Podstawy psychologii z elementami teorii osobowości

Wykład XVI

Temat: Procesy motywacyjne

www.rotten.com

Rozpoczynając studiowani problemu motywacji, powinno się poczytać o perspektywach teoretycznych motywacji, oraz eksperymentów na zwierzętach, wykonywanych jeszcze w zeszłym wieku.

W obszarze psychologii pracy najbardziej przyjęła się teorii piramidy potrzeb.

Piramida potrzeb Maslova.

Samorealizacji

Uznania (szacunku)

Społeczne (afiliacji)

Bezpieczeństwa

Fizjologiczna

Motywowanie to pobudzanie pracowników.

Teoria potrzeb ludzkich, oparta na tak zwanym „trójkącie”, albo „piramidzie” Maslova Wyróżnił on następującą hierarchię potrzeb ludzkich.

• Potrzeby fizjologiczne - pragnienie, głód, schronienie, sen, temperatura itd., które to potrzeby są zazwyczaj zaspokajane przez zatrudnienie, dzięki czemu otrzymujemy wynagrodzenie i określone warunki socjalne w zakresie pracy.

• Potrzeby bezpieczeństwa - pewność zatrudnienia, wolność od strachu i lęku w miejscu pracy i zamieszkania, porządek publiczny.

• Potrzeby społeczne - kontakty społeczne, przynależność do grupy społecznej, przyjaźń, miłość

• Potrzeba uznanie - potrzeba osiągnięcia, prestiżu, władzy, poważania u innych ludzi,

• Potrzeba samorealizacji - czyli poszukiwanie głębszego sensu pracy, możliwość rozwoju własnej osobowości, zwiększenie zakresu odpowiedzialności, zaspokojenie własnych ambicji itp.

Z badań przeprowadzonych na grupie menadżerów wyższego i średniego szczebla, poświęcający się całkowicie pracy i zaniedbujący życie osobiste powiedzieli, że gdyby mieli żyć jeszcze raz nie popełnili by tego błędu i nie poświęcili się bezgranicznie swojej pracy.

Jako współczesne teorie motywacji wymieniane są:

1. Teoria trzech potrzeb (ERG) -. Jej twórcą jest C.P. Alderfer - Kontynuuje teorię Maslova i zakłada, że ludzkie potrzeby są ułożone hierarchicznie w trzy grupy

• egzystencjalne - potrzeby biologiczne i bezpieczeństwa

• społeczne - potrzeba kontaktów z innymi ludźmi

• rozwoju - potrzeba samorealizacji

• Teoria dwuczynnikowa - dzieli potrzeby ludzkie na dwie grupy:

• biologiczne, bezpieczeństwa i społeczne - tak zwane czynniki higieny, stanowiące minimum warunków do podjęcia pracy w organizacji

• Uznania, osiągnięcia i odpowiedzialności - czyli tak zwane motywatory mobilizujące pracowników do realizacji zadań w sposób wybijający się.

Podstawowe postulaty teoretyczne w zakresie motywacji można syntetycznie przedstawić w postaci trzech kierunków.

1. Kierunek behawioralny - Zgodnie z nim zachowanie człowieka jest reakcją na bodźce zewnętrzne dodatnie i ujemne. Polityka kar i wyróżnień odgrywa ważną rolę w kształtowaniu postaw i nawyków.

2. Kierunek psychodynamiczny - eksponuje rolę czynników wewnętrznych w procesie motywacji człowieka. Punktem wyjścia jest teza, że bodźce zewnętrzne przekształcają się w „duszy” człowieka w czynniki motywacyjne bądź demotywacyjne.

3. Kierunek poznawczy - Przedstawiciele tego kierunku twierdzą, że ważną role w systemie motywacyjnym spełniają informację o otaczającym nas świecie. Obraz świata jest kształtowany w człowieku przez rodziców, nauczycieli, kolegów, zakład pracy, środki masowego przekazu, kościół itp.

Jako zasady motywacji wymieniane są:

• Zasada sprawiedliwości - która oznacza, że ważniejsze od wysokości bodźców są relacje do bodźców zastosowanych wobec innych pracowników. Pracownik ocenia nie tylko wzajemny stosunek swoich wkładów pracy i korzyści. Pracownicy twierdzą, ze bodźce są ważne ze względu, ponieważ ocenia jak jego wkład pracy został oceniony i porównuje je ze swoimi współpracownikami. Pracownicy faworyzowani mają ponad przeciętną wydajność pracy, natomiast krzywa pracy pracowników niezauważanych opada.

• Zasad proporcjonalności - oznacza, że płace powinna być proporcjonalna do wysiłku pracowników, osiąganych efektów i trudności w realizacji zadań. Z tego punktu widzenia powinna być pozytyw nie oceniona przez pracownika.

• Zasad konkretności - oznacza konieczność powiązania nagrody z konkretnym osiągnięciem pracownika, czyli nagrodzenia konkretnej pracy i wyników zależnych od pracownika, a nie postaw skierowanych na umizgi wobec kierownictwa i eksponowanie własnej osoby.

• Zasada związków czasowych - oznacza, że między działaniem i jego oceną nie powinna występować zbyt długa przerwa. Wyróżnienia powinny być stosowane „na co dzień”, a nie „od święta”

• Motywacja powinna być w miarę możliwości zróżnicowana - Powinna być stosowna do oczekiwań i aspiracji pracownika. Trzeba poznać pracownika, by wiedzieć o nim jak najwięcej. Nie powinno być rutyny w nagradzaniu i nie powinien powtarzać nagród cały czas.

• Motywacja powinna być pozytywna - to znaczy, że kierownik powinien nagradzać efekty wyższe od przeciętnych.

• Należy oddziaływać na całość efektów pracy przy wykorzystaniu różnych środków, nie tylko pieniężnych, pracownicy powinni znać i zaakceptować system nagradzania i karania.

• Właściwa motywacja wymaga stałego informowania podwładnych o uzyskiwanych przez nich wynikach, przy czym należy częściej przekazywać opinie o osiągnięciach a nie tylko o niedociągnięciach. Nawet malutkie wzmocnienie jest lepsze niż kara.

---