krajozn, Krajoznastwo WSHGIT


Pojecie krajobrazu - aby pogodzić poglądy jednych i drugich można powiedzieć, że krajobrazem jest całość przyrody wraz z elementami wprowadzonymi przez człowieka na naturalnie ograniczonym odcinku ziemi, oceniane jako układ warunków przyrodniczych reprezentacyjnych zewnętrzne cechy elastyczno widokowe.

Rodzaje krajobrazów :

W zależności od stopnia zniekształcenia stosunków naturalnych w środowisku przyrodniczym i zmian prowadzonych na skutek działalności człowieka wyróżnia się rodzaje krajobrazów

1. Pierwotny jest wynikiem działalności wyłącznie czynników przyrodniczych bez ingerencji człowieka, spotykany rzadko. Krajobraz ten

ze względu na ukształtowanie powierzchni dzielimy na :

płaski ; sfalowany ; pagórkowaty ; górki

ze względu na wilgotność powierzchni dzielimy na :

pustynny ; rzeczny ; pojezierny ; nadmorski

ze względu na rodzaj pokrycia roślinnego dzielimy na :

stepowy ; zadrzewiony ; leśny ; z cała gama odmian zależnych od typu siedliskowego roślinności, klimatu itp.

2. Naturalny - Występuje na obszarach pozostających pod wpływem człowieka, w tym typie krajobrazu działalność przyrody z reguły harmonijnie i organicznie wiąże się z działalnością człowieka

3. Kulturowy - najczęściej występuje na obszarach będących terenami intensywnej gospodarki człowieka, jego trwałe istnienie może być utrzymane tylko dzięki stałym zabiegom człowieka. Krajobraz ten występuje w dwóch głównych typach:

  1. Krajobraz naturalny - harmonijny gdzie sposób jego użytkowania jest dostosowany do charakteru środowiska geograficznego.

  2. Krajobraz kulturowy - zdewastowany, powstający wtedy gdy człowiek przez nowe czynności gospodarcze w wyniku nieświadomości lub chęci nadmiernych korzyści narusza naturalna równowagę składników przyrody wywołując trwale niekorzystne dla naturalnego środowiska zmiany.

Kolejność przekształceń krajobrazu jest zawsze ta sama, zatem po krajobrazie pierwotnym następuje naturalny a po nim kulturowy. Na odwrót rekultywując krajobraz zdewastowany możemy dojść do krajobrazu harmonijnego a potem ewentualnie przekształcić go w krajobraz naturalny.

Okres przemian mogą być skrócone ale nigdy nie wyeliminowane.

Parki narodowe

W Polsce są 23 PN, zajmują 13% powierzchni kraju.

Rozmieszczenie PN na terenie kraju

Wyróżniamy 6 stref :

1 Pobrzeże Bałtyku - Woliński (zachodnio-pomorskie), Słowiński (pomorski)

2 Pojezierze; ujście warty - Drawieński, Bory Tucholskie, Wielkopolski, Wigierski

3 Nizin środkowo polskich - Kampinoski, Narwiański, Biebrzański, Poleski, Białowieski

4 Wyżyn płd. - Ojcowski, Roztoczański,

5 Starych gór- Karkonoski, Gór Stołowych, Świętokrzyski

6 Karpaty - Babiogórski, Tatrzański, Pieniński, Gorczański, Mazurski, Bieszczadzki

Loga parków narodowych :

- Białowieski PN - Żubr

- Wigierski PN - Bóbr

- Ojcowski PN - Nietoperz

- Tatrzański PN - Kozica

- Świętokrzyski PN - Jeleń

- Kampinowski PN - Łoś

- Bieszczadzki PN - Ryś

Parki krajobrazowe

Idea tworzenia PK zrodziła się w latach 50-tych ubiegłego wieku w europie zachodniej : Anglia, Francja, Niemcy. Podstawowym celem ich tworzenia było odciążanie od masowej turystyki PN. W oparciu o uzyskane efekty w postaci tworzenia PK, idea ta zdała egzamin. 1964 Państwowa Rada Ochrony Przyrody przedstawiła program PK w Polsce. W tym programie założono, że powstanie ok.80 PN, przy czym dziś przy 120 istniejących, mówi się o utworzeniu 150 parków. Pierwszymi parkami jakie powstały na obszarze Polski były : Suwalski i Wigeirski PK, utworzone w 1976 na obszarze byłego województwa suwalskiego.

Rezerwaty przyrody

Pierwszy rezerwat w Polsce powstał w 1886

Rezerwat przyrody - jest to obszar obejmujący zachowanie w stanie naturalnych lub zbliżonych do niego, mało zmienione ekosystemy, określone gatunki roślin, zwierząt, elementy przyrody nieożywionej mającej istotną wartość ze względów naukowych, kulturowych , przyrodniczych. Obszar taki zostaje uznany przez Ministra Środowiska na podstawie złożonej dokumentacji przez wojewódzkiego konserwatora przyrody.

Rezerwat przyrody w Europie utworzono, aby na ich obszarze ograniczyć lub zupełnie zaniechać eksploatacji przyrody. Las chroniono przed wyrębem, torfowiska przed eksploatacja torfu lub osuszaniem, źródła i wodospady przed ujęciem w rurociąg, skały przed eksploatacja górnicza.

Rezerwaty mają niewielka powierzchnie ok. 100 ha, natomiast na obszarze kraju występują rezerwaty o powierzchni mniejszej niż 5 ha. W rezerwatach przyrody ochronie podlega całość przyrody, jakkolwiek rezerwat utworzono dla ochrony jednego gatunku.

Typy rezerwatów w Polsce

W chwili obecnej najliczniejsza grupa rezerwatów w Polsce jest grupa rezerwatów leśnych które wynoszą 650, sa nierównomiernie rozmieszczone na obszarze kraju - najgęstsze Karpaty w pasie starych gór oraz w pasie pojezierza drawskiego, kaszubskiego, wielkopolskiego i mazurskiego.

Światowe PN

1-szy park to Yellowstone powstał w 1872 park ten powstał dla ochrony gejzerów .

Zagrożenia Przyrody

Słownik warsz 1902 określa krajoznawstwo jako zbiór wiadomości o danych kraju. W okresie międzywojennym zostało sformułowana def krajoznawstwa zamieszczona w Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii powszechnej z następującym brzmieniu :

Rys Historyczny Rozwoju Krajoznawstwa w Polsce

Krajoznawstwo w Polsce podobnie jak i w innych krajach Europy wyrosło w dobie oświecenia na podstawach silnego dążenia do poznania własnego kraju bądź regionu.

Początki Polskiego krajoznawstwa są związane z działalnością Komisji Edukacji Narodowej w dobie oświecenia czyli 1773, która zwróciła uwagę na potrzebę poznania kraju rodzimego , a także wytyczyła kierunki działalności krajoznawczej. KFN zmierzała do przeobrażenia starego systemu oświaty powszechnej i wychowania przez oparcie ich na racjonalnej wiedzy i uczuciu szacunku do narodowości.

Zdaniem komisji poznanie kraju miało polegać na podróżowaniu czyli należało w bezpośredni sposób poznać różnorodność, osobliwość, bogactwa i piękno ojczyzny po to , by umieć z niej korzystać dla jej i własnego dobra.

Ówczesne szkoły wykorzystywały w coraz większym stopniu wiedzę przyrodniczą. Ideałem wychowania było kształtowanie światłego obywatela. Zainteresowanie krajoznawstwem w Polsce w okresie oświecenia wyrażało się również zapoczątkowaniem gromadzenia zbiorów związanych z historią i kulturą narodu m.in. związaną z powst. Muzeów. Najwybitniejszymi przedstawicielami polskiego krajoznawstwa byli Stanisław Staszic oraz Julian Uryn Niemcewicz, których działalność przypada na 2połowę XVIII i początek XIX wieku.

S.Staszic - zorganizował Towarzystwo Przyjaciół Nauk; zajmował się badaniem geologicznym i geograficznym a szczególnie ich zasobami surowcowymi; w 1805 napisał `O ziemiorództwie ziem dawnej sarmacji'.

  1. Ustawa o ochronie przyrody 16,10,1991

  2. dominują rezerwaty leśne

  3. nie występuje rezerwat łąkowy

  4. tur możemy uprawiać w PK

  5. min powierzchnia PN - 1000ha

  6. Bieszczadzki PN graniczy ze Słowacją i Ukrainą

  7. najb wysunięty na wschód to Białowieski

  8. torfowiska występują w Białowieskim PN

  9. wg rangi - PN, RP, PK, PP

  10. pojęcie pomnika przyrody wprowadził Aleksander von Numbalt

  11. symbol PN Kampinowskiego - łoś

  12. bóbr jest symbolem Wigierskiego PN

  13. związek Cyklist został stworzony w 1884

  14. Towarzystwo Tatrzańskie stworzone zostało w 1873

  15. najstarszy PN Białowieski

  16. Pszew płynie nurtem nizinnym

  17. RP - 120

  18. PN - 23

  19. wniosek o RP składa Wojewódzki konserwator przyrody

  20. RP - 1307

  21. o ochronie get - rozporządzenie

  22. ryś to symbol Bieszczadzkiego PN

  23. Maczuga Herkulesa w Ojcowskim PN

  24. Połonina Cyryska w Bieszczadzkim PN

  25. najmniejszy PN (światowy) Reniński (polska) Ojcowski

  26. park na liście UNESCO - Słowiński, Gór Stołowych, Białowieski

  27. Muzeum Tatrzańskie stworzone w 1888

  28. szczyt 3 korony - PN Pieniński

  29. Strumyk Kamieńczyk w Karkonoskim PN

  30. Dolina Prądnika - Ojcowski PN

  31. nietoperze - woj. Lubelskie Ojcowski PN

  32. PN Poleski w woj. Lubelskim

  33. nie istnieje PN mazurski

  34. rozwój polskiego krajoznawstwa - 2poł18w i 1poł19w

  35. działacze polskiego krajoznawstwa w oświeceniu to Staszic i Niemcewicz

  36. park Yellowstone - 1872

  37. `o ziemiorództwie dawnej sarmacji' S.Staszic

  38. pow Grenlandii - 70 mln ha

  39. grzyb chroniony - szmaociek

  40. Yellowstone słynie z gejzerów

  41. roślina chroniona - miłostek

  42. kolor europejskiego kwiatu - żółty

  43. żubr jest symbolem PN Białowieskiego

  44. motyl niepylak Apollo jest w PN Pienińskim

  45. największy PN Kampinoski i Biebrzański

  46. PTTK powstało 1950

  47. PN Słowiński w woj. Pomorskim

  48. zamek w Czorsztynie jest w PN Pienińskim

  49. jez Wigry łączy się z Czarną Hańczą

  50. orzeł w godle - przedni

  51. krokusy w Bieszczadzkim PN

  52. Tow Krajoznawcze powstało 1906

  53. 1 na liście UNESCO - Białowieski

  54. parki nad morzem - Słowiński i Woliński

  55. bobry są w Wigierskim PN

  56. jaskinia łokietka w PN Ojcowskim

  57. Gołoborza w PN Świętokrzyskim

Ochrona gatunkowa zwierząt

W skali globu obecnie znane są nauce niespełna 2 mln organizmów, lecz faktycznie liczba istniejących gatunków jest nieznana. Przypuszcza się jednak , ze dziś łączna liczba gatunków żyjących na ziemi dobiega 5 mln. W pewnym uproszczeniu skalkulowano, ze 1 km2 biosfery jest zasiedlony przez kilka gatunków a dotyczy to obszarów geologicznie młodych w tym Eu. Środkowej, do kilkunastu tysięcy gatunków na obszarach geologicznych starych strefy podzwrotnikowej.

Wg Światowego Związku Ochrony, w ciągu ost. 500 lat na świecie wymarło 87 gat. ssaków, 131 gat. ptaków, 22 gat. gadów i 303 gat. mięczaków. Zjawisko wymierania gat. jest stare. W ciągu milionów lat, jedne gat. Ginęły i pojawiały się nowe. Proces ten był jednak zjawiskiem naturalnego wymierania gatunków.

Pojawienie się człowieka początkowego nie stanowiło zagrożenia dla przyrody, bowiem pierwotny łowca był jej częścią, gdyż żył w równowadze z otaczającymi go gatunkami. Człowiek w zamierzchłych ekosystemach pełnił funkcje drapieżnika, polował aby przeżyć, doskonalił jednak broń i zasiedlał nowe tereny. 2 tys. Lat temu było ok. 130mln ludzi. W 1600r wynosiła 500 mln ludzi. Dziś liczy 6 mln, nic wiec dziwnego ze tak silny przyrost naturalny powoduje zagrożenie dla środowiska naturalnego.

Na obszarze kraju występuje ok. 30 tys. Organizmów żywych, przy tym jest to liczba szacunkowa, aż 28 tys. gatunków stanowią owady, kręgowce zajmują ok. 2% ( ich liczba wynosi nieco ponad 600 gat. ) . Z pośród ok. 500 gat. Zwierząt chronionych ściśle, ok. 370 gat. (to 74%) , należy do kręgowców. Z tej grupy w ostatnich kilku stuleciach ubyło kilkanaście gatunków.

Wymarły całkowicie: tur ; rosomak ; tarpan ; norka europejska !

Ochrona gatunkowa zwierząt ma na celu zapewnienie podstaw egzystencji dziko żyjących zwierzętom lub zagrożonym wyginięciem jak też zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.

Listę gatunków obojętnych ochroną oraz sposoby wykonywania w tym stosowne ograniczenia, zakazy i nakazy określają odpowiednie rozporządzenia Ministra Środowiska. Ochrona gatunków zwierząt polega na wprowadzeniu zakazów zabijania, chwytania, przetrzymywania, niszczenia gniazd, nor, barłogów, itp. Dotyczy to wszystkich osobn z gatunków uznanych za chronione oraz ich gąsienic, piskląt i jaj.

Zakazany jest tez handel chronionymi zwierzętami żywymi i martwymi, chwytanie i zabijanie zwierząt chronionych do celów naukowych może być dopuszczone tylko po uzyskaniu zezwolenia Ministra Środowiska.

Zgodnie z Polska czerwoną Księgą Zwierząt Ginących i Zagrożonych z 1992 z rozpoznanej grupa kręgowców ( z 624 ? gatunków) 115 gatunków należy do grona wymarłych i zagrożonych , 11 gatunków wymarło lub wycofało się z terytorium Polski, 19 gatunków jest skrajnie zagrożone a 48 gatunków należy do skrajnie rzadkich.

Za ocalone uważa się 5 kręgowców w tym : żubra, bobra europejskiego i kormorana.

Zwierzęta zagrożone wyginięciem:

- nietoperz - w Polsce jest 21 gatunków a na świecie 950

- patki drapieżne w Polsce :

- świstak ; kozica ; ryś ;

- motyl żeglarek; trzmiele;

- dzięcioł; dudek; mewa śmieszka; sowa płomykówka, sowa błotna, sowa pójdźka; czajka

Ochrona gatunkowa roślin

W 1423 powstał dekret o zakazie wycinania cisów.

W 1919 Polska wydała 1 listę 6 gatunków objętych ochrona.

W 1946 wydano rozporządzenie na mocy, którego ochrona objęto 110 gatunków.

W1957 ścisła ochroną objęto 140 gatunków, a ochrona częściowa 20 gatunków.

W 1983 ochroną ścisłą objęto 212 gatunków, a ochrona częściowa 28 gatunków.

Ochroną częściową objęto gatunki które odgrywają role np. w farmakologii. Z naszej flory w ostatnich 200 latach ubyło 40 gatunków , a w chwili obecnej ok. 400 jest zagrożonych wyginięciem, co stanowi ok. 20 % naszej rodzinnej flory.

Gatunki pod ochroną ścisłą:

- cis, bluszcz pospolity, brzoza niska, sosna, limba, kosodrzewina;

- sasanka alpejska, sasanka zwyczajna, krokusy, irys syberyjski, pełnik europejski, mikołajek nadmorski, dziewięćsił rozłogowy, arcydzięgiel leśny, orchidea, lilia złotogłów, miłek wiosenny, goryczka wąskolistna, wiśnia stepowa, przylaszczka;

- dyptam jesionolistny, naparstnica purpurowa;

- śnieżyczka wiosenna (przebiśnieg), pierwiosnka lekarska;

-zawilec narcyzowy, wilczełyko, grzybień biały.

Pomnik przyrody

Pierwszy tego określenia użył prof. uniwersytetu Berlińskiego, prof. Aleksander von Humbolt. Żył w 1769-1859. Ten znany geograf i przyrodnik określeniem tym nazwał stare olbrzymie drzewa, wędrując przez Amerykę południowa, zwłaszcza przez Wenezuelę w latach 1799-1804.

Współczesne pojecie pomnik przyrody, do miana tego kreuje tez inne twory przyrody. W naszych warunkach mówi o tym ustawa z dnia 19 października 1991, która pomnikiem przyrody określa pojedyncze twory żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historycznej, pamiątkowej i krajobrazowej. Poza drzewami i krzewami ustawa otacza ochroną : źródła, wodospady, skały, jary, głazy narzutowe i jaskinie.

Uznanie za pomnik przyrody dokumentowane jest rozporządzeniem wojewody lub w przypadku podjęcia stosownej uchwały przez rade gminy.

Pomniki przyrody rozsiane po całym kraju są ważnym ogniwem w funkcjonującym w Polsce systemie ochrony przyrody, pozostając jedną z form otoczonych szczególną troską. Nadzór nad nimi sprawują wojewódzcy konserwatorzy przyrody.

„Pomnik przyrody prawem chroniony”

zielona tabliczka - przyroda ożywiona ; czerwona - nieożywiona;

cis - 1260 lat ; dąb Bartek 660; dąb Chrobry 470; dąb Mieszko 360 ul.Nowoursynowska Wwa; jawor 260 przy Pałacu Prymasowskim; topola biała Leszno; sosna zwyczajna 340; miłorząb chiński (ginkobiloba); świerk sitkajski KuSłońcu; głaz narzutowy Mazur w Pasecznie.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
EGZAMIN Z KRAJOZNAWSTWA WERSJA D, Krajoznastwo WSHGIT, Krajoznastwo
Krajoznawstwo 28.03.2009 (1), Krajoznastwo WSHGIT, Krajoznastwo
5 krajoznawstwo (26.03.2011 r.), Krajoznastwo WSHGIT
3 krajoznawstwo (12.03.2011r.), Krajoznastwo WSHGIT
10 Krajoznawstwo (30.04.2011r.), Krajoznastwo WSHGIT
9 Krajoznawstwo (16.04.2011 r.), Krajoznastwo WSHGIT
krajoznastwo-testysci ga, Krajoznastwo WSHGIT
krajoznaztwociga1, Krajoznastwo WSHGIT
11 Krajoznawstwo (7.05.2011r.), Krajoznastwo WSHGIT
wyk. 1, Krajoznastwo WSHGIT, Krajoznastwo
7 Krajoznawstwo (9.04.2011 r.), Krajoznastwo WSHGIT
wyk.4, Krajoznastwo WSHGIT, Krajoznastwo
wyk. 2, Krajoznastwo WSHGIT
1.Krajoznawstwo (26.02.2011 r.), Krajoznastwo WSHGIT
krajoznaztwociga2, Krajoznastwo WSHGIT
6 Krajoznawstwo (2.04.2011r.), Krajoznastwo WSHGIT
krajoznawstwo - sciaga lux, Krajoznastwo WSHGIT, Krajoznastwo
Krajoznawstwo 05.04.2009, Krajoznastwo WSHGIT, Krajoznastwo

więcej podobnych podstron