ZALECENIA STOSOWANIA FIZJOTERAPII U PACJENTÓW Z BÓLAMI KRZYŻA

• DEFINICJA BÓLU KRZYŻA

• ZNACZENIE PROBLEMU

• PROGNOZA I PRZEBIEG

• ABSENCJA W PRACY

• MODEL BIOPSYCHOSPOŁECZNY

• PRZEBIEG TYPOWY LUB NIETYPOWY

• RADZENIE SOBIE Z BÓLEM KRZYŻA

• ROLA FIZJOTERAPEUTY

• WSPÓŁPRACA Z INNYMI SPECJALISTAMI

• ROZPOZNANIE

• Z PERSPEKTYWY PACJENTA

• DLA PACJENTA WAŻNE JEST ABY ZAINTERESOWAĆ I ODNIEŚĆ SIĘ DO JEGO BÓLU, STRESU PSYCHICZNEGO ZWIĄZANEGO Z TYM BÓLEM ORAZ ODNOTOWAĆ JAKI JEST WPŁYW BÓLU NA ŻYCIE CODZIENNE

• PACJENT OCZEKUJE OD FIZJOTERAPEUTY POŚWIĘCENIA MU ODPOWIEDNIEJ ILOŚCI CZASU, UMOŻLIWIENIA ZADAWANIA PYTAŃ, WYSŁUCHANIA, ZROZUMIENIA PODJĘCIA LECZENIA PACJENTA JAKO JEDNOSTKI

• JEST KORZYSTNE DLA PACJENTA, JEŚLI JEGO ZABURZENIE ZOSTANIE WYJAŚNIONE W SPOSÓB NIEBUDZACYWĄTPLIWOŚCI. NALEŻY ZAUWAŻYĆ, ŻE W ZALECENIACH STOSUJE SIĘ POWSZECHNIE PRZYJMOWANĄ DEFINICJĘ SPECYFICZNYCH BÓLÓW ZWIĄZANYCH Z PLECAMI I SPECYFICZNYCH PRZYCZYN BÓLÓW KRZYŻA. JEŻELI CZYNNIKI PSYCHOSPOŁECZNE ODGRYWAJĄ WAŻNĄ ROLĘ W PODTRZYMYWANIU DOLEGLIWOŚCI, WTEDY KONIECZNE JEST WYJAŚNIENIE PACJENTOWI, CO PRZEZ TO ROZUMIEMY.

• PACJENCI WSKAZUJĄ, ŻE WAŻNE JEST, ABY SPEŁNIAĆ OCZEKIWANIA PACJENTA, CO DO PRZEDYSKUTOWANIA PLANU LECZENIA, I DOKONAC UZGODNIEŃ, JAK TO LECZENIE BĘDZIE PRZEBIEGAĆ.

U PACJENTÓW Z NIESPECYFICZNYMI BOLAMI KRZYŻA, ZABURZENIA ANATOMICZNE CZĘSTO NIE WYSTARCZAJĄ DLA WYJAŚNIENIA ISTNIEJĄCEGO STANU. DLATEGO PROCEDURY DIAGNOSTYCZNE KONCENTRUJĄ SIĘ NA STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I PARTYCYPACJI W ŻYCIU SPOŁECZNYM.

PUNKTEM WYJSCIA W TYCH ZALECENIACH JEST SYTUACJA, W KTÓREJ LEKARZ KIERUJĄCY WYKLUCZYŁ MOŻLIWOŚĆ SPOWODOWANIA BÓLU KRZYŻA PRZEZ SPECYFICZNĄ PRZYCZYNĘ. JEŚLI FIZJOTERAPEUTA PODEJRZEWA WYSTĘPOWANIE SPECYFICZNYCH PRZYCZYN, W OPARCIU O OBSERWOWANĄ W CZASIE ZMIANĘ W STANIE PACJENTA, POWINIEN SKONTAKTOWAC SIĘ Z LEKARZEM KIERUJĄCYM.

KLUCZOWE ELEMENTY WYWIADU ZBIERANEGO OD PACJENTA Z BÓLEM KRZYŻA

• ZIDENTYFIKOWANIE POTRZEB I OCZEKIWAŃ PACJENTA ORAZ OCENIENIE JEGO DOLEGLIWOŚCI

• JAKI JEST WPŁYW DOLEGLIWOŚCI NA ŻYCIE CODZIENNE?

• JAKIE SĄ OCZEKIWANIA PACJENTA I JAKIE SĄ EWENTUALNE LEŻĄCE U PODŁOŻA TYCH OCZEKIWAŃ LĘKI?

• ZIDENTYFIKOWANIE POCZĄTKU DOLEGLIWOŚCI I SZCZEGÓŁOWE OCENIENIE STANU PACJENTA PRZED WYSTĄPIENIEM DOLEGLIWOŚCI (POZIOM AKTYWNOŚCI I PARTYCYPACJI) ROZWOJU DOLEGLIWOŚCI.

• OCENIENIE PRZEBIEGU CHOROBY W CZASIE , SZCZEGÓŁOWO OKREŚLAJĄC:

• STAN OBECNY: NASILENIE I RODZAJ DOLEGLIWOŚCI (ZABURZEŃ, NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I PROBLEMÓW PARTYCYPACJI)

• WYSTEPOWANIE DOLEGLIWOŚCI (TYPOWE LUB NIETYPOWE)

• POPRZEDNIE STOSOWANE PROCEDURY DIAGNOSTYCZNE I LECZNICZE ORAZ ICH WYNIKI

• DOTYCHCZAS UZYSKANE INFORMACJE (RODZAJ I ŹRÓDŁO INFORMACJI)

• OKREŚLENIE STRATEGII RADZENIA SOBIE, SZCZEGÓŁOWO OCENIAJĄC:

• ZNACZENIE, JAKIE PACJENT PRZYPISUJE SWOIM DOLEGLIWOŚCIOM

• STOPIEŃ KONTROLI PACJENTA NAD SWOIMI DOLEGLIWOŚCIAMI

• ODNOTOWANIE DODATKOWYCH INFORMACJI DOTYCZĄCYCH:

• CHORÓB WSPÓŁISTNIEJĄCYCH

• AKTUALNEGO LECZENIA: LEKÓW, INNYCH METOD LECZENIA, PORAD, POMOCY MEDYCZNEJ

• CZYNNIKÓW ZWIĄZANYCH Z PRACĄ

FIZJOTERAPEUTA STOSUJE AKTYWNE PODEJŚCIE DO PACJENTÓW Z BÓLAMI KRZYŻA.

KORZYSTNE JEST, ABY PACJENTOM Z (POD) OSTRYM BÓLEM KRZYŻA ZALECIĆ POZOSTAWANIE AKTYWNYMI. ZALECENIE POZOSTAWANIA W ŁÓŻKU PACJENTOM Z OSTRYM BÓLEM KRZYŻA NIE JEST KORZYSTNE. JEŚLI NIE DA SIĘ UNIKNĄĆ OKRESU POZOSTAWANIA W ŁÓŻKU, POWINIEN ON BYĆ KRÓTKI, MAKSYMALNIE DO 2 DNI.

U PACJENTÓW Z OSTRYM LUB PODOSTRYM BÓLEM KRZYŻA STOSOWANIE ĆWICZEŃ FIZYCZNYCH NIE STANOWI DODATKOWEJ WARTOŚCI W PORÓWNANIU DO BRAKU TAKIEGO POSTĘPOWANIA. ĆWICZENIA FIZYCZNE POWINNY BYĆ STOSOWANE W PRZYPADKU PRZEWLEKŁYCH BÓLÓW KRZYŻA. TE ZALECENIA REKOMENDUJĄ STOSOWANIE RÓŻNYCH PROGRAMÓW ĆWICZEŃ FIZYCZNYCH. FIZYCZNYCH PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁYM BÓLEM KRZYŻA KORZYSTNE JEST STOSOWANIE ĆWICZEŃ WARUNKANYCH UPŁYWEM CZASU.

WYCIĄGI ORAZ BIOFEEDBACK NIE SĄ UŻYTECZNE U PACJENTA Z PRZEWLEKŁYM BÓLEM KRZYŻA. CO WIĘCEJ, NIE JEST JASNE CZY SĄ UŻYTECZNE MASAŻ ORAZ ELEKTROTERAPIA (WŁĄCZAJĄC TENS), ULTRADŹWIĘKI ORAZ LASEROTERAPIA. PRZEDSTAWIANE ZALECENIA WSKAZUJĄ, ŻE INTERWENCJE TE NALEŻY STOSOWAĆ Z REZERWĄ, I TYLKO JAKO WSPARCIE AKTYWNEGO PODEJŚCIA.

LECZENIE BEHAWIORALNE WYDAJE SIĘ UŻYTECZNE U PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁYM BÓLEM KRZYŻA, PONIEWAŻ JEST BARDZIEJ SKUTECZNE NIŻ POZOSTAWIENIE PACJENTÓW BEZ LECZENIA. JEDNAKŻE NIE JEST JASNE, KTÓRY Z RODZAJÓW LECZENIA JEST NAJBARDZIEJ SKUTECZNY. DLA FIZJOTERAPEUTÓW NAJBARDZIEJ WŁAŚCIWE WYDAJE SIĘ PODEJŚCIE OPERACYJNE, PONIEWAŻ ZACHOWANIA RUCHOWE SĄ GŁÓWNYM PROBLEMEM.

ĆWICZENIA W WODZIE MOGĄ BYĆ UŻYTECZNE U PACJENTÓW Z RZEWLEKŁYM BÓLEM KRZYŻA.

SZEŚĆ ETAPÓW PROCESU EDUKACJI PACJENTA

• BYCIE OTWARTYM - FIZJOTERAPEUTA STARA SIĘ REAGOWAĆ NA DOŚWIADCZENIA, OCZEKIWANIA, PYTANIA I NIEPOKOJE PACJENTA

• ZROZUMIENIE - INFORMACJA MUSI BYĆ PODAWANA W TAKI SPOSÓB, ABY PACJENT MÓGŁ JĄ ZROZUMIEĆ I ZAPAMIĘTAĆ

• CHĘĆ DZIAŁANIA

• FIZJOTERAPEUTA OCENIA, CO SKŁANIA LUB HAMUJE PACJENTA PRZED PODEJMOWANIEM OKREŚLONYCH ZACHOWAŃ

• FIZJOTERAPEUTA OFERUJE WSPARCIE I INFORMACJĘ NA TEMAT RÓŻNYCH MOŻLIWOŚCI

• UMOŻLIWIONE MUSI BYĆ UZGODNIENIE POSTĘPOWANIA

• BYĆ W STANIE

• PACJENT MUSI BYĆ W STANIE PODJĄĆ OCZEKIWANE ZACHOWANIA

• PRAKTYKOWANE SĄ AKTYWNOŚCI FUNKCJONALNE

• WYKONYWANIE - FIZJOTERAPEUTA DOPROWADZA DO JASNYCH, KONKRETNYCH I MOŻLIWYCH DO REALIZACJI UZGODNIEŃ Z PACJENTEM I WYZNACZA KONKRETNE CELE

• PODTRZYMYWANIE WYKONYWANIA

• W CZASIE KAŻDEJ SESJI MUSI BYĆ WYJAŚNIENIE CO PACJENT MYSLI O MOŻLIWOŚCIACH WYKONANIA OKREŚLONYCH CZYNNOŚCI I PODTRZYMYWANIA NOWYCH ZACHOWAŃ

• JEŚLI S.A. JAKIEŚ PROBLEMY, TO NALEŻY POSZUKAĆ ROZWIĄZAŃ

ZESTAW METOD, KTÓRE ZWIĘKSZAJĄ STOSOWANIE SIĘ PACJENTA DO ZALECEŃ

• ZWIĄZEK POMIĘDZY FIZJOTERAPEUTĄ A PACJENTEM - DOBRE INTERPERSONALNE RELACJE POMIĘDZY FIZJOTERAPEUT,Ą A PACJENTEM STANOWIĄ FUNDAMENT KAŻDEGO PROCESU OPIEKI

• POSTRZEGANIE PACJENTA - FIZJOTERAPEUTA MUSI ZWRACAĆ UWAGĘ NA SPOSÓB MYSLENIA I POSTRZEGANIA PACJENTA TAK, ABY DOPASOWAĆ INFORMACJE DO PACJENTA I JEGO MOŻLIWOŚCI ROZUMIENIA

• OMÓWIENIE STOSOWANIA SIĘ DO ZALECEŃ - FIZJOTERAPEUTA MUSI ROZMAWIAĆ Z PACJENTEM O TYM CO JEST PROSTE A CO STANOWI PROBLEMY TERAPII.

• ZAPOBIEGANIE PROBLEMOM I DOPASOWANIE - FIZJOTERAPEUTA NIE POWINIEN DAWAĆ RAD, DO KTÓRYCH PACJENT NIE MOŻE SIĘ ZASTOSOWAĆ LUB SĄ ONE DLA NIEGO ZBYT TRUDNE; MOŻLIWE DO PRZYJĘCIA OPCJE POWINNY BYĆ OKREŚLONE WSPÓLNIE Z PACJENTAMI.

• ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ZWIĄZANYCH ZE STOSOWANIA SIĘ DO ZALECEŃ - FIZJOTERAPEUTA POWINIEN PYTAĆ, JAKIE SĄ PROBLEMY STOSOWANIA SIĘ DO ZALECEŃ, WYJAŚNIĆ PRZYCZYNY TYCH PROBLEMÓW I SZUKAĆ ROZWIĄZANIA TYCH PROBLEMÓW LUB ALTERNATYWNYCH DRÓG POSTĘPOWANIA.

• POZYTYWNE SPRZĘŻENIE ZWROTNE - FIZJOTERAPEUTA POWINIEN MOTYWOWAĆ PACJENTA POPRZEZ POZYTYWNE SPRZĘŻENIE ZWROTNE.

• STOSOWANIE WSKAZÓWEK - WSKAZÓWKI SĄ TO ZNAKI PRZYPOMINAJĄCE PACJENTOWI O PEWNYCH ZACHOWANIACH; WŁĄCZENIE TYCH ZACHOWAŃ DO RUTYNOWEGO POSTĘPOWANIA STWARZA DUŻĄ SZANSĘ, ŻE NOWE ZACHOWANIE STANIE SIĘ ZACHOWANIEM RUTYNOWYM.

• UOGÓLNIANIE - PACJENT MUSI NAUCZYĆ SIĘ PRZENOSIĆ WYUCZONE ZACHOWANIA NA NOWE SYTUACJE; W TEN SPOSÓB PACJENT UCZY SIĘ ADEKWATNIE REAGOWAĆ W PRZYSZŁOŚCI.

• SAMODZIELNOŚĆ - PACJENT MUSI MIEĆ ŚWIADOMOŚĆ SWOICH MOŻLIWOŚCI; FIZJOTERAPEUTA MOŻE POMÓC PACJENTOWI ZBUDOWAĆ TAKĄ ŚWIADOMOŚĆ POPRZEZ WYZNACZANIE REALISTYCZNYCH CELÓW I PRZEZ POZYTYWNE OCENIANIE ZACHOWAŃ PACJENTA.

• WSPÓŁPRACA FIZJOTERAPEUTY Z LEKARZEM - OBAJ SPECJALIŚCI POWINNI SIĘ NAWZAJEM INFORMOWAĆ I POWINNI WZAJEMNIE WSPIERAĆ DAWANE PRZEZ SIEBIE ZALECENIA.

• WYTYCZNE METODYCZNE - FIZJOTERAPEUTA POWINIEN NAKREŚLIĆ PLAN LECZENIA I OCENIĆ JAKI STOPIEŃ I CEL LECZENIA MOŻE BYĆ OSIĄGNIĘTY; W ODNIESIENIU DO EDUKACJI PACJENTA POWINIEN ZADAĆ SOBIE PYTANIE, CZY PACJENT WIE TO, CO POWINIEN WIEDZIEĆ, I ROBI TO, CO POWINIEN ROBIĆ?

KONTRASTOWE PRZYKŁADY PODEJŚCIA LECZNICZEGO WARUNKOWANEGO WYSTĘPOWANIEM BÓLU I PODEJŚCIA LECZNICZEGO WARUNKOWANEGO UPŁYWEM CZASU

LECZENIE WARUNKOWANE WYSTĘPOWANIEM BÓLU

PACJENT CHODZI RAZEM Z TERAPEUTĄ. PO PRZEJŚCIU 100 METRÓW PACJENT MÓWI, ŻE ODCZUWA BÓL. OBAJ SIADAJĄ NA CHWILĘ. W CZASIE ODPOCZYNKU ROZMAWIAJĄ DO MOMENTU AŻ PACJENT STWIERDZI, ŻE „JEST JUŻ LEPIEJ” I PONOWNIE PODEJMUJA MARSZ. W EFEKCIE TEGO MAMY NASTĘPUJĄCE KONSEKWENCJE:

• KARĄ ZA PODJĘCIE MARSZU JEST BÓL, A WIĘC CHODZENIE JEST OGRANICZANE

• ZACHOWANIEM NAGRADZAJĄCYM JEST OGRANICZANIE

• ZACHOWANIEM NAGRADZAJĄCYM KORZYSTNYM JEST ODPOCZYNEK, A WIĘC PACJENT JEST SKŁONNY CORAZ WIĘCEJ ODPOCZYWAĆ

• ODPOCZYWANIE JEST NAGRADZANE ROZMOWĄ, A WIĘC PACJENT JEST SKŁONNY CORAZ CZĘŚCIEJ ODPOCZYWAĆ

LECZENIE WARUNKOWANE UPŁYWEM CZASU

PACJENT CHODZI RAZEM Z TERAPEUTĄ. WCZEŚNIEJ UZGODNILI, ŻE BĘDZIE TO MARSZ DO OKREŚLONEGO MIEJSCA, PRZY KTÓRYM JEST POSTAWIONA ŁAWKA. W TYM MIEJSCU SIADAJĄ NA 5 MINUT PRZED ROZPOCZĘCIEM MARSZU POWROTNEGO. WYKONYWANIE TEJ CZYNNOŚCI MOŻE BYĆ TRUDNE I BOLESNE LUB MOŻE BYĆ ŁATWE, I BYĆ MOŻE PACJENT MÓGŁBY IŚC DALEJ. ALE ZARÓWNO FIZJOTERAPEUTA JAK I PACJENT TRZYMAJĄ SIĘ UZGODNIONEGO PROGRAMU I NIE DAJĄ ANI WIĘCEJ, ANI MNIEJ. PO WYKONANIU CZYNNOŚCI FIZJOTERAPEUTA DOSTARCZA PACJENTOWI POZYTYWNEGO SPRĘŻENIA ZWROTNEGO POPRZEZ POINFORMOWANIE, JAKI POSTĘP PACJENT UCZYNIŁ.

---