Pytania z krajoznawstwa 2014

1.Przedstawić i omówić jedną z definicji krajoznawstwa.
. Komisja Krajoznawcza Zarządu Głównego PTTK przyjęła następujące sformułowanie: "krajoznawstwo jest wielostronną (kompleksową) znajomością kraju, jego przeszłości, teraźniejszości i przyszłości (ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu), którą osiąga się i rozwija zarówno indywidualnie jak i zespołowo w czasie wycieczek po kraju oraz uzupełnia lekturą i innymi środkami".

2. Jakie cele stawia przed sobą krajoznawstwo?
-szerzenia wśród społeczeństwa dorosłego, dzieci i młodzieży znawstwa przyrody i kultury (zarówno tej materialnej, jak i duchowej) kraju rodzinnego przez wszechstronne poznawanie środowisk, regionów i krain,
-zaprawiania do samodzielnych badań i współpracy naukowej w tym zakresie,
-zachowania rodzimych odrębności przyrody i kultury kraju,
-rozwijania przywiązania do stron rodzinnych,
-oraz pogłębiania czynnej roli obywatela do pracy zawodowo-społecznej, związanej z człowiekiem i ziemią, przede wszystkim wśród najbliższego otoczenia (wieś, miasto, gmina, powiat).

3.Główne kierunki działań krajoznawstwa.
• Krajoznawstwo turystyczne
• Popularyzacja krajoznawstwa i wiedzy krajoznawczej
• Regionalizm krajoznawczy ( jest ideologią historycznie ukształtowanych zbiorowości terytorialnych o żywej świadomości więzi regionalnej i poczucia odrębności względem sąsiednich zbiorowości. Jest ruchem społecznym, który w oparciu o zespół cech typowych dla danego obszaru obejmuje swa działalnością sprawy kultury współżycia społecznego i gospodarczej aktywizacji środowiska jako wspólnoty regionalnej.)
• Krajoznawstwo naukowe i paranaukowe

4. Kim byli prekursorzy krajoznawstwa (literatury krajoznawczej, wędrówek krajoznawczych i muzealnictwa).
Gall Anonim, Jan Długosz, Jan Amos Komeński

5. Wymienić i krótko przedstawić organizacje krajoznawcze działające w XIX w. i pierwszej połowie XX w.
Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie- Badanie Karpat, a w szczególności Tatr i Pienin oraz rozpowszechnianie zebranych o nich wiadomości, Zachęcanie do ich zwiedzania, ułatwienie przystępu do nich i pobytu turystom (a w szczególności swoim członkom) oraz badaczom i artystom udającym się do Karpat, Tatr i Pienin w celach naukowych i artystycznych, Ochrona zwierząt halskich: kozicy i świstaka, Wspieranie przemysłu górskiego wszelkiego rodzaju.

Polskie Towarzystwo Krajoznawcze- zbieranie wiadomości krajoznawczych i szerzenie ich wśród ogółu oraz gromadzenie zbiorów naukowych dotyczących ziem polskich, organizowanie wycieczek po kraju, tworzenie oddziałów prowincjonalnych, urządzanie wystaw krajoznawczych, roztaczanie opieki nad pamiątkami historycznymi oraz osobliwościami przyrody

6.Historia i główne kierunki działania Towarzystwa Tatrzańskiego

7.Historia i główne kierunki działania Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego do II wojny światowej.

8.Rola muzealnictwa w krajoznawstwie od jego zarania po dzień dzisiejszy.

9.Wymienić 3 nazwiska osób zasłużonych dla rozwoju krajoznawstwa

10.Jakie instytucje i stowarzyszenia społeczne zajmują się szeroko pojętym krajoznawstwem?
-PTTK
-Towarzystwo Wiedzy Powszechnej i Uniwersytety Ludowe
- Towarzystwo Regionalne - (np. Towarzystwo Miłośników Ziemi Sądeckiej) nastawione przede wszystkim na regionalizm krajoznawczy i popularyzację treści regionalnych

- Organizacje młodzieżowe - największy dorobek w prowadzeniu krajoznawczej ma środowisko akademickie (działalność klubów turystycznych, Oddziałów Akademickich PTTK, studencki ruch naukowy, stowarzyszenia religijne).
Związek Harcerstwa Polskiego
Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych
Przedmiotowe Koła Zainteresowań

11.Specyfika działalności krajoznawczej w okresie PRL (panowania ideologii komunistycznej)?

12. Podać pełną nazwę PTTK i określić jego główne kierunki działania w zakresie krajoznawstwa
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Towarzystwo zrzesza m.in. osoby zajmujące się turystyką i krajoznawstwem, organizuje i obsługuje różne imprezy krajoznawcze, prowadzi kształcenie społecznych kadr i organizuje społeczną opiekę nad zabytkami przyrody i kultury, posiada własny system wydawnictw krajoznawczych. PTTK jest inicjatorem wielu akcji krajoznawczych jak np. "Polska Naszych Dni", "Zamość - wczoraj i dziś" czy Ogólnopolskiego Turnieju Wiedzy Krajoznawczej.

13.Jakie odznaki krajoznawcze istnieją w PTTK i jak się je zdobywa?
W 1975 r. ustanowiono Odznakę Krajoznawczą (na uwagę zasługuje zasada samodzielnego planowania trasy wycieczki i wyboru obiektów krajoznawczych) w stopniu brązowym, srebrnym i złotym.
Odznakę zdobywa się podczas dowolnego rodzaju wycieczek, np. pieszych, kolarskich, motorowych. zdobywa się zwiedzając obiekty krajoznawcze wymienione w Kanonie Krajoznawczym Polski.

14.Wymienić jakie oprócz PTTK instytucje i stowarzyszenia społeczne zajmują się szeroko pojętym krajoznawstwem? Opisać działalność jednej z nich.
Związek Harcerstwa Polskiego uznaje uprawianie turystyki i działalność krajoznawcza za jedną z najbardziej skutecznych metod wychowania, stanowi ona integralną część pracy drużyn harcerskich i zuchowych. Najszerszą formą jest obozowa i nieobozowa akcja letnia, w której bierze udział ponad 1 mln harcerzy i zuchów.

15. Jakie nauki można z powodzeniem można wykorzystywać w krajoznawstwie?
-historia, geografia, geologia, archeologia, biologia, ekonomia

16. Do czego dąży regionalizm krajoznawczy?
Regionalizm krajoznawczy jest ideologią historycznie ukształtowanych zbiorowości terytorialnych o żywej świadomości więzi regionalnej i poczucia odrębności względem sąsiednich zbiorowości. Jest ruchem społecznym, który w oparciu o zespół cech typowych dla danego obszaru obejmuje swa działalnością sprawy kultury współżycia społecznego i gospodarczej aktywizacji środowiska jako wspólnoty regionalnej

17.Scharakteryzować środki podające wiedzy krajoznawczej + podać konkretne przykłady
. popularyzację poprzez środki masowego przekazu,

b. popularyzację poprzez wydawnictwa o treści krajoznawczej,
c. fotografikę krajoznawczą,
d\prelekcje krajoznawcze,
e. propagandę (wystrój) krajoznawczą w obiektach turystycznych,
f. praca przewodników turystycznych i osób zajmujących się obsługą ruchu turystycznego,
g. konkursy krajoznawcze,
h. biura turystyczne,
i. komputery

18.Scharakteryzować metody i środki aktywizujące w krajoznawstwie + podać konkretne przykłady

19. Elementy opisu obiektów w inwentaryzacji krajoznawczej (kolejność dowolna)
Kolejność elementów opisu powinna być następująca:

• rodzaj, typ, nazwa,

• położenie (jeżeli adres nie określa go jednoznacznie),

• rozwój (historia),

• charakterystyka (wymiary, opis bryły),

• wnętrze,

• stan zachowania (jeżeli stan jest dobry - nie podawać),

• związane z obiektem (walorem) wydarzenia dziejowe, ludzie, legendy, zwyczaje, imprezy, folklor, odbicie w sztuce lub literaturze,

• udostępnienie i zagospodarowanie turystyczne (jeżeli wymaga ujęcia).

20/Jakie jest zróżnicowanie postaw wobec krajoznawstwa i jakie czynniki decydują o tym zróżnicowaniu?

21. Uwarunkowania percepcji krajoznawczej

22. Rodzaje percepcji krajoznawczej

23. Jakie czynniki determinują program krajoznawczego imprezy turystycznej?
-teren (walory turystyczno-krajozanwcze, zagospodarowanie terenu)
-czas trwania wyjazdu
-stopień zaawansowania turystycznego
-zainteresowania
-uwarunkowania socjaldemograficzne(wiek,plec, pochodzenie,,zawod, wykształcenie, poziom intelektualny, stan rodzinny, stan zdrowia i kondcyji)
-wielkość grupy
-cel wyjazdu
-potrzeba spoleczna

24. Przedstawić i krótko scharakteryzować główne funkcje krajoznawstwa.
 funkcjonalną: działanie zmierzające do wszechstronnego i pełnego poznania kraju lub regionu,

 instytucjonalną: ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości o kraju lub regionie,

 kulturowo-społeczną: dziedzina kultury obejmująca całokształt działalności poznawczej,
sumę wytworzonych nowych wartości wraz z wynikami tej działalności

25. Na czym polega koncepcja wielostronnego przekazu i odbioru treści krajoznawczych?

26. Na czym polega zastosowanie metody poglądowości w poznaniu krajoznawczym?

zasada poglądowości - jest typowa dla działalności krajoznawczej. Ujawnia się ona przez poznawanie obiektów w terenie (autopsję) w kontaktach z ludnością miejscową, przy obserwacji działania ludzkiego w środowisku (autentyczność). Poglądowość może też występować w sposób pośredni (tzw. poglądowość obrazowa) przy oglądaniu ilustracji i eksponatów, słuchaniu nagrań,

27. Co to jest poglądowość?

Poglądowość w nauczaniu, jedna z najwcześniej sformułowanych i powszechnie uznawanych zasad nauczania, postulująca konieczność bezpośredniego, zmysłowego poznawania rzeczywistości przez uczniów, opartego na obserwacji rzeczy, zjawisk, procesów, wydarzeń; bezpośredniemu poznawaniu zmysłowemu towarzyszyć musi kojarzenie rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów ze słowem, co prowadzi do poznania istotnych cech i zależności zachodzących pomiędzy różnymi elementami rzeczywistości, a w efekcie do poznania pojęciowego.

28. Co to jest werbalizm i jak unikać jego dominacji?
Werbalizm, w pedagogice termin używany dla określenia słownych metod nauczania, w których dominuje przekazywanie gotowych wiadomości za pomocą słowa mówionego i pisanego oraz pamięciowe przyswajanie ich przez uczniów.

29.Główne zasady (reguły) działalności krajoznawczej

30. Jakie zasady pedagogiki można z powodzeniem wykorzystywać w krajoznawstwie?
a. zasadę świadomego i aktywnego udziału odbiorcy treści
b. zasada programowania, systematyzowania, pogłębiania i utrwalania treści krajoznawczych
c. zasada poglądowości
d. zasada łączenia teorii z praktyką
e. zasada korelacji i integracji

31. Wychowawcze funkcje krajoznawstwa (wymienić i scharakteryzować)

32. Co to jest muzeum i jakie formy popularyzacji wiedzy realizuje?
instytucja powołana do gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi pewną wartość historyczną bądź artystyczną. W większych muzeach niewielka część z tych obiektów jest udostępniana publiczności w postaci wystaw stałych lub czasowych, natomiast reszta jest przechowywana w specjalnie do tego przystosowanych magazynach.

33. Na czym polega działalność ekomuzeum?
To sieć rozproszonych w terenie obiektów, tworzących żywą i działającą kolekcję, gdzie elementy przyrodnicze, kulturowe i historyczne prezentowane są w miejscu swego występowania i zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem.

Podstawowym założeniem ekomuzeów jest współuczestniczenie zwiedzających w wydarzeniach kreowanych przez te jednostki. Oprócz zwiedzania poszczególnych obiektów, ekomuzea oferują także np. możliwość kosztowania lokalnych produktów kulinarnych, uczestniczenie w procesach technologicznych (np. kowalstwo, garncarstwo) lub rolniczych, wędrowanie ścieżkami edukacyjnymi (tematycznymi), zajęcia sportowe w terenie

34. Jakich środków przekazywania wiedzy używa się w muzeach?

35. Na czym polega działalność ośrodka interpretacji (centrum edukacji)?

36. Co to są ścieżki edukacyjne, do czego służą i jak wyglądają?

37. Środki masowego przekazu w popularyzacji wiedzy krajoznawczej.

38Na czym polega metoda politechnizacji w przekazywaniu wiedzy krajoznawczej?

39 Na czym polega metoda poliscjentyzacji w przekazywaniu wiedzy krajoznawczej?

40 Na czym polega kolekcjonerstwo krajoznawcze?

41 Główne zasady interpretacji krajoznawczej według Tildena (e-learning)

42. Jakie potrzeby grup specjalnych trzeba uwzględnić, przygotowując dla nich spacer krajoznawczy?

43. Jakie potrzeby grup specjalnych trzeba uwzględnić, przygotowując dla nich zwiedzanie muzeum/skansenu?

44. Co to jest żywa interpretacja.? Podać przykłady.

45. Co to są wycieczki tematyczne? Podać przykłady.

46. Na czym polegają gry plenerowe/miejskie i jak zapoznają uczestników z walorami krajoznawczymi?

47. Wymienić reguły krajoznawstwa, scharakteryzować dwie z nich.

48. Krajoznawstwo jako narzędzie wychowania

49. Działalność krajoznawcza jako treść procesu wychowawczego

Jakie cechy charakteru i usposobienia kształtuje krajoznawstwo?
Na czym polega postawa krajoznawcza?

Wyjaśnić funkcję kulturotwórczą krajoznawstwa.

Wyjaśnić funkcję patriotyczną krajoznawstwa.

Wyjaśnić funkcję poznawczą krajoznawstwa.

Wyjaśnić funkcję społeczną krajoznawstwa.

Opisz (używając metody inwentaryzacji krajoznawczej) walory krajoznawcze swojej „ojcowizny”.

Co było hasłem VI kongresu krajoznawczego w Olsztynie w 2010 r.?

Działalność krajoznawcza w PTSM

Działalność krajoznawcza w harcerstwie

Podać 4 rodzaje percepcji krajoznawczej

Od czego zależy percepcja krajoznawcza?

Co decyduje o skuteczności odbioru walorów dóbr kultury?

Na czym polega reguła koncentryczności w krajoznawstwie?

Na czym polega reguła zróżnicowania źródeł wiedzy krajoznawczej

Jak powstaje system wiedzy krajoznawczej?

Jak krajoznawstwo może zaradzić dysfunkcjom turystyki masowej?

Cechy turystyki alternatywnej a krajoznawstwo (Związki krajoznawstwa i turystyki alternatywnej)

Zbieżność postulatów turystyki alternatywnej i celów krajoznawstwa

Które cechy turystyki łagodnej (soft tourism) są zbieżne z cechami prawidłowej postawy krajoznawczej

Korzyści krajoznawcze z uprawiania turystyki aktywnej

Na czym polega nasycanie turystyki kwalifikowanej treściami krajoznawczymi?
Co to jest inwentaryzacja krajoznawcza
Inwentaryzacja krajoznawcza jest opisaniem, zarejestrowaniem aktualnego stanu obiektów i walorów krajoznawczych. Zasadniczym celem inwentaryzacji krajoznawczej jest uzyskanie możliwie pełnych, sprawdzonych i aktualnych informacji o obecnym stanie walorów i obiektów krajoznawczych. Wyniki inwentaryzacji krajoznawczej wykorzystane być mogą do celów zagospodarowania turystycznego danego obszaru a szczególnie do kreowania atrakcji turystycznych i wytyczania szlaków turystycznych. Stanowią też cenne źródło informacji potrzebnych autorom przewodników turystycznych i innych publikacji krajoznawczych a także aktywowi turystycznemu dla organizowania wszelkich imprez. Efekty inwentaryzacji mogą być wykorzystane ponadto jako materiały szkoleniowe dla przewodników turystyki kwalifikowanej, instruktorów krajoznawstwa itp.

Pytania do podręcznika Z. Kruczka

1. Jak przebiegała ewolucja pojęcia “krajoznawstwo”?

2. Jakie treści składają się na pojęcia krajoznawstwa?

3. Wymień działaczy społecznych i naukowych, którzy zajmowali się sformułowaniem definicji krajoznawstwa.

4. Co to jest “postawa krajoznawcza”

5. W jaki sposób należy pojmować współcześnie krajoznawstwo?

6. Wyjaśnij wzajemne relacje między pojęciami “rekreacja - turystyka - krajoznawstwo

7. Na jakiej bazie i w jakim okresie powstał w Europie ruch krajoznawczy.

8. Omów działalność prekursorów polskiego krajoznawstwa.

9. Krajoznawstwo a romantyzm, wskaż na zbieżność w ideologii tych prądów.

10. Scharakteryzuj nurt poetycko-opisowy w polskim krajoznawstwie.

11. Wymień polskie organizacje krajoznawcze i opisz ich działalność.

12. Scharakteryzuj główne nurty w krajoznawstwie okresu międzywojennego.

13. Opisz główne kierunki programowe działalności krajoznawczej po II wojnie światowej.

14. Cele i zadania krajoznawstwa i progu XXI w.

15. Wymień kryteria podziału działalności krajoznawczej oraz odpowiadające im formy i kierunki.

16. Od jakich warunków zależy stopień nasycenia wyjazdów turystycznych treściami krajoznawczymi.

17. Omów związki krajoznawstwa z turystyką alternatywna.

18. Scharakteryzuj formy i sposoby popularyzacji krajoznawstwa.

19. Jakie znasz rodzaje materiałów, wydawnictw przydatnych dla popularyzacji krajoznawstwa.

20. Omów przemiany jakim uległo pojęcie regionalizmu w XX wieku.

21. Wyjaśnij istotę współczesnego regionalizmu.

22. Przedstaw związki krajoznawstwa z różnymi dyscyplinami naukowymi.

23. Jakie zadania stawia współczesne krajoznawstwo przed nauką.

24. Wyjaśnij różnicę między metodą infiltracji a metodą kompleksową w krajoznawstwie.

25. Które zasady pedagogiki znajdują zastosowanie w działalności krajoznawczej.

26. Opisz zastosowanie jednej z zasad pedagogiki w pracy krajoznawczej na konkretnym przykładzie.

27. Jakie znasz metody przekazywania i odbioru wiedzy krajoznawczej.

28. Na czym polega koncepcja wielostronnego przekazu i odbioru treści krajoznawczych.

29. Omów znaczenie metody obserwacji w krajoznawstwie.

30. Jaką rolę pełnią uczucia w metodzie krajoznawczej obserwacji.

31. Opisz środki audiowizualne stosowane w różnych formach popularyzacji krajoznawstwa.

32. Rola fotografii i filmu w popularyzacji krajoznawstwa.

33. Cele i rodzaje inwentaryzacji krajoznawczej.

34. Przedstaw podstawowe problemy i trudności programowania wyjazdów turystycznych.

35. Co oznacza termin “program imprezy turystycznej”?

36. Jakim cechom winien odpowiadać “dobry” program imprezy turystycznej?

37. Jakie czynniki determinują program wyjazdu turystycznego? Opisz wpływ jednego z nich na zakres treści krajoznawczych wyjazdu turystycznego.

38. Omów zagadnienie doboru treści krajoznawczych w zależności od formy wyjazdu turystycznego.

39. Ułóż program krajoznawczy dla wycieczki autokarowej w dowolnym regionie Polski

40. Ułóż program krajoznawczy dla wędrówki rowerowej w dowolnym regionie Polski.

---