SCHEMAT POSTĘPOWANIA PRZY UKŁADANIU DIETY

1. Charakterystyka pacjenta

• Wiek

• Płeć

• Rodzaj przyjmowanych leków

• Choroby współistniejące

• Wzrost

• Masa ciała

2. Obliczenie BMI i interpretacja uzyskanego wyniku

<18,5 niedowaga

18,5-25 prawidłowa waga

25-30 nadwaga

>30 otyłość

3) Planowanie diety:

® Ustalenie WARTOŚCI ENERGETYCZNEJ diety z podziałem na 5 posiłków oraz podaży składników odżywczych:

BMI

Wyznaczenie należnej masy ciała(np. wzór Brocka)

Wyznaczenie wielkości nadwagi

Obliczenie PPM

® zwrócenie szczególnej uwagi na zawartość w diecie prawidłowej ilości cholesterolu, tłuszczu, kwasów tłuszczowych, witamin antyoksydacyjnych, folianów i błonnika

® uwzględnienie miar domowych

® uwzględnienie technik kulinarnych

4) Ocena aterogenności diety (obliczanie współczynnika Keys'a)

WK=1,35*(2*SFA-PUFA)+1,5 *
na 1000kcal

SFA- procent energii z nasyconych kwasów tłuszczowych

PUFA-procent energii z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych

CUKRZYCA

Cel terapii to utrzymanie:

- prawidłowego stężenia we krwi

- właściwego profilu lipidowego

- pożądanych wartości ciśnienia tętniczego

- zapobieganie rozwojowi przewlekłych powikłań cukrzycy lub ich spowolnienie

Układanie diety

WĘGLOWODANY 45-50% (nie mniej niż 130h/dzień)

BIAŁKO 15-20% (białko roślinne do zwierzęcego 1:1)

TŁUSZCZE 30-35%

SFA<10% (nasycone)

MUFA do 20% (jednonienasycone)

PUFA 6-10% (wielonienasycone)

® Cholesterol <300mg

® Błonnik 20-40g

® Sól do 5g (sód do 2g/dzień)

● Ograniczenie cukrów prostych

● Aktywność fizyczna

● nie palenie tytoniu

□ 4-6 posiłków o stałych porach

□ Ograniczenie spożycia alkoholu, ewentualnie podczas posiłku 20g etanolu K, 30g M (wino wytrawne)

□ Warzywa(ok. 800g-4 porcje) i owoce(300g-3 porcje) najlepiej na surowo

□ Czas gotowania krótki (tak aby nie rozgotować)

□ Pieczenie w naczyniu żaroodpornym, pergaminie, folii lub rękawie foliowym

□ Duszenie bez wcześniejszego obsmażania

□ Smażenie jest PRZECIWskazane

□ indeks glikemiczny

Kiedy występuje dyslipidemia):

‼ SFA <7%

‼ Cholesterol <200mg

W przypadku nadwagi lub otyłości:

● Obniżenie diety o 500-1000 kcal

● Całkowita wartość energetyczna nie powinna być niższa niż PPM

Wymienniki węglowodanowe:

1WW=10g węglowodanów przyswajalnych

Przykład:

Wartość energ. 2200kcal

Udział energii z węglowodanów 48%

2200-100%

X - 48%

X=1065kcal=264g węglowodanów=26WW

Wymienniki dzielimy na poszczególne posiłki np.:

Śniadanie 6WW

II śniadanie 3WW

Obiad 8WW

Podwieczorek 4WW

Kolacja 5WW

OTYŁOŚĆ

Układanie diety:

WĘGLOWODANY 45-50%(nie mniej niż 130g/dzień)

BIAŁKO 20-25%

TŁUSZCZE do 30% (najlepiej 20-25%)

SFA<10%

MUFA do 15%

PUFA do 10% (8% n-6, 2%n-3)

® Cholesterol do 300mg

® Błonnik 20-40g (ważny jest błonnik rozpuszczalny, który pomaga obniżyć stężenie TG i TC-rośliny strączkowe, owoce, warzywa, owies, jęczmień)

® Sód do 2,4g/dzień

®Wapń 1000-1500mg/dzień

®Ok. 2l. wody/dzień

□ Deficyt energetyczny 500-1000kcal aby zapewnić utratę 0,5-1kg masy ciała na tydzień

□ 4-5 posiłków z przerwami 3-4 godz.

□ aktywność fizyczna 30-45minut przez 3-5 dni w tygodniu

□ dobranie odpowiednich technik kulinarnych (patrz cukrzyca)

_______________________________________________________________________________________

‼produkty które powinny być spożywane KAŻDEGO DNIA:

Chude mięso

Produkty mleczne odtłuszczone i niskotłuszczowe

Niesłodzone napoje

Warzywa (najlepiej surowe)

‼Z UMIAREM:

Owoce

Soki owocowe

‼znacznie OGRANICZYĆ lub WYKLUCZYĆ (bogate w węglowodany i tłuszcze)

Produkty mączne

Ciasta i pieczywo cukiernicze

Cukier i słodycze

Dżemy i miód

Owoce kandyzowane i suszone

Produkty mleczne o wysokiej zawartości tłuszczu

Tłuste mięsa

Tłuszcze takie jak smalec, masło, majonez

OSTEOPOROZA

Zalecenia żywieniowe Ca:

1000mg Kobiety przed menopauzą i mężczyźni 19-50lat

1300mg dla kobiet i mężczyzn po 50 r.ż

Podaż witaminy D:

5ɰg kobiety i mężczyźni 19-50lat

10ɰg kobiety i mężczyźni 51-65lat

15ɰg kobiety i mężczyźni pow. 65r.ż

Układanie diety:

□ Ograniczenie spożycia produktów pełnoziarnistych (obecność fitynianów)

□ Wzbogacenie diety w prebiotyki, które zwiększają biodostępność Ca

□ Odpowiednia podaż fosforu w diecie 1:1 (stosunek molowy)

□ Zgodna z zaleceniami podaż Mg, Fe, Zn, Cu, Mn, F oraz wit. A, C i B6.

□ Ograniczenie spożycia sodu do 4-5g/dzień

□ Uwzględnienie w diecie produktów bogatych w izoflawony np. soja

□ Aktywność fizyczna

Normy dla dorosłych:

Wit. C 60mg wit. A 500ɰg wit. B6 1,3ɰg

Mg 265mg Fe 6mg Zn 6,8mg Cu 0,7mg F 3mg P 580mg

MIAŻDŻYCA

Zmiana stylu życia:

- Unikanie palenia tytoniu

- Regularna aktywność fizyczna

- Redukcja masy ciała

Układanie diety:

TŁUSZCZE 25-30%

SFA<7%

Podaż kwasów n-3 do ok. 1g/dzień (TG, przeciwzakrzepowo, ciśnienie krwi)

WĘGLOWODANY- ograniczenie ich spożycia ( zwiększenie stężenia TG do 60%, w przypadku zespołu metabolicznego do 50%)

® Cholesterol <200mg

® Błonnik 20-40g (10-15g błonnika rozpuszczalnego-owoce, warzywa, płatki owsiane)

® Sód 2,4g/dzień

□ Zawartość steroli/stanoli roślinnych w ilości 2g/dzień (cholesterol LDL)

□ Zapewnienie spożycia folianów na poziomie 400ɰg, wit E 15mg, wit C 75mg kobiety i 90mg mężczyźni

□ Ograniczenie spożycia alkoholu

‼ Przy współistniejącym nadciśnieniu tętniczym należy uwzględnić zasady żywieniowe w NT

‼W przypadku współistnienie cukrzycy lub nietolerancji glukozy należy uwzględnić zalecenia żywieniowe stosowane w tych schorzeniach.

_______________________________________________________________________________________

Dozwolone techniki kulinarne:

● Gotowanie

● Duszenie

● Pieczenie w folii lub pergaminie bez dodatku tłuszczu

_______________________________________________________________________________________

Produkty niewskazane w diecie chorych na miażdżycę:

pieczywo cukiernicze

tłuste mleko i jego przetwory

tłuste mięsa i wędliny, podroby, wyroby garmażeryjne,

śmietana, smalec, boczek, słonina,

tory, kremy, słodkie ciasta i tłuste

zupy i sosy na tłustych wywarach

potrawy smażone, duszone z dodatkiem tłuszczu

syropy, lemoniady, napoje słodzone

należy unikać tłustych mięs, słodyczy,potraw solonych

Produkty wskazane w umiarkowanych ilościach:

produkty mleczne odtłuszczone, sery o obniżonej zawartości tłuszczu

chude mięso i wędliny, jajka 2/3 razy tygodniowo

cukry proste do 10% E, w postaci dżemów, miodów, konfitur

margaryny

biszkopty, herbatniki

należy wybierać mleko i produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu

Produkty polecane w diecie:

oleje roślinne 10-15g/dzień

mięso drobiu, ryby

białko jaj

wszystkie owoce i warzywa, świeże, naturalne soki z nich

woda mineralna

nasiona strączkowych

kasze, pieczywo żytnie, płatki zbożowe

_______________________________________________________________________________________

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

Postępowanie niefarmakologiczne:

Zmiana stylu życia

Normalizacja masy ciała (uzyskanie BMI poniżej wartości 25)

Utrzymanie lub zwiększenie aktywności fizycznej (co najmniej 30min 4-5 razy w tygodniu)

Całkowite zaprzestanie palenia tytoniu

Ograniczenie spożycia soli poniżej 6g/dzień

Ograniczenie spożycia alkoholu poniżej 10g etanolu/dzień

Zalecane zwiększenie spożycia warzyw i owoców (dieta DASH)

Układanie diety:

TŁUSZCZE do 30%

SFA<7%

® Cholesterol <200mg

® Podaż soli do 6g/dzień (sód do 2,4g/dzień)

® Błonnik 20-40 g/dzień

□ Pełnoziarniste produkty zbożowe (7-8 porcji!)

□ Zwiększone spożycie warzyw i owoców (4-5 porcji), które są źródłem błonnika, potasu i antyoksydantów

□ Zapewnienie odpowiedniej podaży Ca (2-3 porcje odtłuszczonych(!) produktów mlecznych) i Mg (orzechy, nasiona roślin strączkowych)

Należy unikać:

‼ Produktów marynowanych, wędzonych, kiszonych, solonych i konserwowych

‼ Produktów typu „ fast food”

_______________________________________________________________________________________

Dozwolone techniki kulinarne:

● Gotowanie

● Duszenie

● Pieczenie w folii lub pergaminie bez dodatku tłuszczu

1

---