Nowotwory ślinianek
NABŁONKOWE
GRUCZOLAKI (ADENOMA)
WIELOPOSTACIOWY (PLEOMORPHUM) 60%
JEDNOPOSTACIOWY (MONOMORPHUM)
LIMFATYCZNY (ADENOLYMPHOMA)
KWASOCHŁONNY (OXYPHILICUM)
INNE
GUZ ŚLUZOWO-PŁASKONABŁONKOWY (TUMOR MUCINOSO-PLANOEPITHELIALIS = TUMOR MUCOEPIDERMALE)
POSTAĆ WYSOKODOJRZAŁA = TUMOR
POSTAĆ NIEDOJRZAŁA = CARCINOMA
GUZ Z KOM. SUROWICZYCH (TUMOR ACINOCELLULARIS)
RAKI - wg częstości występowania:
CYLINDROMA 10 %
w dużych sliniankach - CZĘŚCIEJ
w drobnych śliniankach
gruczołowy (ADENOCARCINOMA)
płaskonabłonkowy
niezróżnicowany
tumor mixtus malignus
inne
NIENABŁONKOWE
NIESKLASYFIKOWANE
ZMIANY NOWOTWOROPODOBNE
SIALOMETAPLASIA NECROTICANS
SIALOMETAPLASIA NECROTICANS - MARTWICZA METAPLAZJA ŚLINIANEK
zmiana nowotworopodobna
gł. drobne gr. ślinowe
zwykle owrzodzenie lub ubytek podniebienia twardego
goi się samoistnie
Makroskopowo:
martwica
metaplazja płaskonabłonkowa
rozrost nienowotworowy nabłonka(w wyniku zawału drobnej ślinianki)
ziarnina zapalna
ONKOCYTOMA = ADENOMA OXYPHILLICUM
gł. ślinianka przyuszna
niezłośliwy
zbudowany z komórek kwasochłonnych - ONKOCYTÓW (rozrost nabł. drobnych i dużych przewodów - oncocytosis)
mało zrębu
GRUCZOLAKOTORBIELAK BRODAWKOWATY LIMFATYCZNY (CYSTOADENOMA PAPILLARE LYMPHOMATORUM) = GUZ WARTHINA = ADENOLYMPHOMA
występowanie: gł. pojedyncze, czasem obustronne
gł. u mężczyzn, 60-70 r.ż.
sporadycznie złośliwieje
Klinicznie:
niebolesny, miękki
powoli rośnie
zwykle w dolnym biegunie i tylnej części przyusznicy
łatwo go wyłuszczyć
Makroskopowo:
dobrze otorebkowany
2-6 cm
przekrój - często torbielowaty
w torbielach brązowy, lepki płyn
Mikroskopowo:
liczne torbiele pokryte nabłonkiem z onkocytów
mogą być kom. wydzielające śluz
ogniska metaplazji płaskonabłonkowej
obfite utkanie limfatyczne w zrębie z grudkami chłonnymi
GUZ Z KOMÓREK SUROWICZYCH - TUMOR ACINOCELLULARIS
gł. ślinianka przyuszna
powolny wzrost
komórki podobne do komórek pęcherzyków wydzielniczych ślinianki
może dawać wznowę (po niezupełnym wycięciu) i przerzuty (po co najmniej jednej wznowie)
Guz śluzowo-płaskonabłonkowy (T. MUCOPLANOEPIDERMALIS, T.MUCINOSO-PLANOEPITHELIALIS)
między 30-40 rż
wywodzi się z przewodów wyprowadzających ślinianek (METAPLAZJA)
gł. ślinianki podniebienne, gardło, tchawica, oskrzela
składa się z nabł. wielowarstwowego płaskiego i kom. wydzielających śluz
późna i powolna złośliwość
dojrzałość określa się na podstawie ilości śluzu - śluzu - dojrzałość
Postacie:
postać bardziej dojrzała - TUMOR |
mniej dojrzała - CARCINOMA |
bardziej polimorficzna |
bardziej jednorodna, lita |
do 5 cm |
> 5 cm |
Struktura torbielowata zawierająca śluz |
struktura drobnokomórkowa, pojedyncze komórki ze śluzem |
dobrze odgraniczona |
źle |
nie daje przerzutów |
przerzuty do węzłów i odległe |
CYLINDROMA (OBLAK, ca. adenoides cysticum, adenocarcinoma cysticum)
gł. w śliniankach podniebiennych, podżuchwowe, rzadko występuje w:
sutku
skórze
szyjce macicy
zatokach przynosowych
40-60 rż
złośliwość powolna i późna
wznowy, przerzuty (wzdłuż włókien nerwowych, wrasta wzdłuż kanałów Haversa (-> niszczenie podstawy nosa))
guz 2-6 cm, twardy, częściowo otorbiony
po pewnym czasie: ból, krwawienie, owrzodzenie
może porażać n. twarzowy
komórki ciemnobarwiące się układają się w pasma lub gniazda
zbudowany z komórek nabłonkowych z przewodów i mioepitelialnych
komórki tworzą wyspy ze zeszkliwiałą wydzieliną, otoczone masami śluzowatymi lub szklistymi
nie daje przerzutów do węzłów(płuca, wątroba, kości)
CA. PLANOEPITHELIALE
gł. w śliniance przyusznej
powstaje na podłożu raka śluzowo-naskórkowego(praw. nazwa - now. śluzowo-płaskonabłonkowy), guza mieszanego lub bezpośrednio ze ślinianki
szybki wzrost, przerzuty, nacieki
bardzo złośliwy
może uszkadzać n. twarzowy
ADENOMA PLEOMORPHUM SIALOGENES - gruczolak wielopostaciowy ślinianek = TUMOR MIXTUS
gł. 30-60 r.ż., kobiety
ślinianka przyuszna
otorbiony
pojedynczy
miejscowo złośliwy
60-80% wszystkich guzów ślinianek
rozwija się z elementów wstawki - ma bardzo duże zdolności do różnicowania - metaplazja > przekształcenie w różne komórki (śluzowe, nabł. płaski)
kom. mioepitelialne tworzą tk. ŚLUZOWATĄ (nie śluzową - ta powstaje z tk. nabłonkowej), HIALINOWĄ, CHRZĘSTNĄ
Klinicznie:
powolny wzrost
2-5 cm, w skrajnych przypadkach do 25kg
pojedynczy
daje wznowy (najczęściej mnogie, rosną powoli, źle się leczą)
złośliwienie po kilku latach
Makroskopowo:
okrągły/jajowaty
powierzchnia gładka/guzowata
przekrój - biały z ogniskami niebieskawymi
konsystencja: zbita lub gdy zmiany torbielowate: miękka
czasem zmiany śluzowate
otorebkowany, ale posiada drożne wypustki (tzw. GUZKI STAELITARNE) - pozostają w polu operacyjnym i dają wznowy
Mikroskopowo:
utkanie wielopostaciowe
cewy utworzone z kom. sześciennych/walcowatych + lite wyspy kom. nabłonka wielowarstwowego płaskiego + otoczone podścieliskiem ze zmianami typu śluzaka/ogniska o utkaniu chrząstki
kom. nabłonka drobne, okrągłe/walcowate, śluzowe, łojowe
układ komórek: lity, gruczołowy, cewkowy i inne
podścielisko: śluzowe/śluzowate/włókniste/chrzęstne/kostne
TUMOR MIXTUS MALIGNUS
postać złośliwa guza mieszanego
obj. złośliwienia: nagłe powiększenie, ból, nacieczenie, przerzuty do węzłów
2