6. Zasada swobody umów

W prawie polskim od 1990 ponownie obowiązuje wywodząca się jeszcze z prawa rzymskiego zasada swobody umów, wyrażona w art. 353¹ Kodeksu cywilnego:

"strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego"

Oznacza to, że co do zasady strony mogą w ramach swobody umów, nie przekraczając pewnych granic, umówić się o wszystko, co prawo uznaje za podlegające jego uregulowaniom.

Swoboda umów to zasada prawa zobowiązań polegająca na przyznaniu podmiotom prawnym ogólnej możliwości zawierania i kształtowania treści umów w granicach zakreślonych przez prawo. Na swobodę umów składają się cztery elementy:

1. swoboda w zawieraniu umowy

2. swoboda w wyborze kontrahenta

3. swoboda w kształtowaniu treści umowy

4. swoboda w wyborze formy zawarcia umowy

Zakres swobody umów wyznacza treść lub cel stosunku zobowiązaniowego, które nie mogą sprzeciwiać się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zasada swobody umów zapisana jest w art. 353¹ Kodeksu cywilnego.

W szczególnych przypadkach zasada swobody umów może zostać wyłączona lub ograniczona przez ustawę z uwagi na wyższe racje prawem chronione. Administracyjny przymus zawierania umów przez przedsiębiorców z konsumentami funkcjonuje w prawie przewozowym, telekomunikacyjnym i energetycznym.

Ustawodawca w celu ochrony pewności obrotu wprowadził pewne ograniczenia co do formy zawierania umów. Na przykład umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy powoduje nieważność umowy. (art. 158 w związku z art. 73 § 2 kc.)

12 Sprzedaż konsumencka

Jest to sprzedaż (dokonywana w zakresie działalności przed-

siębiorstwa) rzeczy ruchomej osobie fizycznej, która nabywa

tę rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub

gospodarczą. Rzecz taka nazywana jest towarem konsump-

cyjnym. Towarem konsumpcyjnym będzie zarówno samo-

chód, telewizor jak i jogurt.

Sprzedaż konsumencka ma pewne cechy, które odróżniają ją

od umowy sprzedaży uregulowanej w Kodeksie cywilnym:

• stronami sprzedaży konsumenckiej są: konsument (osoba

fizyczna zawierająca umowę w celu niezwiązanym z dzia-

łalnością zawodową lub gospodarczą) i przedsiębiorca

- sprzedawca;

• sprzedaż konsumencka obejmuje tylko sprzedaż rzeczy ru-

chomych. Nie znajdzie zastosowania w przypadku zakupu

mieszkania;

• sprzedaż konsumencka nie obejmuje sprzedaży energii elek-

trycznej, gazu i wody (chyba, że są sprzedawane w ograniczo-

nej ilości lub w określonej objętości).Nie obejmuje także sprze-

daży egzekucyjnej i sprzedaży dokonywanej w postępowaniu

upadłościowym albo innym postępowaniu sądowym.

Przepisy ustawy o sprzedaży konsumenckiej stosuje się rów-

nież do umów zawartych na odległość (na przykład zamó-

wienie towaru przez internet lub z katalogu wysyłkowego)

oraz umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa (zakup

towaru od akwizytora). Ustawa ta znajduje dość szerokie za-

stosowanie, ponieważ jej zapisy wykorzystujemy również

w sytuacji dokonywania zakupu w komisie oraz w przypadku

zawierania umowy o dzieło, np. gdy zamawiamy mebel w za-

kładzie usługowym, który wykonuje go we własnym zakresie.

---