• Filozofia- umiłowanie, poszukiwanie mądrości; najogólniejsza refleksja i wiedza o świecie i człowieku

• Ontologia- nauka o bycie, dział filozofii badający strukturę rzeczywistości i zajmujący się problematyką związaną z pojęciami bytu, istoty, istnienia i jego sposobów, przedmiotu i jego własności, przyczynowości, czasu, przestrzeni, konieczności i możliwości.

• Materializm-poza materią nie istnieje żadna inna substancja.

• Idealizm- pogląd, który głosi że natura bytu jest nie materialna

• Epistemologia- gnoseologia- teoria poznania

• Empiryzm-metody poznania oparte na doświadczeniach i obserwacji

• Racjonalizm- metody poznania oparte na rozumie

• Aksjologia-teoria wartości

• Etyka-nauka o zasadach moralnych

• Estetyka- nauka o pięknie i odczuciach, jakie ono w nas wzbudza

• Anamneza(Platon)- przypominanie sobie wiedzy wrodzonej

• Apatia (stoicy) - stan beznamiętności, wyzwolenie od nich, najlepszy dla mędrca

• Apeiron (Anaksymander)- bezkres, bez jakościowy, homogeniczny, jednorodny(nie ma smaku, koloru, nie można go dotknąć, powąchać) nieokreślony.

• Arche- prasubstancja- coś co było na samym początku z czego powstał świat.

• Ataraksja(M. Aureliusz)- jest to stan doskonały, stanowiący warunek szczęścia, a niekiedy nawet z nim tożsamy.

• Atom(Demokryt) cząstka niepodzielna, najdrobniejsza, niezmienna, nie było możliwe utworzenie i zniszczenie atomu. Posiada masę, kształt, konkretną orientację i punkt położenia w przestrzeni. Ponadto atomy nie są identyczne, ale mają różne wielkości i kształty, które odpowiadają za cechy poszczególnych przedmiotów

• Atomizm(Demokryt) . Wszechświat według Demokryta był ciągłym grupowaniem się i rozpraszaniem atomów pozostających w nieustannym ruchu.

Atrybut atomów(Demokryt)

-niepodzielny

- atomy różnią się formami geometrycznymi, wielkością, kształtem(jedne są okrągłe inne haczyste, krzywe, wydrążone)

-obiektywne cechy względne (relacyjne): położenie i porządek w przestrzeni

-nieprzenikliwość,

• Autargia (Epikur)niezależność od wpływów zewnętrznych i wewnętrznych

• Byt- rzeczywistość, wszystko to co jest

• Cnota u Sokratesa - walory moralne wspólne dla wszystkich ludzi

• Cynicy- totalni krytycy cywilizacji

• Człowiek arystotelesowski- zachowa się zgodnie z daną sytuacją

• Determinizm(Demokryt)-te same przyczyny wywołują te same skutki, niewzruszony i stały porządek w związkach zachodzących między zjawiskami, stały porządek

• Dualizm(Platon)- odwołanie się do dwóch zasad naraz

• Eudaimonia - cnota daje szczęście (Sokrates), szczęście tam gdzie rozum (Arystoteles), rozumność (stoicy), przyjemność - hedonizm (epikurejczycy) -stan swoistego szczęścia, dobre życie, rozumienie szczęścia w którym przejawiają się przyjemności i przykrości.

• Fatalizm(M. Aureliusz) -wszelkie zdarzenia zostały nieodwołalnie i z góry ustalone, mamy być tylko aktorami którzy odegrają swoje role. Nic nie można zmienić.

• Filozofowanie-praca nad samym sobą

• Finalizm(M. Aureliusz) dzieje stale zmierzają do określonego z góry celu

• Hedonizm(Epikur)- celem życia jest osiągnięcie przyjemności

• Hedonizm skrajny(Epikur) skoro życie jest krótkie i kończy się śmiercią, jedyny jego sens polega na uczynieniu każdej chwili maksymalnie przyjemną. Według Arystypa nie ma przyjemności wyższego i niższego rzędu. Liczy się tylko ich intensywność, siła oddziaływania na zmysły.

• Hedonizm umiarkowany(Epikur)-to hedonizm epikurejski etyczny, w którym przyjemności są kontrolowane przez rozum.

• Hylemorfizm (Arystoteles) - połączenie materii i formy, byt jednostkowy

• Indeterminizm-brak determinizmu w zjawiskach przyrodniczych, podstawowe prawa są nieprzewidywalne,

• Intelektualizm etyczny(M. Aureliusz) - wiedza moralna jest wystarczającym warunkiem moralnego postępowania

• Intelektualizm etyczny- nie nauczysz się cnoty jeżeli nie będziesz chciał i nie zrozumiesz siebie

• Ironia Sokratejska

• Jakość-te cechy które odbieramy za pomocą zmysłów

• Materia (Arystoteles) - to co jest kształtowane przez formę

• Materializm hylozoistyczny(Jończycy)- koncepcja ożywionej materii,

• Metoda dyskusji(Sokrates)sposób prowadzenia dialogu,

• Metoda elenktyczna (Sokrates) - zbijanie faktów przez zadawanie pytań

• Metoda maieutyczna (Sokrates) - znów pytania, których celem było wydobycie prawdy która jest w człowieku

• Monizm- istnieje tylko jedna natura rzeczywistości materia albo duch

• Moralizm (Sokrates) - wśród wszystkich dóbr jakie człowiek może osiągnąć są najwyższe dobra duchowe

• Natywizm(Platon)-w umyśle ludzkim znajdują się pewne idee, prawdy wrodzone

• Nepotyzm -faworyzowanie członków rodziny przy obsadzaniu stanowisk i przydzielaniu godności

• Niewolnik(Arystoteles)- jest mówiącym narzędziem, ponieważ narzędziem jest każdy, kto stoi dalej w hierarchii

• Niewolnik z natury(Arystoteles)-człowiek, który nie słuchał się rozumu, ulega sferze pożądań i pragnień, ulega emocjom, nie panuje nad nimi

• Panteizm - cała rzeczywistość jest boska w swej istocie

• Państwo- Ar.-to wspólnota osób zmierzających do wytworzenia pewnej samowystarczalnej całości. Jest to wspólnota osób wolnych i równych, których wzajemne stosunki są normowane przez prawo

• Parenkliza atomów(Epikur)-zjawisko przypadkowe, odskok atomu z wyznaczonego mu toru przez ciężar

• Pluralizm- wielość, natura bytu jest różnorodna

• Przyjaźń(Arystoteles)- zaspokojenie potrzeby

• Przyjemność negatywna(Epikur)- przyjemność zaspakajana na poziomie 0,lecz nie zabrania luksusu

• Relatywizm - nie ma jednej prawdy jest ona względna

• Rygoryzm moralny-poczucie obowiązku, którym mamy się kierować

• Sceptycyzm(Epikur)-ciągłe wątpienie, zakaz formułowania zdań pozytywnych, twierdzących, relatywizowanie wszystkiego( moim zdaniem, wg mnie, dla mnie… np. jest zimno ciepło). Nasze doznania są takie że nigdy w subiektywny sposób nie określimy rzeczywistości.

• Sensualizm(Sokrates)- prawdziwe poznanie przez zmysły

• Sprawiedliwość (Platon)- Jesteśmy różni dlatego nie możemy dostać tego samego, każdy musi dostać to co mu się należy z natury.

• Stoik- człowiek opanowany, jego radość może być wbrew harmonii życia, ze swoistym spokojem przyjmuje każdą wiadomość.

• Substancja (Arystoteles) - konkretny jednostkowy byt, podłoże stanowiące fundament bytu, ostoja jakiegoś bytu.

• System filozoficzny-taka wiedza która stara się odpowiadać na podstawowe pytania

• Szczęście- stan całkowitego zadowolenia

• Teleologiczność (Arystoteles) - szukanie celu; pytać „po co” a nie „dlaczego”

• Teleologizm(M. Aureliusz) -dążenie bytu do celu

• Utopia(Platon)- nigdzie, miejsce którego nie ma, wizja lepszego społeczeństwa oparta na krytyce aktualnie istniejących stosunków społecznych i przedstawiająca im propozycję nowego porządku społecznego.

I Filozofia- podstawowe pytania, problemy zagadnienia.

• Filozofia- umiłowanie, poszukiwanie mądrości; najogólniejsza refleksja i wiedza o świecie i człowieku, wiedza dążąca do poznania istoty, struktury i zasad bytu i myslenia oraz najogólniejszych prawd rządzących człowiekiem i społeczeństwem, przyrodą. Dążenie do poznania najogólniejszych prawd.

• Ontologia- nauka o bycie, dział filozofii badający strukturę rzeczywistości i zajmujący się problematyką związaną z pojęciami bytu, istoty, istnienia i jego sposobów, przedmiotu i jego własności, przyczynowości, czasu, przestrzeni, konieczności i możliwości.

• Materializm-poza materią nie istnieje żadna inna substancja. teoretyczne, stanowisko zgodnie z którym przyjmuje się, że jedynym tworzywem rzeczywistości jest materia lub że wszystko stanowi modyfikację materii;

• Idealizm- pogląd który głosi że natura bytu nie jest materialna

• Materializm hylozoistyczny- koncepcja ożywionej materii, Oznacza doktrynę filozoficzną, wg której wszelka materia jest ożywiona sama przez się. Dotyczy to całego wszechświata, który jest przenikany i ożywiany immanentną(niezależną od czynnika zewnętrznego) i tożsamą z nim siłą życiową.

• Epistemologia- gnoseologia- dział filozofii zajmujący się teorią poznania czyli badający skąd pochodzi, na ile jest wiarygodna i jakie są granice naszej wiedzy.
  Epistemologia jest jednym z najtrudniejszych i najbardziej abstrakcyjnych działów filozofii,

• Empiryzm-metody poznania oparte na doświadczeniach i obserwacji

• Racjonalizm- metody poznania oparte na rozumie

• Aksjologia- ogólna teoria wartości i wartościowania. Bada naturę różnego rodzaju wartości, szczególnie etyczno-moralnych i estetycznych. - ich pochodzenie, sposób istnienia, strukturę i hierarchie, zasady stosowania i funkcjonowania, zmienność w czasie i przestrzeni oraz zależność od innych elementów rzeczywistości ludzkiej i pozaludzkiej, zajmuje się też sposobami ich poznawania.

• Etyka-nauka o zasadach moralnych

• Estetyka- nauka o pięknie i odczuciach, jakie ono w nas wzbudza

Jończycy

• Hylozoizm (hilozoizm) - atrybutem materii jest ruch, wszystko co jest - jest w ruchu, rozwija się, co jest objawem życia

• Materializm-poza materią nie istnieje żadna inna substancja. Teoretyczne, stanowisko zgodnie z którym przyjmuje się, że jedynym tworzywem rzeczywistości jest materia lub, że wszystko stanowi modyfikację materii;

• Materializm hylozoistyczny- koncepcja ożywionej materii, Oznacza doktrynę filozoficzną, wg której wszelka materia jest ożywiona sama przez siebię. Dotyczy to całego wszechświata, który jest przenikany i ożywiany immanentną(niezależną od czynnika zewnętrznego) i tożsamą z nim siłą życiową.

• Arche prasubstancja- żywioł, z którego według starożytnych filozofów greckich narodziła się przyroda i za pomocą którego później rozwijała oraz różnicowała się;

Jak powstał świat wg:

• Tales - pramaterią jest woda; wysnuł ten wniosek na podstawie potocznych obserwacji, według których woda jest ośrodkiem życia, z wody wywodzi się życie, a dzięki temu, że zmienia stany skupienia - występuje w każdej formie

• Anaksymander - apejron (abstrakcyjny bezkres, odpowiednik mitologicznego chaosu)

• Anaksymenes - powietrze przenika wszystko wypełniając bezkre

• Heraklit - osnową wszechświata jest ogień; jest on przejawem dynamicznej energii

Apeiron-w filozofii Anaksymandra z Miletu: bezkres - bezgraniczna, nieskończona pramateria, zasada świata (arché), będąca jego podstawowym tworzywem i regułą, według której funkcjonuje.

Anaksymander

Najprawdopodobniej wprowadził termin arché na oznaczenie pierwszej i ostatecznej zasady rzeczywistości. Anaksymander inaczej niż Tales twierdził, że zasadą nie jest woda, lecz "bezkres" (apeiron). Termin "apeiron" oznaczał nieskończoną zasadę świata. Owa nieskończoność była powodem, dla którego Anaksymader dopuszczał istnienie wielu światów, równolegle wyłaniających się z apeironu. Filozof zakładał nieskończone istnienie aperionu, gdyż był on zasadą odwieczną i ostateczną. Powstawały i ginęły w nim kolejne światy, jednak on sam istnieje wiecznie. Z apeironu wszystko powstawało na zasadzie rozłączenia przeciwieństw (twarde miękkie, suche mokre itd.), a ginęło ponownie w apeironie się łącząc.

Był to "bezkres" (apeiron). Odpowiedź ta wymieniała tylko ilościową własność pierwotnej materii: jej bezgraniczność. Nie wymieniała jakości, gdyż z bezgranicznością łączyła jakościową nieokreśloność, w bezkresie bowiem wszystko jest zmieszane. Z bezkresu przyroda ciągle powstaje, jakby z rezerwuaru materii, bezkres istniał na początku i istnieje nadal, a tylko traci swą nieokreśloność w miarę tego, jak kształtuje się zeń przyroda.

Co skłoniło do przypuszczenia, że zasada jest bezgraniczna? Anaksymander mówił: Musi być bezgraniczna, gdyż inaczej wyczerpałaby się. Nieograniczony rozrost przyrody wskazywał mu, że i zasada przyrody musi być nieograniczona. Więc własności zasady ustalał nie na podstawie obserwacji, jak Tales, lecz na drodze dedukcji; przez rozumowanie

POWSTANIE PRZYRODY. Przyroda powstaje z bezkresu - ale w jaki sposób powstaje ? Jak odbywa się przekształcanie się materii? Anaksymander rozumiał sprawę w bardziej uczony sposób; starożytny historyk filozofii powiada, iż "przypuszczał, że stawanie się odbywa się nie przez przemianę żywiołów, lecz przez wyłanianie się przeciwieństw". Należy to tak rozumieć: w pierwotnym bezkresie zawarte były wszelkie przeciwieństwa; w przyrodzie zaś są już wzajem oddzielone; zatem - oddzieliły się w procesie powstawania przyrody; proces ten polega tedy na wyłanianiu się przeciwieństw.

Co powoduje ten proces? Powoduje go wieczny ruch. Ruch jest nieodłączny od materii. Przebiega on według właściwego sobie prawa.

Jak powstał świat. Wydzieliły się na początku przeciwieństwa, zimno i ciepło, a przez zimno i ciepło wytworzyły się różne stany skupienia, poczynając od ziemi, która jest najgęstsza, poprzez wodę i powietrze aż po lotny ogień. Ziemia, jako najcięższa, znalazła się pośrodku, a tamte otoczyły ją koncentrycznymi, coraz to lżejszymi i gorętszymi sferami. Sfera wody częściowo wyparowała i przeto w niektórych tylko miejscach znajduje się między ziemią a powietrzem. Zewnętrzna ognista sfera, otaczająca świat "jak kora otacza drzewo", rozerwała się, a części jej, odrzucone siłą odśrodkową; potworzyły ciała niebieskie.

Heraklit

Dialektyczna wizja rzeczywistości - pokazuje, że rozwój świata przebiega w wyniku łączenia się przeciwieństw, zmiany przebiegające w świecie są wynikiem walki przeciwieństw, w wyniku tej walki następuje eliminacja, w wyniku czego następuje nowa rzeczywistość. Walka przeciwieństw tworzy coś nowego. Rozwój rzeczywistości według Heraklita przebiega w sposób cykliczny, nic nie ginie ostatecznie, ale jest źródłem czegoś nowego. Według Heraklita powstaje w wyniku walki przeciwstawnych elementów, walka jest wszechobecna. Harmonia nie wynika z łączenia podobnych elementów. Harmonia to tylko chwila, ale walka jest ciągła.

Sokrates

• Moralizm-stanowisko filozoficzne, które głosi że najważniejsze są wartości wyższe: duchowe, moralne

• Rygoryzm moralny-poczucie obowiązku, którym mamy się kierować

• Ironia sokratyczna - sposób prowadzenia dialogu, a zarazem docierania do prawdy. Fałszywą tezę przeciwnika Sokrates przyjmował poważnie. Ironiczną była sytuacja, w której mędrzec zachowuje swoją wiedzę tylko dla siebie, zataja ją przed innymi po to, by udać głupca, którego trzeba oświecić. W ten sposób prowokował do myślenia i mówienia. Trudno odsłonić się przed kimś, kto otwarcie manifestuje swoją wiedze niż przed tym, kto wyraźnie daje do zrozumienia, że nie zna odpowiedzi na pytanie. Wszystko to nie wynikało ze złej woli, ale raczej z chęci ośmielenia adwersarzy i sprawienia, by otworzył się na przepływ prawdy, która gdzieś, w nim jest zablokowana.

Metoda dyskusji- prowadzenie rozmowy w taki sposób aby rozmówca zaprzeczył swojej pierwszej odpowiedzi na zadane pytanie.

Sokrates wciela się w postać łaknącego wiedzy prostaczka, który od swojego rozmówcy pozornie oczekuje pouczenia i pomocy w poszukiwaniu prawdy. Rozmowa przebiega w dwóch etapach:

-elenktyczna (zbijania, największy i najskuteczniejszy spośród sposobów oczyszczania umysłu",) Sokrates udaje podziw dla wiedzy swojego rozmówcy, czym usypia jego czujność. Pozornie niewinne pytania sprawiają, że rozmówca zaczyna błądzić, przeczyć samemu sobie i popadać w absurd. Wreszcie odrzuca pierwotne poglądy, uświadamia sobie własną próżność i ignorancję. . Celem tej rozmowy było zdemaskowanie tego co jest tylko pozorem wiedzy i oczyszczenia zeń umysłu.

Metoda "zbijania" ściągnęła na Sokratesa oskarżenia o deprawację, sianie zwątpienia i mącenia w głowach.

-Maieutyczna (położnicza)- jeżeli rozmowa nie została wcześniej przerwana - Sokrates pomaga rozmówcy, niczym “duchowa położna”, dotrzeć do prawdy. Zdaniem Sokratesa, każdy człowiek skrywa w sobie wiedzę prawdziwą, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Sokrates uważał, że nauczyciel nie tworzy nowej wiedzy, ani nią nie obdarza. Zadanie nauczyciela ogranicza się do pomocy w osiąganiu samowiedzy.Człowiek musi mieć własny udział w poznawaniu prawdy. Jeżeli człowiekowi jakąś prawdę się narzuci to będzie wobec niej podejrzliwy.

• Intelektualizm etyczny- nie nauczysz się cnoty jeżeli nie będziesz chciał i nie zrozumiesz siebie. Pogląd głoszący, że postępowanie człowieka zależy wyłącznie od jego wiedzy na temat dobra i zła. Człowiek wiedzący co dobre nie może czynić źle - jeśli zatem źle postępuje, oznacza to, że jego wiedza na temat dobra jest niepełna.

• Eudajmonia - cnota daje szczęście (Sokrates)

,,Wiem że nic nie wiem”

Jest to podkreślenie, że wszelka wiedza zaczyna się od niewiedzy, filozofia zaczyna się od zdziwienia, mądrość zaczyna się od pytań. Kto nie pyta, nie ma szansy znaleźć odpowiedzi. A Sokrates wyraźnie sugeruje, że odpowiedź istnieje. Większa jest jednak od tego, kto chce ją poznać, tak jak prawda jest większa od umysłu, który ją ujmuje i chciałby nią zawładnąć. Świadomość własnej niewiedzy i własnych ograniczeń staje się pierwszym krokiem na drodze do mądrości.

Stosunek do grup, społeczeństwa

Sokrates był przeciwnikiem demokracji uważał, że urzędnicy powinni być mianowani - ważne są ich kompetencje, nie powinni być wybierani przez ślepy traf. Sokrates był zagrożeniem dla nowej demokracji, bo ją krytykował, miał duży wpływ na młodzież.

Stosunek do wartości-.

„ Czyż nie wstydzisz się dbać o pieniądze, sławę, zaszczyty, a nie o rozum, prawdę i o to, by dusza stała się najlepsza?”

• Cnota jest jedna i ściśle etyczna. Cnota jest wiedzą. Wiedzieć co dobre to czynić dobrze. Jeżeli człowiek czyni źle to znaczy, że nie wie co dobre. Z tego wynika, że cnoty można się nauczyć tak samo jak innej nauki. Sokrates wierzył w umiejętność człowieka w rozpoznawaniu dobra i zła, wierzył, że człowiek umie rozróżnić wartości i potrafi dokonać właściwego wyboru moralnego. Można to skomentować słowami "przez edukację do moralności”. Taki pogląd, w którym cnotę utożsamia się z wiedzą nazywa się intelektualizmem etycznym. Jednak istnieją ludzie, którzy mimo swojej wiedzy i tak czynią zło. O takich mówił Sokrates, że nie wiedzą co czynią.

Umiał przeciwstawić się opinii publicznej.

Odrzucał zainteresowanie przyrodą.

Ważna była dla niego moralność, etyka, dusza, dobre postępowanie.

Dla niego istniały niezbywalne i wieczne wartości, takie jak cnota i dobro, w życiu powinno postępować się etycznie i moralnie. Należy dbać o rozum prawdę, aby dusza była dobra

Cenił wartości wyższe: duchowe(wiedza, rozumienie),moralne(prawda uczciwość, dobro , lojalność, sprawiedliwość). Wartości niższe: wartości materialne( majątek, stanowisko, pozycja społeczna), zdrowie w sytuacji konfliktu powinny być poświęcone w imię wart. Wyższych.

Platon

Koncepcja świata idei

Idei jest wiele, stanowią odrębny świat. Stosunki zachodzące między nimi są takie jak te, co zachodzą między pojęciami. Jak pojęcia stanowią hierarchię nadrzędnych i podrzędnych, tak też ustrój świata idei jest hierarchiczny, od niższych do coraz ogólniejszych i wyższych, aż do najwyższej idei: idei dobra.

Bezprzedmiotowym stawał się spór, czy byt jest zmienny, czy niezmienny, jest bowiem częściowo zmienny, a częściowo niezmienny; rzeczy są zmienne, a idee niezmienne. Rozwiązanie trudności, dane przez Platona, było dualistyczne; przyjmował, że istnieje niejeden rodzaj, ale dwa rodzaje bytu: byt poznawany przez zmysły i byt poznawany przez pojęcia, zniszczalny i wieczny, zmienny i niezmienny, realny i idealny, rzeczy i idee.

Relacja świat idei- świat rzeczy

Idee i rzeczy są ze sobą związane. Jeśli jednak ściślej brać pojęcie bytu, to jest nim tylko to, w czego naturze leży, aby być, i co przeto nie może przestać być. Przy takim rozumieniu bytu, rzeczy nie są już bytem; bytem są wieczne i niezniszczalne idee. Jedynie idee istnieją, a o rzeczach można powiedzieć co najwyżej, że - stają się. Rzeczy są w stosunku do bytu tylko tym, czym w stosunku do nich samych są cienie lub odzwierciedlenia na wodzie: są jedynie przelotnymi zjawami. Jesteśmy, jak mówi Platon w słynnej paraboli, podobni do jeńców, uwięzionych w jaskini i zwróconych twarzami do jej wnętrza, którzy z tego, co się dzieje na zewnątrz jaskini, mogą widzieć jedynie cienie. Znamy bowiem bezpośrednio tylko rzeczy, te zaś są cieniami idei.

Idee i rzeczy, byt i zjawiska, aczkolwiek nierównej realności i doskonałości, jednakże są ze sobą związane. Sama wspólność nazw między rzeczami a ideami (np. "rzeczy piękne" a "idea piękna") wskazuje na ich związek. Rzeczy, nie dorównując ideom, są jednak do nich podobne; Platon tłumaczył to tym, że są zależne od idei; zależność ta nie jest natury przyczynowej, idee są nie przyczynami, lecz wzorami rzeczy. Mają niejako "uczestnictwo" w ideach i przez to przyjmują ich własności. Widzimy jakby "obecność" idei w rzeczach. Natura obu światów jest różna, ale układ ten sam; albowiem porządek realnego świata jest odwzorowaniem świata idei.

Model duszy

Platon zachował biologiczne pojmowanie duszy: była czynnikiem życia, bez którego ciało jest martwe. Życie zaś polega na tym, że istota, która je posiada, jest źródłem samorzutnego ruchu. I to właśnie stanowi istotę duszy: że jest tym, co się samo wprowadza w ruch.

Zachowując biologiczne rozumienie duszy, Platon przestał ją natomiast rozumieć materialnie. Dusza jest, właśnie jako czynnik życia, przeciwieństwem materii, bo materia jest z natury bezwładna, a dusza jest źródłem ruchu. Jest realna, ale nie materialna.

Dusza jest trójelementowa:

• Nasz umysł- cnotą jest mądrość

• Emocje, serce- cnotą jest odwaga

• Namiętności, pożądania- cnotą jest umiarkowanie

Cnotą jest sprawiedliwość

Platon porównuje dusze do rydwany zaprzęgniętego w 2 konie, którym kieruje woźnica. Są to postacie symboliczne otóż:

-woźnica-ludzie kierujący się rozumem

-biały koń-ludzie kierujący się emocjami

-czarny koń- to symbol ludzkich namiętności, chęci posiadania czegoś.

Dusza stanowi o Tym jakie jest społeczeństwo. Idealne życie to takie kiedy woźnica panuje na końmi, a zwierzęta są mu podporządkowane. Biały i czarny koń muszą iść razem, aby rydwan nie wywrócił się. Otóż rozum musi mieć stałą kontrole nad emocjami(białym koniem) i namiętnościami(czarnym koniem). Wszystkie potrzeby muszą być równomiernie zaspokojone, a emocje i namiętności muszą ze sobą współpracować.

Warstwy w społeczeństwie: społeczeństwo hierarchiczne

Części państwa powinny mieć te same cnoty, co części duszy: cnotą władców jest mądrość, strażników - męstwo, rzemieślników - panowanie nad sobą. Gdy każdy stan czyni swoje, wtedy powstaje harmonijny ustrój państwa: ustrój sprawiedliwości.

Filozofowie(woźnica)- ludzie kierujący się rozumem

Strażnicy, wojownicy(biały koń)-ludzie kierujący się emocjami

Rzemieślnicy, rolnicy(czarny koń)-ludzie kierujący się chęcią posiadania

Państwo idealne ma więc być stanowe. Trzy stany, które doń należą, odpowiadają trzem częściom, z których składa się dusza; istnieje bowiem ścisła analogia między państwem a jednostką. Części państwa, jak części duszy, nie są sobie równe: funkcja władców jest wyższa od funkcji strażników, a strażników od rzemieślników. Tworzą więc między sobą hierarchię i idealne państwo musi być hierarchiczne.

W jaki sposób dostajemy się do tych warstw?

Człowiek o naturze filozofa może urodzić się w grupie wojowników czy rzemieślników. Dlatego w wieku 7 lat dzieci są zabierane rodzicom i przydzielane do odpowiedniej grupy za pomocą odpowiednich testów, badań. Platon uważał że właśnie wiek 7 lat jest najodpowiedniejszy gdyż wtedy właśnie budzie się w dzieciach wiedza która jest wrodzona.

Stosunek do rodziny i własności prywatnej:

Posiadanie wg Platona odciąga ludzi od tego co jest najważniejsze, dlatego powinniśmy uwalniać się od ciężaru posiadania. U ludzi u których dominuje czarny koń, niemożliwe jest aby uwolnili się chęci posiadania. Rzemieślnicy w państwie dlatego dostawali warsztat pracy aby wiedzieli, że posiadają jakąś wartość. Mieli prawo również do posiadania rodziny. Jednak ich dzieci w wieku 7 lat były zabierane do zakwalifikowania do odpowiedniej grupy. Platon również wyznacza konkretne granice wiekowe kiedy można płodzić dzieci kobiety- 18-40 lat mężczyźni natomiast- 20-50. Kiedy te granice zostały złamane dziecko zabierano do miejsca o którym nikt nie wie.

Wyższe warstwy : nie posiadają dzieci lecz mają prawo do ich płodzenia, ani własności prywatnej. Platon uważał że te same obowiązki może posiadać zarówno kobieta jak i mężczyzna. Dlatego jeżeli kobieta czuje w sobie duszę wojowniczki nie można jej zabronić walczyć ale nie będzie w stanie nosić zbroi tylko może być jako strażnik w państwie-mieście. Kobiet o duszy filozofa czy wojowniczki nie powinna wychowywać dziecka tylko powinna sprawować to do czego została stworzona. Dziecko od razu byłoby od niej zabrane i umieszczone w żłobku, później w szkole wychowywałoby je państwo.

Platon uważał, że zabierając dzieci tak wcześnie od rodziców, dzieci i rodzice później nie rozpoznają się. Chciał tym zyskać poszanowanie ludzi starszych przez młodzież, gdyż każdy mężczyzna może być potencjalnie jego ojcem. A ludzie starsi młodych będą traktowali jak potencjalne dzieci i będą chcieli dla nich jak najlepiej. Chciał uzyskać brak konfliktów i agresji w społeczeństwie.

Miejsce sztuki w wychowawczej aktywności państwa:

Państwo kontrolowało edukacje i sztukę. Uważał że należy kontrolować pewne fragmenty powieści Homera. Platon był wrogiem komedii ponieważ,, jeżeli ktoś się zanosi gwałtownym śmiechem to burzy się w nim harmonia cnót kardynalnych”

Arystoteles

• substancją- są jedynie konkretne rzeczy, podłoże stanowiące fundament bytu, ostoja jakiegoś bytu. Nie jest nam dana w poznaniu zmysłowym, ale możemy dojść do niej w poznaniu umysłowym. Niejednorodna. Składa się z materii i formy. Substancja w każdym bycie jest pierwsza pod względem czasowym, pojęciowym i poznawczym.

• Ontologia- jedynym bytem, który istnieje jest byt realny, byty dane nam w poznaniu zmysłowym. Pojedyncze rzeczy, byty jednostkowe i wszelkiego rodzaju pojęcia ogólne(dom, kwiat, człowiek, drzewo) są wytworem naszego umysłu. Mamy umiejętność myślenia abstrakcyjnego(wyodrębniania). Zauważamy że pewne jednostki są do siebie podobne(róża, stokrotka). Kiedy zauważymy tą cechę wspólna wtedy tworzą się pojęcia ogólne.

Materia a forma w substancji:

Materia- podzielna w nieskończoność, całkowicie bierna, wieczna, zawsze związana z formą, nawet najbardziej pierwotna materia ma jakiś kształt.

Forma-czynnik aktywny; siła wewnętrzna, która sprawia że materia przybiera jakiś kształt; element zmienny; zniszczalna.

Wraz ze zmianą Własności pojęciowe, ogólne, gatunkowe rzeczy Arystoteles nazwał formą, a pozostałe materią: stała się więc tym, co jest z natury nie uformowane, nieokreślone. Nie stosuje się to do tego, co zwykle nazywa się "materią", jak brąz czy marmur. Brąz i marmur - powiada Arystoteles - nie są czystą materią, lecz uformowaną. Tylko "pierwsza", czysta materia nie ma w sobie jeszcze żadnej formy i jest rzeczywiście nieokreślona. przykłady materii dawał jednakże brąz i marmur, a jako przykład formowania - czynność rzeźbiarza.

Etyka złotego środka/ umiaru

Człowiek w swoim życiu powinien kierować się etyka ,,złotego środka” aby osiągnąć szczęście które jest najwyższym dobrem. Nie może on ignorować żądz, ale też nie może im się podporządkowywać, ulegać. Jego działanie ma być umiarkowane, ale ma jednocześnie przynosić mu przyjemność, zaspokajać żądze w sposób harmonijny. Musimy, wybierać jeden ze sposobów postępowania na skali rozpiętej pomiędzy dwiema skrajnościami - nadmiarem i niedomiarem. Koncepcje cnoty jako złotego środka zilustrował obficie przykładami. Sporządzał listę jakości moralnych, które należy wybierać. Dla przykładu szczodrość jest złotym środkiem pomiędzy skąpstwem(niedomiarem) a rozrzutnością(nadmiarem). ),. Oba skrajne rozwiązania mają według Arystotelesa negatywny etyczny wymiar, „rozrzutnik bowiem zbyt wiele daje, skąpiec zaś zbyt mało daje”. Arystoteles uważał również, że nie w każdym działaniu odnaleźć można „złoty środek”, do nich zaliczał min. morderstwa, kradzieże.

Niewolnik to ,,mówiące narzędzie”

O niewolnikach Arystoteles mówił że jest to najcenniejsze ,,narzędzie” Pana. Nie zmieniał imion swoich niewolników jak czynili to inni Ateńczycy. ,,Narzędzie” oznaczało, że jest się komuś podległym tak jak marynarze na statku muszą słuchać sternika.

Człowiek to ,,zwierzę społeczne”

Ludzie z natury tworzą społeczeństwo. W państwie człowiek się doskonali. Ten kto żyje poza społeczeństwem jest albo barbarzyńca, bogiem albo zwierzęciem.

Pojęcie sprawiedliwości:

Jesteśmy różni dlatego nie możemy dostać tego samego, każdy musi dostać to co mu się należy z natury. Arystoteles wyróżnia 2 typy sprawiedliwości

-sprawiedliwość rozdzielająca-sfera ekonomiczna, zasługi są brane pod uwagę, dotyczy odpłaty za mój wkład w życie społeczne.

-sprawiedliwość wyrównująca - prawo karne, wszyscy są równi wobec prawa, zasługi i majątek nie są brane pod uwagę

Polemika z Platonem:

Arystoteles był najwybitniejszym uczniem Platona. Mówił: ,,Miłuje Platona ale milsza mi jest prawda”. Oznaczało to że szanuje swego mistrza ale nie musi go ślepo słuchać.

Platon	Arystoteles
Państwo-idea utopijnego państwa	Państwo- nie jest to żadna idea, powstaje ono w sposób naturalny (życie w grupie, rodzinie, plemieniu, państwie), wizja bardziej realistyczna. Tworzymy państwo bo nie jesteśmy samowystarczalni. musimy ze sobą współpracować żeby dobrze funkcjonować.
Stosunek do wł. prywatnej- brak własności prywatnej, ponieważ chęć posiadania odciąga ludzi od tego co jest najważniejsze, dlatego powinniśmy uwalniać się od ciężaru posiadania.	Stosunek do wart. Prywatnej-jest przeciwny braku wł. prywatnej gdyż jak coś jest niczyje to nie dba się o to.
Chciał zmieniać naturę ludzką.	Chciał zmieniać prawa aby były bliższe naturze ludzkiej
Rodzina- brak rodziny, zerwanie więzów pokrewieństwa zabieranie dzieci, przydzielanie ich do odpowiedniej grupy,	Rodzina-zerwanie więzów pokrewieństwa stałoby się przyczyna wzrostu przestępczości, ponieważ to właśnie świadomość posiadania rodziny(tego że ktoś nas zna) krępuje nas przed niektórymi działaniami.
Byt- idea bytu istnieje poza pojedynczym bytem	Byt-teoria bytu jest niepotrzebna
Cele- szukał celów transcendentnych	Cele- szukał celów osiągalnych
Etyka- dedukcyjna	Etyka- empiryczna
Normy- powszechne	Normy-chciał godzić powszechność norm z indywidualną naturą działającego

Demokryt:

Atom- cząstka niepodzielna, najdrobniejsza, niezmienna, nie było możliwe utworzenie i zniszczenie atomu. Posiada masę, kształt, konkretną orientację i punkt położenia w przestrzeni. Ponadto atomy nie są identyczne, ale mają różne wielkości i kształty, które odpowiadają za cechy poszczególnych przedmiotów. Wszechświat według Demokryta był ciągłym grupowaniem się i rozpraszaniem atomów pozostających w nieustannym ruchu.

Atrybuty atomów, właściwości

-niepodzielny

- atomy różnią się formami geometrycznymi, wielkością, kształtem(jedne są okrągłe inne haczyste, krzywe, wydrążone)

-obiektywne cechy względne (relacyjne): położenie i porządek w przestrzeni

-nieprzenikliwość,

Co wyznacza własności rzeczy(np. kolor….)

Byt zatem różni się tylko formą, stycznością i położeniem, przy czym forma to tyle, co kształt, styczność tyle, co szyk, a kierunek tyle, co położenie. 'A' rożni się od 'N' kształtem, 'AN' od 'NA' szykiem, 'Z' od 'N' położeniem

Atom
Demokryt Naturę widział jako ciągły ruch małych, materialnych, niepodzielnych i wiecznych cząstek, które nazwał atomami (od 'atomos' - 'niepodzielny'). Atom był niezmienny. Nie mógł też powstać ani zostać unicestwiony. Stanowił podstawową cegiełką materii. Według Demokryta atom posiada kształt, konkretną orientację i punkt położenia w przestrzeni. Ma również masę. Atomy nie są identyczne, ale mają różne kształty i wielkości, które wpływają na cechy przedmiotów. Na przykład białe rzeczy zbudowane są, jak twierdził filozof, z atomów gładkich, czarne - z chropowatych, słodkie - z atomów kulistych, gorzkie - z kanciastych, ciecze - z owalnych. Metale natomiast złożone są z atomów z zameczkami, dzięki którym mogą się przypinać do siebie, a życie składa się z atomów bardzo drobnych, okrągłych i gładkich, natomiast dusza - z najbardziej kształtnych cząsteczek powietrza i ciepła. Rodzajów atomów miało być nieskończenie wiele. Różne kombinacje połączeń tych miniaturowych elementów tworzą różne ciała. Przedmioty twarde zbudowane z atomów ułożonych gęsto, a miękkie - z cząsteczek ,między którymi występuje dużo pustej przestrzeni. Następnie Demokryt stwierdził, że cząstki umieszczone w pustej przestrzeni obdarzone rozmiarem i masą mogą się nieustannie poruszać. Podobne atomy przyciągają się, a różne odpychają. Mogą się one czasami zderzać, zlepiać ze sobą i grupować za pomocą zameczków i haczyków. Wszechświat według Demokryta był ciągłym grupowaniem się i rozpraszaniem atomów pozostających w nieustannym ruchu.
 
Atomizm Demokryt z Abdery (V-IV w p.n.e.)
Wszechświat według Demokryta był ciągłym grupowaniem się i rozpraszaniem atomów pozostających w nieustannym ruchu
 
Determinizm koncepcja filozoficzna, według której wszystkie zdarzenia mają zawsze swoją przyczynę, a zatem znając stan wszechświata w danym momencie można teoretycznie przewidzieć wszystkie przyszłe wydarzenia i nie ma tu miejsca na przypadkowość czy działanie wolnej woli..

A N K V M      róża ( biała)
N A K V M      róża ( herbaciana)
Z A K V M       róża(różowa)
 
Od rodzaju atomów zależy jakie ciało powstanie.
Cechy jakościowe zależą od tego jaką strukturę mają atomy. 
(atom) ruch =/ życie
To co żywe powstaje z tego co nieżywe.
Jedna zmiana powoduje zmiany jakościowe.

Epikur

• Materializm- materialistyczna teoria przyrody. Nasz świat jest wyłącznie światem fizycznym zaś wszelkie ciała i przedmioty w nim występujące składają się z niezliczonej ilości nie zależnych od siebie poruszających się atomów. Atomy owe poruszają się jedynie w jednym kierunku. Z góry na dół a tłumaczyć do można ich ciężarem. Spadające atomy od czasu do czasu ulegają jednak pewnym odchyleniom , co Epikur uważał za wystarczające wytłumaczenie różnorodności i zmian we wszechświecie.

• Atomizm- jest to ruch atomów. Epikur obdarzył swoje atomy dodatkową cechą - ciężarem, który był przyczyną ich nieustannego ruchu. Atomy opadały w przestrzeni w kierunku „z góry na dół”, poruszając się z jednakową prędkością, równolegle nie mogąc zderzyć się ze sobą powodując tym zamieszania.

• Parenkliza atomów- ruch atomów który objawiał się nieokreślonymi w czasie i przestrzeni lekkimi odchyleniami w pionowym ruchu atomów. Skutkowało to zmianą przez cząstkę kierunku swojego ruchu, co z kolei dawało możliwość jego interakcji z sąsiadującym obiektem. zjawisko przypadkowe, odskok atomu z wyznaczonego mu toru przez ciężar

• Hedonizm umiarkowany- Konsekwencją braku umiaru w dążeniu do przyjemności może być czyjaś krzywda lub własna strata. Przyjemności nie są jednowartościowe: te duchowe mają większą wartość niż oddziałujące jedynie na zmysły. Epikureizm pozbawiony jest pierwotnej niewinności hedonizmu Arystypa. Bo kierując się jego wskazaniami, musimy wybierać. Przyjemności często ze sobą konkurują i decydując się na tę pierwszą z brzegu, możemy stracić szansę na przeżycie innej, jeszcze większej.

• Hedonizm skrajny- skoro życie jest krótkie i kończy się śmiercią, jedyny jego sens polega na uczynieniu każdej chwili maksymalnie przyjemną. Według Arystypa nie ma przyjemności wyższego i niższego rzędu. Liczy się tylko ich intensywność, siła oddziaływania na zmysły.

• Potrzeby urojone-nienaturalne, wyobrażone władza sława stanowisko. Te potrzeby są wzbudzone przez fakt iż żyjemy w społeczeństwie i porównujemy się do innych ludzi pod wieloma względami.

• Przyjemność negatywna- przyjemność zaspakajana na poziomie 0,lecz nie zabrania luksusu. Życie na tym przy poziomie umożliwia nam poznanie przyjemności, odczujemy ją.(za czasów Epikura jadł placki jęczmienne i pił wodę i jeżeli ktoś go poczęstował innymi plackami i winem odczuwał przyjemność)

Potrzeba a przyjemność, podział

Przyjemność- to zaspokojenie potrzeby.

„ Każda przyjemność jest dobrem lecz nie każda jest godna wyboru(…)”

Potrzeby:

• Naturalne

• Konieczne- potrzebne do zaspokojenia żeby żyć, jedzenie, potrzeba ubrania się

• Niekonieczne- luksus, ponad poziom 0, lepsze jedzenie, strój, picie.

• Nienaturalne

Potrzeby dzielił Epikur na trzy rodzaje:

• potrzeby fizyczne wynikające z konieczności utrzymania życia - takie jak pragnienie i głód - potrzeb tych nie da się ignorować, ale należy je zaspokajać ostrożnie, tak, aby uniknąć przesycenia.

• potrzeby fizyczne nie wynikające z konieczności utrzymania życia - takie jak chciwość, żądza władzy itp. - potrzeby te należało wg Epikura wytłumiać, gdyż tylko niepotrzebnie narażały one na cierpienie.

• potrzeby duchowe - takie jak żądza wiedzy, ciekawość, potrzeba miłości itp. - z tego rodzaju potrzebami należało wg Epikura postępować ostrożnie - jeśli istniały dogodne warunki do ich zaspokojenia, można było sobie na to pozwolić, jeśli jednak ich osiągnięcie byłoby zbyt trudne, należało je w sobie wytłumić.

W tym celu Epikur stworzył swoją teorię różnych rodzajów przyjemności (rachunek przyjemności), które następnie usystematyzował wg wartości. Za najbardziej wartościowe przyjemności uważał te, których osiągnięcie nie wymaga wysiłku i które nie są związane z przykrymi następstwami. Oto ów podział przyjemności, ułożony od najlepszych do najbardziej podejrzanych:

• radość samego życia - absolutnie podstawową przyjemnością (i najbardziej cenną) jest czysta radość życia. Wg Epikura, gdyby człowieka odciąć nagle od wszelkich bodźców zewnętrznych, odczuwałby on przyjemność z samego faktu istnienia.

• inne przyjemności bierne, czyli nie wymagające świadomego wysiłku - takie jak współodczuwanie radości życia innych istot, podziwianie tworów natury, niezobowiązująca przyjaźń itp.

• przyjemności czynne - czyli wymagające wysiłku w ich osiągnięciu i często też związane z przykrymi konsekwencjami. Przyjemności te dzieliły się jeszcze na:

• duchowe - takie jak czytanie, oglądanie przedstawień teatralnych, dysputa filozoficzna itp. - które co prawda wymagają wysiłku, ale nie są raczej związane z przykrymi dolegliwościami.

• fizyczne - takie jak jedzenie, seks itp. - które również wymagają wysiłku i są też zawsze obarczone ryzykiem fatalnych skutków ubocznych, takich jak przejedzenie czy choroby weneryczne.

Czwór mian leczniczy Epikura:

Osiągnięcie szczęścia jest bardzo proste. Wystarczy poznać prawa natury i je przestrzegać.lęk uniemożliwia nam osiągnięcia szczęścia, a boimy się: bogów, bólu, śmierci, tego że nigdy nie osiągniemy szczęścia.

Rozwiązanie tych 4 lęków nazywa się czwór mianem leczniczym Epikura. Odp. Dlaczego mam się nie bać się:

• Bogów- bogowie istnieją, ale w żaden sposób nie ingerują w losy świata i w życie ludzi bo to może zburzyć ich harmonię szcześcia. Wydarzenia w świecie są powodowane naturalnymi przyczynami, zgodnie z mechaniką atomistyczną, nie interesuje ich życie ludzi.

• Śmierci- ostateczny koniec, nie ma bytu po śmierci; dopóki my żyjemy, to śmierci nie ma, a jak ona nadejdzie, to nas już nie ma. Z tego wynika prosty wniosek, że człowiek ze śmiercią nigdy bezpośrednio się nie spotyka, nie ma więc żadnego powodu, by się jej samej, bądź jej nadejścia obawiać.

• Bólu- wszelkiego rodzaju cierpienie, ból lekki, ciężki. Jeżeli jest ból lekki można go znieść. Ból ciężki trwa krótki i też można go znieść. „Wszelki ból jest złem, ale nie każdego bólu należy unikać”

• Że szczęście jest nieosiągalne- największe dobro, szczęście jest łatwo osiągalne jeżeli człowiek postępuje mądrze.

Jednostka a społeczeństwo

Społeczeństwo, według Epikura, jest zbiorowiskiem jednostek. Każda jednostka, postępując zgodnie z tym samym dążeniem, dążeniem do zadowolenia, nie powinna popełniać postępków sprzecznych z interesem społecznym, gdyż cnoty znajdują się w nierozerwalnym związku z przyjemnym życiem. , przedkładający jednostkę nad zbiorowość, podnoszący indywidualne więzy przyjaźni do rangi uniwersalnej zasady regulującej kontakty międzyludzkie.

„Żyj w ukryciu”, „Przejdź przez życie w cieniu”-

Epikureizm, zachęcający do "życia ukrytego" ,z dala od zgiełku wielkiej polityki, niosący nadzieję na szczęśliwe, pozbawione bólu i strachu życie, szybko znajdował zwolenników, zarówno wśród oświeconych, jak i pozbawionych głębszego wykształcenia warstw społeczeństwa greckiego.

Pozostając niezauważonymi ukazujemy swoja skromność, a skromność to cnota. Każdy w swoim życiu oczekuje jakichkolwiek korzyści i to jest właśnie klątwa człowieczeństwa. Po co komukolwiek rozgłos? Nikomu nie jest potrzebna sława lecz większość myśli inaczej.

Marek Aureliusz

• Moralizm- najważniejsze w życiu są wartości moralne, duchowe. Od nas zależy czy realizujemy te wartości, nikt nie może nas zmusić do nieprzestrzegania ich.

• Fatalizm-wszelkie zdarzenia zostały nieodwołalnie i z góry ustalone, mamy być tylko aktorami którzy odegrają swoje role. Nic nie można zmienić.

• Teleologizm(M. Aureliusz) -dążenie bytu do celu

• Finalizm dzieje stale zmierzają do określonego z góry celu,

• Intelektualizm etyczny(M. Aureliusz) - wiedza moralna jest wystarczającym warunkiem moralnego postępowania, nie nauczysz się cnoty jeżeli nie będziesz chciał i nie zrozumiesz siebie.

• Apatia (stoicy) - stan beznamiętności, wyzwolenie od nich, najlepszy dla mędrca

• Ataraksja- jest to stan doskonały, stanowiący warunek szczęścia, a niekiedy nawet z nim tożsamy.

Wizja losu człowieka.

Ideałem stoickiej filozofii życia, czyli jej pozytywnym wzorcem osobowym, był mędrzec, który kierując się wyłącznie rozumem, żyje zgodnie z naturą, a czyni tak dlatego, ponieważ rozumie i docenia mądrość, doskonałość oraz boski charakter natury; mędrzec nigdy nie buntuje się przeciwko naturze ani nie pozbawiają go wewnętrznego (stoickiego) spokoju żadne zrządzenia losu, przeciwności i nieszczęścia, ponieważ on właśnie jako mędrzec doskonale rozumie, że nic, co pochodzi od natury nie może być złe. Stoicki mędrzec niczego się nie lęka ani niczemu nie dziwi. Jest wolny, ponieważ stać go na niezależność od rzeczy zewnętrznych i niepokojów duszy (prawdziwe wartości ma w sobie).

Rozum skłania nas do życia zgodnego z naturą, aż do posłusznego podporządkowania się wszelkim jej zrządzeniom, obiektywnemu przeznaczeniu, które można interpretować jako los lub fatum. „Żyj zgodnie z naturą” poznaj te prawa i żyj z nimi w zgodzie. Niegodne dla człowieka jest narzekanie i jeżeli nasze życie nie podoba się nam nie musimy go dalej kontynuować, możemy sami je zakończyć. Sami nie wybieramy tego na jaki okręt wsiadamy w każdej chwili możemy z niego wysiąść.

„ Podobny bądź do skały. o którą się fale rozbijają a ona stoi niewzruszona” moje szczęście polega na tym że skrajne emocje przyjmujemy ze spokojem.

Wolność: jesteśmy wolni, ale jest to zrozumienie konieczności. Tak jak wóz(świat) do którego uwiązany jest pies. Gdy idzie zgodnie z tempem, rytmem wozu, w tą samą stronę, zwierze nie odczuwa niewoli, wszystko jest w porządku. Jednak gdy zobaczy na poboczu kość i próbuje do niej pójść wóz pociągnie go za sobą. Kto działa zgodnie ze swą naturą jest wolny. Życie cnotliwe jest życiem wolnym

Dobra własne, a dobra cudze

Dlaczego człowiek powinien być zaangażowany społecznie, co było źródłem takiego działania.

„Człowiek jest częścią całości i powinien pracować dla dobra całości, a nie dla siebie”

„Pracuj ale nie czuj się z tego powodu nieszczęśliwy”

Cnoty kardynalne- aby życie było idealne należy je przestrzegać.

Otrzymują takie same wykształcenie, filozofowie nie chcieli brać udziału w polityce dlatego rolę wodza obejmował najmądrzejszy strażnik

DOBRA CUDZE:

- majątek

- Zdrowie/ciało

- moja pozycja społeczna

- rodzina( zdrowie, jej ciało)

Te dobra, które ktoś może nam odebrać, może ich nas pozbawić.

DOBRA WŁASNE:

- wartości moralne

- sprawiedliwość

- dobro

- uczciwość

Dobra które są w nas i nikt nie może nas ich pozbawić.

---