WZROST,
RÓŻNICOWANIE,
STARZENIE SIĘ
I NATURALNA ŚMIERĆ KOMÓREK
- PYTANIA
Z HISTOLOGII
Opracował M.P. na podstawie:
- „Histologia” - W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” - J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)
Wydanie I 2008
1. Jakie są trzy sposoby wzrostu narządów i całego organizmu?
Wzrost poprzez:
- proliferację komórkową (rozrost), czyli zwiększenie ilości komórek przez ich podziały mitotyczne
- przerost (hipertrofię), czyli zwiększenie masy i objętości komórek
- akrecję, czyli zwiększenie masy i objętości istoty międzykomórkowej
2. W jakim okresie życia zwierzęcia, wzrost jego ciała odbywa się głównie przez proliferację komórkową?
W okresie zarodkowym i płodowym oraz po urodzeniu do momentu pokwitania.
3. Co to jest cykl komórkowy?
Jest to proces biochemicznych i biofizycznych zdarzeń prowadzących do replikacji DNA komórki i jej podziału poprzez mitozę.
4. Z jakich faz składa się cykl komórkowy?
- faza G1
- faza S
- faza G2
- faza M (faza mitozy)
5. Co to jest interfaza?
Jest to wspólna nazwa dla fazy, G1, S i G2 komórki.
6. Ile komórek powstaje w czasie mitozy z jednej komórki-matki?
Z jednej komórki-matki powstają dwie komórki potomne.
7. Co to sa protoonkogeny?
Są to geny cyklu komórkowego, których białkowe produkty inicjują cykl komórkowy.
8. Co to są geny supresorowe?
Są to te geny cyklu komórkowego, których białkowe produkty hamują cykl komórkowy.
9. Co oznacza CDK?
Są to białkowe kinazy zależne od cyklin - enzymy, które sa produktami protoonkogenów.
10. W której fazie cyklu komórkowego komórka „podejmuje decyzję” o podziale? Co dzieje się oprócz tego w tej fazie?
W fazie G1. W tej fazie zachodzi też intensywna synteza makrocząsteczek (RNA i białek), co zwiększa masę komórki. Zachodzi tutaj też replikacja DNA.
11. Na czym polega aktywacja kinazy białkowej - CDK fazy S? Co się w wyniku tego dzieje?
Polega to na połączeniu kinazy z białkami - cyklinami fazy S. W wyniku tego inicjowana jest synteza DNA, czyli wejście komórki w fazę S.
12. Co to jest CDK fazy M? Jaki jest inny skrót?
Jest to kompleks cyklin fazy M i CDK. Znany on jest również jako MPF.
13. Podaj przykłady białek hamujących cykl komórkowy?
- białka CKI
- białko RB
- białko p53
14. Mutacja genu dla którego białka hamującego cykl komórkowy występuje przy 50% nowotworów złośliwych?
Mutacja genu dla białka p53 prowadzi do niekontrolowanych podziałów komórek.
15. Co to jest stan G0?
Jest to stan spoczynkowy komórki, która nie dzieli się.
16. Podaj przykłady czynników wzrostu i różnicowania (cytokin)?
- naskórkowy czynnik wzrostu (EGF)
- płytkopochodny czynnik wzrostu (PDGF)
- transformujący czynnik wzrostu (TGF)
- czynnik wzrostu nerwów (NGF)
- fibroblastyczny czynnik wzrostu (FGF)
- czynnik martwicy nowotworów (TNF)
- interleukiny (IL)
17. Co to jest restenoza?
Jest to zwężenie światła naczyń krwionośnych po zabiegu ich sztucznego rozszerzania.
18. Z jakich dwóch zasadniczych etapów składa się mitoza?
- kariokineza
- cytokineza
19. Jakie fazy wyróżniamy w kariokinezie mitozy?
- profaza
- metafaza
- anafaza
- telofaza
20. W której fazie (fazach) mitozy zachodzi kondensacja chromatyny?
W profazie i metafazie.
21. Które chromosomy są dłuższe - profazowe czy metafazowe?
Dłuższe są chromosomy profazowe.
22. Co dzieje się w profazie mitozy?
- zachodzi reorganizacja cytoszkieletu i gładkiej siateczki śródplazmatycznej
- dwie pary centrioli przemieszczają się każda w stronę przeciwległego bieguna komórki
- wytwarzane jest wrzeciono podziałowe (kariokinetyczne)
- rozprasza się jąderko i zanika otoczka jądrowa
- rozpoczyna się kondensacja chromatyny
23. Co dzieje się w metafazie mitozy?
- kończy sie kondensacja chromatyny w chromosomy mitotyczne
- chromosomy mitotyczne ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki tworząc płytkę metafazową
- organella komórkowe przemieszczane są ku biegunom komórki tak, aby możliwie w równych ilościach przeszły do komórek potomnych
24. Co dzieje się w anafazie?
Następuje rozerwanie chromosomów mitotycznych w miejscach ich centromerów i wędrówka chromosomów do przeciwległych biegunów komórki przez skracanie się mikrotubuli wrzeciona podziałowego.
25. Co to jest kohezyna i jakie białka ją rozkładają?
Kohezyna jest to białko, które spaja chromatydy w centromerach. Za jego rozkład odpowiedzialne są takie białka jak sekuryna, separyna i cyklosom.
26. Co dzieje się w telofazie?
- następuje dekondensacja chromosomów
- odtwarza się jąderko
- odbudowywana jest otoczka jądrowa
27. Co to jest cytokineza?
Jest to podział cytoplazmy dzielącej się komórki, rozpoczynający się wytworzeniem w anafazie bądź telofazie pierścienia kurczliwego, który coraz bardziej zaciska się tworząc bruzdę podziałową, aż do całkowitego podziału cytoplazmy.
28. W jakich chorobach stosuje się środki hamujące cykl komórkowy?
- w nowotworach
- w łuszczycy
29. Jakie czynniki mogą hamować cykl komórkowy?
- środki farmakologiczne
- promieniowanie rentgenowskie
- promieniowanie nadfioletowe
30. W jaki sposób można pobudzać komórki nabłonkowe naskórka do proliferacji i różnicowania?
Do proliferacji za pomocą TGFα a do różnicowania za pomocą TGFβ.
31. Czym się różnią komórki międzymitotyczne od pomitotycznych? Podaj przykłady.
Komórki międzymitotyczne mają zdolność do podziału, natomiast pomitotyczne ją utraciły, jak np. komórki mięśniowe poprzecznie prążkowane lub komórki nerwowe.
32. Które komórki mają zdolność do podziału przez całe życie?
- komórki nabłonków
- komórki szpiku kostnego
- komórki kanalika nasiennego
33. Co to są komórki: a) totipotencjalne, b) pluripotencjalne?
a) Są to komórki, z których moga powstać wszystkie rodzaje komórek organizmu.
b) J.w. z wyjątkiem komórek błon płodowych.
34. Co powstaje z jednej komórki macierzystej w wyniku jej podziału?
Powstają 1 komórka macierzysta oraz 1 komórka progenitorowa.
35. Co to są kaspazy i przez co są aktywowane?
Są to enzymy, które rozkładają enzymy metabolizmu komórki, uaktywniające się podczas apoptozy pod wpływem cytochromu c uwalnianego przez mitochondria.
36. Jakie czynniki mogą wzbudzać apoptozę?
- ceramid
- cytochrom c
- białko p53