Baśka Szacka - Historyczne warunki narodzin socjologii jako dyscypliny naukowej, Socjologia jako dyscyplina naukowa
Instytucjonalizacja(stawanie się dyscyplina naukową) socjologii dokonywała się najszybciej w Stanach Zjednoczonych (lata '70 XIX w.), a najwolniej w Anglii, gdzie została uznana jako odrębna dyscyplina akademicka po II Wojnie Światowej. W Polsce zaczęła się w latach '20 XX w.
Immanuel Kant - odróżnił wiedzę o przyrodzie od wiedzy o człowieku jako istocie moralnej. Rozrózniono dwa rodzaje nauk: ścisłe i nauki humanistyczne. Wskazując na całkowitą nieprzydatność procedur poznawczych przyrodoznawstwa dla humanistyki, zwrócono uwagę, że te dwa rodzaje nauk mają do czynienia z innymi obszarami rzeczywistości.
Nauki społeczne: historia, antropologia, psychologia, ekonomia, nauki polityczne żadna nie jest dyscypliną jednolitą, żadnej nie da się ostro oddzielić od socjologii
Wewnętrzne zróżnicowanie socjologii.
Koncepcje socjologii:
-socjologia scjentystyczna- taka sama nauka jak nauki zajmujące się zjawiskami i procesami zachodzącymi w przyrodzie i w toku postępowania badawczego powinna odwoływać się do ich wzorów
-socjologia humanistyczna- wskazując na specyfikę świata człowieka, kwestionuje te wzory, bliższa naukom humanistycznym
August Comte -> stworzył koncepcję nauki społecznej i nazwał ją socjologią, jego poglądy były takie jak wyżej opisana socjologia scjentystyczna. Uważał, że socjologia powinna badać tylko fakty, szukać między nimi związków i na tej podstawię formułować prawa ogólne. Jest to socjologia nazywana pozytywistyczną lub naturalistyczną.
Max Weber -> zanegował wzór nauk przyrodniczych, zwracał uwagę na różnice między procedurami poznawczymi w odniesieniu do świata społecznego, którego częścią jest badacz tworzący w jakiejś mierze przedmiot swego poznania, a procedurami poznawczymi w odniesieniu do świata przyrody, zewnętrznego w stosunku do badacza.
Sposoby rozumienia zbiorowości społecznych:
-sposób redukcjonistyczny - zbiorowości społeczne pojmowane jako zbiory pewnej liczby jednostek. Tylko jednostki istnieją realnie i tylko one są empirycznie uchwytne. Wszystkie twierdzenia o zbiorowościach można przetłumaczyć na język opisu zachowań bądź świadomych działań jednostek.
-sposób holistyczny- zbiorowości są traktowane jako całości swoiste, które nie dają się zredukować do zbioru tworzących je jednostek. Zbiorowość to nie tylko jednostki, ale też sieć ich powiązań, nie tylko interakcje osobników, ale też ich rezultat- normy, reguły, wzory zachowań.
Poziomy analizy:
-mikrospołeczny- przedmiotem zainteresowania są małe zbiorowości, których podstawą są bezpośrednie interakcje jednostek, struktura i funkcja takich zbiorowości, wzory jednostkowych zachowań i bezpośrednich interakcji
-makrospołeczny- przedmiotem zainteresowania są duże zbiorowości o złozonej, wielopoziomowej budowie, których częściami składowymi są grupy, instytucje i organizacje, wzajemne ich relacje, a także procesy zachodzące na poziomie całego społeczeństwa.
-(czasem się wyróżnia) mezospołeczny- przedmiotem zainteresowania są całości społeczne, takie jak społeczności lokalne czy wielkie organizacje.
Socjologia po II Wojnie Światowej:
Funkcjonalizm strukturalny-> (Parson i Merton) traktowanie społeczeństwa jako zorganizowanego, stabilnego, spójnego systemu, który jest czymś więcej niż sumą jednostek i każda jego część pełni określone funkcje oraz przyczynia się do umacniania całości. Przedmiotem zainteresowania jest też równowaga systemu oraz czynniki działające na rzecz jego stabilizacji.
Empiryzm logiczny-> (Lazarsfeld) W centrum uwagi tej orientacji była metodologia badań, istotą nauki są metody badań, ncisk na kwantyfikację wiedzy, przywiązywanie wagi do jasności i precyzji języka.
Marksizm-> (Marks) postrzeganie społeczeństwa jako swoistej całości, której wszystkie części są ze sobą powiązane. Upatrywanie źródeł dynamiki społecznej w wewnętrznych sprzecznościach i konfliktach klasowych.