, 1980, s.514

B. Wilgocka - Okoń, Dojrzałość szkolna dzieci a środowisko, 1972, s.26; S. Nieciuński, Podstawowe problemy badawcze dojrzałości szkolej dzieci rozpoczynających naukę. W: „ Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych”. T. 20, 1975, s.76

B. Wilgocka - Okoń, Dojrzałość szkolna dzieci a środowisko, 1972, s.20 i 28-29

M. Przetacznikowa, Dojrzałość szkolna. W: M. Żebrowska (red.): Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, 1980, s.516

S. Nieciuński, Podstawowe problemy badawcze dojrzałości szkolnej dzieci rozpoczynających naukę. W: „ Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych”. T. 20, 1975, s.74; B. Wilgocka - Okoń, O badaniu dojrzałości szkolnej,1971, s.14

B. Wilgocka - Okoń, O badaniu dojrzałości szkolnej, 1971, aneks

G. Grabowska, A. Wysocka, Wybrane zagadnienia z metodyki nauczania początkowego i wychowania początkowego oraz praktyki pedagogicznej, 1987, s.291

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Sylwetka dziecka w młodszym wieku szkolnym, Etapy rozwoju dziecka
Diagnoza dojrzałości szkolnej dziecka
41 etapy rozwoju dziecka
dojrzałość szkolna prezentacja II, DIAGNOZA, DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA
Diagnoza dojrzałości szkolnej
Diagnoza dojrzalosci szkolnej i Nieznany
etapy rozwoju dziecka
arkusz.diagnozy1, Dojrzałość szkolna
ETAPY ROZWOJU DZIECKA 2
czytanie prezentacja, DIAGNOZA, DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA
Podstawą Programową, DIAGNOZA, DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA
SCENARIUSZ ZAJĘCIA DIAGNOZUJĄCEGO DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNĄ, TESTY DOJRZŁOŚCI SZKOLNEJ
podręczny konspekt, DIAGNOZA, DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA
41 etapy rozwoju dziecka
dojrzałość szkolna prezentacja II, DIAGNOZA, DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA

więcej podobnych podstron