Rak Jelita Grubego
Epidemiologia:
Rak jelita grubego(łącznie z odbytnicą i kanałem odbytu) zajmuje drugie miejsce pod wzgl. Zachorowalności na nowotwory złośliwe u kobiet i u mężczyzn. Wśród przyczyn zgonów rak jelita grubego i odbytnicy również zajmuje drugie miejsce wśród kobiet i mężczyzn.
Szacuje się, że w Polsce rocznie rozpoznaje się raka jelita grubego i odbytnicy u ok. 11 tys. osób. Ok. 8 tys. chorych umiera. Współczynnik śmiertelności w USA i Europie zachodniej wynosi 60%, w Polsce jest on znacznie wyższy.
Etiologia i czynniki ryzyka:
Czynniki te można podzielić na 3 grupy:
Środowiskowe:
Dieta bogatotłszczowa
Dieta bogata w proste węglowodany; dieta wysokokaloryczna
Dieta uboga w błonnik warzywa i owoce
Substancje powstające podczas smażenia i wędzenia pokarmów
Substancje zawarte w dymie tytoniowym.
Wewnętrzne:
Gruczolaki
Wrzodzejące zapalenia jelita grubego
Zespół Crohna
Genetyczne:
Wrodzony niepolipowaty rak jelita grubego
Polipowatość rodzinna
Objawy
Objawy raka prawej połowy okrężnicy:
- we wczesnych stopniach zaawansowanie rak ten może nie dawać żadnych objawów klinicznych.
- ból po prawej str. Brzucha, w okolicy pępka, w podbrzuszu lub nadbrzuszu
- ciemne zabarwienie stolca, domieszka w krwi w stolcu
- niedokrwistość z niedoboru żelaza
- wyczuwalny przez powłoki patologiczny opór prawej stronie brzucha
Objawy raka lewej połowy okrężnicy:
- objawy ograniczonej drożności jelita( wzdęcia, bóle kolkowe)
- krew w stolcu i na stolcu
- zmiana rytmu wypróżnień
Objawy raka odbytnicy:
- krwawienie
- świąd odbytu
- wydzielina śluzopodobna
- ból
- uczucie ciała obcego w odbycie
- guz
- nieotrzymanie gazów i stolca
Diagnostyka
Skrining. Podstawa badań przesiewowych jest test na krew utajona w stolcu, zalecany osobom po 50 r.ż. wykonywany raz na rok. Uważa się iż połączenie tych testów z badaniem sigmoidoskopowym może w znacznym stopniu zmniejszyć umieralność z powodu raka jelita grubego.
Badania diagnostyczne:
Badanie przedmiotowe
Testy na krew utajona w stolcu
Badanie endoskopowi
Badanie radiologiczne metoda podwójnego kontrastu
USG przezodbytnicza
TK
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa i rezonans magnetyczny
Ocena zaawansowania klinicznego
Najstarszy, klasyczny podział wg. Dukesa w modyfikacji Turnbulla opiera się na ocenia naciekania ściany jelita
A- naciek nie przekracza błony mięśniowej jelita,
B- naciek przekracza błonę mięśniowa jelita
C- obecność przerzutów w okolicznych węzłach chłonnych
D- obecność przerzutów odległych
W podziale zaproponowanm przez Aster- Collera wyróżnia się następujące stopnie:
oznacza naciek ograniczony do błony śluzowej
B1- naciek nie przekracza ściany mięśniowej
B2- naciek przekracza ścianę mięśniową, obejmuje tkankę okołojelitową, lub błony surowicze jelita
C1- stopień B1 i obecność przerzutów w okolicznych węzłach chłonnych
C2- stopień B2 i obecność przerzutów w okolicznych węzłach chłonnych
D- przerzuty odległe
Leczenie i rokowanie
Podstawą leczenie raków jelita grubego jest zabieg operacyjny.
Leczenie radykalne- to wycięcie odpowiedniego odcinka jelita z guzem oraz wycięcie okolicznych węzłów chłonnych wraz z obszarem spływu chłonki.
W zależności od umiejscowienia wykonuje się:
- Hemikolektomię prawostronną
- Resekcję poprzecznicy
- Hemikolektomię lewostronną
- Resekcję epicy
- Resekcje przednia odbytnicy
- Amputację brzuszną - kroczową odbytnicy z wyłonieniem stałej przetoki jelitowej.
W leczeniu raków jelita grubego stosuje się również:
- chemioterapię
- radioterapię
- chemioterapia i radioterapia- w leczeniu paliatywnych u chorych z nieoperacyjnym rakiem jelita grubego
- leczenie naprzemienne
Leczenie paliatywne zmierza do przywrócenia drożności jelita grubego lub zmniejszenia ryzyka krwotoku z nowotworu:
- resekcja paliatywna guza
- jelitowe zespolenie omijające
- wyłonienie przetoki jelitowej
- w ostrych przypadkach- operacja Hartmana
- w niektórych przypadkach elektrokoagulacja, krioterapia,ewaporyzacja laserowa.