FINANSE

Finanse - to środki finansowe, pieniądze plus reguły, normy i instytucje regulujące obrót pieniężny.

Dwa sposoby patrzenia na pieniądze:

Pieniądz, który gdzieś jest i sobie leży - zasoby pieniężne osób prywatnych, firm, państwa

pieniądz, który pracuje, który jest w ruchu obiegu, obrocie, cyrkulacja pieniądza - czyli jego obieg - jest to jego tworzenie, podział i gromadzenie.

Tworzenie pieniądza - to kreacja pierwotna pieniądza, dokonuje jej Bank Centralny (NBP) emitując pieniądze.

Podział - to wydatkowanie środków, uczestniczą w nim wszystkie podmioty, firmy, przedsiębiorstwa, ludzie, gospodarstwa domowe.

Gromadzenie - oszczędzanie, polega na tym, że pieniądz z obiegu wypada, staje się zasobem.

Tworzenie, Podział, Gromadzenie - to CYRKULACJA PIENĄDZA jest to układ zamknięty.

PODZIAŁ FINANSÓW:

1. PUBLICZNE - dotyczą pozyskiwania środków budżetowych oraz wydatkowania środków publicznych, środki gromadzone w budżecie gromadzone są pod przymusem, regulowane ustawą lub rozporządzeniem Ministerstwa Finansów, wydatkowanie odbywa się pod kontrolą, służą realizacji interesów społecznych, państwo gromadzi środki by wydatkować je na cele prospołeczne. Finanse publiczne opierają się na tzw. budżetowaniu, funkcjonują według planów finansowych (najczęściej rocznych), planów dochodów i wydatków,

- budżet państwa,

- podatki - PIT, CIT, AKCYZA,

- jednostki samorządów terytorialnych (województwo, powiat, gmina),

- inne instytucje publiczne (firmy ubezpieczeniowe, ZUS, fundacje),

- finanse celowe (alimentacyjny, niepełnosprawnych, ubezpieczeń rolniczych).

2. PRYWATNE - wydatkowanie środków pieniężnych oparte jest o dobrowolność ale musi być zgodne z prawem, to rozliczenia i przepływy dotyczące przedsiębiorców, gospodarstw domowych i relacji między nimi a bankami komercyjnymi, opierają się na podstawie umów cywilno - prawnych, opierają się na RÓWNOŚCI PODMIOTÓW, każdy ma równe prawa i obowiązki, służą maksymalizacji zysków prywatnych,

- finanse gospodarstw domowych - gospodarstwa domowe muszą swoje plany finansowe dostosowywać do zmieniających się warunków gospodarczych, gromadzą środki z 3 powodów:

motyw oszczędnościowy, motyw konsumpcyjny, motyw transakcyjny,

- finanse firm, przedsiębiorstw:

FIRMA - to instytucja założona w celu prowadzenia działalności gospodarczej, określona z nazwy i zarejestrowana.

PRZEDSIĘBIORSTWO - brak konkretnej nazwy (P.P.U.H.)

- banki komercyjne.

RÓŻNICA SKALI - środki, które są w obrocie w finansach publicznych są w skali MARKO, są większe, mają większą wartość, na finanse prywatne patrzymy w skali MIKRO.

PODZIAŁY WYSTĘPUJĄCE W OBIRGU:

• Przedsiębiorstwa,

• gospodarstwa domowe,

• Bank Centralny,

• Skarb Państwa - gospodarz, w imieniu państwa wydatkuje środki publiczne,

• Banki Komercyjne - wszystkie banki poza Bankiem Centralnym,

• Towarzystwa Ubezpieczeniowe - nieraz wymienia się tu ubezpieczycieli.

KREACJA WTÓRNA - dokonywana jest przez banki komercyjne poprzez udzielanie wszelkiego rodzaju kredytów.

STRUMIENIE PIENIĘŻNE - to przepływy finansowe które krążą w celu zachowania obiegu, składają się na nie tworzenie i wydatkowanie pieniądza.

PODZIAŁ STRUMIENI ZE WZGLĘDU NA UCZESTNIKÓW:

Przedsiębiorstwa, Gospodarstwa domowe, BC, Banki Komercyjne, Ubezpieczyciele.

PODZIAŁ STRUMIENI ZE WZGLĘGU NA PODMIOT:

• przepływy ekwiwalentne - tu ruchowi pieniądza towarzyszy ruch wartości materialnej np.: pieniądz za towar, usługę, dobro materialne. Regulowane są rynkowo, czyli zgodnie z prawem popytu i podaży, przepływy te mogą regulować reguły prawne np.: ustawa o minimalnym wynagrodzeniu, ustawy podatkowe,

• przepływy redystrybucyjne (transferowe) - ruchowi pieniądza nie towarzyszy jednoczesny ruch wartości materialnych, nie podlegają regulacją rynkowym, charakteryzuje je brak wzajemności świadczenia,

• przepływy kredytowe - są kreowane przez działalność banków, w szczególności banków komercyjnych, bo Bank Centralny w tym zakresie działa tylko na rzecz Skarbu Państwa,

• przepływy ubezpieczeniowe - wyróżniamy dwie kategorie:

1. obowiązkowe - ubezpieczenie społeczne, gospodarcze, OC

2. dobrowolne - większość ubezpieczeń gospodarczych.

Można mówić o częściowej ekwiwalentności świadczeń ubezpieczeniowych - jeśli chodzi o ubezpieczenia gospodarcze, to płaci się składkę a jak zajdzie zdarzenie ubezpieczeniowe np. pożar to otrzymuje się sumę odszkodowania.

ZASADY SYSTEMU FINANSOWEGO PAŃSTWA - system finansowy państwa opiera się na planowaniu finansowym, na rozrachunku finansowym, na obrocie bezgotówkowym. Obrót pieniądza opiera się w większości na obrocie bezgotówkowym, co przyspiesza obieg pieniądza.

PILITYKA FINANSOWA - jest to ogół działań zarówno faktycznych jak i prawnych oraz mechanizmów, które wpływają i reagują cyrkulację pieniądza.

FINANSE PUBLICZNE - to ekonomia, polityka.

PIENIĄDZ to środek wymiany, który wpływa na przepływy i obieg finansowy.

PIENIĄDZ - prawny środek płatniczy, prawny czyli uznany przez państwo i prawo, środek płatniczy służy do wymiany towarowo-pieniężnej - za towary otrzymujemy pieniądze i na odwrót.

PIENIĄDZ MUSI BYĆ:

• uznany przez Państwo i obywateli

• akceptowalny przez inne kraje - nie tylko na rynku wymiany krajowej ale i na arenie międzynarodowej,

• podzielny (aby był uznawany),

• wyrażony w różnych nominałach,

• łatwy w użyciu i przechowywaniu,

• trwały.

Pieniądz krajowy przeznaczony jest do obrotu na pewnym, określonym terytorium danego kraju a pieniądz międzynarodowy np. EURO akceptowany jest w wielu krajach, które weszły do strefy EURO.

FORMY PIENIĄDZA z punktu widzenia wymiany towarowo - pieniężnej:

1. pieniądz gotówkowy :

1. bilon - monety,

2. banknoty,

3. pieniądz kruszcowy - sztabki złota, to pozostałość po tym co było kiedyś do początku XXw.

2. pieniądz bezgotówkowy: zapis elektroniczny - to stwierdzenie o stanie konta w banku, na rachunku bieżącym, na lokacie, pieniądz jest tu zdematerializowany, trzeba zamienić ten zapis na banknoty poprzez wypłatę z kasy, lub za pomocą KARTY - czyli pieniądza plastikowego.

PIENIĄDZ GOTÓWKOWY I BEZGOTÓWKOWY służy do wymiany towarowo - pieniężnej w celach konsumpcyjnych lub inwestycyjnych. Jest to nabywanie dóbr finalnych, otrzymujemy pensje i przeznaczamy środki pieniężne na konsumpcję, firmy uzyskane zyski przeznaczają na inwestycje.

ROZLICZENIA FINANSOWE, PIENIĘŻNE - nie chodzi tu o zakup usług finalnych lecz o regulowanie zobowiązań, wierzytelności, zapłatę rachunków, spłaty kredytów, długów.

Z punktu widzenia rozliczeń finansowych występują następujące formy pieniądza:

1. pieniądz gotówkowy:

• banknoty,

• czek gotówkowy,

• przekaz bankowy, pocztowy (płacimy za rachunki),

• pieniądz plastikowy (karty płatnicze).

2. pieniądz bezgotówkowy:

• zapis elektroniczny (przelewy z jednego konta na drugie, zlecenia stałe),

• weksel,

• czak rozrachunkowy,

• pieniądz plastikowy (karty płatnicze).

CZEK (GOTÓWKOWY i ROZRACHUNKOWY) - zlecenia dla NASZEGO banku do wypłaty określonej kwoty dla osoby wskazanej w czeku. Wymogi formalne jakie czek musi spełniać - CZEK musi zawierać, wskazywać:

• kwotę,

• bank - oddział który ma dokonać wypłaty,

• numer rachunku wystawcy czeku,

• datę i podpis wystawcy.

Czek gotówkowy - zrealizowany przekształca się w gotówkę

Rozrachunkowy - nie musi określać ostatecznej kwoty do wypłaty, czeki te wystawia się w obrocie gospodarczym, w transakcjach pomiędzy firmami, przedsiębiorstwami - zdarza się, że w momencie wystawiania czaku ciężko oszacować jego kwotę, na koncie wystawcy czeku zostają zablokowane pewne środki a na koniec transakcji wpisuje się kwotę i realizacja czeku polega na przelaniu tej kwoty na konto osoby na którą jest czek wystawiony. Termin realizacji czeku również powinien być określony

KARTY PŁATNICZE - to jedna z form pośredniczących banku, są karty:

• debetowe - odnoszą się do banku w którym mamy konto, rachunek,

• kredytowe - nie wymagają posiadania rachunku w danym banku.

WEKSEL - to dokument będący formą zobowiązania się do zapłaty określonej kwoty pieniężnej, musi zawierać:

• oznaczenie osób, osoba która zobowiązuje się do zapłaty, osoba na rzecz której ma być zapłata,

• termin płatności,

• podpis wystawcy weksla.

Mogą być 2 rodzaje weksli:

weksel własny - są 2 uczestnicy transakcji, wystawca weksla i osoba na rzecz której ma nastąpić zapłata: 1000,00zł

WYSTAWCA OSOBA DO WYPŁATY

weksel trasowany - zakłada udział 3 osób - wystawca weksla zobowiązuje kogoś TRASATA do zapłaty określonej kwoty, osobie trzeciej: 1000,00zł

WYSTAWCA TRASAT ODBIORCA

Trasat jest dłużnikiem wystawcy weksla i jego dług nie musi być związany z odbiorcą weksla ani z tą daną transakcją, której weksel dotyczy.

WEKSEL jest instrumentem rynku pieniężnego ma termin realizacji do 1 roku i może być przekazywany z rąk do rąk, może zmieniać osobę, która ma do niego prawo własności - następuje to na podstawie przekazania własności, może być na okaziciela.

OBRÓT TOWAROWO - PIENIĘZNY to funkcja dochodowa pieniądza.

OBIEG TRANSAKCYJNY PIENIĄDZA - to rozliczenia pieniężne.

FUNKCJE PIENIĄDZA:

1. pieniądz jako miernik wartości:

za pomocą pieniądza można zmierzyć i określić wartość wszystkich towarów i usług. Zmierzyć to określić cenę, do zmierzenia wartości niezbędna jest cena - jest ona miernikiem wartości, dzięki niej towary mają różną wartość wyrażoną w pieniądzu. Pieniądz jest wymierny właśnie dzięki cenom.

Inflacja - to niepohamowany wzrost cen, zachodzi gdy popyt na pieniądz przewyższa podaż na pieniądz.

2. funkcja wymiany, cyrkulacji pieniądza:

pieniądz obsługuje wymianę, transakcje między kupującym a sprzedającym, między zbywcą a nabywcą, dzięki cyrkulacji możliwe jest kupno i sprzedaż. Może nastąpić rozbieżność pomiędzy terminem zakupu, otrzymaniem towaru a terminem zapłaty np. poprzez kredyt kupiecki, odroczony termin płatności, sprzedaż ratalną.

3. pieniądz jako środek płatniczy:

to zdolność pieniądza do regulowania zobowiązań, rozliczeń, nie byłoby tej funkcji bez rozwoju systemów bankowych, finansowych,

4. funkcja oszczędnościowa, pieniądz jako środek oszczędności, zwany środkiem tezauryzacji:

tezauryzacja - pieniądz ma służyć oszczędzaniu, ma być traktowany jak pewna wartość w czasie, zabezpieczenie na przyszłość.

5. funkcja pieniądza światowego:

niektóre waluty są wymienialne, przeliczalne na rynkach zewnętrznych w stosunku do rynku krajowego, na rynku międzynarodowym. Pieniądzem światowym jest DOLAR, EURO, FRANK SZWAJCARSKI, FUNT BRYTYJSKI, JENY JAPOŃSKIE - świadczą one o pozycji politycznej i gospodarczej tych krajów w świecie. Inne waluty są przeliczane w stosunku do tych walut światowych, w Polsce jest kurs zmienny. Euro jest waluta 12 krajów i jest to pieniądz światowy pozostałe waluty jak frank, jeny są pieniędzmi światowymi ale i krajowymi.

SUBSTYTUTY i SURYGATY pieniądza.

Substytuty - to wszystkie wierzytelności oraz różnego rodzaju przedmioty, które w określonym czasie można zamieniać na pieniądze, na żywa gotówkę, można je spieniężyć. Mówimy tu o czymś co jest łatwo zamienialne na pieniądze. Najbardziej popularne surygaty pieniądza to papiery wartościowe czyli instrumenty rynku finansowego; akcje, obligacje, bony skarbowe. Papiery wartościowe mają formę niematerialną jest to zapis elektroniczny w biurze maklerskim, jeśli chodzi o substytutu materialne to dzieła sztuki, kosztowności, nieruchomości.

Surogaty - charakteryzują się tym, że łatwo jest je upłynnić. Upłynniamy je, zamieniamy na gotówkę, gdy są problemy z bieżącymi płatnościami. Wartość surygatów powinna zmieniać się w czasie. W okresie krótkim (1-3lat) ich wartość ulega wahaniom, rośnie, spada ale w długim okresie czasu ich wartość rośnie np. nieruchomości. Surogaty są tym lepsze im łatwiej jest je upłynnić.

ARGUMENTY PIENIĘŻNE, argumenty gotówkowe - jest to łączna suma gotówki w obiegu, na tą łączną sumę składa się:

• gotówka jaka jest w obiegu, w posiadaniu gospodarstw domowych, przedsiębiorców, w posiadaniu Skarbu Państwa, ale nie na koncie ale w kasie, w domu,

• rezerwy bankowe,

• krótkoterminowe lokaty bankowe ( lokaty do 1 roku lub a vista)

• papiery wartościowe jako instrumenty rynku pieniężnego (mogą być realizowane do 1 roku) weksle, bony skarbowe, papiery dłużne przedsiębiorców.

FINANSE PUBLICZNE - to pewne procesy (dzielące się na normy prawne i działania praktyczne np. wydatkowanie), dotyczące pozyskiwania, gromadzenia i rozdysponowania środków publicznych.

Środki publiczne to dochody publiczne.

PODZIAŁ SRODKÓW PUBLICZNYCH;

• główne dochody publiczne to podatki, cła, opłaty,

• spadki i darowizny na rzecz Skarbu Państwa,

• znaleźne np. znaleziony skarb na działce,

• inne środki publiczne to pożyczki, kredyty zaciągane przez państwo:

1. pożyczki wewnętrzne - od obywateli w postaci obligacji, bonów, kredyty w NBP,

2. pożyczki zewnętrzne - w instytucjach finansowych najczęściej w banku światowym,

• dochody z prywatyzacji mienia państwowego,

• dochody z działalności gospodarczych prowadzonych przez jednostki organizacyjne (budżetowe gospodarstwa pomocnicze),

• środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej.

CO SIĘ SKŁADA NA SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH:

• organy władzy centralnej - Najwyższa Izba Kontroli, Sejm, Senat, Prezydent, Ministerstwa, Trybunały,

• jednostki samorządowe - Gmina, Powiat, Województwo,

• jednostki organizacyjne w systemie finansów publicznych - jednostka budżetowa, zakład budżetowy, gospodarstwo pomocnicze, fundusze celowe

Jednostki budżetowe mogą być państwowe jak i samorządowe: ZUS, KRUS, NFZ, szkoły państwowe, publiczne szkoły wyższe, Polska Akademia Nauk.




PODMIOTY

PAŃSTWOWE SAMORZĄDOWE UBEZPIECZEŃ

W gospodarce finanse publiczne pełnią następujące funkcje:

• funkcja alokacyjna: rozdział środków publicznych na cele, dobra najbardziej społecznie użyteczne np. drogi, szkoły, oświata,

• funkcja dystrybucyjna: podział środków na podmioty najbardziej potrzebujące w sensie społecznym np. dla bezrobotnych, osób niepełnosprawnych,

• funkcja stabilizacyjna: dochody mają być tak wydatkowane aby wspierać osiąganie najważniejszych celów makroekonomicznych np. walka z bezrobociem - dotacje dla przedsiębiorców na nowe stanowiska pracy,

• funkcja kontrolna - na każdym etapie wydatkowania środków publicznych (planowanie, realne wydatkowanie, zakończenie roku podatkowego) są 2 rodzaje kontroli:

1. kontrola instytucjonalna np. NIK, sejm Regionalna Izba Rozrachunkowa,

2. kontrola społeczne - teoretycznie obywatele maja prawo kontroli,

• funkcja polityczna, jest ona szczególnie ważna na etapie tworzenia budżetu.

ZASADY FINANSÓW PUBLICZNYCH

1. zasada jawności wydatkowania środków publicznych - jawność planowania i wydatkowania, na każdym etapie możliwa jest kontrola przez każdego z obywateli, jawne są procedury ustalania i wydatkowania budżetu, jawne są procedury zamówień publicznych oraz podmioty wygrywające przetargi, jawna jest lista podmiotów, które otrzymują dotacje ze sfery finansów publicznych, Minister Finansów jawnie ogłasza, którym podmiotom, na mocy swej decyzji umarza zobowiązania i zaległości finansowe.

2. zasada racjonalności wydatkowania środków publicznych - środki budżetowe należy wydatkować oszczędnie, jedynie na cele określone w planie wydatków.

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE:

• jednostki budżetowe świadczą swe usługi nieodpłatnie np. policja, wojsko, straż, szkoły publiczne, parki narodowe, domy pomocy społecznej, domu dziecka, domy opieki, ośrodki wychowawcze, więzienia - są budżetowane (wydatkowane) brutto - ich wydatki pokrywane są bezpośrednio z budżetu, działają na podstawie plany dochodów i wydatków, mogą dodatkowo otrzymywać dotacje, mogą tez mieć tzw. dochody własne - kiedy jednostka świadczy odpłatnie usługi - np. organizowanie szkoleń, konsultacji, dochody własne mogą zostać przeznaczone na działalność bieżącą, inwestycyjną, remonty, zakup sprzętu ale nie mogą być przeznaczone na wynagrodzenie dla pracowników. Państwu oddaje się nadwyżkę dochodów własnych przekroczą 1/6 planowanego budżetu.

• zakłady budżetowe świadczą swe usługi odpłatnie np. MZA, PKP, teatry, przedszkola, koszty prowadzenia działalności pokrywają z własnych przychodów, mogą otrzymywać dotacje z budżetu, nadwyżka nie może przekroczyć 50% planowanych wydatków, jeśli przekroczy to trzeba ją oddać do budżetu państwa.

• gospodarstwa pomocnicze tworzą się niejako do działalności ubocznej jednostek samorządowych np. dla szkoły - stołówka, dla szkoły zawodowej - warsztaty, koszty swej działalności pokrywają z przychodów własnych i muszą oddać do budżetu połowę osiągniętego, wypracowanego zysku.

• fundusze celowe przychody pochodzą bezpośrednio ze środków publicznych a ich wydatki przeznaczone są na konkretny cel określony w ustawie np. fundusz pracy, państwowy fundusz osób niepełnosprawnych.

BUDŻET - to akt prawny w formie Ustawy Budżetowej, obowiązującej tylko 1 rok.

BUDŻET - to plan finansowy, plan dochodów i wydatków Państwa, jest to plan dyrektywny, ściśle można przestrzegać jedynie wydatków, według tego co zostało zaplanowane natomiast dochody można już tylko planować.

BUDŻET - to fundusz, to zasób środków pieniężnych.

ZASADY BUDŻETOWE - to pewne postulaty zgłaszane przez środowisko naukowe, ekonomiczne, nie mają one mocy prawnej, nie są wiążące ale obowiązują:

1. zasada jawności budżetu,

2. zasada rzetelności i racjonalności wydatkowania środków budżetowych,

tylko te dwie zasady są ujęte w przepisach i mają podstawy prawne.

3. zasada równowagi budżetowej - zakłada że wydatki i dochody powinny się równoważyć ale obecnie jest to niewykonalne,

DEFICYT BUDŻETOWY to sytuacja, kiedy wydatki przewyższają dochody. Istnieją 2 żelazne zasady dotyczące deficytu, wynikające z przystąpienia Polski do UE:

• dług publiczny nie może przekraczać 60% dochodu narodowego brutto, PKB,

• deficyt budżetowy nie może przekroczyć 3% PKB,

4. zasada roczności budżetu - jest on ustanawiany na dany rok budżetowy, choć niektóre wydatki mogą przechodzić na kolejne lata,

5. zasada zupełności - wszystkie dochody i wydatki były bezpośrednio ujęte w budżecie (powinno to być finansowanie brutto),

6. zasada jedności budżetu - budżet jako jeden akt prawny.

KLASYFIKACJA BUDŻETOWA - budżet jest uporządkowany w sensie przedmiotowym i podmiotowym. Podmiotami są dysponenci budżetowi czyli jednostki, organy, które wydatkują środki budżetowe.

Z punktu widzenia podmiotowego wyróżnia się 3 szczeble dysponentów:

1. organy centralne, naczelne (sejm, senat, NIK, trybunały),




2. jednostki podległe organom naczelnym,




3. jednostki terenowe (posterunek policji).

Z punktu widzenia przedmiotowego wyróżnia się:

1. części - podstawowe elementy odpowiadające dysponentom pierwszego stopnia ( Kancelaria Prezydenta, Sejm),

2. działy (administracja, turystyka, oświata, edukacja),

3. rozdziały - są skonkretyzowane np. w dziale oświaty są następujące rozdziały:

• szkoły podstawowe,

• gimnazja,

• licea, technika

• paragrafy - skonkretyzowane wydatki np. w szkole podstawowej - płace.

WYDATKI budżetowe nie są jednolite, można je podzielić na:

• sztywne - to wszystkie te, które wynikają z normy prawa, z przepisów, emerytury, renty, zasiłki, stanowią 60-70% budżetu,

• płynne - to spłaty pożyczek, dotacje, rezerwy na wydatki nadzwyczajne.

Inny podział wydatków to:

1. wydatki bieżące - to świadczenia, dotacje, subwencje dla samorządów, wynagrodzenia w sferze budżetowej,

2. wydatki majątkowe - z punktu widzenia Skarbu Państwa jako akcjonariusza w spółkach publicznych to wydatki na powiększenie udziału w tych spółkach,

3. wydatki inwestycyjne - w jednostkach budżetowych, objęte wieloletnim planem rozwoju,

4. wydatki na obsługę długu publicznego, na spłatę pożyczek, na wykup wyemitowanych papierów wartościowych (bony skarbowe emitowane są co tydzień, a obligacje raz na miesiąc, lub co 3 miesiące).

REZERWA BUDŻETOWA - tworzona jest co roku, wyróżniamy 2 rodzaje rezerw:

• rezerwa ogólna - 0,2% wszystkich planowanych wydatków, przeznaczona na sytuacje i zdarzenia nieprzewidziane np. likwidacja skutków powodzi,

• rezerwy celowe - 5% wszystkich planowanych wydatków np. powstaje nowy urząd i nie wiadomo jeszcze na co będzie on wydatkował pieniądze lub na odwrót powstaje cel ale nie wiadomo kto będzie go realizował i na niego wydatkował.

Przesunięcie środków budżetowych w trakcie roku budżetowego to zmiana ich przeznaczenia w klasyfikacji budżetowej - VIREMENT.

Wydatki w częściach budżetowych może przesuwać sejm na wniosek Rady Ministrów.

Na etapie działów przesunięć dokonuje Minister Finansów na wniosek Rady Ministrów CZY Rada Ministrów na wniosek Ministra Finansów??? - proszę sprawdzić w notatkach!!!

W rozdziałach i paragrafach przesunięć mogą dokonywać poszczególni dysponenci, wyznaczenia przez MF, mogą on uprawnić jeszcze niższe szczeble np. kierowników paragrafów.

ZASADY PRZESUNIĘĆ:

1. wszystkie te przesunięcia nie powinny powodować zwiększenia wydatków budżetowych, jeśli przesunięcie miałoby powodować wzrost wydatków do 5% to potrzebna jest zgoda Ministra Finansów, powyżej 5% Rada Ministrów powinna wystąpić o pozwolenie do sejmu,

2. przesunięcia nie mogą zwiększać planowanych wynagrodzeń.

BLOKOWANIE środków budżetowych może nastąpić, kiedy są wydatkowane niewłaściwie. Spływają one do dysponentów transzami i jeśli dysponent wyższego szczebla stwierdzi że są one źle wydatkowane, niezgodnie z przeznaczeniem może pojąć decyzje o zablokowaniu kolejnych środków budżetowych. Oznacza to, że kolejna transza nie wpłynie na konto jednostki. Blokowanie może być całościowe lub częściowe, terminowe - określone na jakiś czas lub na czas nieokreślony. Generalnie blokowania środków może dokonać Rada Ministrów, kiedy istnieje zagrożenie że nie uda się zrealizować budżetu, gdy istnieje obawa o przekroczenie założonego deficytu. Do 15 stycznia niewykorzystane środki powinny wrócić na konto NBP powiększając rezerwy budżetowe.

ĆWICZENIA 23-04-2006 - prowadzone jak wykłady!!!

PROCEDURA BUDŻETOWA - to planowanie, uchwalanie, wykonywanie i kontrola budżetu. Jeden budżet dotyczący jednego roku praktycznie obejmuje 4 lata, perspektywa budżetu rozciąga się ponieważ planuje się go rok lub dwa wcześniej, wykonuje się go w roku bieżącym a kontroluje 1-2 lata po wykonaniu.

Sprawozdanie z wykonania budżetu musi przedstawić Minister Finansów do:

• 10 września - sprawozdania półroczne,

• 31 maja - roczne za rok ubiegły

trafia ono do sejmu i NIK, po 90 dniach sejm głosuje nad wykonaniem budżetu i absolutorium dla rządu, jeśli coś jest nie tak w sprawozdaniu i rzutuje to na wykonaniu budżetu sejm może nie udzielić absolutorium temu rządowi.

PLANOWANIE - rozpoczyna się koło maja roku poprzedzającego.

Plan, projekt budżetu sporządza Minister Finansów, zbiera on dane, otrzymuje z GUSu dane o wskaźnikach makroekonomicznych (bezrobocia, inflacji) patrzy na wykonanie budżety w zeszłym roku i zbiera informacje od dysponentów, informacje o ich potrzebach, zapotrzebowaniu. Minister Finansów wystosowuje NOTĘ BUDŻETOWĄ do dysponentów w której oni określają na jakie cele potrzebują jakie kwoty, w ciągu 30 dni muszą te noty odesłać.

Projekt budżetu trafia do Rady Ministrów przed wakacjami czyli w okolicach czerwca, jeśli projekt jest przyjęty przez Radę Ministrów to dodaje się jeszcze wydatki na organy naczelne (sejm, senat, kancelaria prezydenta) i trafia on na ręce Marszałka Sejmu, tu kończy się procedura planowania a zaczyna proces uchwalania.

UCHWALANIE - rozpoczyna się kiedy gotowy projekt trafia do sejmu - najpóźniej do 30 września, uchwalanie odbywa się w trzech czytaniach:

I czytanie - obrady plenarne - przedstawienie projektu, przeczytanie, odbywa się debata, posłowie debatują, wypowiadają się w kwestii budżetu, później trafia on do Komisji Sejmowej, Komisja Finansów Publicznych(rząd może wnieść swoje poprawki tylko do czasu I czytania),

II czytanie - odbywa się w komisjach i trwa około miesiąca,

III czytanie - to posiedzenie plenarne w izbie sejmowej, posłowie mają 7 dni na zapoznanie się z efektami prac komisji, z poprawkami i na III czytaniu głosuje się poprawki komisji i inne poprawki klubów poselskich.

Następnie odbywa się głosowanie nad przyjęciem budżetu, który przechodzi większością głosów. Później trafia on do senatu i senatorowie mają 20 dni, żeby wnieść do niego poprawki, senat powinien „czyścić ustawę”, senat nie może odrzucić budżetu, może jedynie wprowadzić pewne zmiany, jeśli senat chce zwiększyć gdzieś wydatki to musi wskazać źródła dochodu.

Budżet wraca do sejmu, gdzie głosuje się poprawki, gotowy trafia do Kancelarii Prezydenta (o Boże do tej Kaczuchy przebrzydłej). Prezydent ma 7 dni na podpisanie budżetu, nie może go odrzucić ale może podać go do Trybunału Konstytucyjnego ze wskazaniem o zbadanie jego poprawności (KU CHWALE OJCZYZNY OCZYWIŚCIE), Trybunał ma na to 60 dni. Jeśli prezydent łaskawie podpisze budżet to można przystępować do jego realizacji. Budżet musi być podpisany do końca roku, jeśli nie to, obowiązuje budżet w wersji pierwotnej, w której trafił do sejmu z Ministerstwa Finansów. Budżet powinien być uchwalony w terminie do 4 miesięcy do daty wniesienia go do sejmu. Jeśli rząd nie ustali budżetu, to „pożal się Boże” prezydent może rozwiązać sejm.

SAMORZĄDY - budżety samorządowe.

Do 25 października roku poprzedzającego dany budżet dysponenci muszą przekazać samorządom informacje o planowanych dotacjach i subwencjach co pozwala lepiej zaplanować budżet. Budżet w samorządzie planuje zarząd, do 15 listopada projekt budżetu powinien trafić do rady(jakiej rady??? Niech ktoś sprawdzi) i do Regionalnej Izby Obrachunkowej, która musi wydać o projekcie swoją opinię. Budżet powinno się uchwalić do końca roku, jeśli nie uchwali się budżetu do końca marca, to obowiązuje według projektu. Sprawozdania składane są 2 razy do roku:

• do 31 sierpnia za pierwsze półrocze,

• do 31 marca za cały rok.

Do końca kwietnia są głosowania nad wykonaniem budżet u i można wtedy zarząd jednostki samorządowej.

JEDNOSTKI BUDŻETOWE np. szkoły - ich plany finansowe powinny być opracowane do 22 grudnia i przekazane do organu prowadzącego np. do wójta, burmistrza, może on wprowadzić jakieś zmiany ale do 27 grudnia plan musi być gotowy i zamknięty.

WYKŁAD z 06-05-2006 - proszę o uzupełnienie i odesłanie mi całości, bo mnie nie było i to są luźne notatki na szybko przepisywane!!!

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

GMINA/POWIAT/WOJEWÓDZTWO

Rodzaje wydatków:

• finansowanie zadań własnych,

• zadania zlecone,

• zadania przyjęte od państwa lub innej jednostki samorządowej

Dochody:

• własne,

• subwencja ogólna,

• fundusze Unii Europejskiej,

• udział w podatkach dochodowych,

• dotacje celowe,

• subwencja oświatowa.

Gmina i dochody własne;

1. podatki lokalne (nieruchomości, spadki, darowizny, czynności cywilno-prawne, środki transportu, dochody od osób fizycznych - podatek z karty podatkowej, podatek rolno-leśny),

2. opłaty: skarbowa, targowa, administracyjne, klimatyczne,

3. dochody z majątku gminy (wynajem, wieczyste użytkowanie, kary grzywny),

4. 5% dochodów z zakresu działań samorządowych gmina może zostawić sobie,

5. fundusze unijne,

6. podatek osobowy od osób fizycznych 39,34% od dochodów podatników gminy,

7. podatek osobowy od osób prawnych 6,71%,

8. subwencja ogólna:

1. część wyrównawcza:

• kwota podstawowa - gminy, gdzie dochodów podatkowy na osobę jest niższy niż 92% średniego dochodu z podatku w państwie,

• kwota uzupełniająca - wszystkie gminy poza tymi, gdzie dochód jest wyższy niż 150%

1. część równoważąca - dysponują nią Minister Finansów,

9. dotacje celowe idą na:

1. zadania zlecone,

2. zadania własne,

muszą być ujęte w kontraktach wojewódzkich, gminy otrzymują je tylko wtedy gdy 50% wydatków na inwestycje pokrywają z dochodów własnych.

Powiat:

1. dochody własne,

2. opłaty,

3. dochody z mienia powiatowego,

4. dochody z jednostek budżetowych zakładów pomocniczych,

5. podatek osobowy od osób fizycznych 10,25%,

6. podatek osobowy od osób prawnych 1,40%,

7. subwencja:

1. wyrównawcza:

• podstawowa - dochód podatkowy na osobę jest niższy niż średni dochód podatkowy dla wszystkich powiatów,

• równoważąca: zależy od wskaźnika bezrobocia w powiecie,

1. równoważąca:

• z zakresu pomocy społecznej,

• utrzymanie dróg powiatowych,

8. dochody własne (tak jak gmina),

Województwo:

1. z jednostek budżetowych,

2. z zakładów pomocniczych,

3. z majątku,

4. odsetki od lokat,

5. 5 % dochodów z zakresu działań samorządowych,

6. podatek osobowy od osób fizycznych 1,60%,

7. podatek osobowy od osób prawnych 15,90%,

8. subwencje:

1. wyrównawcza/równoważąca - wskaźnik mniejszy niż średni we wszystkich województwach

2. regionalna - liczba mieszkańców nie przekracza 3 mln

części regionalne:

• 20% - województwa, gdzie stopa bezrobocia > 110% stopy krajowej

• 40% - ilości dróg wojewódzkich,

• 10% - dochód PKD < 75% średniej krajowej,

• 30% - w rękach Ministerstwa Finansów na realizację zadań.

Rezerwa subwencji ogólnej:

• 2% części wyrównawczej idzie na wyrównanie dochodów i zadania z pomocy społecznej,

• nie mniej niż kwota 2% idzie na utrzymanie dróg i mostów.

DOKOŃCZENIE WYKŁADÓW z 06-05-2006r. - na ćwiczeniach dnia 07-05-2006r. - tu już byłam.

Niewykorzystane środki z subwencji i dotacji podlegają zwrotowi. Najbogatsze gminy, województwa płacą z dochodów podatki.

Jeśli wskaźnik w gminie jest wyższy 150% w innych gminach to musza zapłacić nadwyżkę na poczet części równoważącej subwencje dla gminy.

W powiatach i województwach jeśli dochód podatkowy jest większy niż 110% średniej to płacą one część równoważącą dla powiatu a województwa płaca na część regionalną.

SUBWENCJA OŚWIATOWA - w 2006 roku to 12,8% wszystkich wydatków na subwencję ogólną, to około 26 miliardów zł. przeznaczona jest ona na uczniów i na nauczycieli, każdy uczeń w Polsce ma przydzieloną kwotę, jest to prawie 3000,00zł + wynagrodzenie zasadnicze nauczycieli + nadgodziny a reszta to dodatki. Subwencja oświatowa składa się z 3 części:

• kwota bazowa - to ilość uczniów * 2,9 tys. zł + pensje nauczycieli,

• kwota uzupełniająca - na zadania szkolne, to środki na szkoły specjalne, dla osób niewidomych, przystosowane dla osób niepełnosprawnych, szkoły muzyczne, plastyczne,

• kwota na zadania pozaszkolne - internaty, bursy, ośrodki wychowawcze.

61% całości subwencji oświatowej otrzymują gminy (np. na szkoły),

36% otrzymują powiaty,

2% otrzymają województwa,

06% rezerwa

Najwięcej szkół podstawowych i gimnazjalnych podlega gminie, licea - powiatom.

W subwencji nie ma pieniędzy na remonty, inwestycje, na dowóz dzieci (może to być finansować z podatków lub z innego źródła) nie ma tu też pieniędzy na przedszkola.

Rezerwą subwencji oświatowej dysponuje Minister Edukacji, mogą o nie wystąpić tylko samorządy, które wykorzystały w poprzednim roku całą subwencję.

Rezerwa może być przeznaczona na:

• błędy statystyczne GUSu przy liczeniu uczniów i nauczycieli

• zmiany miejsca zamieszkania uczniów i nauczycieli,

• zdarzenia losowe np. zlanie szkoły.

ĆWICZENIA - PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE

STRUMIENIE PIENIĘŻNE - to przepływy finansowe które krążą w celu zachowania obiegu, składają się na nie tworzenie i wydatkowanie pieniądza.

PODZIAŁ STRUMIENI ZE WZGLĘDU NA UCZESTNIKÓW:

Przedsiębiorstwa, Gospodarstwa domowe, BC, Banki Komercyjne, Ubezpieczyciele.

PODZIAŁ STRUMIENI ZE WZGLĘGU NA PODMIOT:

• przepływy ekwiwalentne - tu ruchowi pieniądza towarzyszy ruch wartości materialnej np.: pieniądz za towar, usługę, dobro materialne. Regulowane są rynkowo, czyli zgodnie z prawem popytu i podaży, przepływy te mogą regulować reguły prawne np.: ustawa o minimalnym wynagrodzeniu, ustawy podatkowe,

• przepływy redystrybucyjne (transferowe) - ruchowi pieniądza nie towarzyszy jednoczesny ruch wartości materialnych, nie podlegają regulacją rynkowym, charakteryzuje je brak wzajemności świadczenia,

• przepływy kredytowe - są kreowane przez działalność banków, w szczególności banków komercyjnych, bo Bank Centralny w tym zakresie działa tylko na rzecz Skarbu Państwa,

• przepływy ubezpieczeniowe - wyróżniamy dwie kategorie:

3. obowiązkowe - ubezpieczenie społeczne, gospodarcze, OC

4. dobrowolne - większość ubezpieczeń gospodarczych.

Można mówić o częściowej ekwiwalentności świadczeń ubezpieczeniowych - jeśli chodzi o ubezpieczenia gospodarcze, to płaci się składkę a jak zajdzie zdarzenie ubezpieczeniowe np. pożar to otrzymuje się sumę odszkodowania.

SKARB PAŃSTWA




1




4 3 2

12


PRZEDSIĘBIORSTWA 10 9 GOSPODARSTWA DOMOWE



11




5 8

6 7

BANKI

1. RELACJE Skarb Państwa a Gospodarstwa Domowe:

- becikowe - wypływa od samorządów gmin,

- ZUS - wypłata rent i emerytur,

- stypendia - socjalne, naukowe,

- zasiłki, świadczenia rodzinne,

- świadczenia z pomocy społecznej,

- dopłaty do czynszu, świadczenia mieszkalne,

- odszkodowania od Skarbu Państwa - z powodu klęsk żywiołowych,

- wynagrodzenie za pracę dla osób zatrudnionych w sferze budżetowej,

2. RELACJE Gospodarstwa Domowe a Skarb Państwa:

- podatki,

- opłaty takie jak cło, akcyza,

- opłaty skarbowe,

- składki ZUS,

- mandaty,

- kary i grzywny,

- obligacje Skarbu Państwa - to dług Państwa u obywateli,

3. RELACJE Skarb Państwa a Przedsiębiorstwa:

- dotacje, dofinansowania - mogą być przyznawane wszystkim podmiotom gospodarczym oraz samorządom terytorialnym i przyznawane są jako:

fundusze celowe - wiążą się z samorządami terytorialnymi i służą finansowaniu zadań zleconych przez administrację centralną np. na zatrudnianie osób niepełnosprawnych,

podmiotowe - otrzymuje je konkretny podmiot

- subwencje - środki przeznaczone na finansowanie zadań administracji terenowej (dla województwa, powiatu, gminy), przyznawane są na zasadzie przeliczników,

- zamówienia publiczne - przetargi,

4. RELACJE Przedsiębiorstwa a Skarb Państwa;

- podatki, wpłaty odsetek, kary, grzywny,

- opłaty skarbowe,

- składki ZUS,

- koncesje, opłaty za zezwolenia, za udzielenie i przedłużenie koncesji,

- obligacje skarbowe,

- bony skarbowe,

5. RELACJE Przedsiębiorstwa a Banki:

- odsetki od kredytów,

- opłaty za założenie i prowadzenie rachunków, konta,

- opłaty za wydanie kart płatniczych,

- opłaty za złożenie wniosków kredytowych,

- krótkoterminowe lokaty bankowe - NIE DŁUGOTERMINOWE,

- papiery wartościowe nabywane za pośrednictwem banku,

6. RELACJE Banki a Przedsiębiorstwa:

- kredyty,

- debety,

- inwestycje banków - banki mogą nabywać akcje firm,

7. RELACJE Gospodarstwa a Banki:

- opłaty bankowe, prowizje,

- odsetki od kredytów,

- odsetki od nieterminowych spłat,

- lokaty ale bez długoterminowych,

8. RELACJE Banki a Gospodarstwa Domowe:

- kredyty,

- debety,

9. RELACJE Skarb Państwa a Banki:

- kredyty od Banku Centralnego,

- Bony Skarbowe,

10. RELACJE Banki a Skarb Państwa:

- opłaty za zezwolenia na prowadzenie działalności bankowej,

- podatki, opłaty,

- ZUSy,

- Obligacje i Bony Skarbowe,

11. RELACJE Przedsiębiorstwa a Gospodarstwa Domowe:

- wynagrodzenia za pracę, premie,

- świadczenia pieniężne,

- odszkodowania od firm,

- pożyczki,

- zapomogi,

12. RELACJE Gospodarstwa Domowe a Przedsiębiorstwa:

- zapłata za zakup towarów i usług w szczególności konsumpcyjnych,

- spłata pożyczek.

PRZEPŁYWY EKWIWALENTNE:

Z punktu widzenia gospodarstw domowych:

• dochody: wynagrodzenie za pracę, spieniężenie papierów wartościowych, kapitalizacja papierów wartościowych,

• wydatki: wymiana towarowo pieniężna, wydatki na dobra konsumpcyjne, stałe zapłaty za usługi.

Z punktu widzenia przedsiębiorcy:

• dochody: sprzedaż towarów i usług,

• wydatki: wynagrodzenia dla pracowników, kupno surowców, wydatki inwestycyjne

Z punktu widzenia banków:

• dochody: sprzedaż akcji banku,

• wynagrodzenia dla pracowników, zakup materiałów bieżących, czynsz, wydatki inwestycyjne, zakup papierów wartościowych.

Z punktu widzenia Skarbu Państwa:

• dochody: sprzedaż obligacji, dochody z prywatyzacji,

• wydatki: wykup obligacji, wynagrodzenia dla sfery budżetowej, zapłata za towary i usługi w ramach zamówień publicznych.

PRZEPŁYWY EKWIWALENTNE - są pieniężne oraz w formie towarów i usług:

	GOSPODARSTWA DOMOWE	PRZEDSIĘBIORCY	SKARB PAŃSTWA
przychody	- wynagrodzenie, - sprzedaż papierów wartościowych, - sprzedaż rzeczy, - wpływy z najmu i dzierżawy, - dywidendy,	- sprzedaż towarów i usług, - sprzedaż środków trwałych, - emisja papierów wartościowych,	- dochody z prywatyzacji, - nadwyżki w dochodach własnych, - emisja obligacji i bonów skarbowych,
wydatki	- zakup towarów konsumpcyjnych, - zakup usług np. medycznych, - opłaty użytkowe, - zakup papierów wartościowych,	- wynagrodzenia, - zakup surowców i materiałów, - zakup usług obcych, - wydatki inwestycyjne - wykup papierów wartościowych,	- wynagrodzenia dla sfery budżetowej, - zakup towarów i usług, - zakup surowców i materiałów, wykup papierów wartościowych,

PRZEPŁYWY REDYSTRYBUCYJNE, TRANSFEROWE - nie mają ekwiwalentności:

	GOSPODARSTWA DOMOWE	PRZEDSIĘBIORCY	SKARB PAŃSTWA
przychody	- emerytury, renty i zasiłki, becikowe, - wypłaty z funduszu świadczeń socjalnych, - odszkodowania, - zapomogi, - zwroty z podatków, - darowizny i spadki,	- dotacje w formie żywego pieniądza np. na zatrudnianie osób niepełnosprawnych, - zwrot z podatku - środki z funduszy Unijnych,	- podatki, - cła, - akcyzy, - koncesje, - opłaty skarbowe, - mandaty, - odsetki, - grzywny i kary, - składki ZUS,
wydatki	- składki ZUS, - dobrowolne składki ubezpieczeniowe, - podatki, - odszkodowania, - alimenty,	- podatki, - składki ZUS, - składki na ubezpieczenia, - zapomogi losowe, - wypłaty z funduszu świadczeń socjalnych, - fundusz reprezentacyjny,	- emerytury i renty, - zasiłki, becikowe, - dotacje, - stypendia, - zapomogi, - odszkodowania np. za skutki klęsk żywiołowych, - zwroty z podatków, - inne świadczenia,

ROZWÓJ PIENIĄDZA - zależał i zszedł się z rozwojem gospodarczym oraz rozwojem wymiany towarowo - handlowej.

CENA to miernik wartości.

1. na samym początku dziejów wyodrębnił się pieniądz towarowy - na zasadzie towar za towar, ale pojawiły się problemy jak wyróżnić i jak przeliczyć wartość (np. wartości długopisu i ławki, bo jedna ławka nie równa się jeden długopis, więc ile wart jest długopis? połowę nogi?) Ponieważ pieniądz ten był mało mobilny i niewymierny to szukano miernika wartości. Pierwszym miernikiem wartości były kruszce,

2. w czasach starożytnych pojawia się pieniądz kruszcowy - były to muszelki, bursztyny ale łatwo ulegały zniszczeniu, obłamaniu, najmniej ulegający zniszczeniu był metal,

3. pojawił się pieniądz metalowy:

• pieniądz ważony np. żelazo to pieniądz ważony, posiadał nieregularne kształty i jego wartość określano za pomocą wagi, później zaczęto stosować srebro i złoto,

• pieniądz liczony chciano ułatwić, ulepszyć, usprawnić posługiwanie się pieniędzmi, bo pieniądz ważony wymagał ciągłego noszenia wagi, uformowano metale, pieniądze w kuliki, w kwadraciki aby łatwo je było policzyć, z czasem spłaszczono kulki i odciskano w nich stemple w celu zagwarantowania autentyczności - powstały monety,

4. pieniądze wynaleźli Felicjanie, kiedy król Krezus przypieczętował pierwszą monetę, w VII w. p.n.e. pojawił się pieniądz w formie monety,

5. przełom w. XV i XVI - początki renesansu - pojawił się pieniądz w formie papierowej, kiedy nastąpił ogromny rozwój gospodarczy pojawili się ZŁOTNICY - byli to ludzie, (instytucje - pierwsze zaczątki, prototypy banków), u których można było zostawić określoną ilość złota, srebra, i oni na tę określoną kwotę wystawiali pokwitowanie, kwit zwany NOTĄ BANKOWĄ, która upoważniała do odbioru wymienionej w niej kwoty u innego złotnika. Kiedy PAŃSTWO wyczuło w tym interes zamiast tłuc złote monety, w Szwecji i Anglii w XVII w. wymyślono i wypuszczono w obieg pieniądz papierowy. Państwa zajęły się emisją pieniędzy, które na początku były wymienialne na złoto,

6. obecnie powszechny jest pieniądz plastikowy - karty.

PIENIĄDZ POLSKI

• DENAR POLSKI - w Polsce pierwszym, który wydał pieniądz był Mieszko I i było to DENAR POLSKI - był srebrną monetą,

• GROSZ POLSKI - wydany przez Kazimierza Wielkiego w XIV w.

• ZŁOTY POLSKI - wprowadził Zygmunt August w XVI w.

• pierwszy Polski papierowy pieniądz wyemitowany został na okoliczność Powstania Kościuszkowskiego, koniec XVIII w.

• MARKA POLSKA - po I Wojnie Światowej, po odzyskaniu niepodległości po rozbiorach, obowiązywała przez 6 lat,

• ZŁOTY - obecny pieniądz wprowadzony Reformą Monetową, Reformą Grabskiego w 1924r.

ĆWICZENIA 23-04-2006 - prowadzone jak wykłady!!!

PROCEDURA BUDŻETOWA - to planowanie, uchwalanie, wykonywanie i kontrola budżetu. Jeden budżet dotyczący jednego roku praktycznie obejmuje 4 lata, perspektywa budżetu rozciąga się ponieważ planuje się go rok lub dwa wcześniej, wykonuje się go w roku bieżącym a kontroluje 1-2 lata po wykonaniu.

Sprawozdanie z wykonania budżetu musi przedstawić Minister Finansów do:

• 10 września - sprawozdania półroczne,

• 31 maja - roczne za rok ubiegły

trafia ono do sejmu i NIK, po 90 dniach sejm głosuje nad wykonaniem budżetu i absolutorium dla rządu, jeśli coś jest nie tak w sprawozdaniu i rzutuje to na wykonaniu budżetu sejm może nie udzielić absolutorium temu rządowi.

PLANOWANIE - rozpoczyna się koło maja roku poprzedzającego.

Plan, projekt budżetu sporządza Minister Finansów, zbiera on dane, otrzymuje z GUSu dane o wskaźnikach makroekonomicznych (bezrobocia, inflacji) patrzy na wykonanie budżety w zeszłym roku i zbiera informacje od dysponentów, informacje o ich potrzebach, zapotrzebowaniu. Minister Finansów wystosowuje NOTĘ BUDŻETOWĄ do dysponentów w której oni określają na jakie cele potrzebują jakie kwoty, w ciągu 30 dni muszą te noty odesłać.

Projekt budżetu trafia do Rady Ministrów przed wakacjami czyli w okolicach czerwca, jeśli projekt jest przyjęty przez Radę Ministrów to dodaje się jeszcze wydatki na organy naczelne (sejm, senat, kancelaria prezydenta) i trafia on na ręce Marszałka Sejmu, tu kończy się procedura planowania a zaczyna proces uchwalania.

UCHWALANIE - rozpoczyna się kiedy gotowy projekt trafia do sejmu - najpóźniej do 30 września, uchwalanie odbywa się w trzech czytaniach:

I czytanie - obrady plenarne - przedstawienie projektu, przeczytanie, odbywa się debata, posłowie debatują, wypowiadają się w kwestii budżetu, później trafia on do Komisji Sejmowej, Komisja Finansów Publicznych(rząd może wnieść swoje poprawki tylko do czasu I czytania),

II czytanie - odbywa się w komisjach i trwa około miesiąca,

III czytanie - to posiedzenie plenarne w izbie sejmowej, posłowie mają 7 dni na zapoznanie się z efektami prac komisji, z poprawkami i na III czytaniu głosuje się poprawki komisji i inne poprawki klubów poselskich.

Następnie odbywa się głosowanie nad przyjęciem budżetu, który przechodzi większością głosów. Później trafia on do senatu i senatorowie mają 20 dni, żeby wnieść do niego poprawki, senat powinien „czyścić ustawę”, senat nie może odrzucić budżetu, może jedynie wprowadzić pewne zmiany, jeśli senat chce zwiększyć gdzieś wydatki to musi wskazać źródła dochodu.

Budżet wraca do sejmu, gdzie głosuje się poprawki, gotowy trafia do Kancelarii Prezydenta (o Boże do tej Kaczuchy przebrzydłej). Prezydent ma 7 dni na podpisanie budżetu, nie może go odrzucić ale może podać go do Trybunału Konstytucyjnego ze wskazaniem o zbadanie jego poprawności (KU CHWALE OJCZYZNY OCZYWIŚCIE), Trybunał ma na to 60 dni. Jeśli prezydent łaskawie podpisze budżet to można przystępować do jego realizacji. Budżet musi być podpisany do końca roku, jeśli nie to, obowiązuje budżet w wersji pierwotnej, w której trafił do sejmu z Ministerstwa Finansów. Budżet powinien być uchwalony w terminie do 4 miesięcy do daty wniesienia go do sejmu. Jeśli rząd nie ustali budżetu, to „pożal się Boże” prezydent może rozwiązać sejm.

SAMORZĄDY - budżety samorządowe.

Do 25 października roku poprzedzającego dany budżet dysponenci muszą przekazać samorządom informacje o planowanych dotacjach i subwencjach co pozwala lepiej zaplanować budżet. Budżet w samorządzie planuje zarząd, do 15 listopada projekt budżetu powinien trafić do rady(jakiej rady??? Niech ktoś sprawdzi) i do Regionalnej Izby Obrachunkowej, która musi wydać o projekcie swoją opinię. Budżet powinno się uchwalić do końca roku, jeśli nie uchwali się budżetu do końca marca, to obowiązuje według projektu. Sprawozdania składane są 2 razy do roku:

• do 31 sierpnia za pierwsze półrocze,

• do 31 marca za cały rok.

Do końca kwietnia są głosowania nad wykonaniem budżet u i można wtedy zarząd jednostki samorządowej.

JEDNOSTKI BUDŻETOWE np. szkoły - ich plany finansowe powinny być opracowane do 22 grudnia i przekazane do organu prowadzącego np. do wójta, burmistrza, może on wprowadzić jakieś zmiany ale do 27 grudnia plan musi być gotowy i zamknięty.

PODATKI

Podatek to świadczenie publicznoprawne, nieodpłatne i przymusowe na rzecz Skarbu Państwa lub gminy. Wpływy z podatków to główny dochód państwa.

Podatki dzielimy na:

bezpośrednie - płaci je i ponosi ich ciężar bezpośrednio podatnik np. podatek rolny, leśny, majątkowe,

pośrednie - formalnie płaci je podatnik ale realny ciężar podatkowy jest przeniesiony na kogoś innego np. podatek Vat, akcyza.

PODMIOT może być:

- czynny - organ podatkowy, wójt, naczelnik

- bierny - podatnik, płatnik, inkasent.

PODATNIK - osoba na której ciąży zobowiązanie podatkowe, musi zapłacić podatek,

PŁATNIK - musi on podatek obliczyć, pobrać, zapłacić i odpowiada całym swym majątkiem,

INKASENT - pobiera i p³aci podatek np. sołtys.

ORGANY PODATKOWE:

- urząd skarbowy, Izba Skarbowa - świadczenia na rzecz Skarbu Państwa,

- wójt, burmistrz, prezydent miasta, Samorządowe Kolegium Odwoławcze - pobierają podatki lokalne,

Obowiązek podatkowy na charakter nadrzędny nad zobowiązaniem, zobowiązanie wynika z obowiązku. Obowiązek może być nałożony na każdego podatnika który spełnia dane przesłanki. Zobowiązanie podatkowe ma charakter generalny i dotyczy wszystkich osób, które znajdują się w danej sytuacji prawnej.

ZOBOWIĄZANIE to konkretyzacja obowiązku podatkowego, określa ile trzeba zapłacić. Zobowiązanie powstaje albo na skutek decyzji podatkowej (podatek od nieruchomości, rolny, leśny) lub na skutek zdarzenia (skoro się pracuje to ma się obowiązek zapłacić podatki).

Urząd Podatkowy wydaje decyzje o zapłacie podatków, które podatnik sam powinien zaspokoić na podstawie kontroli Urzędy Skarbowego.

WYGAŚNIĘCIE zobowiązań podatkowych może nastąpić na 2 sposoby:

wygaśnięcie efektywne - gdy organ podatkowy otrzyma należne świadczenie, kiedy podatki zostaną zapłacone, gdy ustanowi się hipotekę, zastaw lub przeprowadzi się egzekucje),

wygaśnięcie nieefektywne - gdy państwo lub gmina zostają niezaspokojone, kiedy podatki nie zostaną zapłacone np. na skutek śmierci, umorzenia, przedawnienia - 5 lat dla podatków, które podatnik miał sam obliczyć, odprowadzić i zapłacić, 3 lata dla podatków, których powinna być wydana decyzja podatkowa.

21-05-2006r.

INTERPRETACJA PODATKOWA - o interpretacje podatkową możne wystąpić podatnik, płatnik bądź inkasent, występuje się do Urzędu Skarbowego z prośbą o zinterpretowania przepisów ale trzeba zawrzeć własną interpretacje, sugestie, na zasadzie wydaje mi się że...

Interpretacja musi odnieść się do pytania oraz musi podać podstawę prawną zgodnie z konkretnymi paragrafami.

Urząd Podatkowy ma na odpowiedź 3 miesiące a w sprawach trudnych, 4 miesiące. Jeżeli urząd nie udzieli wiążącej odpowiedzi w terminie, to musi respektować interpretacje własną podatnika.

Pytanie można zgłosić nawet w sprawach, które nas nie dotyczą. Wydając interpretacje Urząd jest związany takim stanowiskiem, jakie zajął i musi to później uznać. Jeżeli podatnik postąpi wedle interpretacji nie można na niego później nałożyć sankcji i obowiązków podatkowych. Interpretacja podatkowa podlega procedurze i można się od niej odwołać (istnieje klauzula odwoławcza) do Izby Skarbowej, do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, do organów wyższej instancji - dalszej drogi nie ma.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODATKOWA:

Podatnik odpowiada całym swym majątkiem za zobowiązania podatkowe.

Płatnik i inkasent też odpowiada całym swym majątkiem, do wysokości podatków, które miały być przez nich policzone, pobrane i odprowadzone a nie zostały.

Odpowiedzialność małżonków - wspólnota majątkowa to wszystko to co się wnosi do małżeństwa i nabywa w jego trakcie. Nie należą do wspólnoty rzeczy codziennego użytku, rzeczy które służą wykonywaniu działalności małżonka oraz spadki i otrzymane darowizny na podstawie umowy prawnej, aktu. Jeśli jest wspólnota to urząd może zaspokoić się z płynności majątkowej i majątku odrębnego podatnika i małżonka.

Rozdzielność majątkowa lub ograniczenie wspólnoty:

• jeżeli rozdzielność jest ustanawiana od razu, przy zawieraniu ślubu to nie ma majątku wspólnego i majątek współmałżonka jest nietykalny,

• jeśli rozdzielność dokonywana jest w trakcje małżeństwa, to będzie ona działała co do zaległości podatkowych powstałych po podpisaniu intercyzy,

• nawet jeśli nastąpi rozwód, to były małżonek odpowiada za zaległości podatkowe współmałżonka powstałe w trakcie trwania małżeństwa ale tylko do wysokości udziału przypadającego po podziale majątku.

Zstępni - dzieci, wstępni - rodzice, ojciec, matka, dziadek, babcia, dzieci lub osoba pozostająca z podatnikiem w faktycznym pożyciu, jeśli współdziała z podatnikiem w prowadzeniu działalności i czerpie z tego korzyści też odpowiada za zobowiązania podatkowe całym swym majątkiem, do wysokości uzyskiwanych korzyści.

Spadkobiercy odpowiadają za zobowiązania podatkowe spadkodawcy całym swym majątkiem, do wysokości udziałów w masie spadkowej.

Użytkownik, dzierżawca odpowiada solidarnie z podatnikiem odnośnie przedmiotu dzierżawy, użyczenia.

Przejmujący firmę odpowiada za zaległości podatkowe poprzednika dotyczące prowadzenia firmy, jeśli środki trwałe tej firmy wynoszą co najmniej 5 tys. zł.

Spółki osobowe - s.c. sp. jawna, sp. partnerska, sp. komandytowa (tylko komplementariusze odpowiadają całym swym majątkiem), wszyscy wspólnicy spółek osobowych, odpowiadają za zobowiązania spółki i zobowiązania wspólników mające związek z tą konkretną działalnością, całym swym majątkiem.

Spółki kapitałowe - sp. z o.o., s.a. - tylko gdy zaspokojenie nie jest możliwe z majątku spółki, całym swym majątkiem odpowiadają członkowie zarządu. Członkowie zarządu mogą się bronić przez odpowiedzialności, przez wniesienie do sądu wniosku o ogłoszenie upadłości, układu lub kiedy udowodni, że brak złożenia takiego wniosku nie nastąpił z jego winy, może on też wskazać źródła dochodów czy majątku spółki z którego US będzie mógł się zaspokoić.

POSTĘPOWANIE PODATKOWE może odbywać się - PP

- z urzędu - była kontrola podatkowa, która wykazała nieprawidłowości i podatnik otrzymuje wniosek o zapłatę podatku,

- na wniosek samego podatnika - np. w celu uzyskania zaświadczenia o niezaleganiu,

- na wniosek osoby trzeciej, która wykaże, że ma interes w tym aby przystąpić do postępowania.

W I instancji postępowanie podatkowe nie powinno trwać dłużej niż 2 miesiące, jeśli postępowanie ma się przedłużać to musi zostać wydana w tej sprawie decyzja.

Postępowanie sprawę umarza a decyzja sprawę rozstrzyga .

Od każdej decyzji przysługuje możliwość odwołania do II instancji w przeciągu 14 dni. Urząd I instancji może również sam zmienić swą decyzje.

14 dni ma również urząd I instancji na przekazanie dokumentów do urzędu II instancji, który ma 2 miesiące na rozstrzygnięcie sprawy. Po wydaniu decyzji postępowanie podatkowe się kończy, dalej może nastąpić już tylko postępowanie sądowe np. w NSA. Urząd II instancji ma 30 dni na przekazanie wszelkiej dokumentacji dotyczącej sprawy do NSA a tu już postępowanie może trwać latami.

WYDATKOWANIE

Przedsiębiorstwa,

Gospodarstwa domowe,

Skarb Państwa

TWORZENIE BC

GROMADZENIE

---