Finanse i Prawo Finansowe

1. systematyka podatków ( podział na pośrednie i bezpośrednie)

2. poj. Podatnik, płatnik, inkasent ( czynności i pobranie , wynagrodzenie )

3. powstanie zobowiązania podatkowego - 2 przykłady

4. decyzje podatkowe - ustalające , określające

5. funkcje finansów publicznych - podaj instytucję za pomocą , których państwo oddziałowuje

6. poj. Zaległości podatkowej- kto nalicza i w jaki sposób

7. podatek należny i naliczany VAT

8. podatek dochodowy od osób fizycznych ( kumulacja przedmiotowa i podmiotowa , podaj przykłady , wyjątki od kumulacji przedmiotowej )

9. zasady budżetowe

10. zapłata podatku i przedawnienie

Ad 1/

Podatek - publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezpowrotne świadczenie pieniężne na rzecz SP, województwa, powiatu, gminy wynikające z ustawy podatkowej.

CECHY PODATKU

1. nieekwiwalentne - nie ma wzajemnego świadczenia, podatek różni się od opłaty, w opłacie /świadczenie ekwiwalentne - za opłatę otrzymuje się coś/

2. przymusowość podatku

3. bezzwrotność - świadczenie na rzecz SP wynika z ustawy podatkowej i konstytucji art. 217

PODZIAŁ PODATKU

1. wg podstawy opodatkowania

• dochodowe /podstawa opodatkowania jest dochód/ ( PIT , CIT )

• przychodowe / podatek płacony od przychodu/ ( p.rolny , leśny )

• majątkowe

• od wydatków ( VAT , Akcyza )

2. wg materialnego ciężaru podatkowego

• pośrednie /podatek VAT/

• bezpośrednie.

PODATEK POŚREDNI - charakteryzuje się tym, iż materialny ciężar podatku nie obciąża podatnika a jest przerzucony na inny podmiot / w cenie towaru VAT, AKCYZA , cło/

PODATEK BEZPOSREDNI - charakteryzuje się tym, że podatnik ponosi materialny ciężar podatku /np. podatek dochodowy od osób fizycznych

Podział podatku /zasilającego budżet państwa, gminy/

3. wg podziału podatków pomiędzy państwem , a samorządem

• podatek dochodowy od osób fizycznych /48,81 % zasila budżet państwa- wspólny

• podatek dochodowy od osób prywatnych 75,99%- wspólny

• podatek VAT /od towarów i usług/- państwa

• podatek akcyzowy- państwa

• podatek od gier losowych i zakładów wzajemnych- państwa

• rolny- samorządu

• leśny- samorządu

• od środków transportowych- samorządu

• od posiadania psów- samorządu

• opłaty lokalne- samorządu

• od nieruchomości- samorządu

Ad 2/

Podatnik - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu

Płatnik - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej , obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Inkasent - osoba fizyczna, osoba prawna lub j.o. nie mająca osobowości prawnej, obowiązana do pobierania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu

Relacje:

Podatnik /pracownik/ - Płatnik /pracodawca/

PŁATNIK/PRACODAWCA/:

Jeżeli się płatnik pomyli i zapłaci za mało US wydaje decyzję na rzecz płatnika. Płatnik musi się zwrócić do podatnika o zapłacenie tej kwoty /wyjaśnia mu wszystko/ przykład bezpodstawnego wzbogacenia może być odwrotnie - pobrał za dużo i odprowadził do US /płatnik to zrobił/ podatnikowi przysługuje, zwraca się bezpośrednio do US o stwierdzenie istnienia i o zwrot nadpłaty /wyjaśniając wszystko/.

Podatnik może się zdecydować na ryczałtowaną opłatę - jeżeli nie wniesie - obowiązuje go reguła ogólna.

ROK PODATKOWY - to rok kalendarzowy nie koniecznie się pokrywa w przypadku osób prawnych /osoba prawna może wybrać rok podatkowy np. od 1.X.do 30.IX/ jeżeli nie postanowi obowiązuje go rok podatkowy - rok kalendarzowy.

WSPÓLNE OPODATKOWANIE - fakultatywne obowiązuje termin /na zasadach ogólnych wynikający z ustawy do 30.IV./

Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

ZŁOŻENIE ZEZNANIA PODATKOWEGO - liczy się data nadania np.: należy złożyć do 20.XI i ja w tym dniu wysyłam ale w placówce pocztowej polskiej, jeżeli w zagranicznej to liczy się data wpływu pisma do organu podatkowego.

W sferze prawa publicznego data zapłaty jest datą obciążenia rachunku bankowego dłużnika /nie ważne kiedy wpłyną pieniądze na rachunek wierzyciela/

W sferze prawa prywatnego - datą zapłaty jest data uznania rachunku wierzyciela /data postawienia środków do dyspozycji wierzyciela/.

Ad 3/

Zobowiązanie podatkowe - jest wynikające z obowiązku podatkowego, zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz SP, województwa, powiatu algo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Najpierw musi być obowiązek, który przekształca się w zobowiązanie, jednak nie każdy obowiązek przekształca się w zobowiązanie.

Powstanie zobowiązań podatkowych:

1. z mocy samego prawa - z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania EX LEGE - jest regułą w naszym systemie podatkowym np. podatek akcyzowy, podatek od osób fizycznych - nie wymaga czynnego udziału organu podatkowego, to podatnik musi obliczyć i zapłacić podatek w prawidłowej wysokości /samo obliczenie podatku/.

2. z chwilą wydania ( i doręczenia ) decyzji organu podatkowego ustalającej wysokości tego zobowiązania stosowany wyjątkowo np. podatek od nieruchomości płacony przez osoby fizyczne /z chwilą doręczenia decyzji/, podatek od spadków i darowizn.

Ad 4/

Rodzaje decyzji podatkowych:

1. decyzje deklaratoryjne - określające - nie zmieniają one terminu płatności podatku, wydawane SA w odniesieniu do zobowiązań podatkowych, powstających z mocy samego prawa, potwierdzają fakt uprzedniego powstania zobowiązania podatkowego i jego wysokość np. podatek osobowy od osób fizycznych.

2. decyzje konstytutywne - ustalające - tworzą zobowiązanie podatkowe, które powstaje z chwilą doręczenia decyzji a podatnik ma minimum 14 dni na zapłatę podatku.

Ad 5/

Funkcje finansów publicznych :

1. funkcja fiskalna ( dochodowa ) - polega na dostarczaniu państwu i innym podmiotom publiczno-prawnym dochodów przeznaczonych na realizację ich zadań (pobieranie podatków)

2. funkcja redystrybucyjna - polega na gromadzeniu środków finansowych przez określony fundusz ( najczęściej budżet) i rozdzielaniu ich określonym podmiotom (przesunięcie środków ze sfery produkcyjnej do sfery budżetowej np. wydatki na oświatę , służbę zdrowia, wojsko itp…).

3. funkcja stymulacyjna - polega na oddziaływaniu , przy pomocy rozwiązań i instrumentów prawnych, na przebieg procesów gospodarczych i zachowania podmiotów i to oddziaływanie może być :

- pozytywne - pobudzające do podejmowania określonych działań np. ulgi i zwolnienia podatkowe, (np.preferencyjne kredyty na budownictwo)

- negatywne - zmierzające do ograniczenia bądź eliminacji określonych zachować podatników (np.akcyza na samochody używane, wysokie stawki podatkowe - 75 % od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów).

4. funkcja kontrolna - zwana też informacyjną - analiza wpływów podatkowych pozwala na wyciągnięcie wniosków co do przebiegu procesów gospodarczych.

Ad 6/

Zaległość podatkowa - To niezapłacony w terminie płatności podatek, a także rata podatku lub zaliczka za podatek. Na równi z zaległością podatkową traktuje się m. in. nadpłatę jeżeli podatnik wykazał ją nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych bądź bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych. Na równi z zaległością podatkową traktuje się także zwrot podatku , wynagrodzenie , oprocentowanie.

Konsekwencje zaległości podatkowych:

1. odsetki za zwłokę - odsetki te wpłacone są bez wezwania organu podatkowego przez podatnika. Jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.

2. Możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego

3. Wszczęcie postępowania karnego - skarbowego

Odsetki za zwłokę nalicza i wpłaca samodzielnie, bez wezwania organu podatkowego podmiot zobowiązany do ich zapłaty (np. podatnik, płatnik, inkasent, następca prawny).

Jedynie w kilku sytuacjach odsetki za zwłokę nalicza organ podatkowy np.
· odroczeniu lub rozłożeniu na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę
Odsetki za zwłokę naliczane są od dnia:
· następującego po dniu upływu terminu płatności podatku lub terminu, w którym należało dokonać wpłaty podatku na rachunek organu podatkowego
· zwrotu nadpłaty, zwrotu podatku, zwrotu oprocentowania lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych lub na poczet bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych
· pobrania przez płatnika lub inkasenta nienależnego wynagrodzenia

Odsetki za zwłokę są naliczane do dnia ( włącznie z tym dniem ) zapłaty podatku, wpłacenia podatku osobie uprawnionej do pobierania podatków , potrącenia

Liczenie odsetek

Stawka odsetek za zwłokę wynosi 200 proc. podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim. W przypadku zmiany stopy kredytu lombardowego - zmianie ulega też wysokość stawki odsetek za zwłokę. Każdorazowo zmiana taka ogłaszana jest przez ministra finansów w Monitorze Polskim.

Aktualna wysokość stawki odsetek za zwłokę ustalona jest na poziomie 13,5 proc. w stosunku rocznym i obowiązuje od 26 czerwca 2003 roku.

Kwotę naliczonych odsetek zaokrągla się do pełnych dziesiątek groszy w ten sposób, że:
· mniej niż 5 groszy pomija się
· 5 i więcej groszy podwyższa się do pełnych dziesiątek groszy.

Ad 7/

Podatek naliczony VAT to podatek wynikający z faktur wystawionych podatnikowi przez jego dostawców ( wynika z rejestru zakupu).

Podatek naliczony w danej fazie to podatek zapłacony w poprzedniej fazie, który pomniejsza podatek należny.

Podatek należny VAT to podatek wynikający z faktur wystawionych przez podatnika jego odbiorcom ( wynika z rejestru sprzedaży).

Jest to podatek obliczany od wartości sprzedanych towarów i usług, który należy odprowadzić do urzędu skarbowego. Podatnik ma jednak prawo pomniejszyć to zobowiązanie o podatek naliczony

Gdy podatek należny jest wyższy od naliczonego to różnica odprowadzana jest do budżetu państwa. Gdy natomiast podatek należny jest niższy od naliczonego to owa różnica zwracana jest przez budżet państwa podatnikowi.

Ad 8/

KUMULACJA PODATKOWA

- kumulacja podmiotowa /fakultatywna/, I aspekt

Specjalna kategorią podatników są MAŁŻONKOWIE. Możliwe jest ich łączne opodatkowanie za pośrednictwem tzw. ILORAZU MAŁŻEŃSKIEGO przy spełnieniu następujących warunków:

- przez cały rok kalendarzowy pozostają w związku małżeńskim,

- pozostają we wspólności majątkowej małżeńskiej,

- wspólne złożenie wniosku o łączne opodatkowanie

- żaden z małżonków nie korzysta z opodatkowania na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym

- zeznanie podatkowe musi być złożone do dnia 40 kwietnia 2006r.

- muszą podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu

Łączne opodatkowanie małżonków może mieć miejsce również wtedy gdy 1 z małżonków w ogóle nie osiągnął dochodów podlegających opodatkowaniu. Konstrukcja łącznego opodatkowania ma zastosowanie także do osób samotnie wychowujących dzieci. -

PRZESŁANKI;

1.stan cywilny podatnika /wolny/ - osoby pozostające w związku małżeńskim a jeden z małżonków odbywa karę pozbawienia wolności,

2. małżonek pozostający w separacji

3. wychowywanie dziecka małoletniego, uczącego się w szkołach wymienionych w ustawie do 25 roku życia.

KUMULACJA DOCHODÓW MAŁŻONKÓW /osób samotnie wychowujących dzieci/ polega na sumowaniu dochodów małżonków, ewentualne doliczenie dochodów małoletnich dzieci, a następnie dzielenie sumy dochodów na połowę. Podatek jest obliczany od tej połowy dochodów i mnożony przez 2 oraz ustalany na imię obojga małżonków.

- kumulacja przedmiotowa /obligatoryjna/, II aspekt

Polega na tym, że podatnik płaci podatek od sumy dochodów uzyskiwanych ze wszystkich źródeł przychodów

WYJĄTKI:

- np. sprzedaż nieruchomości dokonana przed upływem 5 lat od dnia nabycia /10% podatku/,

- np. dochody z wygranych w konkursach / jeżeli wygrana wynosi 2 360 zł jest zwolniony/, natomiast jeżeli przekroczy tą kwotę to podatnik płaci 10% od całości wycieczki /jeżeli jest wygraną wycieczka w konkursie/.

Ad 9/

ZASADY BUDŻETOWE :

1. zasada powszechności ( zupełności )

2. zasada jedności

3. zasada szczegółowości

4. zasada jawności

Ad1.

Zasada powszechności - wynika z niej forma budżetowania ( finansowania ) brutto dotycząca jednostek budżetowych: dochody i wydatki jednostki budżetowej są w pełnej wysokości objęte budżetem np. szkoła, jako jednostka budżetowa rozlicza się z budżetem tą metodą czyli wszystkie swe dochody odprowadza do budżetu, a wydatki pokrywa z budżetu.

Dopuszcza się też metodę budżetowania netto , która dotyczy tzw. gospodarki pozabudżetowej.

Cechą charakterystyczną budżetowania netto jest to , że dana jednostka budżetowa pokrywa swoje wydatki z dochodów i rozlicza się saldem , tzn. nadwyżkę zwraca do budżetu państwa, a niedobór pokrywa budżet państwa.

Ad2.

Zasada jedności - (formalne i materialnej)

- jedność formalna - to postulat zestawienia wszystkich dochodów i wydatków budżetowych w jednym dokumencie budżetowym.

- jedności materialna - postuluje , aby całość dochodów budżetowych była przekazywana na wydatki, inaczej→ zasada nie funduszowania. Na zasadzie wyjątku dopuszcza się fundusze celowe, np. fundusz rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych

Ad3.

Zasada szczegółowości - nakłada obowiązek uchwalenia budżetu w określonej szczegółowości dochodów i wydatków, jej wyrazem jest klasyfikacja budżetowa , czyli podział na części ( tylko budżet państwa), działy, rozdziały, paragrafy ( występują zarówno w budżecie państwa jak i gminy).

Ad4.

Zasada jawności - jest to postulat o charakterze politycznym. Wiąże się z jawnością finansów publicznych. Prawo budżetowe wymaga publicznego ogłoszenia budżetu ( czyli mamy wgląd w ustawę budżetową (DzU) i uchwałę budżetową (Woj.DzUrz) ) .

Ad 10/

Wygasanie zobowiązań podatkowych :

1. sposoby efektywne :

1. zapłata podatku

Zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu. Za termin dokonania zapłaty podatku uważa się :

- przy zapłacie gotówką - dzień wpłacenia podatku w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku, placówce pocztowej, SKOK-u, albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta.

- w obrocie bezgotówkowym - dzieł obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika SKOK, na podstawie polecenia przelewu.

2) potrącenie

3) przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych

4) przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym

2. nieefektywne :

1. przedawnienie - art. 70 o.p. - zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego w którym upłynął termin płatności podatku. Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany w skutek zastosowania śr. Egzekucyjnego o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu w którym zakończono postępowanie egzekucyjne. Kolejne wszczęcia postępowania egzekucyjnego nie przerywa biegu terminu przedawnienia. Nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.

2. Umorzenie zaległości podatkowej - art. 67a o.p.

Przedawnienie zobowiązania podatkowego. Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Gdy ma odroczenie terminu płatności liczymy np. ma zapłacić w listopadzie 2006r. ma odroczony do stycznia 2007r. okres 5 lat przedawnienia liczymy od stycznia, natomiast jeżeli byłyby raty to termin 5 lat przedawnienia płynie od czasu ostatniej raty. Bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości jak i zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.

1. umorzenie zaległości podatkowej

a/ powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa

b/ stosowane na wniosek podatnika przy czym wyjątkowo może być stosowane z urzędu np. kiedy zaległość podatkowa nie przekracza 5 krotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym

Prawo korekty:

Podatnikowi przysługuje prawo korekty, jednak najpóźniej do czasu wszczęcia postępowania podatkowego w celu ustalenia jakiegoś szczegółu, który się organowi nie podoba.

1

---