GNIAZDO SŁOWOTWÓRCZE- grupa leksemów, pomiędzy którymi zachodzi stosunek motywacji(bezpośredniej, pośredniej, wzajemnej). Gniazdo najczęściej jest zbudowane na podstawie jakiegoś pojedynczego leksemu, który motywuje wszystkie pozostałe leksemy.
MOTYWACJA- taki stosunek między dwoma(kilku) jednostkami języka, że forma i/lub funkcja jednej z nich (członu motywowanego) jest zdeterminowana przez drugą(człon motywujący).
SŁOWOTWÓRSTWO- jest działem nauki o języku opisującym morfologiczne środki tworzenia nowych leksemów(wyrazów). Podstawowym środkiem słowotwórczym jest derywacja, polegająca na tworzeniu nowych leksemów, za pomocą formantów słowotwórczych. Marginalny charakter ma w jeż. pol. kompozycja: tworzenie nowych leksemów poprzez łączenie w jedną leksykalną całość dwu(kilku) już w języku funkcjonujących leksemów.
PODZIELNOŚĆ SŁOWOTWÓRCZA: leksem można uznać, za słowotwórczo podzielny (poddający się analizie słowotwórczej) tylko wtedy, gdy każdy z wydzielonych jego członów jest poświadczony w takiej samej funkcji, w co najmniej jeszcze jednym wyrazie, innym od analizowanego. Np. pisarz jest leksemem słowotw3órczo podzielnym, ponieważ tak podstawa pis-, jak i sufiks -arz występują w identycznej funkcji także w innych wyrazach (pisać, pismo, pisak, łgarz)
MORFEM SŁOWOTWÓRCZY- morfem, którego funkcja polega na tworzeniu nowych leksemów opartych na już istniejących. Jest on wykładnikiem stosunku motywacji, istniejącej między wyrazem motywującym(podstawowym), a motywowanym(derywatem).
KRYTERIA WYDZIELANIA DEKLINACJI (TYPY DEKLINACJI?) :
D. zaimkowa, obejmująca zaimki rzeczowne(poza „on”- odm. przymiotnikowa), końcówki fleksyjne są tutaj wykładnikami wyłącznie kategorii przypadka; charakterystyczny jest supletywizm tematu fleksyjnego Mian. I przypadków zależnych. Trzy warianty tej odmiany: a)kto?, co? I pochodne, b) zaimki osobowe ja, ty, c) my, wy
D liczebnikowa, obejmująca liczebniki główne (ale nie „jeden”- odm. przymiotnikowa) końcówki fleksyjne są tutaj wykładnikami kategorii przypadka i rodzaju gramat.; synkteryzmy w zakresie obu kat. gramat., przy czym synkretyzm zawsze zachodzi w dopełniaczu-celowniku-miejscowniku oraz mianowniku- dopełniaczu- bierniku. Dwa podstawowe warianty tej odmiany: a) odm. Liczebnika „pięć oraz wyższych b) odm. Licz. 2-4
D. przymiotnikowa, końcówki są wykładnikami kategorii przypadka, liczby i rodzaju. Dwa warianty tej odm. Sprowadzają się do różnicy w końcówce M. l.poj rodz. m.:Ø w części zaimków przymiotnych(mój, nasz)|| -y/-i w pozostałych wyrazach tej odm.
D.rzeczownikowa: końcówki fleks. Są wykładnikami kategorii przypadka i liczby(wyjątki: pluralia tantum, singularia tantum) wg. Tej odm. Odmieniają się rzeczowniki i liczebniki zbiorowe.
O typie odmiany rzeczownika decyduje przede wszystkim jego rodz. garmat. Oraz budowa fonologiczna wygłosu tematu fleksyjnego rzeczownika. Istotny jest podział na na rzeczowniki miękkotematowe- zakończone na spółgłoske miękką, lub funkcjonalnie mięką, oraz na rzeczowniki twardotematowe- zak. Na spółgł. morfonologicznie twardą.
KRYTERIA WYDZIELANIA KONIUGACJI: najczęściej stosowany podział opiera się na różnicach w końcówkach osobowych czasu teraż.(i cz. przyszł.prostego) wydziela się 4 koniugacje:
I- typ: pisz-ę,pisz-emy,pisz-ecie,pisz-ą,
II- typ: pal-ę, -isz, -icie, -ą,
III- typ: Koch-a-m, -a-Ø, -a-my, -a-ją,-a-cie,
IV- typ: umi-e-m, -e-sz, -e-Ø, -e-my, -e-ją (do tradycyjnej IV kon. Należą tylko: umieć, śmieć, rozumieć)