Łobocki

Rozdział VI - „Psychospołeczne warunki skutecznego wychowania”

1. PODMIOTOWE TRAKTOWANIE DZIECI I MŁODZIEŻY

1) Jest to warunek konieczny, aby wychowanie było skuteczne.

Dzieci mają prawo do podmiotowości, czyli niezależności (autonomii) i odrębności (niepowtarzalności).

Podmiotowe traktowanie dzieci i młodzieży opiera się na humanistycznym i partnerskim podejściu: dzieci mają prawo do wolności, szanujemy je za to, że są ludźmi (są nośnikiem społeczeństwa).

Przeciwieństwem takiego wychowania jest PRZEDMIOTOWE (INSTRUMENTALNE) traktowanie:

- stosowanie wobec wychowanków nadmiernego przymusu zewnętrznego

- wychowanek jest jedynie tworzywem, które należy przetworzyć za pomocą z góry zaplanowanych oddziaływań

- manipulacja

- indoktrynacja

- kontrola

- wymuszanie bezwzględnego posłuszeństwa

2) Relacja między uczniem a nauczycielem:

A. wychowanie podmiotowe

relacja altruistyczna,

kooperacyjna

Uczeń ---------------------------------- Nauczyciel = współpraca, współdziałanie, akceptacja,

empatia, autentyzm

B. wychowanie przedmiotowe (instrumentalne)

relacja ahumanistyczna

Uczeń ---------------------------------- Nauczyciel = monolog, pouczanie

3) Postawy, jakich oczekuje się od nauczycieli: AKCEPTACJA, ROZUMIENIE EMPATYCZNE, AUTENTYZM

A. Akceptacja dzieci i młodzieży

Jest wyrazem bezwarunkowego uznania wychowanków jako osób, czyli uznanie ich takimi, jakimi są naprawdę (bez względu na to, czy spełniają lub nie oczekiwane wymagania).

OSOBA	WYCHOWANEK
Nie można negować wychowanka ze względu na jego osobę Np. Jesteś zły!	Wychowanek ma prawo do różnych zachowań (nauczyciel nie zawsze musi je akceptować, nie musi się z nimi zgadzać, może je negować) Np. Jasiu, nie podoba mi się twoje zachowanie…

4) Co uzasadnia akceptację dzieci i młodzieży?

- tkwiące w nich konstruktywne możliwości

- zdolność do samoaktualizacji i samodoskonalenia

AKCEPTACJA = zaufanie, bliskość, poszanowanie, upatrywanie wartości

AKCEPTACJA ≠ moralizowanie, grożenie, pouczanie, krytykowanie, ocenianie

3. ROZUMIENIE DZIECI I MŁODZIEŻY W SENSIE PERSONALISTYCZNYM.

1. Personalizm- kierunek filozof., powstały w XIX w. w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej;

Przedstawiciele:

-na świecie:Max Scheller, Jacques Maritain, Etienne Gilson, Emanuel Mounier;

-w Polsce: Karol Wojtyła, Józef Tischner, Mieczysław Gogacz, Tadeusz Styczeń, Mieczysław Krąpiec.

2. Główne założenia PERSONALIZMU:

• Ponad wszelką rację stanu interes ekonomiczny, instytucje, stawiana wartość OSOBY ludzkiej.

• „Osoba- indywidualna substancja o rozumnej naturze” (Boecjusz)

• Cechy charakteryzujące osobę:

• uzdolnienie do intelektualnego poznawania rzeczywistości

• uzdolnienie do wyboru poznanych dóbr (wartości)

• uzdolnienie do miłości szeroko pojętej

• zdolność samoświadomości (autorefleksji), samorealizacji, twórczości, wrażliwość na dobro, prawdę, piękno

• odpowiedzialność za własne czyny i decyzje

• Człowiek to istota społeczna- tylko w relacji z drugim człowiekiem (bycie dla; filozofia spotkania i dialogu), z jednoczesnym prymatem osoby nad społecznością.

3. Wnioski dla wychowania (o znaczeniu pedagogicznym):

NAUCZYCIEL POWINIEN:

• dostrzegać w każdym uczniu (wychowanku) wartość podstawową i naczelną , zwłaszcza z tego względu, że ma do czynienia z człowiekiem w pełnym jego wymiarze i wyrażać najwyższe uznanie dla niego jako osoby ludzkiej

• traktować podmiotowo (nie instrumentalnie!), nie redukować do przedmiotu własnych oddziaływań

• nie odmawiać niezbywalnych praw do: szacunku, wyrażania własnych myśli i uczuć, ponoszenia

odpowiedzialności za siebie i dokonywania wyboru zgodnie z dobrem wspólnym

• dawać do zrozumienia, że jako osoba ma także do spełnienia zobowiązania względem siebie i innych

• wysoko cenić jego rozwój moralny i duchowy, tak by uznawał prymat „BYĆ” przed „MIEĆ”, osoby przed rzeczą, etyki przed techniką, miłosierdzia przed sprawiedliwością (za Janem Pawłem II);

---