FINANSE I BANKOWOŚĆ

Zjazd I

09/10/04

dr. Jerzy Ryźlak

egz. Testowy

Cele kształcenia:

• uwarunkowania zjawisk finansowych

• różnice między kredytem bankowym a leasingiem

• kredyt obrotowy a factoring

• nowoczesne metody zarządzania finansami

• banki spółdzielcze

• komputeryzacja

• zmiany w bankowości światowej

• fundusze emerytalne

• fundusze inwestycyjne

LITERATURA:

„ Finanse publiczne” Stanisław Owsiak

PWN W-wa 2000 „ Finanse publiczne- teoria i zastosowanie” Wiesława Ziółkowska

Przykładowe pytania egz:

1.Historyczna data la polskiej bankowości było stworzenie pierwszego banku handlowego w formie spółki akcyjnej:

1. 1870

2. 1890

3. 1918

2.Generalny inspektorat nadzoru bankowego tzw. GINB jest organem wykonawczym

1. NBP- Narodowego Banku Polskiego

2. Komisji Nadzoru Bankowego

3. Najwyższej Izby Kontroli

3.Kapitał założycielski banku spółdzielczego utworzony 1 stycznia 1999 nie może być większy niż:

1. 300 tyś Euro

2. 500 tyś Euro

3. 1 mln Euro

4.Największe tempo wzrostu gospodarczego w okresie transformacji ustrojowej miało miejsce w latach:

1. 1991-93

2. 1994-97

3. 1998- 2002

5. Organem władczym w zakresie ogłoszeń upadłości NBP jest:

1. sejm i senat

2. prezydent RP na wniosek komisji NBP

3. nie można ogłosić upadłości

• Bank PeKaO S.A

• Bank Gospodarki Żywnościowej - zrzesza banki spółdzielcze

6. Podatek od towarów i usług VAT oraz podatek akcyzowy zostały wprowadzone w Polsce

1. 1 stycznia 1993

2. 5 lipca 1993

3. 5 stycznia 1994

Struktura finansów publicznych

Wyróżniamy kilka przekrojów finansowo-publicznych:

1. przekrój podmiotowy finansowo-publiczny

2. przekrój prawny

3. przekrój instytucjonalny

FINANSE PUBLICZNE, procesy związane z gromadzeniem publ. zasobów pieniężnych i ich rozdysponowywaniem, a także ramy instytucjonalne, w których te procesy przebiegają; na f.p. składają się: budżet państwa, budżety samorządowe, fundusze celowe oraz tzw. gospodarka pozabudżetowa

A)W przekroju podmiotowym finansów -publicznych

W tym przekroju podmiotowym najważniejsze systemy są:

1) władze ustawodawcze szczebla centralnego ( parlament) sejm i senat

oraz władze szczebla pośredniego i województwa powiaty i gminy\

2) Władze wykonawcze wymienionych szczebli czyli rząd na czele, którego stoi premier Belka

3) Władze kontrolne, które w imieniu władz stanowiących sprawują kontrole

Kontrole objęte są wszystkie dziedziny życia gospodarczego. W Polsce taką władzę o najszerszym zakresie kontroli sprawuje NIK- najwyższa izba kontroli, a w przypadku regionu: Regionalne Izby Rozrachunkowe.

4) Aparat karbowej ( aparat finansowych) zajmujący się na bieżąco realizacją dochodów i wydatków publicznych, ich kontrolą i zarządzaniem budżetem

5) Podmioty czyli jednostki, które są finansowane z funduszy publicznych np.: szpitale, szkoły, wojsko, sądownictwo, jednostki administracji publicznej

B) Przekrój prawny elementy:

1. Konstytucja- (czyli ustawa zasadnicza)

2. Prawo budżetowe w randze ustawy regulujące zasady budowy ustroju budżetowego

3. Co roczne ustawy budżetowe i uchwały samorządów budżetowych

4. Ustawy podatkowego

5. Ustawy o poza budżetowych funduszach publicznych np. ustawa karna i skarbowa i ustawa ordynacja podatkowa, akty normatywne regulujące działalność ministra finansów ( w Polsce akty regulujące działalność rady ministrów)

C)Przekrój instytucjonalny

System finansów publicznych tworzą fundusze przyjmujące najczęściej formę:

1. Budżetu państwa

2. Budżetów samorządowych szczebla podstawowego lub wyższego

3. Funduszy Ubezpieczeń Społecznych

4. Pozostałych Funduszy publicznych

5. Fundacji publicznych

DOCHODY PUBLICZNE

Jakie są przyczyny gromadzenia dochodów publicznych:

Jeśli przyjmujemy przyczynę o obiektywnym istnieniu Państwa muszą obiektywnie istnieć samorządy lokalne, władze, instytucje publiczne. To jest nieodzowne funkcjonowanie przekroju społeczeństwa. Państwo jako takie nie jest w stanie wytwarzać dochodów. Państwo musi się zorganizować aby sięgnąć po środki, aby posiadać niezbędne środki do jego funkcjonowania, sięga do podmiotu i osób, które mogą je wytwarzać ( osoby prawne i gospodarstwa domowe).

Państwo musi uszczuplić dochody gospodarstwa domowego, osób prawnych oraz fizycznych aby zyskać.

Zewnętrzne dochody państwa przejawiają się w formie popytu ( władz publicznych) ma pieniądz.

Popyt może być zaspokajany w 2 sposoby:

• przez przymusowe sięganie do dochodów innych podmiotów ( państwo woli tą formę)

• zaciąganie pożyczek

Państwo ma potrzeby. Ile uda nam się przymusowo ściągnąć od tych co dochody wytwarzające z podatków w formie danin. Państwo sięga, zabiera i nie oddaje.

Państwo ażeby pozyskać środki musi zdobyć się na określony wysiłek.

Wysiłek państwa w celu zaspokojenia swojego popytu na pieniądz ma charakter administracyjny a nie finansowy czy ekonomiczny.

Państwo nie musi ponosić ryzyka ekonomicznego, gospodarczego w pozyskiwaniu popytu na pieniądz. Państwo może ponosić ryzyko polityczne i jest niewielkie jeśli niewiele osób uczestniczy w wyborach. Mogą się zmieniać tylko struktury np. opozycja może dorwać się do rządzenia.

RODZAJE DOCHODÓW PUBLICZNYCH

DOCHODY LUDNOŚCI, przychody pieniężne i w naturze, z pracy, z tytułu świadczeń socjalnych i z in. źródeł; dochody realne ludności wyrażają fiz. rozmiary dóbr i usług, które ludność mogłaby nabyć za uzyskane dochody nominalne w porównywanych okresach.

W teorii finansów publicznych stosuje się różne klasyfikacje.

Mamy 2 pojęcia:

1. wpływy publiczne

2. dochody publiczne

ad a) Przez wpływy publiczne rozumie się wszystkie środki pieniężne zasilające rachunki władz publicznych ( rządowych i samorządowych)

To pojecie jest szerszym niż dochody publiczne gdyż obejmują zarówno wpływy o charakterze pożyczkowym ( zwrotnym) Do wpływów o charakterze pożyczkowym ( zwrotnym) zalicza się w szczególności: kredyty z banku centralnego, kredyty z banków komercyjnych, pożyczki od rządów zagranicznych, pożyczki z banków zagranicznych, wpływy ze sprzedaży bonów skarbowych, wpływy z obligacji manipulacyjnych (samorządowych), wpłaty, zyski banku centralnego.

FINANSE I BANKOWOŚĆ

Zjazd II

23/10/04

Dochody Publiczne- bezzwrotne zasilanie władz publicznych, których źródłem są dochody innych dochodów.

Dochody publiczne- są różne pod względem treści dlatego wyróżnić wśród nich można:

1. Daniny publiczne ( podatki)

2. Dochody publiczne z majątku praw majątkowych

3. Pozostałe dochody

Ad1) Klasyczny przykład ciężaru, który nakładany jest na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, ich główną cechą jest to, że podmiot ponoszący ciężar daniny nie otrzymuje w zamian żadnego bezpośredniego świadczenia ( korzyści).

Typowe przykłady daniny to : podatek, cło, akcyza.

Ad 2) Są rezultatem zaangażowania majątku skarbu Państwa i majątku komunalnego w procesy gospodarce. Władze publiczne zajmują tu wygodną pozycję rentiera.

Przykłady: czynsz za wynajmowanie składników majątkowych ale również wysokości dywidendy.

Ad3) Różnego rodzaju opłaty, składki na różnego rodzaju fundusze publiczne np. PFRON

PODATEK- to pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne i bezwolne świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publiczno prawnych. ( samorządów).

PODATEK, świadczenia pieniężne na rzecz państwa lub innej osoby publ.-prawnej o charakterze przymusowym, powsz., bezzwrotnym i nieodpłatnym, pobieranym na podstawie przepisów prawnych, określających warunki, wysokość oraz terminy płatności tych świadczeń.

Podatek spełnia 2 podstawowe funkcje:

1. Funkcje fiskalną: jest podstawowym narzędziem, przejmowanie przez państwo dochodów jest podstawowym instrumentem zaspokajania popytu na pieniądz.

2. Funkcje ekonomiczne - skutkiem nakładania podatków jest zmiana w sytuacji dochodowej i majątkowej podatników co wpływa na ich zachowanie na podejmowanie decyzji gospodarczych, konsumpcyjnych, decyzji o oszczędzaniu

RODZAJE PODATKÓW:

Wg kryterium przedmiotowego:

1. Podatki od majątku praw majątkowych

2. Podatki od przychodów

3. Podatki od dochodów

4. Podatki od wydatków

I Źródło podatków majątkowych jest posiadany przez podatnika majątku. Stosowanie podatków majątkowych jest po to, żeby podatek nie uszczuplał majątku podatnika. Jeżeli na skutek nałożenia podatku następuje uszczuplenie majątku, taki podatek określa się mianem podatku realnego. Jeżeli źródłem podatku jest dochód z majątku to taki podatek nazywa się podatkiem nominalnym.

Podatek nominalny i podatek realny- na egzaminie.

II Podatki od przychodów płaci się w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i osiąganymi z tego tytułu przychodami. Dla podatków od przychodów charakterystyczne są następujące cechy:

1. Podatki pobierane są przez państwo niezależnie od wyników prowadzonej działalności gospodarczej

2. -ga cecha to: są bardzo korzystnym instrumentem fiskalnym państwa, gdyż ułatwiają popyt państwa na pieniądz, uniezależniając wpływy z tego podatku od sytuacji dochodowej podatnika.

3. -cia cecha podatków od przychodów to: podatki od przychodów przez ich konstrukcje, stawki i sposób pobierania są podatkami silnie oddziaływującymi na poziom cen ( są # cenotwórcze albowiem wkalkulowane są w cenę towarów i usług.

Są powiązane procesami inflacyjnymi.

4-ta cecha: podatki od przychodów mogą być sprzymierzeńcem państwa ( rządu) w równoważeniu budżetu. Te podatki stanowią główne źródło zasilania państwa.

Podatki od przychodów.

Stawka 50% od 600 tyś zł ( rocznie), szacuje się, że w Polsce będzie ok. 4000 tyś podatników, stawka 40% od 74, 48 zł - 600 tyś- szacuje się ok. 266 tyś, stawka 30%- tj podatek dla tych, którzy mają dochody od 37, 24 tyś ponad 22 mln podatników

III. Podatki od dochodów jak i majątków są najbardziej klasycznym przykładem zawłaszczenia przez władze publiczne dochodów prywatnych. Przedmiotem opodatkowania jest dochód- najczęściej dochód z pracy i dochód z prowadzonej działalności gospodarczej.

Podatki od dochodów:

1-sza cecha: nawiązują bezpośrednio do nadwyżki ekonomicznej, wypracowanej przez dochody w wyniku czego następuje bezpośrednia redystrybucja dochodów w gospodarce i społeczeństwie.

2-ga cecha są narzędziem realizacji zasady powszechności opodatkowania.

3-cia cecha: są one bardziej korzystne dla podatnika niż dla władz publicznych albowiem występuje tutaj praktyczna możliwość manipulowania podstawą opodatkowania zwłaszcza dotyczy to osób prowadzących działalność opodatkowania. Poprzez zawyżanie kosztów możemy manipulować podstawą podatku.

Podatki dochodowe są podstawowym źródłem dochodów państwa.

PODATEK DOCHODOWY, typ podatku, którego przedmiotem jest osiąganie dochodu, a podstawą — ustawowo zdefiniowany dochód (różnica między przychodem a kosztami jego uzyskania); występuje powszechnie w wielu państwach; w Polsce p.d. od osób fiz. wprowadzony 1992.

IV. Podatki od wydatków. Są to typowe podatki od konsumpcji jednakże zakres ich występowania ( stosowania) mają charakter ograniczony. Są stosowane wybiórczo i dotyczą tylko luksusowych dóbr. Ale dotyczy też dóbr mniej luksusowych w przypadku nabywania takich towarów jak: sól, paliwa, alkohol i występują one

w formie akcyzy.

Kryteria podatków z punktu widzenia związku między ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem.

Mamy 2 kategorie podatków:

• BEZPOŚREDNIE - to takie podatki w których przypadku istnieje precyzyjnie określona

zależność miedzy płaconym podatkiem ( rodzajem podatku, jego wysokością, trybem płacenia a podatnikiem. Typowy przykład majątku bezpośredniego są podatki od dochodów i podatki majątkowe.

PODATKI BEZPOŚREDNIE, podatki nakładane na dochód lub majątek podatnika (np. podatek dochodowy, gruntowy).

- POŚREDNIE - obciążają podatnika w sposób nie pozostający w ścisłym związku z jego sytuacją dochodową i majątkową. Jako takie są podatkami ukrytymi a ciężary ponoszone przez podatków są bardzo anonimowe. Klasyczne przykłady podatków pośrednich są wszystkie podatki od sprzedaży ( od wydatków)

PODATKI POŚREDNIE, podatki nakładane na przedmioty spożycia, czynności obrotu i wymiany (np. konsumpcyjne); płaci je nabywca.

Zjazd III

06/11/04

Temat: Formy organizacyjno prawne. Jednostek sektora finansowego ( budżetowych).

Jednostki, których działalność finansowa jest ze środków publicznych w całości lub części, charakteryzują się określoną formą organizacyjno-prawną.

W zależności od sposobu powiązania jednostki z budżetem wyodrębnia się następujące formy sektora finansów publicznych.

1. Jednostki budżetowe

2. Zakłady budżetowe

3. Gospodarstwa pomocnicze

4. Środki specjalne

5. Publiczne fundusze celowe

Najbardziej typowa formą organizacyjną dla państwowych i samorządowych instytucji sektora publicznego. Jednostki budżetowe tworzy się w takich dziedzinach w których wydatki są współmienre do realizowanych dochodów.

A zadania swoje wykonują na zasadach niekomercyjnych.

Zasada non-profit ( ukierunkowana na zasadach niekomercyjnych, a nie dla zysków)

Jednostki budżetowe rozliczaja się z budżetem na zasadach według metody określane mianem budżetowania brutto.

Jednostki pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu. A te niekomercyjne dochody odrowadzane są bezpośrednio na rachunek budżetu państwa albo na rachunek samorządu- terytorialnego.

Podstawą działalności jednostek budżetowych są plany finansowe.

Plany finansowe opracowywane przez kierownika jednostki na podstawie dysponenta środków.

( nadrzędny dysponent może być np. budżet państwa lub budżet jednostek samorządu terytorialnego).

WYODRĘBNIAMY 2 JEDNOSTKI:

• państwowe jednostki budżetowe

• samorządowe jednostki budzetowe

1. Państowe jednostki budżetowe są tworzone, łączpne i likwidowane przez dysponentów częściej środków budżetowych a mianowicie przez: Ministrów, Kierownikóww urzędów centralnych, wojewodów.

2. Samorządowe jednostki budżetowe są tworzone wyłącznie przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego.

Jednostki budżetowe- nie posiadają osobowości prawnej. Co przekłada się na to, że ich kierownicy podejmują wszelkie czynności o charakterze cywilno-prawnym. Nie w imieniu danej jednostki lecz jako upoważnieni przedstawiciele Skarbu Państwa.

Formy jednostek budżetowych przyjmują przedewszytskim : Urzędy Naczelnych organów państwowych takich jak: Prezydent RP, sejm, Senat, Wszystkie Urzędy Administracji Rządowej i Samorządowej, Urzędy Kontroli przestrzegania Prawa ( Najwyższa Izba Kontroli), jak: Regionalne Izby Obrachunkowe, ponadto: sądy, więzienia, jednostki podległe Ministerstwu Obrony Narodowej oraz Ministrowi Sopraw Wewnętrznych i Administracji ale także szkoły podstawowe, gimnazja, średnie, policealne, domy pomocy społecznej, parki narodowe i krajobrazowe, jednostki szkoleniowe i doradcze.

Na terenie gmin w formie jednostek budżetowych działają głównie: Urzędy gmin, zespoły Administracyjne Szkół, część przedszkola.

Jednostki budżetowe na terenie powiatu zaliczamy: starostwa, szkoły zawodowe, zespoły szkół i licea, domy pomocy społecznej, zarządy dróg.

W planach jednostek budżetowych ujmuje się głównie:

- wydatki bezpośrednie - związane z funkcjonowaniem jednostek takie jak: -wynagrodzenia, wydatki na zakupy towarów i uług i opłaty

• wydatki na inwestycje własne

• dotacje oraz świadczenia wypłacane innym podmiotem

Gdyby prześledzić jak wyglądały w skali całego kraju to w latach 1995- 2000 udział dochodów realizowanych przez państwowe jednostki budżetowe zawierał się w przedziale:

dochody 2,0-6,5 mld zł, natomiast wilekość wydatków w tym samym okresie zawierała się w przedziale wydatki 26,9- 48, 2 mld zł.

Największy udział procentowy dochodów w wydatkach był w roku 2000 i stanowiło to ok. 24%, natomiast najniższy udział był w 1995 i wynosił 6,6%, co składa się na dochody, na działalność niekomercyjnych jednostek budżetowych. To są wpływy z kar, grzywien oraz dochody ze świadczonych usług.

Gdybyśmy wyodrębnili formy organizacyjno prawne jednostek budżetowych: zakłady budżetowe gospodarstwa pomocnicze i środki specjalne zaliczymy je do tzw. gospodarki poza budżetowej.

• zakłady budżetowe są samodzielnymi jednostkami organizacyjnymi

• gospodarstwa pomocnicze- są to wyodrębnione organizacyjnie części jednostki budżetowej

• środki specjalne -są to wyodrębnione rachunki środków pieniężnych w celu prowadzenia działalności ściśle określonej przez jednostkę budżetową.

Istotą gospodarki poza budżetowej jest: samowystarczalność, która wyraża się tym, że gospodarka poza bużetowa pokrywa swoje wydatki z własnych dochodów, a rozliczenia z budżetem państwa następuje przez wpłatę części uzyskanej nadwyżki środków obrotowych lub zysków.

Przy czym ta samowystarczalność wcale nie musi oznaczać, że te jednostki poza budżetowe nie mogą korzystać z dotacji subwencji państwa.

Zestawienia dochodów i wydatków: zakładów budżetowych gospodarstwa pomocnicze, środki specjalne tworzą w ustawie budzetowej, odrębny plan finansowy, jest on powiązany z budżetem państwa, kwotami dotacji udzielonych jednostką gospodarki poza budżetowych i wpłatami ich zysku do budżetu państwa. Zakłady budżetowe nie posiadają osobowości prawnej ale korzystają z samodzielności organizacyjnej oraz ograniczonej samodzielności finansowej, że po pierwsze: mogą otrzymywać dotacje od państwa i zysk, muszą przekazywać do państwa.

Podobnie jak w jednostkach budżetowych i zakładach budżetowych wyodrębniamy podział na:

• państwowe zakłady budżetowe

• samorządowe zkłady budżetowe

- Państwowe zakłady budżetowe tworzone są na mocy decyzji Ministrów, Kierowników Urzędów Centralnych i Wojewodów. Państwowe zakłady budżetowe tworzy się w takich dziedzinach jak: Ośrodki kształcenia Kadr administracji państowej, ośrodki wczasowe i wczasowo- szkoleniowe. Do tych jednostek należą też: ośrodki sportu i rekreacji i domy pracy twórczej.

• Samorządowe zakłady budżetowe tworzone są na podstawie decyzji organów stanowiące samorządu terytorialnego. W formie samorządowych zakładów budżetowych działają przede wszytskim przedsiębirstwa gospodarki komunalnej, zakłady wodociągowo- kanalizacyjne, przedszkola na terenie gminy i ośrodki rekracyjni sportowe.

Jest zauważalna tendencja, że liczba zakładów budżetowych w Polsce systematycznie maleje.

• Gospodarstwa pomocnicze- są one tworzone i likwidowane na takich samych zasadach jak zakłady budżetowe. Różnica między zakładem budżetowym a gospodarstwem pomocniczym, ta różnica tkwi w tym, że zakład pomocniczy jest jednostką samodzielną natomiast gospodarstwo pomocnicze funkcjonuje jako wyodrębniona część jednostki budżetowej.

A podobieństwa miedzy nimi to: obie te formy organizacyjne finansują swoje wydatki z własnych dochodów. Obie mogą korzystać z dotacji budżetowych, obie formy nie mają osobowości prawnej.

Cechą specyficzną dla gospodarstw pomocniczych jest to, że z budżetem państwa są powiązane w sposób specyficzny.

50% zysku

Budżet Gospodarstwa

Państwa Pomocnicze

dotacje budżetowe

Gospodarstwo pomocnicze na koniec roku przekazują do budżetu państwa przekazują 50 % a budżet państwa przekazuje dotacje budżetowe do gospodarstw pomocniczych.

Kolejna cehca gospodarstw pomocniczych to jest to, że posiadają ograniczoną samodzielność ekonomiczną. Polega na tym, że niewykorzystane środki w danym roku w odróżnieniu od zakładów budżetowych nie wygasają i mogą być wykorzystane w roku następnym. To jest o tyle istotna różnica między budżetem państwa a gospodarstwem pomocniczym, że nie ma wilczego pędu do wydawania środków publicznych.

Podstawą gospodarstwa pomocniczego są plany finansowe. Mogą one ulegać zmianie w ciągu roku pod warunkiem, że kwota planowanych zysków ani kwaota przyznawanych dotacji ie uszczuplą wpływów ani nie zwiększą wydatków budżetu państwa. W formie gospodarstw pomocniczych prowadzone są między innymi zkłady obsługi ministerstw centralnych urzędów administracji państwowej oraz hotele pracownicze, ośrodki wypoczynkowe i wypoczynkowo szkoleniowe, zakłady usługowo- szkoleniowe, przy urzędach skarbowych. Działają także warsztaty szkolne.

Gospodarstwa pomocnicze w przypadkach Narodowych.

Gospodarstwa pomocnicze w 100% realizują swoje wydatki z przychodów.

Najważniejsze elemnty planu pomocniczego są. Tzw przychody własne, wydatki na wynagrodzenia oraz składniki naliczane od wynagrodzeń, wydatki inwestycyjne, rozliczenia z budżetu państwa (wpłata zysku), dotacje z budżetu państwa. To są najważniejsze elemnty gospodarstwa pomocniczego

Środki specjalne- mają postać wyodrębnionego rachunku środków pieniężnych w celu prowadzenia określonego przez jednostkę budżetową rodzaju jeje działalności.

Gromadzenie środków specjalnych, łączy się z tym, że dochody budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego związane z określonym rodzajem działalności nie są odprowadzone bezpośrednio do budżetu lecz na specjalny rachunek bankowy z którego pokrywa się koszty tej działalności.

Dochodami środków specjalnych mogą być w szczególności:

- opłaty za czynności egzekucyjne komorników sądowych, urzędów skarbowych, wpływy należności budżetowych w wyniku działalności izb, urzędów skarbowych i urzędów celnych, wpływy z odpłatności za prosukty i usługi pieniężne, spadki, zapisy i darowizny na rzecz jednostki budżetowej, odszkodowania i wpłaty za utracone lub uszkodzone mienie oddane w zarząd jednostce budżetowej.Mogą to być wpływy z tytułów zapasów mobilizacyjnych, są źródłem dochodów. Środki specjalne- bilans wychodzi na zero.

Zjazd 4

20/11/04

Temat: Publiczne fundusze celowe

Publiczny fundusz celowy.

Można zdefiniować jako: utworzoną na mocy aktu prawnego wysokiej rangi najczęściej ustawy formą organizacyjną służącą organom władz publicznych do gromadzenia środków pieniężnych ze ściśle określonych źródeł. w ten sposób zgromadzone środki publiczne muszą być: przeznaczone na ściśle określone cele.

Przesłanki powołania funduszy celowych:

1. Funkcja alokacji środków publicznych

2. Funkcja redystrybucji środków publicznych

3. Funkcja mobilizacji

4. Funkcja racjonalizacji środków publicznych

1 i 2 realizowana jest przez celowe fundusze publiczne w takim samym zakresie jak budżet państwa.

Ad 1 ) Ta alokacja zasobów pieniężnych wykorzystywana jest poprzez mechanizm administracyjny.

Może być źródłem negatywnych skutków albowiem, mamy do czynienia z arbitralnością decyzji.

Ad 3) redystrybucyjne funkcje funduszy celowych polega na tym, że w wyniku ich działalności następuje ingerencja w dochody osób i podmiotów gospodarczych w konsekwencji powoduje zmiany w proporcjach wykorzystywania dochodu narodowego.

Ad3 ) fundusze celowe mogą sprzyjać powiększaniu środków publicznych zwłaszcza wtedy gdy zwiększenie to nie jest możliwe za pomocą klasycznych instrumentów fiskalnych tj. podatki.

Ad4) fundusze celowe mogą osłabiać nieuniknione przy administracyjnym mechanizmie alokacji wpływ czynnika arbitralności i wolontaryzmu.

TECHNIKI FINANSOWANIA

1. nieobowiązywanie zasady jednorodności budżetowania

2. stabilności źródeł finansowania

3. ciągłość finansowania zadań

4. elastyczne kształtowania wydatków z zależności od zmieniających się potrzeb

RODZAJE FUNDUSZY CELOWYCH

1. Rodzaj gestora środków publicznych gromadzonych przez fundusze celowe

2. Przedmiot (cel finansowany ze środków funduszu)

3. Źródła dochodu funduszu

Ad a) Rodzaj gestora

PFC SFC POFC

Państwowy Fundusz celowy Samorządowe fundusze celowe ponadnarodowe fundusze

celowe

zarówno na szczeblu centralnym tworzone są po to aby uelastycznić najczęściej mają charakterze

jak i na najniższych szczeblach gospodarkę publicznymi środkami dotacji składek poszczeg.

pieniężnymi na szczeblu gminy krajów i przeznaczone na

powiatu, województwa ściśle określone cele np.

fundusz Phare

a vista - 30 %

lokaty termin 20 %

300 zł

1000

3,5 %

ad b) fundusze finansujące pieniężne świadczenia społeczne

fundusze wspomagające rozwój dziedzin

ad c) dochód funduszu może pochodzić ze źródeł ściśle określone w ustawie

a' vista 30 %

lokaty termin 20 %

300 zł

1000

3,5 %

Fundusze celowe w naszym kraju. Obecnie 11 funduszy celowy 2—4

1. Funduszy ubezpieczeń społecznych najpotężniejszego przychody określone były na kwotę 105, 3 mln zł, a wydatki 109, 80 mld zł

2)Fundusz Emerytalny -rentowy KRUS

- przychody 7,3 mld

• wydatki 9,5 mld

3) PFRON - Państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych

• przychody 2,5 mld

• wydatki 2,5 mld

4)NFOŚ i Gw ( Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i gospodarki wodnej)

- przychody 715 mln

- wydatki 659 mln

5. Fundusz gwarantów świadczeń publicznych:

• przychody 711 mln

• wydatki 101mln

6. Państwowy fundusz kombatantów

Łącznie :

• Przychody 133 mld zł

• Wydatki 139mld zł

Mamy w sumie 11 funduszy celowych.

Proponuje się 13 nowych funduszy celowych.

Wśród tych co miałyby powstać to:

• fundusz restrukturyzacji przedsiębiorstw

• fundusz reprywatyzacji

• fundusz rozwoju kultury fizycznej

• fundusz skarbu państwa

• fundusz promocji kultury

• fundusz nauki i technologii Polskiej

• fundusz modernizacji sił zbrojnych

• fundusz centralna ewidencja pojazdów i kierowców

• fundusz zajęć sportowo-rekreacyjnych dla uczniów

• fundusz pomocy postpenitencjarnej ( dla opuszczających zakład karny)

• fundusz rozwoju przywięziennych zakładów pracy

• fundusz modernizacji bezpieczeństwa publicznego

• fundusz wsparcia policji

To 13- cie nowych funduszy miałyby wydatkować 2005 ok. 2,6 mld zł, co zaproponowano w ustawie przychody na te fundusze 2,2 mld zł.

W praktyce wynika, że powstają nowe fundusze, znikają stare.

Największym funduszem jest fundusz ubezpieczeń społecznych jest państwowym funduszem celowym powstałym w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Dysponentem jest ZUS. Fundusz ubezpieczeń społecznych jest kontynuatorem funduszu emerytalnego powstały 1968r.

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych czerpie swoje dochody z 2-óch dochodów:

- ze składki obowiązkowej z tytułu ubezpieczeń

• dotacji budżetu państwa

Przy czym udział składki w przychodach funduszu kształtuje się bardzo różnie od 1995-2002), to w 1995 r. było to 83,8 % składka w takim zakresie stanowiła źródło dochodu w 1996-87,6%

W 2002-71,5 %

Musiały uzupełniać dobór składki. Mniejsza osób pracujących utrzymuje więcej osób niepracujących.

Wysokość składki to jest 37, 8 zł

Składka FUS Ogółem 36,59% z tej składki opłacamy:	Fundusz ubezpieczeń społecznych. To co płaci zakład pracy. 17,88%	Pracownik. 18,71%
1) Fundusz emerytalny 19,52%	9,76%	9,76%
2) fundusz rentowy 13%	6,5%	6,5%
3) fundusz chorobowy 2,45%	----------------	2,45%
4) fundusz wypadkowy 1,62 %	1,62%	------------------

System emerytalny w Polsce do 1998 r, który obowiązywał potem zreformowany miał charakter repartycyjny, który charakteryzował się następującymi cechami:

• bardzo wysokim obciążeniem kosztów pracy, do roku 1998, składka ZUS wynosiła 45% ponadto była podwyższona o 3%, na fundusz pracy i o 0,18%, na fundusz gwarantowanych, świadczeń pracowniczych razem 48, 18%

• brak przejrzystej zależności między wysokością świadczenia emerytalnego a stażem pracy i zarobkami

• było to, że mieliśmy do czynienia z licznymi przywilejami branżowymi. Co spowodowało, że blisko 20% zatrudnionych w naszej gospodarce były tymi przywilejami branżowymi np. karta dla nauczyciela czy górnika itd..

• brak stabilności prawnej powodowanej częstymi zmianami zasad waloryzacji

• duże obciążenie budżetu państwa dotacjami do emerytur i rent

O ile w roku 1990 ( na 1 emeryta w Polsce przypadało 2,2 osoby zdolne do pracy. To według prognoz na rok 2010 wskaźnik ten będzie wynosił 1,94 osoby pod względem tego wskaźnika sytuacja nie jest dobra w porównaniu z Europą. Ponieważ system emerytalny wymagał zmian to podjęto je w 1990. Zmierzał on do racjonalizacji funduszu gospodarki emerytalnej.

Po 1-sze wydłużenie podstawy emerytury do lat 10-ciu.

Po 2-gie ograniczenie wpływu tzw. okresu nie składkowego na ostateczny wymiar świadczenia nie emerytalnego przyjętą 2 wskaźnikami dla:

-1,3% za rok okresu składkowego

-0,7% za rok okresu nie składkowego

Po 3-cie wyłącznie zasiłków rodzinnych z ubezpieczeń rentalno-rentowych

Po 4 -te powołanie policji pracy, która miała działać w szarej strefie zakładaniu na czarno i niepłaceniu składek ZUS.

- podniesienie statusu formalno- prawnego składek na ubezpieczeń społecznych, jak i zaległości jak też zaległości powstających w wyniku nie płacenia tych składek.

1

---