CELE I FUNKCJE PRAWA, SKUTECZNOŚĆ I POSTAWY WOBEC PRAWA!!!
CEL - jest to postulowany stan rzeczy, który ma być osiągnięty dzięki podjęciu określonych rozwiązań organizacyjnych. Wyznaczony cel nie musi być konkretnie jeden, może wystąpić tzw. cel dalszy, bliższy bądź wiązka celów.
Np. Celem ustanowienia instytucji ksiąg wieczystych jest zabezpieczenie obrotu prawnego w dziedzinie nieruchomości. Bądź:
Celem ustanowienia zakazu palenia tytoniu w miejscach publicznych jest ochrona zdrowia obywateli niepalących.
CEL:
Jest czymś planowanym,
Nie musi być zawsze w 100% osiągnięty,
Osiągnięty może być sprzeczny z powołanym (zaplanowanym)
FUNKCJA (znaczenie naukowe): Rzeczywisty, obiektywny SKUTEK, bądź rezultat istnienia jakiejś instytucji. Skutek ten może być zaplanowany i oczekiwany (pokrywający się z celem), bądź cel nie zostanie osiągnięty, lecz skutek następuje w zupełnie nieoczekiwany sposób.
FUNKCJA - MOŻE BYĆ UTOŻSAMIONA Z CELEM!!!
SKUTKI dzielimy na:
KORZYSTNE - Eufunkcjonalne,
NIEKORZYSTNE - Dysfunkcjonalne.
Jeżeli prawo jest realizowane tak w jak zamierzeniu prawodawcy to mówimy o Skuteczności Finitystycznej prawa, czego warunkiem jest Skuteczność Behawioralna - adresaci norm zachowują się zgodnie z ich dyspozycjami (nie trzeba osiągnąć celu regulacji). Skuteczność Psychologiczna występuje wtedy, gdy jednostki przestrzegają prawa, bo je znają lub motywuje je do tego postawa legalistyczna.
PRAWO JEST SKUTECZNE, - jeśli:
Władza jest legitymowana (prawowita),
Występuje powszechna aprobata dla porządku prawnego,
Środki materialne są wystarczające na organizacje sprawnego działania systemu organów ochrony prawnej oraz aparatu przymusu państwa.
PRAWO NIEJEST SKUTECZNE, - jeśli:
Społeczeństwo jest rozwarstwione i zróżnicowane pod względem kulturowym, etnicznym, etycznym i współcześnie w ogromnej mierze ekonomicznym,
Podejście do prawa w społeczeństwie jest indywidualistyczne, co prowadzi w nim do nieustannych sporów.
ABY PRAWO BYŁO SKUTECZNE REGUŁY MUSZĄ BYĆ SZYBKO I MOBILNIE DOSTOSOWYWANE!!!
Zachowanie zgodne z prawem nie gwarantuje osiągnięcia zamierzonego celu, ponieważ według ludzi obowiązek posłuszeństwa wobec prawa ma także swoje granice, co jest główną przyczyną sporów międzyludzkich.
TYPOLOGIA FUNKCJI PRAWA
FUNKCJA ORGANIZACYJNA - Dzieli zjawiska według kodu binarnego:
ład - bezład, prawo - bezprawie, porządek - chaos.
Prawo reprezentuje porządek, organizuje i reguluje życie społeczne pomagając uregulować jego struktury.
FUNKCJA OCHRONNA - Prawo tworzy ład i gwarantuje poszanowanie życia, zdrowia, wolności itp. Prawo określa obowiązki i uprawnienia jednostki w strukturze socjopolitycznej państwa w relacjach obustronnych:
Państwo - jednostka, jednostka - jednostka, państwo - państwo.
Funkcje ochronna i organizacyjna mają na celu stabilizację i utrwalenie zamierzonych stosunków społecznych, politycznych czy gospodarczych a poprzez innowacje dynamizuje życie społeczne (promuje zmiany).
FUNKCJA KONTROLNA - Prawo formułując reguły postępowania ma na celu wypełnienie funkcji ochronnych i organizacyjnych, poprzez na. Eliminację zachowań zagrażających wartościom chronionym, co nazywamy FUNKCJĄ REPRESYJNĄ prawa.
FUNKCJA ROZSTRZYGANIA KONFLIKTÓW - Prawo reguluje rozstrzyganie sporów pomiędzy ludźmi, organizacjami oraz spory pomiędzy organami władzy publicznej.
Sposoby rozstrzygania konfliktów:
KONSENSUALNE - poprzez umowy,
KONCYLIACYJNE - poprzez udział mediatora,
ARBITRAŻOWE - poprzez udział arbitra,
ADIUDYKACYJNE - poprzez udział sądu.
FUNKCJA PARTYCYPACYJNA - Prawo umożliwia społeczeństwu wpływ na decyzje podejmowane w systemie politycznym.
FUNKCJA WYCHOWAWCZA - Wdrażanie poprzez prawo określonych wartości moralnych takich jak: Sprawiedliwość, Równość, Szacunek itp. Poprzez działania Prewencyjne (zapobiegawcze), bądź Resocjalizacyjne (naprawcze).
Zakres działania poszczególnych typów funkcji nie jest jasno określony jakimikolwiek granicami ze względu na ich przeplatanie się w życiu codziennym!!!
POSTAWY WOBEC PRAWA
Człowiek przybiera określoną postawę wobec prawa na podstawie:
Oceny i znajomości prawa oraz jego narzędzi,
Wpływu otoczenia,
Autorytetu wobec państwa,
Indywidualnych poglądów,
Jakości prawa i organów prawodawczych oraz
Perswazyjnego charakteru prawa, - czyli względnie swobodny wybór postawy wobec prawa.
TYPOLOGIA POSTAW PRAWNYCH
POSTAWA LEGALISTYCZNA - Szacunek dla prawa jako takiego.
Formalna - Prawo dla adresata obowiązuje,
Materialna - Adresat uważa prawo za słuszne i sprawiedliwe,
Instrumentalna - Adresat akceptuje wzory zachowań nakazywanych jak i zakazywanych.
Posłuch wobec prawa i szerzenie postaw legalistycznych to cel prawodawcy!!!
POSTAWA OPORTUNISTYCZNA - Jednostka przeprowadza tzw. rachunek zysków i strat, czego skutkiem jest to czy ma posłuch dla prawa z chęci uzyskania jakichś korzyści bądź uniknięcia kary.
POSTAWA KONFORMISTYCZNA - Chęć naśladowania zachowań innych osób lub dostosowywania się do nich. Dla konformisty układem odniesienia nie jest samo prawo, lecz stosunek do prawa w jego otoczeniu.
ANARCHIZM PRAWNY - Odrzucenie legalnych sposobów postępowania bez racjonalnego uzasadnienia.
DEWIACJA NEGATYWNA - To samo, co anarchizm prawny z załączeniem negatywnej oceny prawa.
DEWIACJA POZYTYWNA - Działanie niezgodne z prawem w celu uzyskania dobra.
PERWERSJA PRAWNA - Nadużywanie prawa w sposób, iż pozornie zostajemy z nim w zgodzie, ale osiągamy skutki sprzeczne z obowiązującym prawem.
PODSTAWY PRAWOZNAWSTWA - ĆWICZENIA
1
MICHU GREGOROWICZ 14.10.2006 R.