Mykeny- starożytne miasto greckie znajdujące się w pn-wsch części Peloponezu. W drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. ośrodek kultury mykeńskiej.Miasto było zamieszkane przez Achajów. Mitycznym królem Myken był Agamemnon
Tolos- kamienny grobowiec na planie koła lub zbliżonym do koła, przykryty pozornym sklepieniem kopułowym, sklepieniem płaskim lub też w ogóle pozbawiony jakiegokolwiek przykrycia. Mógł być to po prostu kopiec ziemi usypany nad pomieszczeniem zawierającym szczątki zmarłego lub zmarłych wraz z wyposażeniem grobowym. Przeznaczenie jest różnorodne: np. na agorze było to miejsce wspólnych posiłków urzędników ateńskich
Troja- starożytne miasto położone w Troadzie u zachodnich wybrzeży Azji Mniejszej nad rzeką Skamander, Miasto jest szczególnie słynne z wojny, opisanej w starogreckim poemacie epickim Iliada. Poemat ten przypisuje się niewidomemu poecie Homerowi. Miasto to zostało wpisane na światową liste dziedzictwa kultury UNESCO w 1998 r.
Agora- główny plac miasta i rynek ateński. Agora była miejscem, gdzie czasami odbywały się zgromadzenia obywateli.Początkowo była nieplanowa, o niezbyt wyraźnych granicach, często jej plan był zaburzony budynkami o charakterze publicznym lub religijnym, czy przebiegającą ulicą. Od ok. V wieku p.n.e. tzw. agora jońska miała najczęściej kształt prostokątu, który - począwszy od okresu klasycznego- otaczały portyki kolumnowe (stoa). Przez jej środek z reguły przechodziła główna ulica miasta. Na agorze znajdowały się zazwyczaj budowle o przeznaczeniu religijnym i publicznym, mównice i siedzenia dla urzędników oraz śmietniki .Wejście do agory miało niekiedy formę imponującej bramy, np. w Efezie, Priene czy Milecie.
Akropol- w starożytnej Grecji osiedle, miasto lub jego część znajdująca się na wysokim wzgórzu, cytadela z pałacami i świątyniami. Pierwsze akropole pojawiły się w drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. w miastach kultury mykeńskiej. W późniejszych założeniach z okresu klasycznego funkcja obronna zanikła i akropol służył głównie celom kultowym. W okresie hellenistycznym nastąpiło zróżnicowanie funkcji - jedne miasta budowały akropol włączony w system obronny miasta, podczas gdy w innych przeznaczano go na budowle służące wyłącznie celom reprezentacyjnym.
Partenon- jest jednym z centralnie położonych budynków ateńskiego akropolis. Jego budowę rozpoczęto w 447 p.n.e., a zakończono w roku 432 p.n.e.. Uważa się, że budowla powstała wg planów Iktinosa i Kallikratesa, zaś przy wykonywaniu elementów rzeźbiarskich pracować miał sam Fidiasz. Partenon ma nazwy jak Pertenos i Pwaretona. Nazwa Partenon nawiązuje do Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), której świątynia była poświęcona. Zbudowany w zgodzie z porządkiem doryckim, jest uważany za najdoskonalszy jego przykład, niemniej w świątyni znajdują się elementy porządku jońskiego, tj, 4 jońskie kolumny w pomieszczeniu zachodnim oraz tzw. fryz panatenajski znajdujący się na ścianach celli. Partenon zbudowano z białego marmuru pentelickiego. Nie oparł się on zniszczeniom i grabieży.
Delfy- prastare miasto i świątynia grecka u stóp Parnasu, 13 km od Zatoki Korynckiej, na drodze z Termopilów na Peloponez.Istniało niewątpliwie już w epoce mykeńskiej, o czym świadczą liczne wykopaliska. Zna Delfy i czci Homer, który jednak nazywa je Pythó. Miasteczko Delfy większego znaczenia nie miało nigdy, całą sławę zawdzięczało wyroczni. Powoli powstał tu cały okręg kultu, gdyż niemal wszystkie państewka Grecji chciały tu na świętej ziemi Apollina mieć swoje świątynie.
Wieniec laurowy- symbol i nagroda zwycięstwa w równej walce.Wieńcem laurowym ozdabiano głowy zwycięzców na igrzyskach w Grecji i Rzymie.Z czasem stał się symbolem nie tylko zwycięstwa, ale wybitnych osiągnięć we wszelkich dziedzinach życia. W średniowieczu kończący studia honorowani byli gałązkami owocującego wawrzynu. Wieńcem laurowym nagradzano m.in. wybitnych pisarzy. Jedna z odznak żołnierskich (Wzorowy Żołnierz) ma kształt wieńca laurowego.Na igrzyskach olimpijskich w Atenach w 2004 r. zwycięzców nagradzano obok medalu również wieńcem laurowym.Od łacińskiego laureatus - "uhonorowany laurem" pochodzi polskie słowo "laureat".
Kultura mykeńska (1600-1100 p.n.e. lub 1400-1200 p.n.e.) - najstarsza kultura Grecji kontynentalnej na półwyspie Peloponeskim.Nazwa pochodzi od ważnego ośrodka cywilizacji Achajów - miasta Mykeny, znajdującego się w centrum Kotliny Argolidzkiej.Kultura ta poznana dokładniej dopiero pod koniec XIX wieku dzięki pracom wykopaliskowym prowadzonym przez archeologa Heinricha Schliemanna z 1874 roku, a później przez jego następców.Kultura mykeńska to ostatnia faza rozwoju kultury helladzkiej.
Gimnazjony- w starożytnej Grecji był to zespół tylko częściowo krytych budowli, które były przeznaczone do ćwiczeń fizycznych. Jego centralną część stanowił kompleks bieżni, boisk i portyków. W gimnazjonie znajdowały się też palestra i stadion. Plan gimazjonu zrekonstruowano na podstawie wykopalisk prowadzonych w Delfach, na Delos, Epidauros i Olimpii.
Pomnik Leonidasa- Postać Leonidasa jest symbolem bohaterstwa i mężnego poświęcenia, nawet w sytuacji bez wyjścia. W miejscu śmierci jego i jego oddziałów postawiono obelisk w kształcie lwa (tropaion) z wyrytym epitafium
Kolumna Dorycka- jeden z najbardziej znanych porządków architektonicznych czasów starożytnych. Charakteryzuje się on ciężkimi proporcjami, surowością i monumentalizmem. Walory artystyczne ustępowały w nim miejsca funkcjonalizmowi. Architektura dorycka wywodzi się prawdopodobnie z budownictwa drewnianego. Wiele dekoracyjnych szczegółów w budownictwie kamiennym imituje elementy drewniane, np. tryglif nad każdą kolumną w budownictwie drewnianym pełnił rolę ochrony czoła belki stropowej, umieszczane pod okapem regulae - naśladują deseczki, guttae to imitacja drewnianych kołków łączących konstrukcje. Kolumna w porządku doryckim nie posiada bezy,a jej głowica ma kształt bardzo prosty; jak gdyby okrągłej spłaszczonej poduszki, na której spoczywa kwadratowa płyta. Taki rodzaj kolumn pojawił sie w Grecji najwcześniej już w VII w .p.n.e

Kolumna Jońska- Porządek joński różni się od doryckiego formami ale nie sposobem budowania. Kolumna jońska posiada stopę (bazę) składającą się przeważnie z 2 wałków oddzielonych od siebie wklęskiem. Między wałkami a wklęskiem znajdują się listewki alby rozgraniczyć obłe kształty. Taka sama listewka kończy górny wałek. Ta baza nazywana jest bazą attycką, jej kształt uznawany za doskonały używany jest w innych epokach. Pośrednią formę można spotkać w Grecji europejskiej i w jej koloniach. Trzon słupa jońskiego jest smuklejszy od doryckiego, żłobki są głębsze i wyższe; pomiędzy nimi pozostają nie wydrążone paski. Najciekawszym elementem jest głowica jońska złożona z echinusa i woluty, czyli nałożonej jakby miękkiej tkaniny zwiniętej ślimakowato po bokach, podobnej do kwiatu lotosu. Belkowanie jońskie składa się z architrawu podzielonego uskokami na 2 nierówne pasy. Od fryzu oddziela go cienki skromny albo bogatszy gzyms. Fryz jest gładki albo zdobiony płaskorzeźbą figuralną. Budowle porządku jońskiego są od doryckich smuklejsze i lżejsze dzięki temu, że słupy są wyższe w relacji do grubości.
Kolumna Koryncka- jeden z trzech podstawowych porządków architektonicznych występujących w architekturze starożytnej Grecji. Rozwinął się jako odmiana porządku jońskiego na przełomie V i IV w. p.n.e.. smuklejsze proporcje i bardziej ozdobna głowica niż w porządku jońskim;
Ceramika Grecka- Ceramika grecka, ceramika była niesłychanie ważną gałęzią greckiego artystycznego rzemiosła. Obecnie jest bardzo istotnym źródłem ikonograficznym dla ludzi badających historię kultury materialnej. Miała bardzo szerokie zastosowanie zarówno w gospodarstwie domowym, budownictwie, jak i kulcie. Sporządzano wiele naczyń kuchennych i stołowych, pitosy do przechowywania wina i oliwy, kratery do mieszania wina, lampy oliwne, sitka, dachówki, cegły, wanny kąpielowe, elementy dekoracyjne oraz specjalne naczynia składane w świątyniach lub ofiarowywane zmarłym.Początkowo przedmioty były formowane ręcznie bądź za pomocą mat, tykw i koszy, później zaczęto stosować koło garncarskie, co umożliwiło wytwarzanie przedmiotów o wymyślnych kształtach. Jednym z najistotniejszych stylów był tzw. styl geometryczny, naczynia tworzone w tym stylu były pokrywane pasami z wzorami geometrycznymi, pomiędzy którymi umieszczane były sceny z życia ludzi.
Sympozjon- w starożytnej Grecji część uczty poświęcona rozrywce oraz dyskusjom na określone tematy; również utwór lit. mający charakter rozmowy prowadzonej w takich warunkach.
Erechtejon- świątynia zbudowana na Akropolu, poświęcona Posejdonowi i Atenie. Wzniesiono ją na cześć Erechteusza, jednego z pierwszych królów ateńskich. Pierwsza świątynia została zniszczona podczas wojen perskich, odbudowana jako prostylos w porządku jońskim w latach 421 p.n.e. - 406 p.n.e.. Erechtejon należy do ciekawszych rozwiązań architektonicznych. Ukształtowanie terenu wymusiło dwupoziomowy układ świątyni. Cała świątynia złożona jest z trzech połączonych ze sobą brył, zbudowanych na planie prostokąta. Do każdej z nich prowadziło osobne wejście. Główny, środkowy budynek to świątynia z fasadą zwrócona w kierunku wschodnim. Przed fasadą umieszczono sześć jońskich kolumn. Od strony północnej znajdował się duży portyk otoczony z trzech stron jońską kolumnadą. Zadaszenie mniejszego, południowego portyku oparto na sześciu kariatydach. Portyki przykryto stropem ozdobionym kasetonami. Ściany zewnętrzne zdobił ciągły fryz wykonany z dwóch rodzajów marmuru: szarego o błękitnym odcieniu (jako tła) i białego - do wykonania postaci fryzu. Technika wykonania fryzu polegała na wycięciu konturów postaci w marmurze szarym i osadzeniu w nim białych postaci. Dało to ciekawy efekt kolorystyczny. Erechtejon uważany jest za jedną z najpiękniejszych świątyń attyckich.
Erechteusz- w mitologii greckiej,1) heros ateński, jego córkami były: Prokris, Orejtyja, Chtonia i Kreuza. Gdy na Ateny napadł Eumolpos, syn Posejdona, Erechteusz za radą wyroczni delfickiej postanowił ofiarować jedną z córek na ofiarę, aby uratować miasto, wówczas wszystkie córki Erechteusza dobrowolnie poniosły śmierć. Erechteusz zwyciężył najeźdźcę i zabił go. Rozgniewany Posejdon uprosił Zeusa, aby ten zabił Erechteusza piorunem. 2) przydomek Posejdona.
Rzeźba Grecka- GLIPTYKA, sztuka rzeźbienia gemm. Była popularna w starożytności w Mezopotamii, Grecji i Rzymie. Uprawiali ją w okresie renesansu i klasycyzmu. CHRYZELEFANTYNA, w starożytności technika rzeźbiarska. Polegała na stosowaniu złota -chrysos i kości słoniowej -elephas (stąd nazwa) w posągach montowanych na drewnianej konstrukcji. Złota blacha stanowiła okładzinę szat, włosów i akcesoriów, a płytki z kości słoniowej -twarzy i obnażonych części ciała. W Grecji stosowana była od V wieku p.n.e. głównie w kolosalnych posągach kultowych, później zanikała. Najwybitniejszym przedstawicielem tej techniki był Fidiasz.
FIDIASZ (ok. 490 p.n.e. - po 432 p.n.e.), największy rzeźbiarz grecki okresu klasycznego. Syn Charmidesa, obywatela Aten. Uczeń Angeladasa. Działał początkowo w Platejach, Tebach, Delfach, potem pracował w Atenach jako doradca artystyczny Peryklesa. Zajmował niezwykłą dla artysty pozycję ateńskiego stratega.
Zeus olimpijski- Posąg Zeusa Olimpijskiego, jeden z Siedmiu Cudów Świata, to ostatnie dzieło Ateńczyka Fidiasza, przyjaciela Peryklesa i jednego z najwybitniejszych greckich rzeźbiarzy. Oskarżony o kradzież złota przeznaczonego na słynny posąg Ateny - Parthenos, uciekł do Elidy, gdzie podjął się wykonania posągu Zeusa. Wkrótce potem, w niejasnych okolicznościach, został przez Elijczyków oskarżony i skazany na śmierć. Archeolodzy znaleźli pozostałości po jego warsztacie w Olimpii, co pozwoliło wyjaśnić część problemów technicznych związanych z posągiem. Rzeźba znajdowała się w świątyni Zeusa w Olimpii, liczyła 12,4 m wysokości, wykonana była ze złota oraz kości słoniowej. Ukazywała Zeusa na tronie. Zgodnie z zachowanymi opisami i przedstawieniami na monetach, bóg w lewej ręce trzymał posąg Nike - bogini zwycięstwa, a prawą opierał na berle. Bardzo bogato ozdobiono tron wykonany z hebanu i dekorowany reliefami ze złota i kości słoniowej, a także barwnymi malowidłami. Przedstawione na nim sceny ilustrują szereg wydarzeń z greckiej mitologii.

Atena- w mitologii greckiej bogini pokoju, mądrości i sztuki, opiekunka miasta Ateny. Istnieje kilka mitów o pochodzeniu Ateny, według najbardziej znanego była ona córką Zeusa i Metis. Urodziła się wyskakując z głowy ojca, w pełnej zbroi. W późnej hellenistycznej opowieści ukarała Arachne zamieniając ją w pająka, gdyż ta przechwalała się swoimi umiejętnościami tkackimi. Stoczyła spór z Posejdonem o opiekę nad Atenami, który wygrała. Podarowała miastu drzewo oliwne, które jest źródłem bogactwa Attyki.
Teatr Grecki - wywodzi się z tradycji obrzędów religijnych, zwłaszcza związanych z obchodami ku czci Dionizosa. Widowiska te musiały być łatwo dostępne dla ludności, pierwsze sztuki wystawiano więc na wytyczonym u stóp wzgórza placu zwanym orchestra a na jego środku ustawiano ołtarz (thymele). Początkowo orchestra miała kształt zbliżony do prostokąta, koła albo elipsy, ostatecznie przyjął się kształt koła. Na placu (orchestrze) występował chór i odbywały się popisy taneczne, widzowie zasiadali na zboczu góry, początkowo bezpośrednio na ziemi, później na drewnianych ławkach. Tak powstała widownia w kształcie dużego (większego od półkola) wycinka koła, czyli theatron.
Sofokles- to obok Ajschylosa i Eurypidesa największy tragik starożytnej Grecji.
Epidavros- największy zachowany amfiteatr starożytnej Grecji ,(na srodku kamienna plyta i jest 55 rzedow,rzucajac pieniazek na plyte kamienna sluchac to w ostatnim 55 rzedzie),
Myronrzeźba realistyczna, bardzo dynamiczna-> przedstawialy najczesciej bogow, herosow, zwierzeta;
Poliklet- rzeźbiarz grecki pochodzący z miasta Argos, żył i tworzył w V wieku p.n.e. także w Atenach i Olimpii.Najbardziej znane dzieła to: Doryforos i Diadumenos. Był uczniem Hageladesa. Twórca kanonu (systemu proporcji ludzkiego ciała) stosowanego w rzeźbie antycznej aż do czasów Lizypa (IV wiek p.n.e.). Był założycielem szkoły rzeźbiarskiej w Argos działającej jeszcze długo po jego śmierci
Doryforos- rzeźba Polikleta okresu klasycznego w starożytnej Grecji powstała w latach 450-440 p.n.e.
Didaumenos- rzeźba Polikleta, obok Doryforosa najbardziej znana rzeźba tego artysty, przedstawiająca Kanon w klasycznej rzeźbie greckiej. Jest to posąg nagiego mężczyzny z opaską wokół głowy, mający 1,86 metra wysokości. Został wykonany ok. 420 roku p.n.e. Postać opiera się na prawej nodze wysuniętej do przodu, ręce są podniesione do góry. Rzeźba znana jest z późniejszych kopii.
Kanon- zespół wzorców, reguł i metod wytwarzania obowiązujących w danym okresie w odniesieniu do przedstawiania ludzkiej postaci, stylu architektonicznego, lub wszelkich form artystycznych na określonym obszarze. kanon Polikleta, wg którego wysokość człowieka ma 7 modułów, w tym jeden moduł stanowi wysokość głowy jako 1/7.
Kontrapost- sposób upozowania postaci pozwalający na ukazanie ruchu i jednoczesne harmonijne zrównoważenie układu ciała. Polega on na takim ustawieniu "ciała" rzeźby, aby cały ciężar opierał się na jednej nodze, podczas gdy druga, wysunięta do tyłu i nieco zgięta, dotyka ziemi czubkami palców. Barki są pochylone przeciwnie w stosunku do bioder, co w połączeniu z pochyleniem głowy sprawia, że kręgosłup postaci tworzy kształt litery "S". Jedna z rąk zwykle jest spuszczona, a druga coś dzierży.
Zasada kontrapostu wypierała z czasem frontalne przedstawienie postaci opartej w równym stopniu na dwóch nogach stosowane w archaicznej fazie rozwoju rzeźby greckiej.Najlepiej Poliklet I Meron
Atena promachos- Posąg Ateny dłuta Fidiasza ustawiony w zachodniej części Akropolu. Był wykonany z brązu i liczył prawdopodobnie około 7 m wysokości. Środki na niego uzyskano z dziesiątej części łupów zdobytych pod Maratonem, a powstał w latach 460-450 p.n.e. Wyobrażał uzbrojoną boginię, stojącą z tarczą trzymaną lewą ręką, prawą wspartą na włóczni, której szczyt, połyskujący w słońcu, był widoczny dla okrętów zbliżających się do Pireusu.
Atena Lemnios / Atena Areja, ->posągi ateny wykonane przez Fidiasza
Posążek Nike- posąg Nike, który Zeus trzymał przedstawiony na pomniku
Praksyteles z Aten (gr. Πραξιτέλης Praksiteles, działał 370 p.n.e.-330 p.n.e.) - rzeźbiarz grecki z okresu późnoklasycznego. Żył i tworzył głównie w Attyce. Był synem i uczniem Kefisodotosa Starszego, rzeźbiarza. Praksyteles zasłynął jako mistrz miękkiego modelunku, wdzięku, zmysłowości. Zainicjował akty kobiece w monumentalnej sztuce greckiej. Tworzył, podporządkowując swe dzieła układowi diagonalnemu osi symetrii rzeźb (kontrapost). Jego posągi zwykle zakomponowane były w nowatorski sposób, we wdzięcznych, relaksowych pozach, w sytuacjach rodzajowych.

---