Sitting i bierny opór
a
demokracja
Opracował:
Rafał Kowalczyk
Administracja publiczna rok III
Rok szkolny 2010/2011
Pojęcie sittingu i biernego oporu
Sitting - jedna z metod manifestacji, polegająca na siądnięciu licznej grupy protestujących w miejscu publicznym.
Bierny opór - sprzeciw bez używania siły fizycznej lub bez większej aktywności. Jest znany również pod sanskrycką nazwą „satjagraha” (siła prawdy, upieranie się przy prawdzie).
Geneza i osoby związane z sittingiem
Można by rzec, że od kiedy powstał bierny opór jako broń w rękach ludu, wtedy też powstał sitting. Nie do końca jest to prawdą, gdyż sitting jest jedną z metod biernego oporu, natomiast bierny opór już nie mieści się w sittingu.
Co do osób tworzących sitting jako wzór walki z niesprawiedliwą władzą należy nadmienić osobę M. L. Kinga, o którym wspomnę w dalszej części pracy.
Geneza biernego oporu
Koncepcja niestosowania przemocy i biernego oporu posiada długą historię w religii hinduskiej czy buddyjskiej.
Za jego twórcę uważa się Mahatmę Gandhiego, który zachęcał mieszkańców Indii do stosowania tego typu sprzeciwu wobec brytyjskim władzom kolonialnym. Według niego ta metoda obywatelskiego nieposłuszeństwa to „oręż silnych, którzy nie żywią nienawiści do nieprzyjaciela”. Po objęciu stanowiska przewodniczącego Ligi, mającej na celu osiągnięcie prawa do samostanowienia narodu hinduskiego, został uprawniony w imieniu Kongresu Narodowego w prawa wykonawcze. Dzięki temu nadał Kongresowi nowy statut, którego głównym celem była niepodległość. Po innych reorganizacjach w Kongresie powstała powszechna partia narodowego sprzeciwu. Kolejnym krokiem Gandhiego w walce bez przemocy był bojkot zagranicznych, głównie brytyjskich, towarów, brytyjskich instytucji, takich jak sądy, podatki, rezygnowano z zatrudnienia w instytucjach państwowych, nie oddawano honorów brytyjskim tytułom i symbolom. W 1930 doszło do tzw. marszu solnego, gdzie Mahatma zarządził nową kampanię biernego oporu skierowanej przeciwko podatkowi nałożonemu na sól. Podczas tego protestu tysiące hindusów pokonało ok. 400 km w celu zebrania własnej soli. Akcja ta była jedną z największych i przyniosła duże rezultaty. Aresztowanych zostało około 60 tys. ludzi, ale rząd pod przewodnictwem lorda Irwina został zmuszony do rozpoczęcia rozmów z Gandhim.
Inną znaną postacią, propagującą ów sprzeciw, był Martin Luther King. Jego działania polegały na stosowaniu taktyki biernego oporu i walki o prawa obywatelskie Afroamerykanów, polegającej np. na zajmowaniu przez czarnoskórych studentów miejsc rezerwowanych dla białych w lokalach publicznych (taktyka sit-ins). W 1957 roku King przyczynił się do powstania organizacji Southern Christian Leadership Conference (SCLC), której celem była walka o równouprawnienie za pomocą autorytetów moralnych, a nie przemocy. Organizacja była krytykowana przez niektórych czarnoskórych obywateli USA za regułę walki bez przemocy. King organizował i przewodził marszami na rzecz m.in. prawa głosu dla Afrykańczyków, praw czarnoskórych pracowników i zniesienia segregacji rasowej. Większość z nich została włączona do ogółu praw amerykańskich przez dokumenty zwane Civil Rights Act (1964) i Voting Rights Act (1965).
Zasady biernego oporu według M. L. Kinga:
Bierny opór jest drogą dla silnych i odważnych moralnie.
Owocami biernego oporu jest scalenie społeczności.
Opór skierowany jest przeciw złu jakie leży w systemie, nie zaś przeciwko złym ludziom.
Akceptacja cierpienia jest formą siły, która wpływała na tych, którzy cierpienie zadawali, a także na tych, którzy przyglądali się temu z boku.
Zasada miłości rozumianej jako miłość Chrystusa, nie zaś miłość filozoficznie pojmowana.
Wszechświat ma wymiar moralny, oraz że we wszechświecie istnieje twórcza siła, która działa na rzecz przywrócenia harmonicznej jedności w świecie.
Inne osoby związane z biernym oporem:
Tadeusz Rejtan - w 1773 r. jako poseł nowogrodzki wzbraniając się przed uznaniem konfederacji wraz z garstką przyjaciół posłów okupował salę sejmową i starał się nagłośnić sprawę na forum opinii publicznej. Próbował także akcji bezpośredniej zagradzając przejście własnym ciałem.
Charles de Gaulle - wezwał obywateli Francji do odmowy posłuszeństwa rządowi Vichy i odmowy kolaboracji z III Rzeszą.
Formy stosowania biernego oporu
Protesty,
Położenie się na ziemi,
Przykucie się kajdankami do płotu, poręczy, itd.,
Siedzenie, czyli pitting.
Trzymanie się wzajemne za ręce.
Bierny opór a demokracja
Bierny opór jest formą walki politycznej charakterystyczną dla systemów demokratycznych czy takich, które choć w minimalnym stopniu zachowują pozory państwa prawa. Sprzeciw ten ma głównie za zadanie ulepszyć panujące prawo, rządy władzy, a nie zlikwidować obecnie panujących. We współczesnych czasach służby porządkowe ,po zastosowaniu przez drugą stronę tego środka obywatelskiego nieposłuszeństwa, mają zazwyczaj niewielkie możliwości jeśli chodzi o przeciwników. Wcześniej spotykano się z licznymi aresztowaniami, bójkami, a ofiary ze strony biernego oporu nie były rzadkością. Obecnie w niektórych systemach konstytucyjnych pojawiają się rozwiązania wychodzące na przeciwko oczekiwaniom społecznym co do możliwości wpływania obywateli na stan rozwiązań legislacyjnych. Na gruncie polskim takim rozwiązaniem jest instytucja skargi konstytucyjnej, której możliwość została zapisana w artykule 79 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku.
Złote myśli
„Bierny opór jest metodą przeciwstawiania się prawu przez własne cierpienie. Jest on przeciwieństwem oporu przy pomocy oręża.” M. Gandhi
„Tradycja religijna Murzyna uczyła go, że bierny opór dawnych chrześcijan stanowił silną broń moralną, która wstrząsnęła imperium rzymskim. Historia Ameryki uczyła go, że bierny opór stosowany w formie bojkotów i protestów zaszachował monarchię brytyjską i przyczynił się do wyzwolenia kolonii spod niesprawiedliwego panowania.” M. L. King
„Walka bez przemocy jest jedyną bronią działającą z poszanowaniem i uznającą wartość każdego człowieka. Wartość tę pragniemy uchronić również u naszych wrogów. (...) Pragniemy oszczędzić ofierze bycia ofiarą, a katu katem.” C. Chaves
Bibliografia
Ryszard Skrzypiec „W poszukiwaniu sprawiedliwości. Obywatelskie nieposłuszeństwo - Filozofia i działanie” Kraków 1999.
www.racjonalista.pl