Najważniejsze informacje z wykładów.

Na kształcenie składają się dwa procesy:

1. proces nauczania - po stronie nauczyciela

2. proces uczenia się - po stronie ucznia

Modele nauczania i uczenia się:

§ Model podający - celem jest przekazywanie wiedzy w postaci faktów i zasad

§ Model nauczania pojęć - celem jest uczenie pojęć i logicznego myślenia

§ Model bezpośredni - uczenie wiedzy proceduralnej

§ Model poszukujący - uczenie rozwiązywania problemów

§ Model uczenia się we współpracy - uczenie pracy we współpracy

Klasyfikacja metod za Szlosek:

§ Metody podające ( opis, pogadanka, wykład, opowiadanie, odczyt )

§ Metody eksponujące( pokaz połączony z przeżyciem, sztuka teatralna )

§ Metody programowe ( z użyciem podręcznika, programów, z użyciem komputera, maszyny dydaktycznej )

§ Metody praktyczne ( pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia laboratoryjne, metoda projektów, metoda tekstu przewodniego )

§ Metody problemowe ( wykład problemowy, konwersatoryjny, klasyczna metoda problemowa, metody aktywizujące )

Przypadków, sytuacyjna, inscenizacja, gry dydaktyczne, dyskusja dydaktyczna : burza mózgów, seminarium

„Bezpieczeństwo tkwi w różnorodności”

Metody aktywizujące - pomoce i wskazówki, dzięki którym uczeń poszerza swoją wiedzę, pogłębia swoje zainteresowania, rozwija nowe pomysły i nowe idee, komunikuje się z innymi, uczy się dyskutować o spierać na różne tematy

Przyświeca temu chińskie przysłowie:

„ POWIEDZ, A ZAPOMNĘ

POKAŻ, A ZAPAMIĘTAM

POZWÓL WZIĄĆ UDZIAŁ, A ZROZUMIEM”

Stosowanie metod aktywizujących wiąże się ze zmianą całościową myślenia, która obejmuje:

§ Tok pracy dydaktycznej

§ Zakładane i osiągane cele

§ Zadania i role osoby prowadzącej

§ Zjawiska dynamiki grupowej (grupa zupełnie inaczej pracuje)

§ Przestrzenną organizację miejsca pracy

Metody aktywizujące stymulują myślenie ucząc przez przeżywanie!

Podczas stosowania metod aktywizujących biorą udział 3 płaszczyzny:

1. RZECZOWA - „to” - konkretny podmiot, konkretne zdanie

2. PRZEŻYĆ OSOBISTYCH - „ja” - biorę w tym udział, wykonuję zdanie

3. STOSUNKÓW MIĘDZYLUDZKICH - „my” - pracuję w grupie

Zadaniem nauczyciela jest stworzenie takich sytuacji, które będą angażowały wszystkich uczniów, te 3 płaszczyzny.

PODZIAŁ METOD:

1. Metody integracyjne - odprężają, relaksują, wprowadzają w dobry nastrój i życzliwą atmosferę, zapewniają bezpieczeństwo w grupie, gwarantują poczucie tożsamości, uczą efektywnej komunikacji: „pajęczynka”, „wrzuć strach do kapelusza”, „graffiti”, „krasnoludek”, „kwiat grupowy”

2. Metody definiowania pojęć - celem jest nauka analizowania i definiowania pojęć, ale też negocjacji i przyjmowania różnego stanowiska: „burza mózgów”, „mapy pojęciowe”, „kula śniegowa”

3. Metody hierarchizacji - uczą klasyfikowania i porządkowania wiadomości w relacjach niższości i wyższości: „piramida priorytetów”, „diamentowe uszeregowanie”

4. Metody twórczego rozwiązywania problemów - uczą krytycznego i twórczego myślenia i łączenia wiedzy z doświadczeniem: „kolorowe kapelusze”, „rybi szkielet”, „dywanik pomysłów”, „6, 3, 5”

5. Metody pracy we współpracy - uczą współpracy i akceptacji indywidualnych różnic, pracy w grupie, razem z grupą: „zabawa na hasło”, „układanka”

6. Metody diagnostyczne - polegają na zbieraniu informacji o przebiegu i wynikach określonego stanu rzeczy: „metaplan”, „obcy przybysz”, „procedura U”

7. Metody dyskusyjne - uczą dyskusji, prezentowania własnego stanowiska: „debata za i przeciw”, „dyskusja panelowa”, „dyskusja punktowana”, „akwarium”

8. Metody rozwijające twórcze myślenie - uczą myślenia twórczego i odkrywania swoich predyspozycji, swoich zdolności: „słowo przypadkowe”, fabuła z kubka”

9. Metody grupowego podejmowania decyzji - preferują efektywne uczestnictwo w dyskusji o i uczą odpowiedzialności za swoje i grupowe decyzje oraz podejmowania decyzji na podstawie faktów: „drzewko dyskusyjne”, „pustynia”, „6 par butów”

10. Metody planowania - pozwalają uczniom planować rzeczywistość, fantazjować, marzyć i planować urzeczywistnianie swoich marzeń: „gwiazda pytań”, „planowanie przyszłości”

11. Gry dydaktyczne - uczą przestrzegania reguł, właściwej radości z wygranej i umiejętności przyjmowania przegranej: „magiczny kalkulator”, „dziwne powiedzonka”

12. Metody przyspieszonego uczenia się - szybkie przyswajanie wiedzy: „techniki szybkiego czytania”, „haki pamięciowe”, „łańcuchowa metoda skojarzeń”

13. Metody ewaluacyjne - pozwalają dokonywać oceny siebie, innych, uczą przyjmowania krytyki: „termometr uczuć”, „smile”, „kosz i walizeczka”, „tarcza strzelecka”

Aktywizacja: ogół poczynań nauczycieli i uczniów zapewniających uczniom odgrywanie czynnej roli w realizacji zadań, które dotyczą zarówno nauczyciela jak i wychowanka

Uwarunkowania aktywności: ciekawość, zainteresowanie, postawa dialogu, praktyczna użyteczność, związek teorii z praktyką, emocje, sytuacje problemowe, czynniki endogenne, bodźce

Elementy skuteczności oddziaływań aktywizujących:

§ Nauczyciel - jego przygotowanie merytoryczne i metodyczne, jego cechy osobowości, autorytet jaki ma wśród uczniów

§ Uczeń - ogół predyspozycji psychofizycznych, poziom intelektualny

§ Warunki obiektywne - czas zajęć, odpowiednia przestrzeń, właściwości materiału, wyposażenie, liczebność klas

Kiedy uczeń będzie aktywny?

Ř Kiedy będzie zachęcony

Ř Kiedy będzie zainteresowany

Ř Kiedy ma poczucie bezpieczeństwa

Ř Kiedy uwzględniamy jego potrzeby

Ř Kiedy ma poczucie sensu tego co robi

Ř Kiedy cel jest dla niego bliski

Ř Kiedy ma poczucie własnej wartości

Ř Kiedy odczuwa satysfakcję z tego co robi (wie, że zostało docenione)

Ř Kiedy jego działaniu towarzyszą emocje

Ř Kiedy docenia się jego wkład pracy, a nie efekt

Ř Kiedy ma możliwość realizowania swoich pomysłów

Żeby uczeń był aktywny nauczyciel powinien potrafić rozpoznać sposób przejawiania jego aktywności

Uczniowie dzielą się na 3 grupy:

1. Słuchowcy:

-lubią dialog i wszelkie rozmowy

-powtarzają to co napisali

-dobrze pamiętają imiona i twarze

-wolą mówić o dziełach sztuki niż je oglądać

-lubią wykłady

-bardzo lubią muzykę

-lubią długie wypowiedzi słowne

2. Wzrokowcy:

-lubią demonstracje i pokazy

-lubią wykresy i tabele

-lubią opisy

-pamiętają twarze i imiona

-prowadzą skrupulatne i dokładne notatki

-lubią patrzeć

-lubią rysować

-preferują sztuki wizualne

3. Czuciowcy uczą się przez :

-wykonywanie zadań

-bezpośrednie zaangażowanie

-lubią emocje

-nie lubią czytać

-pamiętają tylko to co sami wykonali

-gestykulują

-nie lubią słuchać

-muszą się ciągle poruszać i ciągle coś trzymać

Każdy człowiek kiedy się rodzi posiada różne rodzaje inteligencji :

Za Gardnerem:

§ Inteligencja lingwistyczna - umiejętności posługiwania się językiem, wzorami, systemami

§ Inteligencja matematyczna i logiczna - precyzyjne i abstrakcyjne myślenie matematyczne

§ Inteligencja wizualna i przestrzenna - korzystanie z map, diagramów, wszelki ruch, który towarzyszy uczeniu się

§ Inteligencja muzyczna - poczucie rytmu, wrażliwość muzyczna

§ Inteligencja interpersonalna - łatwy kontakt z ludźmi, dobra komunikacja

§ Inteligencja intrapersonalna - automotywacja, silne poczucie własnej wartości

§ Inteligencja kinestatyczna - umiejętność dobrego wyczucia czasu, uzdolnienia manualne, dobra organizacja przestrzenna

Stożek Dale`a (piramida zapamiętywania):

Wykład........................................................5%

Czytanie......................................................10%

Metody audiowizualne................................20%

Demonstracje...............................................30%

Gry dyskusyjne............................................50%

Praktyka i działanie......................................70%

Natychmiastowe wykorzystanie wiedzy

uczenie innych.......................................90%

Co przemawia za stosowaniem metod aktywizujących?

§ Dla nauczyciela

-przeżywa wewnętrzne odrodzenie

-znajdują motywację do podejmowania nowych wyzwań

-odkrywa nowe możliwości pedagogiczne

-doznaje dowartościowania

-ciągłe eksperymentowanie wzmacnia nauczyciela, bo dzięki jego działaniom uczniowie się zmieniają

§ Dla ucznia

-stają się bardziej samodzielni

-rozwijają własne strategie uczenia się

-wyzwalają w sobie autentyczną motywację i ciekawość uczenia się

-budują autonomię (własną) nauki i pracy

Praca grupowa:

Różne odmiany pracy grupowej:

-jednolita

-zróżnicowana

-mieszana (kombinowana)

-brygadowa

Cele pracy grupowej:

-zaspokajanie potrzeb rozwojowych związanych z różnymi rodzajami aktywności

-uczenie się od siebie nawzajem

-uczenie się podejmowania decyzji samodzielnych, decyzji uzgodnionych w wyniku negocjacji

-rozwijanie umiejętności współpracy

-przeciwdziałanie izolacji niektórych uczniów

-integrowanie zespołu klasowego

-stworzenie szansy pokonania własnej nieśmiałości

-zachęcenie do twórczych rozwiązań problemów

Korzyści płynące z pracy grupowej:

§ Dla uczniów

-zapewnienie poczucia bezpieczeństwa

-rozwija wiarę we własne siły

-umożliwia wzajemne poznanie się uczniów

-daje możliwość dzielenia się doświadczeniami i pomysłami

-możliwości doskonalenia w uczniu kompetencji komunikacyjnych

-uczy przestrzegania zasad

§ Dla nauczyciela

-ułatwia aktywizację uczniów

-daje możliwość zajęcia się uczniem słabszym

-pozwala dobrze zaplanować o wykorzystać czas na naukę uczniów

-pozwala odpowiadać na zainteresowania uczniów i nawiązanie z nimi lepszego kontaktu

Niepowodzenie w grupie dla jednostki jest mniej przykre!

Zasady pracy w grupie:

v Pozwól uczniom na naukę w ich własnym rytmie

v Upewnij się że uczniowie znają cel uczenia się

v Zapewnij możliwość wspólnego uczenia się uczniów

v Zaczynaj zawsze od osobistych doświadczeń

v Bierz pod uwagę indywidualne style uczenia się

v Dawaj możliwość wypowiedzenia się każdemu uczniowi

v Nie krytykuj uczniów za ich wypowiedzi

Kryteria podziału na grupy:

o Grupy jednorodne - grupy grupujące osoby o podobnych osiągnięciach

o Grupy o zróżnicowanym poziomie

o Grupy koleżeńskie

o Grupy doboru celowego

o Grupy zmienne (losowe)

- odliczanie

- litery alfabetu

- pory roku

- nazwy solmizacyjne (do, re, mi...)

- kolorowe kartki

- lizaki, cukierki

- puzzle

- znaczki

(do klasy III najefektywniejsza praca w 2-3 os. grupach , w wyższych klasach 4-5 )

Pełnienie ról w grupie:

- uczniowie pełnią nieokreślone role (wszyscy pracują na różnych prawach)

- uczniowie pracują na równych prawach, ale jest osoba (contact person), która kontaktuje się z nauczycielem

- w danej grupie, każda osoba pełni konkretną rolę: strażnik czasu(time keeper), osoba otrzymująca i przekazująca polecenia nauczyciela (resourse menaget), ponagla i zachęca do pracy (coach), osoby relacjonujące pomysły grupy na forum, lider, sprawozdawca, sekretarz

Efektywność pracy grupowej:

§ cel jest dla uczniów bliski i sprecyzowany

§ kiedy w grupie jest przyjazna atmosfera

§ kiedy grupa potrafi rozdzielić pracę i role między sobą

§ kiedy wszyscy wiedzą o co chodzi

§ kiedy każdy ma prawo do wypowiadania swoich myśli

§ kiedy uczestnicy wspólnie podejmują decyzje

§ uczniowie są zaangażowani emocjonalnie w pracę

Jak zmienia się uczeń i nauczyciel podczas stosowania metod aktywizujących:

Uczeń:

§ z biernego odbiorcy w aktywnego uczestnika planowania, organizowania i oceniania własnej nauki

§ może pogłębić zainteresowanie wspólnymi sprawami

§ uczeń uczy się komunikacji

§ uczeń zaczyna być samodzielny, rozwija własne strategie uczenia się

§ uczeń wyzwala w sobie autentyczną motywację

§ uczeń buduje swoją autonomię w pracy i w nauce

§ podejmuje działania z własnej inicjatywy na rzecz swojej klasy, szkoły

Nauczyciel:

§ zmienia się z eksperta (który wie najlepiej) na:

- doradcę (który jest zawsze do dyspozycji wtedy, gdy uczniowie mają jakiś problem)

- na animatora (który inicjuje metody, przygotowuje materiał do pracy i przedstawia cele uczenia się)

- na obserwatora

- na słuchacza

- na zwykłego uczestnika procesu dydaktycznego (który wcale nie jest doskonały)

- na partnera (jest gotowy modyfikować przygotowaną wcześniej lekcję w zależności od sytuacji w klasie)

§ przeżywa wewnętrzne odrodzenie

§ odkrywa w sobie nieznane wcześniej możliwości

§ ma wpływ na innych nauczycieli

§ widzi dla siebie ciekawe perspektywy zawodowe

§ ma coraz rzadziej do czynienia z niesfornymi znudzonymi i niechętnymi uczniami, a coraz częściej obserwuje zaangażowanie. Zainteresowanie i aktywność uczniów (przez to wzrasta lepsze samopoczucie nauczyciela)

---