ANATOMIA - notatki
UKŁAD KRĄŻENIA :
Funkcje ukladu krążenia :
→ transport tlenu i substancji wchłoniętych z przewodu pokarmowego do tkanek
→ transport CO2 do płuc oraz zbednych produktów przemiany materii do nerek
→ regulacja temperatury ciała
→ funkcje odpornościowe i regeneracyjne
→ dystrybucja -------> do uzupełnienia jeszcze
CZĘŚTOŚĆ PRACY SERCA
60-70 uderzeń na minutę
RR 120/70 mm Hg
16,0/9,3 kPa
KREW:
I.OSOCZE -CZĘŚĆ PŁYNNA
II.ELEMENTY MORFOTYCZNE:
→ ERYTROCYTY [żyją ok 120 dni]
→ leukocyty:
granulocyty obojętnochłonne
granulocyty kwasochłonne
granulocyty zasadochłonne
→ limfocyty
→ monocyty
PŁYTKI KRWI- trombocyty
ŚLEDZIONA
Funkcje:
→ magazynuje krew
→ „rozkłada” erytrocyty
→ wytwarza limfocyty i inne substancje wzmagające odporność organizmu
OSIERDZIE
Podwójny worek włóknisto-surowiczy całkowicie obejmujący serce.
Składa się z dwóch warstw :
→ zewnętrznej blaszki ściennej
→ wewnętrznej blaszki ściennej
Między blaszkami znajduje się jama osierdzia z bardzo niewielką ilością płynu surowicznego.
SERCE:
Warstwy budujące ścianę serca:
→ wsierdzie
→ śródsierdzie
→ nasierdzie
krążenie wieńcowe:
naczynia zaopatrujące ściany serca - tętnica wieńcowa prawa i lewa
UKŁAD BODŹCO-PRZEWODZĄCY:
Węzeł zatokowo-przedsionkowy:
Węzeł przedsionkowo -komorowy
Pęczek Hisa:
-odnoga lewa
odnoga prawa
Włókna Purkinjego
Budowa naczyń - schemat
AORTA:
Aorta wstępująca :
→ tętnica wieńcowa prawa
→ tętnica wieńcowa lewa
Łuk aorty:
→ pień ramienno-głowowy
→ tętnica szyjna wspólna lewa
→ tętnica podobojczykowa lewa
Aorta zstępująca:
→ część piersiowa aorty:
→ gałęzie ścienne: tętnice przeponowe górne, tętnice międzyżebrowe tylne, tętnice podżebrowe,
→ gałęzie trzewiowe: gałęzie oskrzelowe, gałęzie przełykowe, gałęzie środpiersiowe, gałęzie osierdziowe,
→ część brzuszna aorty:
→ parzyste gałęzie ścienne: tt.lędżwiowe, t. przepona dolna
→ parzyste gałęzie trzewne : t.nadnerczowa środkowa, t. nerkowa, t.jądrowa/jajnikowa
→ nieparzyste gałęzie trzewne: pien trzewny, t.krezkowa górna, t krezkowa dolna
Pień ramienno-głowowy
→ t.szyjna wspólna prawa
→ t. podobojczykowa prawa
Pień trzewny
→ t.żołądkowa lewa
→ t.wątrobowa wspólna
→ t śledzionowa
ŻYŁA GŁÓWNA GÓRNA
Obszar drenowania obejmuje głowę, szyję, kończyny górne i klatkę piersiową.
Powstaje ze zlania się dwóch żył ramienno-głowowych
Żyły ramienno -głowowe (lewa i prawa) powstają ze zlania się ż.podobojczykowej z ż.szyjną wewnętrzną.
Miejsce połączenia tworzy tzw. kąt żylny.
Żyła główna dolna:
Uchodzą do niej żyly kończyn dolnych oraz zyły brzucha i miednicy
Żyła główna dolna powstaje ze zlania się obu żył biodrowych wspólnych
Ż gówna dolna kończy swój bieg w przedsionku prawym serca
Żyła wrotna wątroby:
Powstaje z trzech dopływów poćzatkowych :
→ żyły krezkowej górnej
→ żyły krezkowej dolnej
→ żyły sledzionowej
Jej obszar drenowania obejmuje cały przewód pokarmowy podprzeponowy oraz trzustkę, śledzionę i pęcherzyk żółciowy.
Naczynia włosowate:
Pośredniczenie w wymianie substancji odżywczych i zbędnych produktów przemiany materii między krwią i tkankami na drodze transportu czynnego i/lub biernego
KRĄŻENIE WIELKIE:
Lewa komora serca → aorta [krew utlenowana] → tętnice → tętniczki → naczynia włosowate (wymiana gazów i subst. Odżywczych oraz zbędnych produktów metabolizmu tkankowego)
→ żyłki (krew odtlenowana) → żuyły → żyła główna górna i żyła główna dolna - przedsionek prawy serca.
KRĄŻENIE MAŁE[PŁUCNE]
Komora prawa serca → pień płucny (krew odtlenowana) → tętnica płucna lewa i prawa → siec naczyń włosowatych oplatająca pęcherzyki płucne (wymiana gazów oddechowych) → żyły płucne (krew utlenowana) lewy przedsionek serca
UKŁAD DOKREWNY
Produkcja substancji aktywnych biologicznie zwanych hormonami, których zadaniem jest regulowanie , koordynowanie i kierowanie czynnościami komórek narządów i układów.
ELEMENTY UKŁADU DOKREWNEGO:
→ podwzgórze
→ przysadka
→ szyszynka
→ tarczyca
→ przytarczyce
→ grasica
→ trzustka
→ nadnercza
→ jajniki / lub jądra
NARZĄDY UKŁADU DOKREWNEGO
- wspólną ich cechą jest brak przewodów wyprowadzających, hormony wydzielane są bezpośrednio do krwi i wraz z jej prądem transportowane do narządów docelowych.
REGULACJA UKŁADU DOKREWNEGO
→ ośrodek sterowania produkcją hormonów znajduję się w PODWZGÓRZU mózgu, gdzie komunikują się ze sobą system nerwowy i hormonalny.
Informacja o zapotrzebowaniu poszczególnych narzadów kierowana jest do przysadki mózgowej, która produkuje hormony sterująco- pobudzające lub hamujące aktywność pozostałych narządów dokrewnych.
→ Mechanizm działania hormonów oparty jest na zasadzie tzw. sprzężenia zwrotnego ujemnego, co oznacza, że efekt reakcji odziałuje ograniczająco na wywołującą gi przyczynę.
→ Osie regulacji hormonalnej.
→ Hormony antagonistyczne.
Niedoczynność lub nadczynność gruczołów dokrewnych powoduje odpowiednio niedobór lub nadmiar poszczególnych hormonów, co prowadiz do chorób
PODWZGÓRZE:
część przednia miedzymózgowia
wytwarza hormony pobudzające (liberyny-RH) lub blokujące (statyny-IH) syntezę i wydzielanie hormonów przysadkowych
produkuje neurohormony - wazopresynę i oksytocynę- które przekazywane się do przysadki i w razie potrzeby uwalniane przez jej tylni płat.
WAZOPRESYNA (ADH)
hormon antydiuretyczny , budowa peptydowa:
wzmożenie wchłania wody z kanalików nerkowych, przez co zmniejszona zostaje objętość wydalanego moczu
zwiększenie objetości krwi krążącej
zwężenie naczyń krwionośnych
OKSYTOCYNA (OT)
hormon peptydowy,
wpływa na kurczliwość mięśni macicy oraz komorek mięśniowych pęcherzyków mlekotwórczych i przewodzików wyprowadzających w gruczołach mlecznych
PRZYSADKA MÓZGOWA
położona jest w siodle tureckim kości klinowej w obrębie czaszki
składa się z płata przedniego (gruczołowego) i płata tylnego (tzw nerwowego)
mózgiem łączy się za pośrednictwem tzw. szypuły przysadki ( pozostaje w ścisłym związku z podwzgórzem i korą mózgową)
przysadka okryta jest torebką przysadki zbudowaną z włóknistej tkanki łącznej
→ czynność wydzielnicza:
SOMATOTROPINA (STH/wzrost)
PROLAKTYNA (laktacja)
TYREOTROPINA (TSH-pobudza tarczycę)
ADRENOKORTYKOTROPINA (ACTH-reguluje f. Nadnerczy)
GONADOTROPINY
HORMON FOLIK.... ??
HORMON LUTEINIZUJĄCY
SZYSZYNKA
znajduje się w obrębie czaszki
ma kształt sosny,
anatomicznie przynależy do międzymózgowia,
otoczona jest tkanką łączną
ulega inwolucji (zanikowi) przed okresem dojrzewania
→ wydziela melatoninę (podczas ciemności), która prawdopodobnie hamuje nadejście pokwitania i działa hamująco na przysadkę
→ melatonina może prawdopodobnie brać udział w synchronizacji rytmów biologicznych związanych z cyklem dzień-noc
→ niedobór powoduje zbyt wczesne dojrzewanie u dzieci
GRASICA
leży w dolnym odcinku szyi i w górno-przedniej części jamy klatki piersiowej - w środpiersiu przednim - poniżej gruczołu tarczowego z przodu od tchawicy
posiada część szyjną i piersiową zbudowaną z płata prawego i lewego, otoczona łącznotkankową torebką
ma budowę zrazikową
począwszy od okrsu dojrzewania ulega stopniowemu zanikowi
→ kieruje czynnością wszystkich narządów chłonnych
→ produkuje tymozynę stymulujacą rozwój i rozmnażanie się limfocytów
→ w obrębie grasicy limfocyty „uczą się” swoich funkcji
TARCZYCA
leży w części przedniej szyi w jej dolnej połowie, z przodu od krtani i tchawicy,
składa się z dwóch płatów bocznych (prawego i lewego) połączonych więziną
objęta jest włóknistą torebką
ma budowę pęcherzykowatą
źródła unaczynienia 1) tt. Tarczowe górne , 2) tt.tarczowe dolne
→ produkuje TYROKSYNĘ I TRÓJJODOTYRONINĘ
PRZYTARCZYCE
małe, owalne twory przylegające do powierzchni tylnej płatów bocznych tarczycy
z reguły występują dwie pary gruczołów przytarczycznych górna i dolna
objęte są luźną tkanką łączną , leżą zewnętrznie od torebi gruczołu tarczowego
→ produkują parathormon, który bierze udział w regulacji gospodarki waponiowo-fosforowej,
→ parathormon podwyższa koncentrację jonów wapnia we krwi, resorbuje wapń z kości, zwiększa wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego.
TRZUSTKA
położona jest poprzecznie w górnej części jamy brzusznej, do przodu od kręgosłupa i ku tyłowi od żołądka, między śledzioną a pętlą dwunastnicy,
zazwyczaj leży na wysokości I i II kręgu lędźwiowego
składa się z trzony głowy (koniec prawy) i ogona (koniec lewy)
w miąższu trzustki znajdują się dwa przewody , które odprowadzają sok trzustkowy bogaty w czynne enzymatycznie .... (?)
→ produkuje unzymy trawienne ( czynnosć egzokrynna )
→ funkcję endokrynna (hormonalną) pełnią znajdujące się w jej miąższu ogniska gruczołów komórek dokrewnych - tzw. wyspy Langerhansa - produkujace INSULINĘ (komórki beta) i GLUKAGON (komórki alfa)
NADNERCZA :
niewielki , płaskie, parzyste gruczoły w jamie brzusznej położone każde nad górnym biegunem nerki lewej i prawej, lecz pod zględem budowy i czynności zupełnie od nerek niezależne,
zbudowane z dówch warst zewnetrznej-kory i wewentęrcznej rdzniea
- w pojedynczym naderczu wyróżnia się : powierzchnię przednią i tylną, brzeg gówny i przyśrodkowy oraz wierzchołek
→ warstwa korowa produkuje : mineralokortykoidy, glikokortykoidy, androgeny nadnerczowe i estrogeny nadnerczowe
→ rdzeń wytwarza adrenalinę i noradrenalinę,
→ źródło unaczynienia 1) t.nadnerczowa górna ,2) t. nadnerczowa środkowa, 3) t.nadnerczowa dolna
GONADY
jądra - prawe i lewe położone są w dolnej cześci worka mosznowego,
kształt elipsoidalny
odróżnia się powierzchnię boczną i przyśrodkową, brzego przedni i tylnym koniec górny i dolny
w jądrach odbywa się pradukcja męskich komórek płciowych - plemników
→ jądra wydzielają TESTOSTERON
jajniki - parzyste gruczoły płciowe położone bocznie w obrębie miednicy małej,
położenie wewnatrzotrzewnowe, do przodu od odbytnicy i ku tyłowi od więzadła umocowujacego macicę w jamie miednicy
kształt migdału
wyróżnia się powierzchnię przyśrodkową i boczną, koniec górny- jajowodowy oraz koniec dolny- maciczny, brzeg tylny - wolny i brzeg przedni -krezkowy,
→ wyatwarzają żeńskie hormony płciowe: estrogeny i gestageny
→ jajniki odpowiedzialne są za produkcję żeńskich komórek mpłciowych - komórek jajowych
→ w budowie jajnika wyróżnia się : część obwdowoą czyli korę, w której odbywa się kształtowanie i dojrzewanie komórki jajowej ............ ?????