Erikson
R4. Mechanizmy obronne ego a adaptacja społeczna
Anna Freud- „ Ego i mechanizmy obronne” - w jaki sposób ego broni się przed nieprzyjemnością i lękiem oraz sprawuje kontrolę nad impulsywnymi zachowaniami, afektami i naporem instynktu.
Różnorodne i wszechobecne mechanizmy obronne, takie jak wyparcie i regresja, zaprzeczenie i formacja reaktywna, traktowane są wyłącznie jako zjawiska wewnętrznej ekonomii jednostki.
Mechanizmy obronne jednostki są podobne do rytualnych mechanizmów obronnych danej wspólnoty.
Mechanizm obronny okresu dojrzewania- intelektualizacja - przesadne zaprzątnięcie ideami.
Anna Freud interpretuje to zjawisko jako sposób obrony młodych ludzi przed ,,dostrzeganiem nowych żądań stawianych przez ich własne id” a więc przed wewnętrzną instynktowną rewolucją. Jest to psychoseksualny aspekt zagadnienia, ale oczywiste jest, że w okresie dojrzewania intelektualne mechanizmy obronne pojawiają się i są podzielane z innymi, zarówno wyniku osiągnięć poznawczych tego stadium, jak i adaptacyjnego wykorzystania rytualizacji etosu intelektualnego cechującego poszczególne okresy w historii.
Mechanizmy obronne kształtują się nie tylko zgodnie z podnietami popędowymi jednostki, lecz działają także z współoddziaływaniem na siebie innych jednostek, rodzin lub większych grup społecznych. Kiedy są słabe i działają w sposób sztywny i izolujący, można je przyrównać do zindywidualizowanych i zinternalizowanych rytualizmów.
„Ja” i,,My”
Psychologia „ego”
Poczucie „ja” stanowiące centralną świadomość jednostki bycia czującą i myślącą istotą posługującą się językiem, która może konfrontować się z self i stworzyć pojęcie nieświadomego ego.
Metody syntezy ego przywracają „ja” pewne podstawowe funkcje istnienia: poczucie bycia ześrodkowanym i aktywnym, całym świadomym przezwyciężającym tym samym poczucie istnienia bez własnego centrum, bierności, fragmentaryzacji i niedookreślenia.
Ich Freuda= ego, ja- bezpośredniość, pewność doświadczenia, od, których zależy wszelka świadomość.
Świadomość w wyniku ewolucji musi konfrontować się ze sobą za pomocą metod racjonalnych stawiać się w ten sposób świadoma własnego zaprzeczenia temu, co nieświadome, oraz uczyć się badać konsekwencje tej sytuacji.
Freud- „ja” obserwujące siebie i „my” podzielane z innymi, wykorzystał do badań tego, co nieświadome. „ja” jest potrzebne by być świadomym „siebie”, a właściwie wielu różnych form siebie. Wszelkie odmiany doświadczenia siebie łączy świadoma ciągłość,,ja”, które doświadczało i może stać się świadome ich wszystkich. „ja” jest podstawą prostej werbalnej pewności, że każda osoba stanowi centrum świadomości we wszechświecie komunikowalnego doświadczenia, centrum na tyle ubóstwione, że staje się równoznaczne z poczuciem bycia ożywionym.
„my” wszystkie formy identyfikacji równoznaczne z braterstwem zależą od wspólnej identyfikacji równoznaczne z braterstwem zależą od wspólnej identyfikacji z charyzmatycznymi postaciami, od rodziców począwszy, przez ojców założycieli aż do bogów.
Trojaka rzeczywistość
Pojęcie „ego” istniało zanim przyjął je Freud.
W filozofii scholastycznej- jedność ciała i duszy, w innych kierunkach filozofii trwałość świadomego doświadczenia.
Wiliam James- ego- zapewniające poczucie ciągłości czasu i przestrzeni, ego aktywne napięcie- subiektywne zdrowie.
Jedną z funkcji ego jest integrowanie doświadczenia, zapewniające „ja” centralną pozycję w różnych wymiarach istnienia po to, by mogło odczuwać przeplyw wydarzeń jako skuteczny sprawca, a nie bezsilna ofiara.
Jako aktywny i tworzący, a nie bezczynny ześrodkowany i włączony a nie zepchnięty na peryferia, selektywny nie przytłoczony, świadomy a nie zdezorientowany- poczucie bycia u siebie w danym nam czasie i miejscu poczucia bycia wybranym nawet wtedy, gdy wybieramy.
Problem człowieka- odnowienie w każdym kolejnym stadium podstawowego poczucia ześrodkowania zależy od coraz większej lb. Innych.
Ego kieruje procesem adaptacji, pełnej konfliktów jak cała ludzka adaptacja.
Freudowskie „rzeczywistość”- obejmuje aktywność i interakcję i powinno się ją tłumaczyć jako aktualność.
Rzeczywistośc ma wiele komponentów zależnych od instynktualności, której siły afektywne w przeciwieństwie do instynktowości zwierząt oddane zostają do dyspozycji ego.
Trzy komponenty dojrzewającego poczucia rzeczywistości: fakultatywność najczęściej uwydatniania jest z zwykłym poczuciu „rzeczowego” świata faktów, spostrzeganego z minimalną ilością zniekształceń i zaprzeczeń oraz maksymalną ilością potwierdzeń możliwość do wykonania na danym etapie rozwoju poznawczego i na danym etapie rozwoju nauki i technologii.
Rzeczywistość-spójność i porządek, które przenoszą znane fakty w taki kontekst, dzięki któremu możemy zrozumieć ich naturę (wartości, język, które mogą być podzielane przez tych, którzy żyją w tym samym świecie itd.).
Zrozumiałość, kontekstualnośc- splatanie się faktów, nadaje im pewne wyjątkowe znaczenie.
Tylko utrzymywanie kontaktu między rzeczywistością a stadiami rozwoju zapewnia etosowi danej wspólnoty maksymalną ilość energii od wystarczająca lb. Członkow.
Rzeczywistość jako wizja świata jest koncepcją obejmującą wszystko koncepcją, która pozwala na skupienie poddanej dyscyplinie uwagi na wybranych i możliwych do potwierdzenia faktach.
Etos i etyka
Problem etosu i etyki najszerzej porusza Freud.
Umieszcza niektóre aspekty samego procesu historycznego w superego jednostki a więc w wewnętrznym czynniku sprawczym, który wywiera taką presję moralną na nasze życie, że ego musi bronić przed nim, by zachować względną wolność od paraliżującego stłumienia wewnętrznego.
Freud- ideologie stworzone przez człowieka są niczym innym, niż produktem i nadbudową aktualnych warunków ekonomicznych, ekonomicznych, w jakich on żyje.
Psychoanalityk, rekonstruując wewnętrzną dynamikę jednostki, może /powinien brać pod uwagę także funkcję superego jako nośnika tradycji, zwłaszcza, jeżeli chodzi o jego opór przed zmianą i wyzwoleniem, co oznacza, że głównie trendy historyczne odzwierciedlone w naszych konfliktach wewnętrznych mogą być poddane psychoanalizie.
psychoanalizie punktu widzenia epigenetycznego- pozostałości z dzieciństwa to nie tylko jak myślał Freud odzwierciedlenie ideologii panująca w tamtych czasach, ale też ideologia dawna, która przekształciła się w moralizm.
Superego utrzymując w równowadze wyobrażeniowe stadium edypalne i wczesnodziecięcy kryzys inicjatywy i poczucia winy, akcentuje siatkę zakazów, których zadaniem jest ograniczenie zbyt rozbrykanej i wybujałej inicjatywy i pomoc w utrwaleniu podstawowej orientacji moralnej/moralistycznej.
Okres dojrzewania- jako czas, kiedy młode pokolenie jest otwarte poznawczo i emocjonalnie na wyobrażenia ideologiczne. W zależności od stanu historycznego- odrzucenie lub obietnica przyszłego porządku, takiego, który pozwoli przezwyciężyć rozproszenie tożsamości.
Okres dorosłości- potencjał zmysłu etycznego, zgodnego z twórczym zaangażowaniem charakterystycznym dla tego wieku.
Każdemu etapowi przypisana jest rytualizacja ludzkiego potencjału moralnego, ideologicznego i etycznego.
Przestrzega się przed trzema formami rytualizmu: moralizmu, totalizmu, autorytaryzmu.
Na wszystkie czynniki pokoleniowe należy patrzeć epigenetycznie.
Relatywizm historyczny w metodzie psychoanalitycznej
Zadania psychoanalizy: uwolnić osoby dorosłe od opresywnych i wypieranych lęków dzieciństwa i od ich wpływu na aktualne życie i osobowość tych jednostek.
Stawia przed sobą cele dydaktyczne i badawcze, ujawniając w sposób wyjątkowy niektóre fiksacje człowieka na poprzednich fazach rozwoju.
Karol Marks- człowiek ma swój akt stawania się- historię.
Freud-( podobnie jak Marks) jest to proces w służbie erosa, który chce połączyć ludzkość całość- najpierw poszczególne indywidua ludzkie, potem rodziny, plemiona, ludy i narody. Człowiekowi przyszłości, który zna prehistoryczną fiksację będzie lepiej funkcjonował jako dorosły człowiek i członek społeczeństwa.
Słowo Eros- siły instynktualne, przez to, co w nich jest najlepsze, wnoszą swój udział do miłości uniwersalnej.
Logos- zaniedbana inna struktura, rządząca poznawczą strukturą faktualności.
Istnieje zagrożenie, że wizja świata, jaką podsuwa nam współczesna technika i w sugestywny sposób pokazują media, może zaprowadzić porządek totalny oparty tylko na logice i technice.
W tym świecie ignorowane mogą być zjawiska negatywne i tendencje zagrażające istnieniu organizmu i porządkowi społecznemu, od którego zależy stan życia psychicznego.
Sytuacja psychoanalityczna- dwa skoordynowane systemy poruszające się względem siebie. Spokój i bezosobowość sesji umożliwiają u pacjenta swobodny przepływ skojarzeń, które mogą poruszać się ze zmienną szybkością w różnym czasie, w obrębie marzeń, pragnień, lub w zakresie konkretnych doświadczeń.
Pacjent cierpi z powodu fiksacji rozwojowych na jednej lub większej liczbie podstawowych patologii, charakterystycznych dla wcześniejszych stadiów rozwojowych. Między pacjentem a terapeutą istnieje głęboka współzależność pomaga wykryć działanie fantazji i zaprzeczeń terapeuty i pacjenta. Ich myśli krążą wokół cyklu życiowego każdego nich, pozostając w zależności od różnych tendencji społecznych i historycznych. Psychoanalityk musi być świadomy tych zależności, to pozwala na utrzymanie poprawnej interpretacji adekwatnej dla danego momentu terapii.
Różnica między analizą dzieci a dorosłych- dzieci z powodu niedojrzałej osobowości, nie potrafią ułożyć się wygodnie na kozetce i dokonywać systematycznej introspekcji. Chcą rozmawiać, bawić się i wchodzić w interakcję z terapeutą.
W okresie dojrzewania powraca wszystko z dzieciństwa. Rozpoczyna się wówczas okres dojrzewania seksualnego, występuje też opóźnienie rozwoju osobowości i pozycji społecznej, co pozwala na eksperymentowanie z różnymi rolami społecznymi poprzez antycypacje, czemu często towarzyszy przechodzenie z jednej skrajności w drugą.
Logika tego stadium rozwoju przejawia się w tym, iż okres dojrzewania może doprowadzić do pewnej formy tożsamości psychospołecznej tylko wtedy, gdy młody człowiek odkryje jej zakrys poprzez „utwierdzenie się” i stopniowe zaangażowanie w podstawowe formy przyjaźni, miłości, partnerstwa czy przynależności ideologicznej.
Terapeuta, który pracuje z młodzieżą spełnia podwójną rolę- tego, który leczy za pomocą odpowiednio dozowanej interpretacji i mentora.
Dorośli- muszą podporządkować się zasadom klasycznego leczenia: pozycja leżąca podczas sesji, unikanie kontaktu wzrokowego z terapeutą, wyeliminowanie strategii rozmowy opartej na wzajemnym braniu i dawaniu, gotowość znoszenia milczenia ze strony analityka- wszystko co prowokuje pacjenta do nostalgicznych poszukiwań za pomocą pamięci i przeniesienia wczesnodziecięcych współuczestników relacji.
-Pearl King- zycie jednostek podporządkowane jest różnym miarom/czasom: fizycznemu, biologicznemu,psychicznemu- dobrze korespondują z etosem, somą i psyche.
Etos rzutuje swoje wartości na czas fizyczny,
Soma rządzi czasem biologicznym
Psyche czasem doświadczanym przez nas.
Przeniesienie u ludzi starszych- osoba analityka może być doświadczana jak jakakolwiek ważna osoba z przeszłości, czasem role mogą się odwrócić, osoba badana traktuje analityka tak jak ona była traktowana w przeszłości.
Przeciwprzeniesienie- negatywne bądź pozytywne uczucia towarzyszące takiemu przeniesieniu są u starszych pacjentów często b. intensywne i mogą wzbudzać w analityku nieakceptowane emocje w stosunku do jego własnych rodziców.
Osobom starszym nieraz jest ciężko zmierzyć się z wynikami terapii, bo to oznacza pogodzenie się z upływem czasu i z warunkami, jakie on dyktuje.
Przeniesienie- próba włączenia analityka jako istoty generatywnej w powtórkę wybranych kryzysów, by odbudować dialog rozwojowy.