OPIEKA NAD CHORYM NIEPEŁNOSPRAWNYM I UNIERUCHOMIONYM
UKŁAD MIĘŚNIOWO-KOSTNY składa się z kości tworzących szkielet oraz mięśni umożliwiających ruchy kości.
Mięśnie mają różne kształty: wrzeciona pióra (pierzaste), połowy pióra (półpierzaste), dwugłowe, trójgłowe, czterogłowe. Mięśnie otoczone są błoną włóknistą.
Kościec zawiera kości krótkie (rąk, stóp), długie (piszczel nogi), płaskie (czaszka). W kościach długich wyróżnia się trzy części: nasady, trzon, przynasady. Kości łączą ze sobą stawy, dzięki którym kości mogą się poruszać. Stawy mogą być ruchome (kolanowy, barkowy, biodrowy) i nieruchome (między kośćmi).
Ruchy kośćca są wynikiem skurczu mięśni działających na wysoce złożony system dźwigni, utworzony przez kości i stawy. Czynność ruchowa (motoryczna) zależy od działania układu mięśniowego i nerwowego.
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ I UNIERUCHOMIENIE - POSTĘPOWANIE PIELĘGNACYJNE
Niektórzy chorzy nie mogą z powodu swej choroby poruszać się i muszą pozostawać w łóżku.
Przyczyny:
ból kości, stawów, mięśni, stóp,
zaburzenia psychiczne - lęki, uczucie strachu w następstwie upadku, depresja,
osłabienie - zaburzenia endokrynalne, metaboliczne, choroby układu krążenia (zawał serca), neurologiczne (ch. Parkinsona, udar),
jatrogenne - nadmierne uspokojenie, lęki wywołujące obniżenie ciśnienia, zbyt długie pozostawanie w łóżku.
BÓL
Ból towarzyszył ludzkości od niepamiętnych czasów, gdyż brak czucia bólu stanowi rzadko spotykane zjawisko. Dlatego człowiek od wieków szukał remedium na ból i cierpienie. Odczuwanie bólu jest subiektywne i zmienne indywidualnie, zatem od zarania istnienia ludzkości było ono tematem zarówno poetów i pisarzy, jak i rzeźbiarzy i malarzy. Zagadnienie bólu jest badane zarówno przez filozofów, teologów i socjologów, jak też przez lekarzy i pielęgniarki.
Słowo ból (ang. pain) bierze swój rodowód z języka greckiego, w którym poine oznaczało karę.
Ból okalecza więcej ludzi niż jakakolwiek choroba i stanowi najbardziej nieodpartą potrzebę szukania pomocy. Chory odczuwający ból powoduje szczególne problemy pielęgnacyjne. Ból i cierpienie, podobnie jak radość i szczęście, stanowią odczucia subiektywne. Aby sprostać zadaniu walki z bólem, opiekun musi każdego chorego traktować indywidualnie, jednocześnie z całą wyrozumiałością dla jego cierpienia. Powinna zdawać sobie sprawę z tego, że bólu nie sposób zmierzyć i że jedynym sędzią w tym przypadku jest sam chory.
Ból wywołuje podrażnienie obwodowego receptora bólu na początku włókna nerwu czuciowego.
Skuteczna walka z bólem jest uzależniona od ustalonych celów leczenie oraz od indywidualnie zaplanowanego pielęgnowania chorego. Oprócz tego należy uwzględnić dodatkowe czynniki, związane z potrzebami chorego. Uważna obserwacja chorego i słuchanie jego zwierzeń i skarg umożliwia dokładne określenie czynników wpływających na odczuwanie przez niego bólu.
RÓŻNICE MIĘDZY BÓLEM OSTRYM A PRZEWLEKŁYM
Bez względu na to, czy mamy do czynienia z bólem ostrym czy przewlekłym opieka nad chorym musi proporcjonalnie uwzględnić trzy aspekty: 1) fizyczny, 2) psychologiczny 3) socjalny.
Ważne by opieka fizyczna kształtowana była na podstawie wiedzy socjalnej i psychologicznej.
Cecha |
Ból ostry |
Ból przewlekły |
Przewodzenie |
Szybkie |
Powolne |
Uszkodzenie tkanek |
Wyraźne |
Niewielkie lub brak |
Odpowiedź układu autonomicznego |
Jest |
Nie ma |
Znaczenie biologiczne |
Duże |
Niewielkie |
Nastrój |
Strach |
Przygnębienie, obawa |
Skutki społeczne |
Niewielkie |
Znaczne |
Skuteczne leczenie |
Leki przeciwbólowe |
Brak swoistych leków |
OSOBA pielęgnująca chorego powinna:
traktować niepełnosprawnego podopiecznego jako pełnowartościowego człowieka, który może współuczestniczyć w normalnym życiu,
mieć dla nich czas,
zajmować się nimi bez zniecierpliwienia,
być przy nich zawsze w razie potrzeby,
cechować się dokładnością, odwagą, przewidywaniem, zrozumieniem, opanowaniem,
wspierać wszelkie działania chorego,
organizować spotkania z innymi ludźmi, stworzyć namiastkę środowiska społecznego.
ZABIEGI PIELĘGNACYJNE
Przy pielęgnowaniu chorych pozostających przez długi czas w łóżku należy przestrzegać szczególnie następujących sześciu zasad pielęgnacji:
mycia całego ciała,
higieny jamy ustnej i mycia zębów,
mycia włosów,
mycia nóg,
mycia rąk,
kąpieli higienicznej.
Uzupełnić informacje - S. Wołynka, Pielęgniarstwo ogólne, s. 149-176; 204-232.
W każdym konkretnym przypadku zakres zachowanych umiejętności jest rozmaity, uwarunkowany następstwami obciążeń fizycznych albo psychicznych, a także sytuacji otoczenia chorego, np. zmiany pogody, nadmiernego tempa życia. Ważne jest więc, aby również w toku opieki podstawowej brać pod uwagę sytuację danego człowieka, co pozwoli prawidłowo ocenić jego samodzielność albo chęć współdziałania, a także stwierdzić, jak wiele wysiłku można od niego oczekiwać.
PIELĘGNACJA PODSTAWOWA - Załącznik ksero str. 102- 114
PROFILAKTYKA ODLEŻYN - Załącznik ksero 131-143
S. Collins, E. Parker, Propedeutyka pielęgniarstwa, PZWL, Warszawa, 1989, s. 92; G> Garret, Potrzeby zdrowotne ludzi starszych, PZWL, Warszawa, 1990, s. 126; J. Schiefele, I. Staudt, m. Dach, Pielęgniarstwo geriatryczne, Wrocław, 1998, s. 65-77, 131-134; A. Vogel, G. Wordraschke, Pielegnowanie chorego w domu, PZWL, Warszawa, 1993, s. 123-220.