Pismo chińskie - ideogramy

Kultura chińska należy do najstarszych na świecie. Pierwsze książki chińskie powstawały na kościach łopatkowych zwierząt, skorupach żółwi, rozciętych laskach bambusowych oraz tabliczkach drewnianych, na których żłobiono znaki pisarskie, które następnie zalewano atramentem za pomocą cienkiej rurki bambusowej. Do czasów współczesnych nie dotrwał żaden z wymienionych rękopisów chińskich.

Po tym okresie zmieniła się postać książki, zaczęto tworzyć na jedwabiu posługując się rurką bambusową i pędzlem z wielbłądziej sierści. Atrament robiono z cieczy odciągniętej z drzew pokostujących, później tuszu z sadzy sosnowej zmieszanej z klejem. Jedwab posiadał cechy podobne do papirusu, a więc giętkość i gładką powierzchnię, ale był znacznie droższym materiałem niż papirus. Na początku II w. n.e. zaczęto wytwarzać w Chinach papier. Książka chińska utrwalona na papierze miała również formę zwoju. Pismo chińskie zachowało się niemal nie zmienione do naszych czasów. Jest typem pisma ideograficznego (tzn. że jeden znak - piktogram - oznacza jeden wyraz). Ilość piktogramów przekracza 44 000, jednak używa się tylko pewnej części. Historia chińskich znaków sięga aż XXVI w. p.n.e. Starożytne obrazy były również malowane na ścianach lub parawanach. W odkrytych grobowcach z dynastii Han i Tang znajdowało się wiele obrazów ściennych z tamtych czasów, których głównymi motywami były krajobrazy górskie, rzeki, kwiaty i ptaki.

Istnieje wiele różnych legend wyjaśniających pochodzenie chińskiego pisma, jednak niemal wszyscy starożytni uczeni jego powstanie łączą z człowiekiem zwanym Cangjie.

Cangjie, zgodnie z legendą, ujrzał pewnego razu bóstwo, którego twarz pokryta była niezwykłymi tatuażami wyglądającymi jak pismo obrazkowe. Naślądującimi wygląd, Cangjie stworzył najwcześniejsze znaki pisma. W odpowiedzi na to, jak mówi pewna starożytna przypowieść, z nieba spadł deszcz prosa, a duchy jęczały każdej nocy ubolewając nad odkryciem boskiej tajemnicy pisma. 

Według innej opowieści, Cangjie zobaczył ślady nóg ptaka i bestii. Zainspirowało go to do stworzenia znaków pisma. 
Oczywiście to tylko legendy, pismo mogło jedynie zostać stworzone i udoskonalone przez ludzką społeczność, w związku z potrzebą wzajemnego komunikowania i porozumiewania się, a sam proces powstania pisma to długi okres prób i doświadczeń. Cangjie, jeśli w ogóle istniał, musiał być najwyżej mędrcem z czasów prehistorycznych, który sklasyfikował i ujednolicił znaki, będące już w użyciu. Niedawno w Yanhe w powiecie Luxian, prowincji Shandong odkryto grupę starożytnych grobowców sprzed około czterech i pół tysiąca lat. Pośród całej masy bezcennych wykopanych tam przedmiotów znalazło się dwanaście glinianych pucharów do wina (zwanych zun), na których, na każdym widniej znak. Zauważono, że znaki te to stylizowane obrazy fizycznych obiektów, tak zwane piktogramy, które w swym stylu i strukturze są bardzo zbliżone do powstałych ponad tysiąc lat później inskrypcji na wróżebnych kościach i skorupach. 

Piktogramy te będące najwcześniejszą formą chińskich znaków posiadały już cechy pisma. 

Jak wiadomo, pismo chińskie nie ma alfabetu. Jest to pismo ideograficzne, którego znaki podzielone są na trzy główne kategorię, w zależności od budowy znaku. Pierwsza to hieroglify lub piktogramy proste. Jak już wspomnieliśmy, był to najwcześniejszy sposób kreowania i zapisywania chińskich znaków. Od niego także następnie wyewoluowały pozostałe kategorie. 

Piktogramy proste opisywały znakami ? słowami pojęcia takie jak słońce (wyrażone kółkiem z kropką w środku), księżyc (w walcu półksiężyc również z kropką w środku) czy woda (rysunęła trzech nieregularnych strug), a także zwierzęta, przedmioty codziennego użytku itd.

Trwająca całe wieki stopniowa ewolucja tych obrazków?słów doprowadziła do nadania piktogramom formy kwadratu, część z nich została uproszczona poprzez opuszczenie pewnych kresek, a część wręcz przeciwnie, stała się bardziej skomplikowana. Lecz jako całość te nieregularne rysunki nabrały wystylizowanych form. 

Druga kategoria to ideogramy. Zasada tworzenia znaków poprzez rysowanie obrazów fizycznych obiektów jest prosta do zrozumienia, ale piktogramy nie mogą wyrazić pojęć abstrakcyjnych. Dlatego starożytni wynaleźli ideogramy. I tak na przykład znak, w którym z lewej strony występuje piktogram słońce, a z prawej księżyc, oznacza "jasny", "oświecony", znak w którym słońce jest umieszczone nad poziomą kręską symbolizującą horyzont oznacza poranek. 

Trzecia kategoria to złożenia piktofonetyczne. O ile piktogramy i ideogramy poprzez swą formę mówią o znaczeniu znaku, to żadna z tych dwóch kategorii nie wskazuje na jego wymowę. Trzecia metoda powstała w celu tworzenia nowych znaków. Polega ona na zestawianiu elementu wskazującego na znaczenie z elementem mówiącym o wymowie znaku. W ten sposób zbudowanych jest około 90 procent obecnie

używanych chińskich znaków. 

---